DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 14 Sept. '18. - No. 2151 DE TOCHT DOOR 'T MOERAS Teekenlng voor ,de Amsterdammer" van Jordaan 1 \ Vooruit maar weer!" iiiiiiliiiiltillliin .iiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiii te verbrokkelen en haar te omringen met een reeks van gebieden, die haar als wachters zouden bewaken. Want niet alleen, dat deze gewesten als bufferstaten bestemd waren om den eersten schok van een Slavischen opmarsen op te vangen, daarnaast zouden zij nieuwe afzetgebieden zijn voor de Dultsche economische expansie en dus in het Slavische gebied indringen als evenveel voorposten van den Germaansch-Duitschen, economischen, politieken en militairen Invloed. Deze politiek heeft de algemeene veront waardiging gewekt, men achtte haar een typisch staaltje van het brutale, ruwe, mo derne Duitsche imperialisme en militarisme. In hoeverre deze afbrekende critiek juist is, kan hier in het midden blijven; op een punt sloeg zij de plank mis en wel door in dit systeem van Slaven-bestrijding, een wille keurig en nieuw bedenksel van de moderne Duitsche staatslieden te zien. Integendeel! Door deze methode toe te passen hebben de Duitsche machthebbers bewust of onbe wust direct aangeknoopt aan de eeuwenoude tradities op dit gebied; noch in de methode van doorvoering, noch in het einddoel, ver schilt deze wijze van afwering van het Sla ven gevaar essentieel met die in de middeleeuwen steeds weer toegepast is. Het is alsof de Russische vloedgolf, die in 1914 op zoo'n typisch middeleeuwsche wijze deGermaansche grensprovincies heeft overstroomd, ook in Duitschland de gebruikelijke bestrijdingsmethode dezer periode weer in eere heeft gebracht. Want ook toen stonden Slaven en Ger manen aan de oostelijke grenzen van MiddenEuropa fel tegenover elkaar. Het overwicht was in de 12e, 13e en 14e eeuw zeker aan den kant der Germanen, die door hunne hoogere beschaving en betere organisatie een grooten voorsprong hadden. In deze eeuwen is de Duitsche Slaven-politiek dan ook niet meer uitsluitend defensief; zij draagt dan, evenals nu, een gemengd karakter. Zij was offensief, voorzoover het de Duitsche machten te doen was om vergrooting van grondgebied, invloedssfeer en uitbreiding hunner economische afzetgebieden. Maar daarnaast was dit nieuw verworven land uitnemend geschikt voor een defensieve jMiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiimimii UPTON SINCLAIR EN PRESIDENT WILSON Ik laat hier volgen, in extenso, de woorden die de welbekende socialist Upton Sinclair gericht heeft tot president Wilson. Het zijn de woorden van een eerlijk, ruimdenkend,socialist en geestdriftig idealist, gericht tot een verstandig, nauwgezet en eerlijk Staatsman. Wllsofl is voor mij, zonder twijfel, de grootste figuur in den waereld-oorlog. Ik heb in hem geloofd van zijn eerste uitingen af aan, en ik heb hem verdeedigd teegen de schampere, wantrouwende aanvallen in de Nederlandsche pers. Wilson is een krach tig karakter, en een diep denkend en liefdevol mensch. Daarom is het van het allergrootste belang te zien, hoe hij het hart gewonnen heeft van een zoo oovertuigd en onverzettelijk her vormer als Upton Sinclair. Ik ken Upton Sinclair als een vrije geest, die hooit heeft getransigeerd en die zich door niets Iaat afleiden van hetgeen hij voorstaat als waar heid en recht. Hij heeft van jongs af voor zfjn oovertuiging geleeden en al wat hij zegt komt uit de diepte van een vuurig, liefdevol