Historisch Archief 1877-1940
7 Sept. '18. No. 2150
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
luillilllliimii
Een groep Bulgaarsche meisjesstudenten in nationale kleederdracht
heele land, geeft brochures en vlugschriftjes
uit en zendt verzoekschriften naar de be
voegde macht.
Behalve deze vereeniging bestaan er nog
vele andere vrouwenverenigingen, die alle
een philantropisch of hervormend karakter
dragen.
In die korte jaren van Turksche
«nafhankelijkheid hebben de Bulgaarsche vrouwen
reeds veel bereikt. Het geheele openbaar
onderwijs, van de lagere tot de hooge school,
staat voor de meisjes open op dezelfde
voorwaarden als voor de jongens. Vele Bul
gaarsche vrouwen bezitten een academischen
graad en .hoewel zij nog niet het recht
bezitten om als advocaat op te treden,
studeeren toch vele meisjes in de rechten,
in de stellige verwachting, dat ook deze
hindernis spoedig overkomen zal worden.
In 1907 was de Universiteit van Sophia
tijdelijk voor de vrouwen gesloten, omdat...
de mannelijke studenten het den Prins van
Bulgarije lastig hadden gemaakt.
Ik meen mij te herinneren dat iets derge
lijks ook eens in ons land plaats vond, toen
een der middelbare scholen in Amersfoort
hare deuren voor de meisjes sloot, omdat
eenige jongens zich onhebbelijk gedragen
hadden.
n vorm van kiesrecht bezitten de vrou
wen van Bulgarije, zij hebben het recht de
schoolbesturen mede te kiezen.
Deze verschrikkelijke oorlog heeft ook in Bul
garije groote veranderingen meer waardeering
der vrouwen gebracht, waaruit zij besluiten
dat wanneer na den oorlog den inwendigen
toestand van Bulgarije op nieuw geregeld
moet worden, zQ dan met meer rechtvaar
digheid zullen worden behandeld.
ALETTA H. JACOBS
iiiifiMMiiitiiiiiiiiMimiiimiimiiHitimiinmimmrmiiii IIIMIMMIIIIIII*
Wie Helpt mede?
Moeders, herinnert ge u de verschillende
poppen, waarmede ge als kind gespeeld hebt ?
Nog voel ik de blijdschap, de bewondering
voor het beeldige popje, een Normandisch
bloemenmeisje, door Moeder.?ik was toen
zes jaar voor mij van een bezoek aan
Parijs medegebracht.
Ik zie nog het mooie kanten mutsje, het
gestreepte japonnetje, het sierlijke mandje
met veelkleurige bloemen, dat Mascotte op
den rug had hangen.
Vol trots droeg ik het vreemd aangekleede
popje op mijn wandelingen door de drukke
straten. Het trok ieders aandacht. Ik genoot
van de bewonderende uitroepen der vele
kinderen.
Zoodra ik thuiskwam, borg ik mijn kleinood
netjes in zijn doosje.
St. Nicolaas volgde kort daarop.
Welk een zaligheid doorvoer mijn lichaam,
toen ik uit een groot pak, voor mij bestemd,
de ware pop, de pop van echt zooals ik
het in mijn kindertaaltje uitdrukte te voor
schijn zag komen. Het eenvoudige kind,
met haren als ik, met een jurk, een boezelaar,
schoenen enz. als van elk gewoon meisje.
Ik drukte de pop vol innige teederheid aan
mijn hart en overlaadde haar met kussen.
Ik liep naar moeder, die de vreugde van
haar kinderen medegenoot.
Moeder omhelsde me en zei:
Dat is nu jouw kind, zooals jij het mijne
bent. Je moet haar behandelen, zooals ik
jou behandel. Ik heb je dit kindje geschon
ken, zooals God mij jou heeft geschonken".
Voorts kreeg ik dien avond een klein
naaictul en verschillende lappen, om jurken
en linnengoed voor de pop te maken. Ook
een ledikantje met toebehooren, alles zeer
eenvoudig, door moeder zelf bewerkt.
