6 Jali '18. - No. 2141 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND HAAN Naaldwerk van Chrlstien van Zeegen PLUIMSTAART-VISCHJE Naaldwerk van Christien van Zeegen tigen. Zij geven een leerzame, belangrijke kijk op datgene, wat met de naald kan worden bereikt in de richting van beel dende kunst. ELIS. M. ROGGE Kunstnaaldwerk Het is een mooie, zonnige dag. Ik ga een bezoek brengen aan het atelier van Christien van Zeegen, om te zien haar talrijke werk stukken en een indruk te krijgen van de wijze waarop, en de omgeving waarin deze tot stand komen. De woning ligt aan den buitenrand van de grootstad. Als ik de talrijke trappen ben opgeklommen, sta ik In twee ruime vertrekken. Allereerst wordt mijn oog geboeid door het uitzicht aan de achterzijde over ons Noord-Hollandsch landschap. In vol maakte rust, badend in zonneschijn, strekken zich voor mijn blik uitgebreide weidevlakten uit; grazende koeien en darte lende paarden stoffeeren het landschap. Beeld van kalmen vrede, dat stemming geeft in «leze dagen van twijfel en onrust. Na eenlge oogenblikken van uit den hooge dit vergezicht genoten te hebben, blik ik rondom mij in enge omgeving. Overal groote en kleine schilder- en naald werkpineelen. De kleurige doeken van den schilder Adrianus van Zeegen boeien mij door hun rijkdom van krachtig-sprekende kleuren en mystieke beelding. Daar om en bij staat het werk van Christien van Zeegen. Zulk een omgeving als deze, moet wel wijding geven aan de kunst van de werkster en deze opvoeren tot een zeldzame uiting van natuur en fictie. De paneelen zijn alle van betrekkelijk groot en omvang, meest uitbeelding van visschen, die zijn in zwembewegen onder het onmetelijke watervlak. De naaldwerkster verhaalt mij, dat zij zich aangetrokken gevoelt tot het weergeven der verschillende vlschsoorten. Zij bestudeert In het aquarium hun standen en vormen. Haar broeder zet de omtreklijnen voor haar op het doek, de kleuren kiest zij zelve. Haar kleurgevoel is scherp ontwikkeld, het geeft haar als bij intuitie de te gebruiken tinten aan. Naturalistisch is het we>k van Christien van Zeegen niet, het geeft geen angslg-getrouwe navolging van de wer kelijkheid, integendeel, de werkster wil geven een eigen kunstschepping naar aanleiding van den indruk van levende dieren en plan ten ontvangen. Zoo beeldt zij fauna en flora met de naald ui* in alle mogelijke kleuren en weet er iets in te leggen, wat haar werk ver boven dilet tantisme uit, weet te stempelen tot kunst werk. De werkstukken van Christien van Zeegen zijn thans te zien in den kunsthandel van der Linden, Rokin 8*, Amsterdam. Wij raden allen aan ze te gaan bezichDe Eerste School- en Werktuin in Nederland te Hilversum HET GAAT AL. Iedereen weet, hoe aardig de Gooische vaart eindigt in Hilversum. Men heeft daar een diep ravijn gegraven met steile helling. Langs een oever leidt een smal pad dicht bij het water, andere paden verbinden laag en hoog, hier en daar is een boom groep opgeslagen, heel aardig en het kon allemaal nog veel mooier wezen, dan het nu reeds is. In een bocht ligt heel in de diepte een strookje grond in miniatuur, een herinnering aan de lage oeverbrokjes langs den Rijn tusschtn Bi"gen en Bonn waar de steden gebouwd zijn en de vlakke wingerdtuinen. Verleden jaar was die strook een onooglijk baggerstuk, maar thans ziet het er alleraan genaamst en veelbelovend uit, want men heeft daar aangelegd den eersten school- en werktuin in Nederland. Wij zijn daar on langs een bezoek wezen brengen, langs den 15 meter hoogen trap naar beneden en heb ben daar rondgewandeld tusschen het hon derdtal kinderen, jongens en meisjes, die er den tuinbouw beoefenen, ieder in zijn eigen tuintje, dat een oppervlakte