gemoed. Men luistere aandachtig: UPTON SINCLAIR AAN PRESIDENT WILSON Op mijn schrijftafel ligt de brief van een werkman uit een Cali/ornisch dorp, die mij zijn leevensgeschledenis vertelt. Hij is zes en vijftig jaar, uitgeput door zworen arbeid met een ongelukkige vrouw op krukken en een dochter van dertien jaar, die hij moet huisvesten, Meeden en opvoeden." Hij leeft op oorlogsbrood en boonen; hij weet haast niet meer hoe vleesch smaakt. ,.Wat Meeren betreft, we zijn blij als we een aflegger krifgen." Ik ben ziek, ben tien maanden haar ten achteren, om niet te spreeken van schuld aan bakker en aan brandstof." Deeze man spreekt .mij oover de boeken die hij geleezen heeft en oover hetgeen hff er van denkt. Hij weet dat hij geëxploiteerd wordt, hij weet precies hoe; toch schrijft hij op briefpapier met een Amerikaansch vlaggetje bovenaan en zegt: Ik ben tot de oovertuiging gekoomen (ondanks wat ik weet over hen die uit den oorlog munt slaan) dat SJavenpolltiek. De militaire organisatie en de kracht der bevolking maakten die gebieden geheel berekend om den eersten stoot eener Slavische invasie op te vangen en zoo van het veel dichter bevolkte en rijkere Dultsche moederland een ramp af te weren. Zij ver vulden dus geheel de rol, die nu de O ast zee gebieden en Polen is toegedacht en dit resultaat werd in de middeleeuwen bereikt door dezelfde krachten, die ook in de twin tigste eeuw deze politiek moeten doorvoeren. Het zijn: de middeleeuwsche krijgsman, namelijk de ridder, de kerk, het intellect van die dagen, de boer en de koopman, die de Elbe-, Oder- en Donaulanden opgebouwd hebben tot Germaansche bolwerken tegen over de Slavische macht, tot afzetgebieden van de overtollige krachten en producten van het Duitsche kernland. Met deze expansie loopt eene tweede uit breiding der Duitsche invloedssfeer paralel en het zijn weer deze vier klassen, die ook de Oostzee-kusten hebben ontsloten voor den Duitschen economischen, politieken en geestelijken invloed. Deze expansie draagt slechts gedeeltelijk een anti-Slavisch karakter, dit slechts zoolang het ging om de verovering van de Duitsche O astzee-gebieden; maar eenmaal doorgedrongen in de tegenwoordige Russische Baltische provinciën stuitten de Duitschers op eene niet-Siavische bevolking, die weinig gevaar voor het Germaansche ras opleverde. Het voortdringen was hier dan ook |zuiver offensief en in de eerste plaats bedoeld om de kusten van den be langrijken handelsweg, de Oostzee, te beN.V. PAERELS Meubileering M". COMPLETE MEUBILEERING -: BETIMMERINGEN : Rokin 128 Telef. 4541 N heerschen en daar alle mogelijke mededingers vandaan te houden. Het optreden van de Dultsche machten in deze gebieden richtte zich dan ook evengoed tegen de oerbevolking zelf, als tegen de concureerende Germaansche volkeren aan den overkant der Oostzee. Natuurlijk werd ook iedere Slavische macht consequent den toegang tot deze zee ver sperd. In de middeleeuwen wordt dus de Dui tsche Oostzee-polltiek geheel gedomineerd door de kwestie van het zoogenaamde domlnium maxts baltici" door de vraag, wie da heerschappij over deze wateren zal hebben en hier ligt dan ook het grootste verschil tusschen deze middeneeuwsche en hedendaagsche Oostzee-politiek. De wensen naar de -heerschappij over deze wateren is, nu hun economisch belang zoo sterk is gedaald. teruggetreden voor het verlangen om in de kustgebieden heer en meester te zijn. De OELOF ASTROEN Kalverstraat 1 - Opgericht 1850 TELEFOON 658 N