£?' ?12 DE AMSTERDAMMER, «PEEKBLAD VOOR NEDERLAND 13 Juli '18. . No. 2142 l* 5. NAAMLOOZE YENNOOTSCHAP HotonüenstvanTetenbürj DAQELUKSCHE MOTO ROOST B1ECIT KUT IflDa DEI UM MmktnkmirH. Ffijttifcl. VIOI-VKNSA iniriiinmiiimfiiHHHniMimHiifiiintiifiiifffiMiiifiiiiii ....... immuun TWEE VOLKSHELDEN Reinaert en Uilenspiegel Voor mij liggen twee boeken. Elk bevat 'n oud verhaal. Maar 't zijn verhalen die altijd toch jong blijven. Omdat zij die ze vertelden zelf jong waren : jong van hart, en jong van verstand. Op hun tietelbladen lezen we bekende namen: Reinaert, Uylespiegel. Wij allen kennen ze. Ze hebben 'n lach op ons gelaat, en vrolikheid in ons hart gebracht. Laat ik daarom 'n kleine beschouwing aan dit tweetal mogen wijden. ** * .". . Toen de dieren nog spreken konden. . . Dat was in 't verre, verre verleden. Niemant van die nu leeft, al is ie ook noch zo oud, heeft die tijd meegemaakt, 't Was zoon heel, heel andere tijd als die van tegenwoordig. 't Was geen tijd van dreadnoughts, auto's, en vliegmasjienes ; geen tijd ook van skyscrapers en under-grounds. Maar 't was 'n tQd van woudgeur en weigroen ; 'n tijd van zonnebrand en maanlichtnachten. 't Was geen iedeale tijd, evenmin als nu. O neen: ook toen had de sterkste 't recht; en wie slim was, was dikwels sterker als de sterkste. Maar n ding was toen zo goed: de atmosfeer was zuiver ; de mensen leefden buiten ; in en met de natuur ; met de hemel boren zich; en de bomen en de bloemen rondom zich ; en de dieren. . . konden sprekenl En wie hun gesprekken afluisterde, hun handel en wandel bespiedde, vertelde daarvan aan z'n omgeving. Deze vond er vermaak in, te luisteren naar die verhalen omtrent de dieren die spreken konden net als de mensen; die lachen en huilen konden net als de mensen; die roofden en moordden ook net als de mensen; die liefde en vriend schap en vijandschap koesterden net als de mensen. Kortom, voor wie niets menseliks vreemd was; maar die toch dieren waren en bleven. Zo luidden de verhalen van hun, die de dieren hadden horen spreken. En er kwamen geleerden, en ook dichters, die die verhalen opschreven. Ze maakten er hele boeken van; waaruit de mensen die ze lazen veel nuttigs leren konden: ze zagen zichzelf en hun medemensen als in'n spiegel ze konden zich dus zacht spiegeien. En aardig was 't toch ook van die dieren die spreken konden l Wat wij bezitten aan dierverhalen vindt z'n oorsprong in oude tijden. Vanuit 't Oosten, vanuit Indiëen Arabiëhebben die verhalen zich naar 't westen verspreid langs tweeërlei wegen: mondeling en schriftelik.Mondeling dat deed 't volk; schriftelik dat deden geleerde kloosterlingen en dichters. Men ontleende aan mekaar, men vulde mekaar aan; de stof groeide en vervormde zich. En eeuw-in eeuw-uit kende ieder van die verhalen; 't diergedicht was algemeen goed. ... Net als de mensen... fa, 't was ook wel aardig soms, eens te kijken hoe di deden. Vooral aardig, als je medemensen erin liepen, dupe werden. Er waren van die snaken die er zoon slag van hadden ieder een bij de neus te nemen. Zwervers waren 't, vagebonden. Nu zag je ze hier, dan doken ze weer op 'n heel andere plaats op. Wat zo een deed voor de kost? Niemant die 't eigenlik recht wist; niemant zelfs die begreep, dat zo een de kost opscharrelde. Dan diende hij 'n poosje bij 'n kleermaker, dan bij 'n bakker. Maar ook als smid kende men hem. En soms leek 't wel, of ie z'n eigen zaken dreef. In kroegen en taveernen was ie een bekende gast. Op markten en bij volksverzamelingen was ie steets te vinden. Ook waren er tijen dat je hem niet zag, en je ging geloven dat ie dood was. Tot ie ineens weer van zich liet horen. Hij was overal en nergens. Iedereen