Moeder maande me aan: wijd nu maar
dezelfde zorgen aan je popje, die ik aan
jou wijd. Je moet haar wasschen, kleeden
iiiniiiiiiilllliiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiuiiiiiiiiiiiititiiiiniitiiiiiiiiiini
in den avond gaat de groei weer sneller en
dan hebben die kroonblaadjes precies een
uur noodig, om zich uit den opgerolden
knopstand vlak uit te spreiden. Van de tien
meeldraden, die zoodoende voor den dag
komen, gaan er vijf neerliggen; ze vinden
een steuntje in de twee tandvormige uit
steeksels op de bocht van elk kroonblad.
Morgen gaan die vijf meeldraden rechtop
staan, overmorgen zijn ze allemaal ver
welkt en dan komen er twee, soms drie,
spierwitte stempels te voorschijn. De bloem
bloeit dus in drie tempo's en is protandrlsch,
d.w.z. de meeldraden strooien eerst hun
stuifmeel en later pas worden de stempels
rijp. De uiltjes en andere insecten zijn dus
noodzakelijk voor het overbrengen van het
stuifmeel van de eene bloem naar de andere.
Hierbij doen zich alweer een paar merk
waardige verschijnselen voor. De honig ligt
heel onderin de bloem, aan den bodem van
een lange buis, die gevormd wordt door
de stelen van de kroonblaadjes, bijeen ge
houden door de mooie groenachtig bruine
kelk. Nu is de tong van de gammauiltjes
juist eventjes te kort en daarom wurmen
en wurmen die diertjes net zoo lang, tot zij
den kop een eindweegs in debloemopening
hebben gewerkt. Zoo kunnen zij dan goed
bij den honig komen. Zeer dikwijls scheurt
daarbij de kelk in, dat maakt de zaak des te
gemakkelijker, want nu kunnen ze ook van
ter zijde den honig bereiken. In dit geval
echter heeft er geen bestuiving plaats en
wij noemen dan dat bezoek van uiltjes
onwettig". Een ander overtreder komt ook
nog opdagen in den persoon van onzen
goeden vriend Aardhommel, die net als bij
, de tuinboonen en zoo vele andere planten,
Iets over Bulgaarsche Vrouwen
Een door mi] ontvangen telegram uit Bul
garije, luidde:
BuUaarsche vrouwenvergadering neemt
met geestdrift kennis van den oproep tot
stichting van eene afdeeling van het Inter
nationaal Comitévan vrouwen voor
duurzamen vrede. Zij zendt het Internationaal
Vrouwencomltéhare dankbaarste groeten
en geeft de verzekering met moed en ijver
te zullen medestrijde n voor een spoedigen
en duurzamen vrede".
w. g. Jenny Pat t e f f, pres.
geeft mij aanleiding het een en ander over
Bulgaarsche vrouwen mede te deelen.
Te veel is men nog van meening dat de
vrouwen in de Balkanstaten op een zeer
achterlijk punt van ontwikkeling staan en
de trapsgewijze verheffing der vrouw, zoo
als die in vele landen plaats vindt, hen
onberoerd laat.
Dit is geenszins het geval. In de Inter
nationale Vrou wenkiesrecht-beweging spelen
de vrouwen van Bulgarije een niet onbe
langrijke rol en in eigen land werken zij
aan de verbetering van de maatschappelijke
en wettelijke positie der vrouw even flink
en vastberaden als de vrouwen in de
westersche landen.
Laat ons voorop stellen dat Bulgarije nog
slechts + 40 jaren onafhankelijk is van
Turkije en zich pas sedert dien tfld vrij en
onafhankelijk heeft kunnen ontwikkelen. Aan
de vrQmaking van het land hebben de Bul
gaarsche vrouwen een belangrijk aandeel
genomen.