Paarlen, Brillanten Goud, Zilver en Horloges Uiisluitend eerste kwaliteit iinjiiiiiiiimiiiiiimmiiiiiiiimiiriiii itmiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinmii het de plicht Is van sen eerlijken Socialist om de beginselen van Pres. Wilson te steunen, en te vechten, teneinde het mtlitarisme, keizer isme en onderdrukking te doen ophouden." In dit groote land zijn millioenen van zulke werklieden; ik zelf heb met duizenden %esprooken,mannen die hun heeleleevenzwoegen voor een karig loon en die weeten dat liet einde van hun lot zal zijn om op de vuilnishoopgeworpen te worden, afgeleefd, verminkt en mtgezoogen. Ik heb ze gezien wanneer zij trachtten te staken,gevangengenoomen, onder drukt, vermoord als slachtoffers van schoon klinkende valsche voorstellingen van regee ring, kerk en pers. Ik heb het schandelijke uitzuigingssysteem een eeuwigen haat gezwooren, dat systeem waar deeze mannen het slachtoffer van zijn; en ik dacht niet dat er op aarde n staatsman, preediker of journalist zou zijn, die mij zelfs maar voor n uur deeze eeden zou kunnen doen vergeeten. Maar gij hebt mij gewonnen, zoo als gij den ouden werkman in Californi gewonnen hebt. Gij hebt mij gewonnen niet door een gouden stroom van woorden, mijn beroep al maakt mij gevoelig voor de bekooring daarvan; gij hebt mij gewonnen omdat ik uw geest heb gevolgd en zijn actie heb gezien; ik heb gezien hoe gij de eene uitkomst na de andere hebt ontvangen, hoe gij ze hebt ontleedt en de kern er van bloot gelegd, u een weg banend door schijn en leugen en de waarheid gezocht hebt. Gij hebt uwe ondergeschikten moeten kiezen uit Demo craten uit de Zuidelijke Staten, menschen met achterlijke, begrippen die niet meer weeten van de nieuwe socttle probleemen dan van den Dodo; maar gij zelf hebt gezien in de toekomst; gij zij t geduldig geweest; gij zij t beslist opgetreeden en in de groote uitkomsten die verkreegen zijn, hebt gij gestaan aan de zijde van de Democratie. Gij zijt het symbool der Democratie gewerden, niet alleen voor de slaven en geëxploiteerden in Californië, maar ook voor die in Engeland, Frankrijk en Italië, in Palestina en Mesopotamië, in Indiëen Midden-A/rika. Daar liggen ook op mijn schrijftafel brieven met anderen inhoud, van mannen die niet aan uwe beltften gelooven en mij bespotten, dat ik op ze vertrouw; die mij een dwaas noemen, of erger, een verrader van de Radicale beweeging. Ik neem het deezen mannen niet kwalijk, eevenmin als gij het zoudt dsen, als ge wist wat zij geleeden hebben, de schandelijkheeden waarvan het uitzuigingssysteem hen de slachtoffers of de getuigen heeft gemaakt. Mijnheer de President, ik zend U deeze boodschap deeze beede, zoo innig als ik in staat ben te bidden. Stel al die millioenen eenvoudigen niet te leur, die op U hunne neederige verwachting hebben gevestigd. Stel de verbitterden niet in het gelijk, die ons bespotten omdat wij een staatsman ver trouwen die aan het bewind is! Sta pal voor de Democratie! Sta pal er v»or, niet slechts te midden van oorlogsverschrikkingen, maar als de ozrlogsverschrikking voorbij is, wan neer zij die deeze geleegenheid hebben aangegreepen om het publiek te plunderen, op allerlei laaghartige manieren trachten hun winst door bloed gekocht, te behouden. Sta pal voor de democratie, niet slechts in den oorlog teegen den Keizer, maar in den grooteren o ar log die aanstaande is, den oorlog in eigen volk teegen Privilegies en Parasitisme! Gij zult de ktns hebben dit te doen; tls