12 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 27 Juli '18. - No. 2144 AMSTERDAM ABNHEM 'g-ÖKATENHAGE BOTTERDAM UTRECHT TENTOONSTELLING VAN OORLOGSCURIOSA De heer M. Frankenhuis exposeert in Den Haag in Pulchri zijn verzameling oorlogscuriosa. Een verbijsterende hoeveelheid voorwerpen als plaatwerken, affiches, ge denkpenningen, medailles, autogrammen, enz. heeft hij bijeengebracht, waarbij een massa propaganda-artikelen die op zichzelf geen curiositeiten zijn, integendeel bij massa's zijn verspreid, maar die zooals hij ze ge completeerd heeft, een merkwaardig oorlogsbeeld vormen, of liever een merkwaardlgen indruk geven van de psychologie der oorlog voerende Staten, van hun wijze van zich te uiten, van den geest der volkeren, van hun smaak en van hun wansmaak van hun beeld houw- en schilderkunst, hun typografie, hun gevoel voor decor, hun caricatuurkunst, van hun haat aan hun vijand, hun liefde voor het vaderlanden hun landsverdedigers, hun zorg voor de slachtoffers,'enz. enz. Al deze eigenschappen zijn hier te verge lijken, al deze uitingen bij de geallieerden en Centralen onderling en de vijanden met elkander. Met hunne minst bloedige wapenen staan hier de vijanden tegenover elkander. Een groot aantal Hindenburgkoppen tracht hier van Duitschlands grootheid te spreken. De vierkante onverzoenlijke tronie kijkt barsch van de affiches en versiert kopjes en schoteltjes, bierpullen en borden, Gott strafe England" is de smeekbede op kleerborstels, glazen, aschbakjes en andere galan terie n van barbaarschen wansmaak. Een pa pier machéijzeren kruis" is toegepast als portretlijstje voor een gesneuvelden vriend. De ijzeren kruisen wemelen op deze bazar artikelen. .Gott strafe England, Deutschland, Deutschland ber alles" staat sierlijk gesle pen om een ijzeren kruis op een glazen cafédeur, die de verzamelaar heeft weten machtig te worden. Een rol behangselpapier is met deze schoone woorden veelvuldig bedrukt en de fries die bij deze patriotische wandbekleeding behoort, heeft tot motieven de Duitsche driekleur en het Duitsche wapen. Een ander fraai behang is bedrukt met de schablone, een vluchtende Rus voorstellende die door een Feldgraue wordt achtervolgt. Men kan zich indenken hoe schoon het interieur van een Duitscher met een echt Deutsches Herz" ingericht kan zQn. Nacht toilet- en eettafel hebben porcelein en aarde werk met Hlndenburg, ijzeren kruisen en guirlandes van laurierbladeren en linten in Duitsche kleuren, en de smeekbede Gott strafe England" en de uitroep Deutschland, Deutschland ber alles". We zagen zijn aschbakje, een miniatuur onderzeeër U 9, het spaarpotje voor de kinderen in den zelf den vorm. Hij wordt gewekt door een Kriegswecker Verdun, kalken beeldjes van Hindenburg en diens confraters, tooien zijn schoorsteen, en dan zal Wilhelm's fraaie beeltenis niet ont breken aan dei wand. Daarnaast vraagt Frankrijk de aandacht voor zfjn slachtoffers met de gevoelige affiches van Poulbot, de kinderen die op vaders thuiskomst wachten, het kind dat met een pop, een poilu speelt die ze verbonden heeft, van Wilette, met de heroïke Marianne elegant in teere kleuren, Steinlensmiserabelen, Forain en andere. De Duitsche affiches voor de oorlogsleeningen, geweldige plakaten met grove kleurvlakken, bedrukt