Toen het land vrij was en eigen wetten
moest hebben, werden Engelsche, Belgische
en Duitsche wetboeken geraadpleegd en
gedeeltelijk gecopieerd. Daarbij geraakten
de vrouwen tn de verdrukking. Eenige Bul
gaarsche vrouwen, los van elkander, zonden
onmiddellijk een verzoekschrift naar het
Parlement, waarin zij aandrongen de wetten
voor mannen en vrouwen gelijkluidend te
doen zijn en vooral beiden gelijke politieke
rechten te geven.
Vrouwenvereenigingen bestonden er toen
nog niet. Wel vormden zich telkens groepen
van vrouwen, die. protesteerden tegen de
achteruitzetting der vrouwen op elk gebied,
doch het werd 1901, alvorens deze groepen
zich organiseerden en eene groote feminis
tische vereeniging vormden, die in bare
statuten schreef, dat het doel der vereeniging
was te strijden voor verbetering van de
positie der vrouw en hare geestelijke en
zedelijke verheffing," en onder de middelen
om tot het doel te geraken staat o.a. invoe
ring van vrouwenkiesrecht".
Deze vereeniging publiceert een eigen orgaan,
een maandblad, onderden titel Jensky glas",
(de stem der vrouw). Zij werkt even als de
vereeniging voor vrouwenkiesrecht in ons
land; zij houdt vergaderingen door het
geiiiliiiMiiinHmliiniiiiiiiiiiiii
CREMEoeBEflUTe
OE CHRHBtt
ZEEPKRUID
De uiltjes, die de Teunisbloem
verwaarloozen, gaan regelrecht naar de rose bloemen
van het zeepkruid en werken daar al hun
best, ofschoon de honig er haast even diep
ligt. Ik heb al dikwijls gedacht, dat dit een
kwestie moet zijn van geur; die
zeepkruidbloempjes rieken als anjers en silenen, ook
wel als kamperfoelie of hyacinth, zfl hebben
den echten weibekenden .nagelgeur", terwijl
de Teunisbloem, hoe welriekend ook, aan
geen enkele inlandsche plant herinnert. Het
zeepkruid is even goed een vreemdeling,
maar al wel duizend jaar geleden hierheen
gebracht en had toen al hier famileleden,
die hem om zoo te zeggen bfl de insecten
hebben geïntroduceerd. En nu komen iederen
avond, als de nieuwe bloemen open gaan,
de gamma-uiltjes aanzetten bij dozijnen,
grijze figuurtjes in de avondschemering. Op
snel snorrende vleugeltjes glijden ze van
bloem tot bloem met een heel dof gegons,
con sordino.
' De bloemen openen zich omstreeks zeven
uur. De knop, die op onze foto links om
hoog steekt, zal van avond open gaan.
Gisteren nog zat het lichte stuk kroon
In de bruine kelk verscholen, maar dat is
in n avond en nacht zoover doorgescho
ten. Overdag is er weinig verandering, maar
enz. Het is je eigen kindje, de kleine
Liesje.
Toen is voor «ij het Leven" in het klein
begonnen.
Gehoorzamende aan den goddelijken,
instinctieven drang, die elke vrouw tot moeder
maakt, heb ik mijn pop lief gehad, als een
moeder voor haar gezorgd
Ik ben er van overtuigd, dat ik aan deze
pop veel te danken heb.
Aan dien St. Nicclaasavond werd ikna jaren
herinnerd, toen ik vernam, dat vele vrouwen
en moeders, de ongelukkige Belgische oor
logskinderen waarbij ook het lieftallige
groepje, hierbij afgebeeld, zonder
eenige bedenking, zonder eenige aanvrage
om vergoeding der kosten voor de kleinen,
zoo liefdevol hadden opgenomen.
De brave vrouwen bleven zich aan de
stakkerds wijden, die door zoo wreede om
standigheden van hunne zorgende ouders
waren verwijderd geworden. De kinderen
hadden een liefdevol tehuis bij vreemden
gevonden. Ze werden door hen als hunne
eigen lievelingen gevoed en verzorgd. Deze
vrouwen voelden, wat moeder mij als kind
leerde deze beklagenswaardige kinderen
waren ook haar door God geschonken."