gij het doet zal er in de geheele geschiedenis geen staatsman zijn, wiens naam zoo diep gegrift staat in de harten der menschen." Wie leezen kan hoort hier de kreet des harten van een eerlijk strijder. Inderdaad staan hier teegenoover elkander twee menschen, die als dragers kunnen beschouwd worden van de machtigste ideeën die thans de menschheid aandrijven. Deeze woorden hebben meer historische beteekenis dan al het gestamel en gedraai der vorsten en diplomaten. Aan de eene zijde staat de mensen, die als dichter in de toekomst ziet, de nooden der menschheid begrijpt en onfeilbaar zeker gevoelt welken weg men moet gaan om uit de ellende te geraken. Aan den anderen kant staat de voorzich tige nauwgezette staatsman van groote allure, de machtigste persoon in het waereldconflict, die eeven goed als Upton Sinclair gelooft in de hellrijke toekomst der mensch heid, in waarheid, vrijheid en gerechtigheid, maar die tevens weet niet een enkele groep of partij, maar de gansche menschheid te verteegenwoordigen en de verantwoordelijkj heid te dragen voor het welzijn van milli? «enen en voor het slagen van het rechtsherstel. Duitsche Oostzee-politiek, die in de middel eeuwen dus naar de zee gekeerd was, wendt zich in onze dagen daarvan af om al haar aandacht te concentreeren op het kustgebied zelf. Het Slavengevaar is hierbij het leidende motief, de Oostzee-politiek is n geworden met het groote probleem derSlavenbestrijdlng. * * ? Nieuw is dit alles dus niet, overal waar we zien, zijn het oude conflicten, die om oplossing roepen, zijn het de oude heilmiddelen, waarvan de redding verwacht wordt. Wat baat het hier van schuld en onschuld te spreken? Wie zal het zeggen, waar in het verre verleden de misdaad begint van al die volkeren, die gehoorzamen moeten aan den dwang hunner politieke en econo mische ontwikkeling en die door blinde krachten gedreven worden op wegen, die naar roem en voorspoed, maar ook naar het verderf kunnen leiden. C. EITJE mfiifiiJiiimiiiimiiiiimifiiiifiimiiiiijiiJijiiimiiiifiniiiiifiiiiiiiiiiimii JAN EVERT SCHOLTEN f ETGroningen heeft zijn eersten burger ver loren ; zonder iemand te kort te doen kan men dat gerust constateeren. Een man, wiens uiterlijk reeds dadelijk aangaf, wat hij in waarheid was, een krachtige individualiteit. Een man van ontzagwekkende energie en werkkracht, wiens hand altijd gereed was tot handelen, wiens woord ook steeds een daad was. Zulke mannen heeft een volk nooit te veel; ook in Groningen, waar men waarlijk niet arm is aan mannen van de daad, zal men Scholten nog lang missen. Want mannen van zulk een breede maat schappelijke vormkracht, van zulk een robuste leiding, worden niet dagelijks gevonden. Scholten dankte de eigenaardige, geheel uitzonderlijke positie niet geheel aan zich zelf; hij volgde zijn vader, den bekenden Willem Albert, op in de directie van het groote bedrijf, door dezen gegrondvest. Maar hoeveel meer heeft de zoon niet n van dat bedrijf n van zich zelf gemaakt. De enorme persoonlijke invloed, dien hij reeds door zijn groote zaken bezat, werd deor hem tot een maatschappelijke kracht van niet te onderschatten beteekenis. Wij vreezen, dat velen in onzen tijd het orgaan voor de beteekenis van zulke per soonlijkheden wat hebben verloren, nu de massa een sterke drijfkracht is geworden. Maar voor wie niet recht meer mocht ge looven aan of zelfs vertrouwen op de macht der persoonlijkheid in dezen tijd, mogen wij wijzen op de figuur van Scholten. Jaren