heeft van 10 vierkante meters. De kinderen komen er'tweemaal In de week een uurtje werken, onder leiding van een tweetal onderwijzers, die ook hun diploma voor den tuinbouw hebben verworven en bovendien oprechte en eenvoudige kinderUit het Leven Het was voor haar al een zeer moeizame tocht geweest met de honderden vluchte lingen mede te loepen van het station naar het lokaal, waar men de arme oorlogsweduwe en hare vier kinderen dacht onder te brengen. Op korten afstand van de bestemde plaats zeeg ze op straat neder. Na in een eigenlijke loods van een fabriek te zijn binnen gedra gen, hielp de inmiddels geroepen geneesheer bij het ter wereld brengen van haar vijfde kind, dat eerst een maand later werd ver wacht.'.. toch een flink meisje. Zulk een hartroerend tooneel vond plaats toen men de kinderen van de moeder wilde verwijderen, dat de fabriekseigenaar in overleg met den dokter besloot, ze voor dien nacht althans in een commu^iceerend loodsje te herbergen. Er was van alle kanten de meer dan noodige hulp komen opdagen voor het ongelukkige gezin. De Nederlandsche buren voelden toen zoo warm voor de verdrukte Belgen, die van have en goed, velden van hun man, vader en zonen beroofd waren. Ons volk leefde zelf nog niet onder den nijpenden drukvan gebrek aan levensmiddelen. Dank je, dank je vriendelijk voor het l!e/e mooie zusje!'' de andere kinderen waren alle jongens. Je bent heel zoet, ik ga morgen met m^n blokken een groot huis voor je bouwen en een pudding." Zoo palmde de vijfjarige Maurice dokter al meer en meer in. M ieder, had hem ook zelf ver teld, dat dokter het kleine mei-je had mede gebracht. Moeder zélf! De ontvangen goed heid, het schattige zusje, dat Maurice reeds herhaalde malen in zijn kinderlijk droomverlangen was verschenen, nu in werkelijk heid do ir dokters toedoen te bezitten., .dat boezemde vertrouwen In. Ik breng je onzen zevenden telg, jullie een lief broertje, zei dokter tot vrouw en kinderen bij zijn thuiskomen op zulk een beslisten toon, dat niemand dorst tegen spreken. Bovendien welke Moeder zou den kleinen Belg dien avond niet met warme liefde ontvangen hebben? Maurice bleek al gauw een kleine despoot te zijn, die nooit eenige opvoeding genoten had, een natuurkind, dat zich het bezit van anderen, als ware hij rechthebbende toeeigende. Vooral voor de kinderen van zijn leeftijd in het gezin viel dit moeilijk te dragen. Ik neem het pakhuis om mede te spelen, daar heb jij de blokken." Ik moet op het groote hobbelpaard rijden, ga jij bij den stalhouder een ander koopen." En... telkens wanner r het bij de kinderen opwelde, zich daar terecht tegen te verzetten, pakten en kusten ze hem toch maar weer om zijn spontane leuke wijze van optreden. flIIIIIIIIIIIHimlIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIimlIIIIIIIIIIIIIIIIIMIMIIIIIIIillllll vrienden zijn. Men heeft al wel eens de vrees uitgesproken, dat ae heele school-enwerktuinbeweging zou stranden op het gemis aan goede leiders, maar dat is toch niet anders dan een akelige, moedelooze en tamelijk beleedigende veronderstelling. Hier in Hilversum gaat het alvast prachtig en zonder eenige gekunsteldheid of aansteller^. De kinderen waren gewoon aan het werk. Hun taak voor dat uur was ook zeer positief en aangenaam; zij hadden hun sjalotten te oogsten. Hoe flink grepen ze den bundel der buisvormige bladeren en hoe secuur trokken ze de heele plant er uit, zorg dragend dat er niets afbrak en dat de smakelijke bolletjes, zonder af te knappen, behoorlijk uit den nog al stuggen grond te voorschijn kwamen. Dan even tellen: vijf aan een bos, hier zes, (wie heeft er zeven ?) en hem dan neergelegd in het mandje. Want de partij gaat mee naar huis, deze kinderen