met imperatieve op wekkingen gelijken bevelen en snauwen. Daar tegenover staan de Engelsche oproepen tot het volk, de wervingsaffiches met spor tieve elegante figuren, en even sportieve onderschriften, van de Engelsche oorlogsleeningen met kleine krachtige pakkende zin netjes, en de vriendelijke verzoeken om boeken en spelen voor de soldaten. Op de tafel met plaatwerken vinden we scherper contrasten nog, de Duitsche carricaturen met scheldende onderschriften naast de Fransche spot in enkele typeerende lijn tjes en er onder een geestige bon mot.'' De Engelsche boekjes als Big and little Willy'Mnden geest vanPunch,,distlnguished" en witty", de geschiedenis van den hond die zijn meester naar de loopgraven volgt en als trophee een helm van een Duitscher tot etensbakje krijgt als hij terugkomt, de geschiedenis van Schmit the spy" die over de onschuldigste dingen die hij in Londen ziet telegrammen naar Berlijn stuurt en tal van andere grappige boekjes met geestige penteekeningen. Ook de collectie penningen, medailles, plaques enz. de volledigste verzameling van het bijeengebrachte, waarvan de catalogus een volslagen boekdeel vormt, spreekt van den stijl en smaak der verschillende landen, ook van de kleinere, van Servië, Bulgarije en van de vergelegene als Japan. De groote bontheid is wel het merkwaar digste van deze tentoonstelling, daar we nog geen expositie gezien hebben waar het werk en de uitingen der vijandelijke landen naast elkander lagen en te vergelijken waren. De verzamelaar is volslagen neutraal ge weest bij het aanleggen zijner collectie. Het heeft hem niet kunnen schelen van welk land hij zijn materiaal kreeg. En zoo kan hierover zoowel de Toekomst als de Tele graaf een enthousiast artikel schrijven, de Tommy zoowel als de geïnterneerde Duit scher kan er zijn hart ophalen, en zijn haat voor den vijand voeden. Beide partgen zijn er gelijk vertegenwoordigd. Alleen in voor werpen van het genre van Hindenburgbierpullen en -tabakspotten, Gott strafe England"-behang, ijzeren kruisen-aschbakjesen bloempotjes, en U 9-spaarpotten blijkt de Fransche, Engelsche, Amerikaansche, Bel gische en Italiaansche industrie bij de Duitsche verre ten achter. A. B. V. TlENHOVEN P.S. Bij een later bezoek ontdekte ik het portret van den oerouden god in wit uitge voerd op rood glas. Volgens deze beeltenis is hij een rijzig grijsaard, het midden houdende tusschen een ouden Germaan en Chronos, gehuld in wijd omgeslagen lakens, er onder: Ich strafe England". NAAMLOQZE VENNOOTSCHAP MotorÉnstvanïetenburj DAGELUKSCHE MOTORDIENST UTRECHT 10011 DEI KJUfi KlfT flntmttiwil. Itnchtiebntrn. Fyiiékukl. lnttilwt'> VIO1-VCRSA iiiiniiiiimmiiiii DE MAN, DIE BANG WAS door J. FABIUS Ik had den heelen dag door het wilde bergland gereden, in een klein open wagentje, en eindelijk tegen het vallen van den avond had ik 't kleine turksche stadje bereikt. Ik zocht een karavanserall, veel was er niet, een enkel vuil kroegje waar men voor veel geld wel een plaatsje op den vloer zou kunnen krijgen. Het lokte mij niet erg aan, zou ik des noods maar in mijn wagentje overnachten ? 