Door deze belanglooze hulp zag het Co
mitévan Huisvesting, z8n taak veel verlicht.
Het behoefde alleen daar te geven, waar
de pleegouders niet in staat waren de kin
deren zonder geldelQken steun te huisvesten.
Tot langzamerhand voor die edele pleeg
moeders de nood hoog steeg.
De schrikbarende duurte van alle
materieele behoeften bracht voor haar en indirect
voor onze kleine Belgen, de treurigste ge
volgen mede.
Drie kleine Belgen
Romanus Flamand 5 jaar
Thérèse Raudax 4 jaar
Palmyre Jansen 7 jaar
Zoo meldde zich een van de jongens, de
toestanden helder overziende, als vrijwilliger
aan het Belgische front aan, waar hij nog
vertoeft. Hij had téveel honger en verdriet
geleden, hij was te zwak om het zware
werk, het eenige dat hQ kende, voort te
zetten.
Een andere dertienjarige pientere, flinke
baas, die vier jaren zoo goed bij een boe
renfamilie in Oaasterland was verpleegd
geworden, werd nadat de nooddruftige pleeg
ouders ziek vergeefs overal om hulp hadden
vervoegd, op een morgen in den trein naar
Amsterdam gezet, zondereenige bestemming.
De vrouw had alleen zijn overtocht betaald.
Bevende va» ingehouden toorn over zoo
veel onrecht hem aangedaan, overstelpt door
heimwee naar zijn ouders, vooral naar zijn
vader, dien hij aan het front wist, kwam
de jongen aan het station te Amsterdam aan.
Het Comitévoor Huisvesting in den Bosch
werd gewaarschuwd, het moest voor hem
zorgen, maar er was geen geld meer in kas
aanwezig.
De meeste pleegouders kunnen hunne lieve
kinderen niet meer huisvesten. Hun gezin
vergaat zelf van kommer. Hun eigen kinderen
zijn ondervoed. De brave vrouw, dia onzen
lieven Romain hier op het plaatje afge
beeld verzorgde, schreide zoo bitter bij het
comité... help me, ik verlies mijn nigen
jongen. Laat hem mij behouden. Ik heb hem
vier jaren gekoesterd, hij komt mij toe, tot
ik hem aan de ouders weer kan geven, die
hem liefhebben als ik.
hier gaten bijt, om honig te rooven. Aan
de tweede bloem rechts van onderen op onze
foto kunt ge in de kelk zoo'n inbraak-gat
ontdekken. Door dat gat komen dan honig
bijen en kleine graafbijtjes ook rooven en
als niet van tijd tot tijd de meekrapvlinder
of andere sphinxen op hun gewone vliegens
vlugge manier eens twintig bloemen per
minuut wettig" kwamen bezoeken, dan zou
Bloeiend Zeepkruid
Zoo smeeken vele onbemiddelde pleeg
moeders. Ze kunnen hare kinderen niet
neer missen. Het comitéis machteloos.
Zijn kas is totaal uitgeput.
De kinderen hadden het toch zoo goed.
Dat bewees ook weer de lieftallige Thérèse
Raudax, tusschen onze beide andere kinde
ren gezeten Ze is vier jaar geleden uit
een klein plaatsje bij Luik gekomen. Schat
tig, braaf kindje. De kleine Thérèse, die
vroeger geen woord Nederlandsen kende,
weet zich niet meer in het Pransch uit te
drukken. Ze verstaat het nog wel.
Toen een van de dames van het Comit
voor Huisvesting, bezorgd daarover, haar
onlangs raadde: Thérèse, il faut parier
fran9ais, car aptès la guerre, quand tu viendras
chez papa et maman, ils ne te
comprendront plus," antwoordde de schalk vol ver
trouwen: Oh ce n'est niks, ik blijve in
OHand na de guerre, bij mijn Moesje en de
lieve kinderen."
Thérèse moet voorloopig bij haar moesje
blijven, evenals de andere oorlogskinderen
bij hunne pleegouders.