vreesde hem; maar toch mochten velen hem graag lijen: hij liet hun de lever noch eens schudden. En ze hoopten maar, dat ie z'n grappen niet verder zou uitstrekken dan tot... buurman. Zo was hij bekend als de bonte hond. En ieder vertelde van hem. Maar niemant wist eigenlik met zekerheid te zeggen, of ie 'm wel eens gezien had. Ja, misschien, toen.. toen bij dat gevalletje met die boerinnen. op de mart... ja, dat moet ie geweest zijn. O, 't was onbetaalbaar. En de verteller gaat verder met z'n verbaal. En al die verhalen die leefden onder 't volk, en die spraken van 'n slimme, olike schavuit ze werden eenmaal samen opge schreven; er werd 'n boek van gemaakt. En eeuw-in eeuw-uit kende ieder van die verhalen; 't epos van de schalk was alge meen goed. Reinaert en Uylespiegel twee pendanten. En zoals alle pendanten zijn ook deze ten dele mekaars tegenstelling, en ten dele vullen ze mekaar aan. Vooreerst wat de vorm, de innerlike, betreft: in Uylespiegel aanschouwen we onmiddellik 't werkelike leven, terwijl we dat in de Reinaert slechts zien door middel van de dierewereld. Dit echter hier maar terloops. Reinaert en Uylespiegel 'n paar. Reinaert, de sluwe, brutale, onafhankelike roofridder uit 't feudale tijdperk; die zich alleen maar in de hofkringen beweegt, als 't er hem om te doen is, z'n vijanden onder de hovelingen de voet dwars te zetten, of om de een-of-andere gewaagde liaison aanteknopen; maar die zich overigens liefst ver houdt van z'n koning en leenheer, zich terugtrekkend in 'n ongenaakbaar kasteel, jagend en rovend in woud en wildernis. Uylespiegel, de olike zwerver in de bur germaatschappij ; de man van de twaalf ambachten en dertien ongelukken; die hier wordt weggejaagd om z'n streken, en zich daar al vast bij voorbaat uit de voeten maakt, als hij er zich van bewust is 't al te bont te hebben gemaakt. Beiden vonden in hun isolement en in hun slimheid hun kracht. Alle twee uitgestote nen, maar alle twee zegevierend over allen. Uylespiegel is universeler als Reinaert. In de Reinaert treedt 't ridder-element over wegend op de voorgrond; in Uylespiegel komen, al is 't burgerlik element er 't sterkst vertegenwoordigd, toch alle rangen en stan den van de maatschappij voor. Maar uit de streken van de slimme hove ling spreekt net zo goed dezelfde volksgeest, als uit die van de schalkse zwerver. Wat dat betreft is Reinaert geen haartje minder revolutionair" als Uylespiegel. Integendeel, noch meer. Hij toch staat tegenover al die andere edellui. 't Zijn alleen blauw-bloedigen (en hun lakeien) die hij erin laat lopen. Zelfs levert hij ze over aan plebejers, als boeren en dorpspastoors. Uylespiegel daarentegen neemt niet enkel gekroonde en geadelde ertussen. Neen net even goed, ja noch meer, mannen en vrouwen uit de volksklasse: waarden en waardinnen, ambachtslui en kooplui. Reinaert kent de mens in z'n mede-va zallen ; en die kennis doet 'm over allen zegevieren. Hij weet door de schijn te ver blinden, en, bovenal, partij te trekken van de zwakke zijde, te spekuleren op de harts tochten. Ook Uylespiegel kent de mens: hoog en laag, rijk en arm, wereldlik en geestelik, geleerd en eenvoudig, hij doorziet ze met z'n nuchtere kijk, en maakt zich vrolik over hun. Omdat hun maar al te dik wels datgene ontbreekt waarmee hij zich door de wereld slaat: 'n goeie hoeveelheid gezond verstand. Reinaert en Uylespiegel uit een-en-dezelfde volksgeest. De eerste is de volksheld van de 13e, de twede die van de 15e eeuw. In zekere zin internationaal van oorsprong, zijn beide al gauw door 't grootnederlandse volk gena tionaliseerd, 't Volk, dat 'n Willem van Oranje en 'n Bredero in z'n midden zou krijgen; dat