't was wel koud, maar ik had mijn slaapzak. Enfin, daartoe kon ik altijd nog besluiten, het voornaamste was nu, de inwendige mensch te versterken. Het bedompte kleine vertrek, schamel door een paar kaarsen in leege flesschen ge stoken verlicht, was vol turken en albaneezen, die er het eene kopje koffie na het andere opslurpten. Ik trok mij in een hoek terug, bestelde wat eten; brood en kaas was het eenige dat ik krijgen kon, en ik stak in af wachting een pijp op. Het gezelschap rond mij was niet erg interessant, en om mij niet al te zeer te ver velen, trachtte ik zoo goed en kwaad als 't ging bij de slechte verlichting, een engelsch romannetje te ontcijferen. Halloh, hoorde ik nu eensklaps roepen. l have not seen a sixpenny for years. Are you English ? Ik keek op, in 't lokaal hing een dichte nevel van sigarettenrook waarin flauw geel de kronen brandden. In een der hoeken zag ik toen een Euro peaan opstaan, hij kwam op me af. I am an American and what the deuce are you. Dutch, zelde ik. Ik kreeg een fermen handdruk, een die direct vertrouwen gaf. Met de eerste oogopslag was trouwens te zien, dat een gentleman tegenover me stond. Woont u hier? vroeg hij mij. Neen was mijn antwoord, ik weet nog niet wat ik doen zal, ik wilde hier ergens overnachten, morgen moet ik door naar het front. Prachtig, dan reizen wij morgen samen, ik moet er morgen ook heen, en kom nou met me mee, ik heb hier een prachtkamer opgeduikeld daar is plaats genoeg voor je, en mijn collega zal buitengewoon tevreden zijn als je hem in ruil voor onze gastvrijheid, die sixpenny ten geschenke geeft. Ik bedacht mij niet lang en ging mee; door een paar nauwe straatjes, waarin de modder zeker een voet hoog stond, kwamen wij bij een vrij europeesch uitziend huis. Hier woon ik, zei mijn gastheer, come along Door een smal gangetje, waar een geur van knoflook hing, kwamen we in een goed verlicht vertrek, waar een man in knicker bockers over een petroleumtoestel gebogen stond. Hulloh Johnny, zeide mijn begeleider, ik heb een gast meegebracht. Prachtig, was het antwoord, als ie zfjn eigen vork en mes bij zich heeft vind ik het goed. Ga zitten. Langs de wand waren divans aangebracht die voor een gedeelte met manden, plaids, en allerlei voorwerpen belegd waren; be halve een paar omgekeerde kisten waren er overigens geen meubels. Op een der kisten stond een petroleumlamp zonder kap, en bij 't heldere licht kon ik thans mijn beide gastheeren eens goed opnemen. Het waren sportieve menschen, clean shaven, met 't sans gêne van den Amerikaan dat toch niets ploertigs had. Ook de andere was een gentleman. Ver tel ons nu eens, vroeg de man die mij hier heen gebracht had, wat je hier komt doen, wat ons betreft, die man hier is de Heraldman uit New York. Smith, ik ben Lorings, zijn compagnon, en vecht overal zoo'n beetje mee. Ik stelde mij voor, en vertelde dat het ook mijn doel was, 't vechten van wat naderbij te bekijken. Wij hadden dus 't zelfde reisdoel, mijn belde gastheeren woonden hier al een paar weken, en van uit dit oord bezochten ze dagelijks de gevechtslinie's. Er werd een flesch whiskey ontkurkt, ik kreeg een bord schapensoep, een stuk vleesch en een homp brood en op den divan onze beenen a la turque over elkaar geslagen nuttigden we ons maal, te beter smakend omdat ik in geen drie dagen iets warms had gehad. Na het eten kreeg ik mijn deel in 't pannen schoon maken en toen zetten we ons meer op 't