Gij wilt dat met mij, Moeders, Ouders l
Deze ongelukkige kinderen zijn u eveneens
door God toegezonden. Het ligt op uwen
weg ze te helpen.
Of zoudt ge den armen elfjarigen Jean,
die maanden lang na het beleg, nacht op
nacht werd wakker geschrikt en steeds zoo
hartroerend uitschreeuwde, boum... boum...
on tue ma mère, on tue mon p ere", naar het
benarde land willen terugzenden, waar de
arme wees zijn vader, die inmiddels aan
zijn schotwonden is overleden, niet weer
zal vinden?
Neen, ik kan dat niet gelooven.
Veel eerder geloof ik, dat ge het geluk
van uw eigen kinderen eerst ten volle kunt
waardeeren, uwe kleine meisjes eerst leeren
kunt hare poppen met moederliefde te ver
zorgen, wanneer ge overtuigd zijt, alles te
hebben gedaan, wat ge kunt, om het droeve,
harde lot van uwe Belgische oorlogskindeien
te helpen verzachten, wanneer ge gehan
deld hebt tegenover hen, als een lief
hebbende vrouw en moeder!
Gij wilt Romanus, Thérèse, Palmijre en
al hunne beroofde lotgenoot j es helpen. Dat
zegt u uw hart bij het aanschouwen van
deze ernstige sympathieke, kinderen.
Gij duldt het niet, dat deze ongelukkigen,
de noodige liefde en verzorging zullen
ontberen, wegens geldelijke onmacht van
hunne edele pleegouders.
Lezers ge kunt hen gezamenlijk allen
helpen. Zendt zoo spoedig mogelijk uwe
ruime of als het niet anders kan, u we kleine
gaven toeaan Mej. Th. Jansse Inspectrice
R. K. Huisvestings-Comhévoor oorlogskin
deren, Breestraat 76 Leiden.
Deze oorlogskinderen zijn als brave, wel
opgevoede kinderen van hunne ouders naar
Nederland weggevoerd.
Het zijn echte, moedige Belgjes!
Laten wij Nederlanders ze als brave, eer
lijke welopgevoede kinderen, en zoo het
noodlot nog geruimen tijd blijve voortduren,
als eerlijke, moedige menschen, Belgi
weergeven.
Laten we zorgen, dat de Belgen, onze
Nederlandsche spreuk kunnen beamen:
Beter een goede buur dan een verre vriend".
E. W. ASSCHER
IIIIIIIIIMIIIIÏIIIIIlllllllllMIMIIIIIIIIIIilMllllllllirillllllillllMHIIItlllllllllll
Over Boeken en Tijdschriften
SLA-SAUSEN
De Gartenlaube gaf onlangs een lijstje
van sausen, bruikbaar bij de bereiding van
sla ter vervanging van de verdwenen sla
olie, die oorlogsslachtoffer is geworden.
Azijn, zout en peper spelen er natuurlijk
een rol in, evenals een uitje en mosterd.
Maar eieren komen maar sporadisch voor,
eigenlijk alleen als extra tractatie. Het vet
wordt vertegenwoordigd door een stukje
boter, al of niet gesmolten of met een
warmen aardappel aangemengd. Dat alles
gaat nog, maar onvoldoende lijkt toch een
saus van niets anders dan een eetlepel suiker,
een klein glaasje witte wijn en een kopje
water, die voor een?besondersfeinenSalat"
moeten dienen. Aardappelmeel wordt ook
voor sla gebruikt. Men mengt een eetlepel
aan met azijn, zout en peper en giet er
kokend water op. Het aardappelmeel zwelt dan
op, en de saus wordt geheel doorschijnend.
Uitstekend bij aardappelsalade. Voor groene
sla moet er een theelepel mosterd bij. Een
kopje water speelt zijn rol bij al die sausen
bijna, soms in vereeniging met een eldojer.
Wij zullen ook wel nog meer omslaan
leeren, dan we nu al moeten, en kunnen
ons alvast voorbereiden.