werken voor hun eigen huisgezin en zijn niet weinig in hun schik, dat ze dikwijls ge noeg een aardigen voorraad mee naar huis kunnen brengen. Ze werken allen vol am bitie en sommigen zijn ook wel trotsch op den tuin als geheel en wijzen mij perceeltjes aan, waar dank zij de uitmuntende zorgen van de bewerksters het te velde staand gewas op zijn schoonst is. En deze bewerk sters nemen al echt als echte tuiniers de haar toegezwaaide lof in ontvangst meteen bescheidenheid die aan het onverschillige grenst. Maar inwendig blaken ze van ge noegen. Toen de sjalotten geoogst waren, werden al de trekgaten mooi geëffend, de laatste sprietjes onkruid weggeruimd, de noodige zorgen besteed aan wat nog te velde stond, om daarna de smalle paadjes rondom elk perceeltje aan te harken, voordat de tuin Ze behandelden hem meer als een ongedresseerd hondje, dat ze lief hadden. Mevrouw vond St. Nicolaas, die dra volgde een mooie gelegenheid om Maurice te ver rassen met hem in eigen goede kleeren te steken, terwijl hij voorloopig de pakjes van zijn huisgenootjes had gedragen. Ze ging nu gulhartig met hem de verlanglijst op maken. En eerst... een heele mooie matrozenpet... en dan... een pakje net ais dat van Frits en nu nog... een hél mooien boezelaar met witte bandjes... Een plotse linge greep en het lijstje ging in stukken met de woorden driftig uitgestooten dat i's niet Sinterklaas!" En nu Maurice zelf aan het stuur. En eerst... een groot kanon en dan... een mooie doos soldaten en dan nog... een sabel omdat ze vader... snikkende wierp de arme jongen zich op den grond. Men had hem in een eerste verdrietsopwelling de wreedheid niet verzwegen, dat vader door een bajonetsteek gedood was. De kleine wildeman toonde bij elke ruwe handeling toch zulk een teeder liefhebbend hart. Dat bleek ook telkens weer uit zijn dankbaarheid tegenover dokter, waarom hij op zekeren middag onverwachts van zijn plaats aan tafel sprong en met zijn tien grieskleverige vingertjes beschermend om dokters schoonen halsboord greep onder den uitroep: Neen, dat kón jij niet helpen, je bent lief," terwijl iiij.hem bartelQk kuste. Mevrouw had dokter quasi gestiaft, omdat hij wat water op het lafellaken had gemorst. Niemand, besefte nog hoe de fiere kleine jongen in het vreemde gezin leed, ofüchoon hij toch eiken volgenden Zatertermiddag, wanneer hij bij moeder, broerijes en zusje was gaan spelen meer onwil toonde, om met zijn peetmoeder mede naar huis te gaan, wanneer ze hem kwam halen. Nooit vergeet ik de onverschrokkenheid van dien kleinen Belg, waarmede hij in wilden hartstocht op zijn weldoensterafvloog, haar schopte, spuwde, beet, toen we op een middag binnenkwamen bij zijn Moeder waar hH dien dag vertoefde. We waren er heengegaan om onze gezamenlijke juiste hu'p vast te stellen. Zijn instinct zei het hem, hij zou hier zegevieren. n oogenblik week doktersvrouw afwerend verschrikt te rug, maar haar echt moederlijk gevoel ging dadelijk in aanbidding over voor zulk een liefde van kind tot moeder. Ze kon nog slerhts den armen Maurice vriendelijk toeknikken en toelachen. Ze overdacht teleur gesteld, dat zij tot nu toe, zulke moeder weelde niet had genoten. De omstandigheden maken het voor ons moeders uit een groot gezin niet mogelijk zich zoo geheel aan de kinderen te wijden, we moeten ze wel aan vreemde hulp gewennen. Ik wil je pakkie niet, ik wil je schoenen niet hebben, ik wil je speelgoed niet," gilde hij uit al zijn macht. Alleen mijn lief moedertje, bij mijn lief Moedertje wil ik blijven en bij mijn zusjel" Hij klampte zich aan de Moeder vast, i miiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiini verlaten werd. Er staan nu voornamelijk boonen en worteltjes. Een enkele witte