lang is deze man in Groningen zonder tegenspraak de eerste geweest. Hij was lid geweest van den Gemeenteraad, van de Provinciale Staten, van de Eerste Kamer; maar hij had dergelijke openbare ambten niet noodig om voortaan te staan. Eindeloos Is de lijst der zaken, die hij met zijn forsche hand heeft aangepakt en tot stand gebracht. Nauwelijks kon iets van beteekenis tot stand komen zonder zijn medewerking. Maar ook welke zaak stond niet gefundeerd, zoodra hij de leiding aanvatte ? Welk werk bleef Wilson heeft op 't oogenblik de grootste macht in handen. Het Amerikaansche volk heeft zich, met een prachtig vertrouwen, met hebben en houden, in zijn hand gegeeven. Het is bereid tot alle offers, geloovende in de eerlijkheid en het scherpe doorzicht van Wilson. Het verstaat hem en erkent dat hij gelijk heeft. Nu moet Wilson den juisten middenweg kiezen. De menschheid is te onderscheiden in drie hoofdgroepen: I. de conservatieve autocraten van het Pruisische slag. Die zijn ten doode opgeschreeven en worstelen nu nog met de kracht der wanhoop in een lange trageagonie. II. de kapitalistische democraten. Deeze strijden nu oover de geheele waereld teegen de eerste groep. Zij willen geen militaire autokratie, maar een democratische plutokratie. Zij willen de oude parasitaire mis bruiken gehandhaafd en beveiligd zien. Privaat grondbezit, uitbuiting, onbeperkte verrijking, fondsenhandel en rente-trekken. Tot nog toe doen ze dapper mee, zonder hun eigen programma te zeer in 't licht te stellen, Ook deeze zijn gedoemd. Ze vertrouwen nu nog op hun machtsmiddel, het geld, en zien niet dat ze juist door de enorme op hooping van dat machtsmiddel, die de oor log meebrengt, meewerken om het terug te brengen tot wat het altijd had behooren te zijn: een ruilmiddel. Zoo gaan ze hun ondergang te gemoet, maar hun beurt komt na den oorlog, als ze den vreede hebben, dien ze zoozeer begeeren. III. De socialisten. Deeze zien en erken nen de ongerechtigheeden en willen de ge meenschap er van zuiveren. Aan hen is dus de toekomst, want die zuivering is de wensch, half of geheel bewust, van de oovergroote meerderheid. Maar allerlei valsche en ijdele theorieën hebben hen misleid en verblind. Sommigen werden tot Keizer socialisten, anderen wilden de zuivering nu plotseling forceeren, met de wapens. Deeze laatste zien in den gansenen oorlog een ka pitalistische samenzweering, en gelooven niet dat de ooverwinning der Entente een democratiseering der volken kan bevorderen. Zij wantrouwen alle staatslieden, alle regee ringen, zelfs Lloyd George, den radicaal, zelfs president Wilson. En nu ziet men hoe daad en woord van Wilson zoowel de arme slachtoffers van het 't AFSCHEID VAN POSTHUMA Het is gedaan, ik ga nu scheiden Ik ben de zware zorgen moe, Ik ga nu hengelen en fietsen En trek voor goed naar Ruurlo toe. Daar hoor ik niemand op me schelden Daar leef ik enkel voor plezier, In de warandavan mijn villa Zing ik als dankbaar rentenier: Refrein Adieu we moeten ... elkander groeten Ik heb de eer. Men ziet mij hier niet weer. Dag barre, booze burgemeesters Dag Teilegen en Zimmerman, Ik trek me nu van uwe brieven En uw gemopper niets meer an. Ge kunt nu niet meer zitten vitten Op dien verwenschten Posthuma, Terwijl ge met elkander haspelt Zing ik bij mijnpianola: Re f r e in Ik groet u, mager 's Gravenhage Ik leed bij u genoeg gebrek, Ik ga wat snuffelen in Twenthe Daar zijn nog eitjes, vleesch en spek. Ik heb genoeg van namaak-koffie En van uw