Een azijnsurrogaat gaf het blad ook,
namelijk bereid van appelschillen. Men legt
Miiiiiimmiimmiiii"iimnimmimminiiiiuiiiiiiniiiuiiuHimiiiiMiu
het met de zaadvorming van dat zeepkruid
al droevig gesteld staan.
Intusschen zonder zaad komt het er nog
wel. Het is namelijk teen vaste plant met
onderaardsche kruipende stengels, die zich
rijkelijk vertakken en snel voortgroeien,
zoodat een enkele zeepkruidplant in enkele jaren
groote stukken van den tuin in beslag kan
nemen en dan lastig wordt als een onkruid,
zeer moeilijk uit te roeien. Op die manier
heeft het zich ook wel uit de tuinen van
kloosters, kasteelen of andere inrichtingen
naar buiten verspreid. Wij mogen daarom
het zeepkruid op het oogenblik wel haast
als een echte inlandsche plant beschouwen,
die echter te vergeefs gezocht wordt op de
weinigeplaatsen, waar nooit door den mensch
gewerkt is. Verlaten tuintjes, voormalige
erven, wegranden hebben de voorkeur, de
grondsoort komt er weinig op aan, men
vindt het zeepkruid even goed op tamelijk
dorre duinplekjes als op de vette klei. In
mijn Amsterdamsen stadstuintje groeit het
in het halfduister zeer welig en ik heb alle
moeite van de wereld, om het onder den
duim te houden. Ieder jaar heb ik wel een
kilo of zoo van die stengels uit te rooien.
Ik ga eens een partijtje van die
wortelstokken afkoken, om te zien of de plant haar
naam met eere dragen kan. Haar weten
schappelijke naam is Saponaria officinalis
en zij is indertijd werkelijk in de
kloostertuinen gekweekt, om te dienen als
waschmiddel. Het afkooksel schuimt als echt
zeepwater en verbindt zich met de vettige
onreinheden der kleedingstukken tot een emul
sie, die met water kan worden uitgespoeld.
Vooral voor wollen en zijden stoffen
schijnt het zeer bruikbaar. Bock schrijft
VAN ALLES WAT
Ons Kookboek
VANILLEVLA MET KOSCHBESSEN
Vul vier of meer kleine kristallen bakjes
met vanillevla, bijv. van pakjes vla-poeder
en room gemaakt. Vul een dito schaal op
noogen voet met gekookte en met suiker
gezoete boschbessen, (weinig sap). Plaats
dan op een rond presenteerblad, met een
aardig wit kleedje, de hooge schaal in 't
midden, en er om heen een bakje vla om
en om met een klein vaasje licht lila bloemer,
bijv. lathyrus of zeeastertjes.
E. H. v. B.
ZELF AARDAPPELMEEL MAKEN
Neem l K.G. aardappelen, liefst groote,
schil ze en verwijder de zwarte punten.
Plaats een flinke rasp in een schaal met
koud water en rasp de aardappelen fijn.
Dit raspsel valt in het water en kan niet
bruin worden, hetgeen bij droogstaan het
geval zou «Jjn. Neem nu een tweede schaal,
zonder water, plaats er een
paardenharenof andere fijne zeef op en giet den inhoud
der eerste schaal op de zeef. Terwijl het
water door de zeef loopt, blijft de geraspte
brij er op liggen; deze brij moet onder de
druppende duinwaterkraan boven de schaal
flink met de hand gekneed en door de zeef
gewreven worden. Dit doet men ruim een
kwartier lang, men voelt dan de brij stug
worden. Doe de brij weg, roer eens flink
in de kom en laat den inhoud ongeveer
10 min. rustig staan, gooi daarna voorzichtig
het bruine water er af, doe er weder schoon
water op, roer even, laat het weder staan,
en herhaal dit zoolang, tot het water geheel
helder blfjft. Ten slotte wordt dit er
afgegoten en het mooie witte meel uitgespreid
gedroogd.