erwtebloesem vertelt hier en daar van de poging, om erwten te kweeken, maar die mislukt is door de interventie van de musschen. Deze hadden in het voorjaar de ontkiemende erwten al spoedig in de gaten en lieten er weinig van over. Maar ik denk wel, als we die erivten wat later zaaien, in den tijd dat de musschen al jongen hebben, dan komen ze misschien wel veilig tot bloei en vruchtvorming. Tenminste dat ondervond ik hier in Bloemendaal. Er stonden ook heel mooie koolplantjes elk getooid met zijn kraagje, een listige vinding om de koolvlieg parten te spelen. Deze koolvlieg heeft de hinderlijke gewoon'e, om zijn eitjes te leggen aan den wortelhals van de koolplanten, dat is het plekje waar de plant juist uit den grond komt. Daar komen dan witte larven van, die naar binnen dringen en gangen vreten in de wortel. Het kool plantje gaat dan natuurlijk kwijnen en legt het dikwijls af. Nu slaat men echter zes hoekige plaatjes uit asphaltpapier, driekwart decimeter in doorsnee, maakt daarin een insnijding tot even over het midden, slaat om het middenpunt ook nog een paar kee pen, een centimeter diep en nu kan dat kraagje om den wortelhals worden gelegd, vlak op den grcmd, liefst in 't midden iets hooeer, dan aan de kanten. En zoo nauw luistert het instinct dier insecten, dat de vlieg thans dat koolplaatje ongemoeid laat, omdat hij de wortelhals van de plant niet in aanraking .vindt met aarde, maar met asphaltpapier, dat bovendien den eigenlijke hals ook nog bedekt. Een jonge man van een jaar of twaalf wist mij dat geval triom fantelijk uit te leggen. Er, staan ook wel bloemen Indien tuin, maar in overeenstemming met de eiscken die hem bij den eersten aanval dadelijk had gescheiden. Het kussen en schreien nam geen einde, voordat Moeder hem belocfde zijn handje vast te houden en hem niet meer te laten van haar gaan. Maurice had den echten Belgenaard ge toond, hij was een zoon van zijn volk. Hij had heel veel liefs verloren, de arme wees, maar hij heeft met zijn sterken geest toch nog vermogen te willen, hij had hergrepen wat nog voor hem bereikbaar was, Maurice bleef dien middag bij zijn eigen lief, lief Moedertje achter. Daar lokte hem het leven, hoezeer hij ook met armoede te kampen zou hebben. Daar was zijn wereld ! Zij waren allen mooi, allen Hef, allen goed, de wezens tot wie hij zich aangetrokken voelde. Bij Klaasje, bij Jean, bij Edward! In dit armelijke kamertje was zijn leven verrijkt door gezinsliefde". Daar vond Maurice zijn ziel weer. Hij gaf er zijn pas verlaten paleis volgaarne voor in ruil. Moeder bewoont met haar twee jongste kinderen als huisbewaarster van een groote tabaksfirma een aardige kamer en keuken. Zeontvangt van Liefdadigheid naar Vermogen steun in geld, totdat de kinderen minder hare hulp behoeven. Ze is een flinke vrouw vol goede plannen, ze hoopt als kantwerkster bij haar tegenwoordig baantje na een poos zelf voor haar gezin den kost te kunnen verdienen. Maurice leeft met zijn twee oudere broertjes tevreden in het weeshuis, zich van Zaterdag tot Zaterdag verheugende op den blijden feestdag wanneer Moeder hem komt halen en hem het gemis van de geheele week vergoedt. Dien dag kan hem alleen ontnomen worden door slecht gedrag waar voor hij waakt. Zijn weldoenster, die zich zijner nog met ongemengde gevoelens aan trekt, wordt door hem gehaat. Onbewust er van, geniet hij Zaterdags de lekkerste koekjes en andere heerlijkheden, door doktersvrouw voor hem regelmatig toegezonden, terwijl het noemen van haar naam den armen Mau rice reeds in opwinding brengtbijdegedachte aan het wreede leed door haar toedoen ondervonden. Later zal de degelfike Maurice haar goedheid ten volle beseffen. Hij is daar nu nog te klein voor. Ik