wilgebldren-thee, De Achterhoek zit vol met lekkers Ik zing daar bij een goed diner: Refrein Dag Telegraaf, dag Rotterdammer Dag Nieuwe Krant en Handelsblad, Ge kunt me na niet meer bespotten Ik heb mijn deel van u gehad. De stakker die me op moet volgen Is na een poosje den pijas, Is 't niet de een, dan is 't de ander Maar ik zing met mijn boerenbas: Refrein Dag Treub, dag Cort, dag brave Lely Dag Pieter Jelles, Kuyper, Duys, Ge kunt voor mijn part blijven tobben Maar ik ga met pensioen naar huis. Ik groet u varkens, ossen, schapen Ik groet u distributie-boel, Terwijl Dupuis mijn standbeeld beitelt Zing ik hier in mijn leuningstoel: Refrein J. H. SPEENHOFF iiMMimimiiMiiiimiiiiiiiiMiiiiiitiiimiiiiiiiiiiiiMiiMiMiiiiiiHiimiiiiini H.VA^DOQREN&CH. AMSTERDAM DEN HAAG UTRECHT Bewaart gedurende do Zomermaanden Uw BONT In RflOTVRUE KLUIS onvoltooid, waaronder hij zijn stevige schou ders zette ? Zoo werd zijn geweldige energie te Groningen een zeldzame maatschappelijke kracht ten goede. Ook hierom, omdat hij aan energie een zeldzaam doorzicht paarde en bovendien zoowel menschenkennis als inzicht in zaken bezat. Persoonlijk was het mQ steeds een ge noegen met hem in aanraking te komen, Want hij verlevendigde in mij het begrip van onzen grooten tijd, de dagen van onze koninklijke kooplieden. En zoo denk ik onwillekeurig aan het woord van Bakhuizen van den Brink over Lemaire. Vindt ge iets iiiiiini iiiiiimiiiimiiii iiiiiimiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin parasitaire kwaad, als den vuurigen hardnekkigen socialist Upton Sinclair tot ver trouwen heeft gevoerd. Er is geen aparte, socialistische moraal, er is geen klasse-moraal, er is alleen een algemeen-menschelrjke moraal en ieder wij dschou wend, moedigen onafhankelijk mensen moet noodwendig ge kant zijn teegen het parasitisme en het zuivere socialisme verdeedigen. Want het zuivere socialisme is ook het zuivere Chris tendom en wil niet anders als wat alle goeden willen. Daarom onderschrijf ik van ganscher harte Upton Sinclairs woorden en deel ik zijn vertrouwen in president Wilson. Geen voik is ooit zoo sterk geweest als het Amerikaansche thans is. Geen staatshoofd heeft ooit zooveel macht bezeeten als hun president. Amerika en zijn leider geeven het schoonste bewijs van de kracht der republiekeinsche en democratische instel lingen. Zoo zien wij, Upton Sinclair en ik, het thans in, omdat wij in dat volken zijn leider vertrouwen kreegen, door Wilson's woorden en daden. Maar het rechte bewijs dat wij goed gezien en ons vertrouwen niet misplaatst hebben, dat rechte bewijs moet nog worden geleeverd en wel na den oorlog. Dan zal het moeten blijken of Wilson zijn offensief weet dóór te zetten, zoolang tot de groote, machtige republiek zich heeft gezui verd van het vooze en rotte. Eerst dan kan de waereld al haar wantrouwen opgeeven, en de Amerikaansche democratische instel lingen tot voorbeeld neemen. Het is onjuist dat alleen monarchieën door eenheid tot groote krachtsinspanning kunnen koomen, en dat alle sociale hervormingen móeten samengaan met wanorde en bloed vergieten. Men ziet nu hoe een republiek minstens eevenveel kracht kan ontwikkelen als de meest volmaakte monarchie. En als Wllson ons vertrouwen niet beschaamt waarvoor zoo vuurig bidden als wy maar kunnen dan zal men ook zien hoe een vrrj volk, uit eigen discipline, zonder schrikbewind, in staat Is het eigen organisme grondig en onverbiddelp van bederf te zuiveren. FREDERIK VAN EEDEN'