M. R.
iiimiMtiiimiititiiiiiiiiiiiiiiin itiiiiiiiiiiMtiiitiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiirf
de schillen, nadat er alle slechte en aange
stoken stukjes uitgesneden zijn, in een
steenen pan of pot met water bij kleine
gedeelten of portietjes; los t :egedekt, wordt
de pan op een warme plaats neergezet, en
men voegt er, telkens als men ze heeft,
nieuwe appelschillen bij. Alle paar dagen
moet men omroeren en zet dat drie weken
voort, tot de vloeistof aan het gisten is
gegaan en een zuiveren azijnsmaak heeft
aangenomen. Dan wordt ze door een doek
gefiltreerd, in flesschen gegoten en is dadelijk
voor het gebruik gereed.
Dit is uit het practische gedeelte van het
blad, het Buntes Allerlei".
En nu wij hier de Gartenlaube noemen
en aanhalen, mag er wel eens op worden
gewezen, hoe in de benarde omstandigheden
van het vaderland dit familieblad en ook
Ueber Land und Meer" zich handhaven op
de oude hoogte. Het is altijd interessante
en actueele lectuur, die ze geven, en het
verhalende deel is bijna altijd zoo goed
gekozen. De moeite en zorg, aan die teksten
besteed, staan in den tegenwoordigen tijd
wel eens te veel achter bij wat als hooge
kunst wordt aangezien; in-de waardeering
van het publiek verdienen ze eigenlijk een
hoogere plaats. Het is niet alles oppervlak
kigheid en ledigheid wat zulke familiebladen
en ook onze gewone dagbladfeuilletons
ons te lezen geven. F. J. y. U.
Indien U Oostersche tapijten bezit (Perzisch,
Turksch, enz.) welke niet met Uw ander
huiselijk interieur harmonieeren, of die U om
welkereden ookwenscht te verkoopen, schrijf t
dan aan Y. BAZ1R, Importeur, Zoutmanstr. 61,
te 's-Uravenhage, Tel. 1843, welke zich door
geheel Nederland laat ontbieden en die tegen
ongekend hooge prijzen alle soorten Ooster
sche tapijten koopt (nieuw of gebruikt), onge
acht deaf metingen en de prijs. Be waar dit adres
miiiiiimiiimimmimimiimmillKimmimiimmimillllinillinillllii
dan ook in zijn oude Kruidboek dat
de kloosterlui hun pijen en gewaden met
deze plant zuiver en rein wasschen en zoo
doende zeep en aluin uitsparen, als ze geen
geld genoeg hebben om dat te koopen.
Het werkzame bestanddeel van die
wortelstokken is het alkaloid saponine. Er wordt
ook verteld.dat de profeet Alexander, dien
ik heusch niet ken, op een stuk wortelstok
van zeepkruid kauwde, als hij aan 't
profeteeren zou gaan, want daar behoorde bij,
dat het schuim hem om den mond ging
staan voor de profetische razernij. Ik weet
niet, hoe het hem bekwam, maar de saponine
is toch een viij sterk sterk vergif, dat ook
nog wel in andere planten van de anjer
familie voorkomt. Tegenwoordig is voor
zooveel ik weet het zeepkruid als
waschen schuimmiddel in het vergeelb»ek geraakt
en schijnt behalve door de eigenlijke zeep
ook verdrongen te zijn door zeephout en
zeepbast, afkomstig uit Amerika. Intusschen
kunnen we er nu misschien weer van
profiteerente, meer daar bij het gebruik van zeep
kruid het goed minder krimpt.
Ik moet er nog even bij vertellen, dat
ook in verwilderden toestand het zeepkruid
dikwijls wordt aangetroffen met gevulde
bloemen, wat tegelijk kan gelden als bewijs,
dat we te doen hebben met een verwilderde
tuinplant en ook dat de economische
beteekenis van de plant al vrij spoedig ver
geten is en men haar alleen is gaan
beschouwen als sierplant. Maar economisch
historisch en biologisch blijft het een van
onze merkwaardigste planten.
JAC. P. T HIJ ss E