heb even op ren afstand de begroeting van Moeder en kinderen op Zaterdagmorgen aan het wees huis stilletjes aanschouwd. Het was een verheugenis voor me. We beleven een tijd van onbeschrijve!i;'ke wreedheden, maar waarin toch nog vaak veel moois in de ziel ontdekt wordt. E. W. ASSCHER Visch-keuren Visch is een voedingsartikel, meer dan iets anders wellicht, aan bederf onderhevig. Het is dus voor de huisvrouw van belang de versche visch van oudere te onder scheiden. Het zekerste teeken van verschheid is te vinden in de kieuwen. Deze organen ver vullen de plaats van longen. In de kieuwen wordt het onzuivere bloed door middel van zuurstof der lucht, die uit het water door het buitensysteem der kieuwen wordt opgenomen, van zijn koolzuur ontdaan en wordt het weer langs het hart door de aderen gestuwd. Bij levende visch hebben de kieuwen eene helderroode kleur, welke kleur bij gewoon weer gedurende uren blijft, zoodra de visch uit het water genomen is. Op den duur worden de kieu wen donkerrood, daarna purperkleurig en ten slotte bruin. Is dat laatste het geval, dan is de visch beslist bedorven. Maar niet alleen bij de kieuwen zoeke men het middel om de staat van verschheid der visch te bepalen, men moet daarbij nog op andere dingen letten. Het vleesch om de graat moet vast aanvoelen. Een slappe visch toont aan dat hij lang gevangen of niet in seizoen is. De huid moet er helder en glanzig uitzien. De schubben moeten regelmatig doorloopen en de gansche schubbenhuid moet gaaf zijn. Bij bedorven visch laten de schubbem direct los, of schoon het gemis van enkele schubben natuurlijk niet dadelijk beteekent dat de visch bedorven is. Dit kan b.v. ook ontstaan zijn door wrijven tegen eene mand. De vinnen moeten recht zijn, niet slap en niet droog en de oogen moeten helder zijn van kleur en uitpuilen. Alle visch is in den besten toestand kort voor het kuitschieten. Korte dikke visschen zijn de beste, onverschillig of men met lange, dan wel met plat-visch te doen heeft Middelmatig groote visch, dus in de kracht van zijn wasdom, is het best van smaak. Visch van olieachtigen aard, zooals paling, van dezen tijd is de productie van voedings middelen thans hoofdzaak en ik gelooi, dat over het algemeen de kinderen daaraan ook het liefst werken. Gaandeweg wordt toch aandacht besteed a_an het mooie en aan gename; de mogelijkheden voor deze tui nen zijn, om zoo te zeggen, onbegrensd. Als ge gelegenheid kunt vjnden, ga dan eens kijken naar den tuin. Ge behoeft hem zelf niet eens te betreden; van boven van de openbaren weg of overziet ge het geheele terrein gemakkelijk en kunt ge ook het zeer mooie loodfje bewonderen, waar de kinderen een keuriee gelegenheid vinden voor het bergen van hun gereedschappen, alles op nommer en waar ze ook bij ongunstig weer kunnen schuilen of gezamenlijk de noodige uiteenzettingen van hun leermeesters aanhooren. Hoe is deze tuin tot stand gekomen? Ik schrijf even over uit heteerste jaarverslag der Centrale Vereeniging voor school- en werktuinen, gevestigd te Arnhem: Niet minder ook mag op het voorbeeld van Hilversum worden gewezen, waar, na een voordracht van den secretaris, vooral door het krachtig initiatief en de groote belangstelling van den heer P. Reineke, voor zitter der Plaatselijke Commissie van Toe zicht op het Laeer Onderwijs, een tuin werd ingericht voor 200 kinderen. De gemeente, gaf den grond, leverde dien plantklaar met een zeer praktische bergschuur op en gaf voorts een flinke subsidie." Hetzelfde jaarverslag noemt ook nog van schooltuinen die opgericht zullen worden te Amersfoort en Almeloo, misschien ook te Leiden. Bovendien gewaagt het van het werk van de heer Van der Graaf te Utrecht, die het nu al zoover heeft