Geuzeliederen zou zingen; en* dat aan 'n Breughel en 'n Jan Steen over vloedig stof zou verschaffen voor hun» penselen. Wij in onze tijd zijn ten dele erg ver standig; voor 'n deel ook hoe zal ik 't noemen mistiek; zelfs dichterlik zijn we ook. Maar we zijn niet naief. Daarvoor weten we te veel! Zo weten we maar al te goed, dat de dieren nooit hebben kunnen spreken. En ook weten we, hoe dwaas en verkeerd 't is, om maar te leven van de ene- dag op de andere, en om met iedereen over hoop te liggen. Wij zien vooruit naar de tijd dat we onze koetjes op 't droge zullen hebben. En daarvoor plooien en buigen we ons naar de omstandigheden, liever dan dat we (zoals't hart ons soms ingeeft) ons met n ruk aan hinderende omstandigheden onttrekken; daarvoor maken we 't liever lederen naar' de zin, als niemant. Maar 't wreekt zich, dat we altijd zo over leggend 'en verstandig moeten zijn. 't Geeft dikwel" 'n gevoel van onbehagelikheid. En daarom lezen we stilletjes in onze binnenkamer graag noch eens van Reinaert en van Uylespiegel. En als we na 't lezen van al die snakerijen en grappen, onze overpeinzingen 'n ogenblik de vrije loop laten, dan denken we met weemoed terug aan de tijd toen de dieren noch spreken konden, en de mensen noch vol scherts en luim 't leven konden doorrollen de tijd toen de mensheid noch jong was. P. L. VAN ECK Jr. O iillllimiimuilllllMimiMimili m iilllmmmiumm imuilil HUI ilimiinimmimmimiiimiimmmiiimm iimmiimiiiiii iimuiimm i miimiim mmmiiimmm immi i milim iiiiiiin mi minimin mum i HUI mmnnmminmmmminmmmimmimmmni nu nmiimmi LANDBOUW-, HANDELS- en BOUWCREDIETEN verstrekken: H. VAN DAM Azn. & ZONEN. Makelaars en Administrateuren, AMSTERDAM: Kloveniersburgwal 7O, Tel. NOS. Noord: 2552, 8849, 1684. CREDIETEN: ROTTERDAM, ARNHEM, UTRECHT, LEEUWARDEN, KAMPEN, NIJMEGEN, Noordblaak 77. Nieuwe Plein 6. Witte Vrouwenstraat 3O. Eebuurt 10. Burgwal 57. Ten Hoetstraat 5. II. Eerste Nederl. DE " ^WTBUIDELELEMENTEN Tel. Interc. H. 5800 Hoofdvertegenwoordiger: TECHN. BUR. MARYHEN - Den Haag ALGEMEENE Maatschappij van Levensverzekering en Lijfrente, DAMRAK 74 AMSTERDAM Onze DISCONTOPOLISSEN verzekeren: a. eene uitkeering op vasten termijn; b. eene uitkeering bij overlijden; c. eene tijdelijke rente bij overlijden van den verzekerde binnen den overeengekomen termijn en openen tevens de mogelijkheid tot het vestigen van een weduwenpensioen. Hoofd-Inspecteur: H. DOYER, Wilhelminastraat 14, Den Haag. Inspecteur voor Amsterdam: J. F. GORTMANS, Jacob Marisstraat 5, Amsterdam. TE KOOP TE SCHIEDAM: Aan diep vaarwater gelegen Groote Pakhuizen en Terreinen zeer geschikt voor fabrieken. Te bevragen: S. C. VAN WAALWIJK VAN DOORN, Singel 64, Schiedam. - Telefoon 181 J. LOBATTO Rzn., C. R. VAN DEN ELSAKKER c.s., Make laars, zullen op MAANDAG 29 JULI 1918, des avonds na zes unr, in hét Verkooplokaal Frascati", ten overstaan van den Notaris E. HEIMANS, publiek in veiling brengen: Het solied gebouwd Heerenhuis met grooten Tuin, Open Plaats en Erve, met afzonder lijk verhuurd rry dubbel Bo ven huis, staande en gelegen te Amsterdam, aan het fraaiste gedeelte van de Stadhouderskade Ho. 19, Kadaster Sectie R No. 1847,groot l Are 80 Gentiaren. Het Sousterrein, Huis en Belétage, geheel modern, com fortabel en naar de eisenen destijds ingericht,bevattende zoowel een complete electrische- als sanitaire installatie. Ook voor Noodwatervosrziening, is on verhuurd en direct te aanvaarden. Het perceel is, wat het onverhuurde gedeelte betreft, op aan vraag, te richten aan het Westeinde 22, dagelijks te bezichti gen, overigens des Dinsdags en Donderdags van 2 4 uur alsmede op den Verkoopdag. Iemand, nader onderricht begeerende, spreke met