gemak, de lamp werd vervangen door een kaars, wij kregen een kopje turksche koffie en toen brak die eigenaardige stem ming aan, de stemming van mannen die rondzwerven en door het toeval een oogenblik tezamen gebracht zijn, om wellicht 't volgende oogenblik uit eikaars gezichts kring te verdwijnen. Wij spraken over vroegere avonturen, en het bleek mij, dat mijn beide kameraden zoowat alle groote oorlogen der laatste vijf tien jaren hadden meegemaakt. Wij rookten een turkschen sigaret en ik had mijn eerste exemplaar reeds bijna weg gegooid, en wilde een tweede opsteken en vroeg daartoe aan Lorings om een lucifer toen deze eenklaps vaalgrauw in 't gezicht werd, opsprong en vroeg, met hoeveel luci fers hebben we zooeven onze drie sigaretten aangestoken? * Met een, was 't besliste antwoord van Smith, met mijn laatste waxvesta. Maak je maar niet ongerust hoor, hier Fabius is toch de jongste, die moet er dus toch aan gelooven. Nee, zei Lorings, zenuwachtig heen en weer loopende, nee, het is uit. Ik weet het te goed, drie sigaretten met een lucifer dat geeft een doode, ik heb het al te veel bijgewoond. Maar, viel ik in, dat is toch je reinste bijgeloof, wie gelooft nu aan zulken onzin. Beide Amerikanen werden plotseling ern stig. Nee jonge man, zeiden ze, wanneer je maar lang genoeg, zooals wij, je leven waagt, en er duizend kleine dingen zijn waarop je niets geen invloed hebt dan wordt je bijgeloovig, of je wilt of niet, je gevoelt zelf wel dat 't onzin is en toch.... 305TER5EEK 1EUB1LEERINOEN Lorings ging weer zitten, en na een lang stilzwijgen, begon hq eensklaps: Luister Smith, en ook jij Fabius, ofschoon ik je pas ken, luister ik zal jullie wat vertellen, wat ik nog nooit aan een levende ziel heb toevertrouwd; ik heb nu 15 jaar lang alles meegemaakt wat er mee te maken was ik heb een kleine honderd gevechten mee gemaakt en iedereen denkt, en jij ook Smith, dat ik een dappere vent ben. Maar dat is niet zoo, ik ben laf, in ieder gevecht klopt me 't hart in mijn keel, alsof ik moet barsten, och l wat heb ik altijd een hel doorgemaakt. Na ieder gevecht zwoer ik mezelf: dit is 't laatste en toch een Innerlijke drang dreef me er weer in, waarom omdat ik wist voor mij heel zeker, dit, zoolang ik bang was, ik niet zou sneuvelen. Onzin, jawel, maar gisteren voor 't eerst in 't vuur in dezen Oorlog; bij God, toen was ik niet bang meer en toen wist ik: nu is 't gauw gedaan met me en nu van avond dit. Hq rilde. Kom," zei Smith, have a drink old man," hij vertelde een mop, ik dee ook mijn best en toen we ons ter ruste legden, de revol ver bij de hand, scheen alles vergeten. Den volgenden dag viel hij, we hebben hem nog dien avond begraven en toen we bij zijn graf stonden, zei Smith: Fabius, zijn dood redt ons, een lucifer en drie sigaretten, doe het nooit meer. Illllllllllllllllllllllllllllllllllltlllllllllllllllllltlllllllllllllllllllllllllllltlll» Inhoud van Tijdschriften: Onze Eeuw: Het ministerie Cort van der Linden en de volkswil, door prof. mr. Paul Scholten. Het animistisch heidendom als godsdienst, door dr. N. Adriani. De duurte in de laatste jaren der zeventiende eeuw, door dr. J. G. van Dillen. Tooneel-Kroniek, door Jo van Ammers-Küller. Gedichten, van Willem de Mérode. Aanteekeningen op de wereldgebeurtenissen (IV), door mr. J. C. van Oven. Leestafel. ?minimum iiiiiiiiiiiliiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiininiiiiiiiiiiiiiii iiiiiiiuiimimmiitii iiiiiiiiiiiniiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii i iiiiiiitHiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiimiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiu iiimiiiiimmwM IJ. Eerste Nederl. DROGE ELEMENTEN u Kann Hoofdvertegenwoordiger: TECHN. BUR. MARYNEN - Den Haag . H. OOUU Telegram-adres: ENEF, DEN HAAG ALG-EMEENE Maatschappij van Levensverzekering en Lijfrente, DAMRAK74 AMSTERDAM Gemengde verzekering met Premie ineens Iemand van 30 jaren sluit een verzekering van ? 10000.?, betaalbaar na 25 jaren cf onmiddellijk na zijn vroeger plaatshebbend overlijden. Inplaatsvan daarvoor eene jaarlijksche premie van ?321.60 te betalen, stort hij eene koopsom van ?4833 50 en is daardoor van alle verdere betaling vrijgesteld. Hoofd-Inspecteur: H. DOYER, Wilhelminastraat 14, Den Haag. Inspecteur voor Amsterdam: J. F. GORTMANS, Jacob Marisstraat 5, Amsterdam. ^??IHMMMMHMi^ r Hypotheken, Bouwcredieten, Handelscredieten, Voorschotten en Assurantiën, worden het BILLIJK S T bezord door S. C. Van Waal wijk van Doorn SINGEL 64 - Telefoon 181 t SCHIEDAM , TUINMEUBELENFABRIEK DE HOLLANDSCHE IMDUSTRIE VAN G.G.P05T ARCHITECT TE ZWOltEt§S . NAMAAK VERBODEN VOLGENS AUTEURSWET ' ? ONTWERP EN FABRIKAAT VAN C. G.POST ARCHITECT TE ZWOLLE >- FOTO s MET PRIJZEN OP AANVRAAG IDEAAL-TARIEF. Maatschappij van Levensverzekering Haarlem - Opgericht 1870 Leeftijd 30 jaar 40 . 50 , Vooraf bepaald aantal jaren. 10 jaar i 15 jaar | 20 jaar / 9.27 , 9.63 10.38 ?6.09 1 ?4.61 ,6.60 i .5.25 .7.65 ! 6.73 25 jaar ?3.86 ,4.70 30 jaar /?S.42 .4.51 VOORBEELD. Iemand oud 30 jaar verzekert zich volgens dit tarief voor f 10.000.?uit te koeren na 25 jaar voor een jaarpremie groot f 386.?. Indien hij overlijdt eindigt bij zijn dood de premie betaling, wordt op den bepaalden datum f 10.000.?uitge keerd en ontvangt de weduwe bovendien vanaf het over lijden tot den vastgestelden datum per jaar f 1000.?in 3 maandelijksche termijnen van f 250.?. BUNSCHOTEN & DE GOOYEH Hofleverancier». Indische Uitrustingen. UTRECHT, Oadegracht bij de Jansbrug, 51, 53, 55. EEN1G ADRES. Geen Filialen. B AA R N Bouw- en Woningbureau van den Makelaar J. D. F. VAN DER VEEN Kantoor van vaste goederen TEL. 77 LAAN HOEK PARKSTRAAT 43 Het Moderne Jongensmaandblaii Vraagt uwen Boekhandelaar een Proef af Ie v,e ring. D.vJeijniopn&Zn, Hoogewal 13-14 DEN HAAG Telefoon 590 Speciaal ENGELSCHE STOFFEN voor directe aflevering hebben wij in elk kwantum voorhanden OPBERGSYSTEEM KAARTSYSTEEM CLUB FAUTEUILS BUREAU STOELEN SCHRIJFTAFELS HRANDKASTEtf HIIREALX JHINISTKK CYLINOER BUREAUX ACTEXKASTEN TELEPHOO3JCELLEN BOEKENKASTEN M.V. M O ZE S KMAP & ZOOM Oude Hoogstraat 1, AMSTERDAM ROTTERDAM NIEUWEHAVEN 31-33 DEN HAAG NOORDEINDE 47?491 DE AMSTERDAMMER «oor Wad e,"land 'M** slecht* f 2.25 o. PlANOsj VERHUREN RUILEN EN. HAAG, ORGELS LEPAREERE1 STEMMEN illustratiedruk-papier van de Firma C. O. A. CQRVEY, Keizersgracht 285, Amsterdam, Tel. N. 1202 en 555 T*«« A w*n4- DstA^ AM O+KUM j4 ««IrlvArV wS\S\vt>l AAn Dl l AM«MAM t-I<n«>**io A f^r\ Typ. Amst. Boek- en Steend rukker!, voorheen Elierman, Harms & Co.