gebracht dat door leer lingen van middelbare scholen te Utrecht, Veendam, Hilversum, Amsterdam, Schiedam, haring, makreel, zalm, forel, elft, sardijn, kan niet te versoh zijn, want vischolie wordt spoedig ransig hetgeen minder smakelijk is. Bij alle soorten schelpvisch is absolute verschheid van het hoogste belang. De ge ringste sporen van bederf kunnen, zooals men weet, sporen van vergiftiging te voor schijn roepen. De visch die wel het spoedigst aan bedeif onderhevig is, Is de makreel. De rog maakt, wat verschreid betreft, eene uitzon dering op alle soorten. De rog mag niet versch zijn. Eerst nadat deze visch eenige dagen uit het water is en wat men noemt iets bestorven", is hij geschikt om toebe reid te worden. PAU LI N E NOYON-WAESDORP VAN ALLES WAT Hangop met aardbeien ' Men maakt hangop goed dik, mengt er een portie gekneusde aardbeien onder en vult hiermede tumblers. Men presenteert de glaasjes met een klein rond beschuitje of biscuilje er op, bestrooid met flink witte suiker en voor versiering een aardbei in 't midden. Ieder kan dan zelf beschuit en suiker aan de har go p toevoegen naar smaak. E. H.-v. B. Een prijsvraag De Zuid-Hollandsche Vereeniging tot bevordering van Kunstnijverheid en Volks kunst schrijft een prijsvraag uit van werk stukken in de handwerk-techniek FiletRichelieu. De voorwerpen voor werkstukken en patronen ter keuze gesteld, zijn: een kussen, een venstergordijntje en een theetafelkleedje. De prijzen zijn f 50, f 30, f 15 voor de werkstukken en f 25, f 15 en f 7.50 voor de patronen. Inzendingen worden ingewacht tegen l October, bij mej. J. Breebaart, Regentesseplantsoen, Gouda, aie tevens gaarne nadere inlichtingen verstrekt. Oorlogsliedje EEN VEILIG THUIS Opgeschrikt en opgejaagd Door het wreed gerucht Was ze in kouden, guren nacht Angstig weggevlucht. Stromp'lend, sleepend langs den weg, Uren achtereen: 't Arme oudje kon haast niet, Was zoo slecht ter been. In haar wanhoop joeg ze voort, Had maar slechts n wensch, Dat ze toch bereiken mocht Holland's veil'ge grens. En ze kwam in Holland aan, Vond een veilig thuis, Want men bracht haar kort daarna Naar haar laatste kluis. P. A. E. O O S T E R H O F F :: VERHUIZEN :: MEUBELS BEWAREN E. J. VAN 5CHA1CK BOOTHSTRflAT UTRECHT Deventer en Arnhem gewerkt wordt aan de teelt van voedsel en hoogtwaarschijnlijk gaan verscheidene Hoogere Burgers en daar mee gelijk te stellen jongelui meehelpen aan den oogst. Wat een kracht en frischheid spreekt er uit al deze dingen, wat schenken zij ver trouwen voor de toekomst. Deze Centrale Vereeniging lijkt weer juist te komen op het goede oogenblik en verdient ieders belangstelling, vooral die van gemeentebe sturen en corporaties. Maar nu is er n zinsnede in het Jaarverslag, waar mijn verstand bij stil staat. Ik schrijf weer over: Een circulaire werd verzonden, ten ge tale van ± 4000 voor het aanwerven van leden en donateurs. De Nederlandfche Kinderbond, de Tuinbouwvereeniging Vreaewold te Leek en de gemeente Bloemendaal gaven zich als lid op, zoodat op 10 Juli 1918 waren toegetreden 10 leden, terwijl er 61 donateurs waaronder diverse vereenigingen en gemeenten werden genoteerd. Het totaal brdrag aan contributies tot heden bedraagt f 593;50. Om met pnzen ouden vriend Kegge te spreken, ik ben een koolkraag als ik daar iets van begrijp Vierduizend overtuigend gestelde circu aires en dan voor een zoo belangrijke zaak een zoo mager resultaat. Velen hebben zeker die circulaire ongelezen ter zijde gelegd. Intusschen, Ik heb er nog een paar over, en de heer K. Dllling, Secre taris der Centrale Vereeniging voor schooi en werktuinen, gebouw der Heidemaafschappij te Arnhem, zeker ook nog wel. Vraag er maar eens een. JAC. P. T H ij s s E