de make laars: J. LOBATTO Rzn. kantoor Frans van Mierisstraat No. 8, Tel. Z. 3899, C. R. VAN DEN ELSAKKER, Frans van Mierisstraat No.8,Tel.Z.5623. B AA R N Bouw- en Woningbureau van den Makelaar J. D. F. VAN DER VEEN Kantoor van vaste goederen TEL. 77 LAAN HOEK PARKSTRAAT 43 RIJWIELFABRIEK ,DE AMSTEL" n KLISSErUCITROEN AMSTERDAM ^N^5 ZOON 5TERKE Am5TL^R,ÜWiEL MOET m t DAN BEHOEF IK MD NIET MEER VERMOEID TE LOOPEN. u, WABMOESSTBAAT. Restaurant den gebeelen dag :-: -:- :-: -:- Dagelijks Concert Zalen voor Vergaderingen. BUNSCHOTEN & DE GOOYER Hofleveranciers. Indische Uitrustingen. UTRECHT, Oudegracht bij de Jansbrng, SI, 53, S. EEN1O ADRES. Geen Filialen. Geestelijken Bijstand hebben allen noodig, die het leven der ziel willen ver wezen1 ijken,dieindeonsterfelijkheid der liefde nochtans" gelooven. In onderstaande geschrif ten wordt hun die geboden, wordt hun getoond de geheel eenige waarde der religie, die ons verlossen kan uit ae om klemming van het eindige. Het zijn bij uitstek boeken voor onzen zwaren tijd, waarin het er op aankomt, ondanks alles wat twQfel wekt", diep te beleven de eenheid in de gebrokenheid. Dr. H. W. PH. E. VAN DEN BERGH VAN EYSINGA, De Ziel der Menschheid versche nen drie bundels, per bundel f4.25 geb.; in leer f7.-. U AC. THOMSON, Religieuse zie, geb. f 4.25, in leer f 7.?. J. JAC. THOMSON. De Russi sche ziel en de Westersche cul tuur, ing. f2.50; geb. f3.50. B. DE LIGT, Christen Revolu tionair, ing. f 1.50; geb. f2.10. v. D. HOE VEN-DE LIGT, Het Wezen der Godsdienst, ing. f 1.75; geb. f 2.40. ENKA, Leekepreeken, ing. f 1.25; geb. f 1.75. S. K. B AKKER, Het onze Vader. Derde druk, geb. f 1.90. S. K. BAKKER, Midden in de Wereld", geb. f 1.90. FOERSTER, Opvoeding en Zelfopvoeding, ing. f 3.90; geb. f4.90. FOERSTER, Karaktervorming, geb. f4.25. FOERSTER, Levenswandel, (voor jonge menschen) ing. f 2.25, geb. f 3.?. Uitgaven m l. PLOEGSMA, ZEIST. Bij den boekhandel verkrijg baar. De prijzen zijn inclusief crisistoeslag. TARIEVEN Verzekering van kapitaal nit te keeren bij overlijden. Premie per f 100.?kapitaal. Leeftijd Jurpnmis 20 ?1.41 25 ?1.61 30 ? 1.87 35 ?2.21 40 ?2.66 45 j ?3.23 1 Verzekering ra n kapitaal nlt te keeren na een bepaald aantal jaren of bij vroeger overlijden. Premie per f 100.?kapitaal. HAARLEM Opgericht 1870 Leefttd 20 jaar 30 jaar 40 jaar Uitkeering na 10 jaar ?9.08 ,9.09 ,9.24 15 jaar ?5.70 ,5.73 ,5.94 20 jaar ?4.08 ,4.14 ,4.41 25 jaar ?3.10 ,3.20 3.53 30 jaar ? 2.51 ,2.64 ,3.07 35 jaar ?2.13 .2.29 Verschenen: VOLKSUITGAVE VAN De Zandgravin Roman m GO FRENSSEN Prijs, gebonden ... f O.95 Uitgave: VAN HOLKEMA & WARENDORF, Amsterdam D,v.Heijninp&Zn, ILEEDERMAIERS VOOR DAMES EN HEEREN Hoogewal 13-14 DEN HAAG Telefoon 590 Speciaal ENGELSCHE STOFFEN A. KOGELS i ZOON AMSTERDAM OEN HAAG Leidschestr. 13 Prinsastr. 52-56 Heeren Bottines Molières bruin zwart wit Verschenen 'de lOe druk van -ran Nederland voor WielrJJder», bevattende elf Kaarten, dus van elke provincie, met aan wij zin t der afstanden van plaats tot plaats in Kilometers en vermelding dei soort van wegen. Deze Atlas zenden wij franco per post (na ont vangst van het bedrag in postzegels of per postwissel aan oai adres) voor slechts VIJF EN DERTIG CENTS. AMSTERDAM, VAN HOLKEMA & WARENDORP. WORPEN iff DE/ KORTiSTEN O ,;'S,.SW. .?. WfWfffHHSf,MONO YPEVAN JDRUKKERIT CMILT ^BÏjTRÊCHf J? (^BERISPEL^KE^^^^SO^X^ -SCHERP UITVOERING <§>> Q^Ê^^ts CONCURREEREND' Illustratledruk-papier van de Firma C. G. A. CORVEY, Keizersgracht 285, Amsterdam, Tel. N. 1202 en 585 *P»*% A «H 0* DM^b_ A« O*AAM,l4*I<kf*A*fl MfWtvIlAAM EffflAMMMM LJ« ??»? ik JC. C* n Typ. Amst. Boek- ei Steendrukkerf, voorheen Ellerman, Harms & Co.