21 Sept. '18. No. 2152 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND PARFUM i« ROSE DE CMRMBM Wij Gedenken... TWEE DAGEN Donderdag 12 September Beangstigend is de natuur. De regen zwiept met ruw geweld, niets ontziend, omlaag, de droppels ploffen met kracht op straatsteenen en asphalt-best rating, ze ketsen terug, hoog omhoog, en verwaaien woest in stuivende parels. De straten zijn verlaten, de mensch, zich klein voelend in dat noodweer, zoekt rillend nu hier dan daar een schuilplaats te ver overen in de portieken van woonhuizen en winkels der hoofdstad. Een gevoel van beklemming zooals geen gewone regendag vermag te geven, maakt zich van velen meester. Een dag om niet te vergeten! Vrijdag 13 September Wederom donkere, loodzware luchten, een verduisterend gordijn van regendraden, dat bij tijden den horizont aan onzen blik onttrekt. Dat ontzagwekkend aldulster schijnt zich op te lossen in den vreeselflken ramp, die rouw brengt alom en in n minuut te niet doet: hoop, geluk, verwachting, het leven. Een slag die allereerst met zich voert wan hopige angst en ontzetting, daarna zekerheid, berusting en diepe smart. De schepen nemen de droeve last van stervenden op en varen er langzaam mede de rivier af. De natuur is tot rust gekomen, zelfs een omfloersde zonnestraal dringt door de wolken. Wij, verre van den ramp, wij lezen ang stig vorschend in stillen, weemoedigen aan dacht, de namen van hen, die bij den ramp omkwamen, en wij vrouwen, gedenken haar, die te zatnen met haar echtgenoot, met haar kinderen of alleen, verre van huis den dood strijd streden. Wij gedenken niet alleen de vrouw, die velen onzer kenden, wier kunst ons bekoorde, als zij met haar fraaie allstem het goddelijke in de muziek wist tot uiting te brengen.Wij gedenken allen, dragen mede de smart van het gezin, van verwanten en vrienden. Uit het volle leven, het aardsche leven vol illusies en idealen, vol toekomstplannen en -droomen zijn zij eensklaps weggerukt! Zachtkens en kalm giqden de schepen over het thans rustige watervlak. Wij staren ze na.l Als voor onze oogen ontrolt zich een groot, zwart doek, waarop het: Memento mori". ELIS. M. ROGGE Illlllllllllllllll IIIIIIIIII Catharina Breshkofsky Van Catharina Breshkofsky, waarvan het vorige jaar in de kolommen van dit blad eene beknopte levensschets werd gegeven, was in langen tijd niets vernomen. Hierdoor ontstond in groote kringen liarer buitenlandsche vrienden en vereerders groote on gerustheid. Men vreesde dat zij door de tegenwoordige omstandigheden waarin Rus land verkeert, weder in moeilijkheden was geraakt. Die ongerustheid blijkt maar al te zeer reden van bestaan te hebben. In Juli van dit jaar verscheen van haar voor het eerst weder een brief, die in (al van Amerikaansche bladen gepubliceerd werd en waarin zfj o.a. het volgende schrijft: Het Russische volk wordt opzettelijk in onwetendheid gehouden omtrent den waren toestand in het land en het wordt door Duitsche agenten misleid." Verder schrijft zij; Ik verzeker u, waarde vrienden, dat deze moeiiqkheden de moge lijkheid van een groote toekomst van ons wreed gemarteld volk niet kunnen verhin deren, al schijnen wij nu ook voor de heele wereld misdadigers of krankzinnigen." DE BEÜKENOOTJES Was het niet in 1910, dat we zoo'n fabelachtigen beukenootjesoogst hadden? Heel Haarlem kwam uitgetogen met cacao-bussen en kinderwagentjes en alle bosschen en lanen van Bloemendaal, O/er veen en Voge lenzang krioelden van zamelende kinderen. Ik weet niet, hoeveel de banketbakkers des tijds voor een kilo nootjes gaven en ook niet, wat ze er precies mee hebben uitge voerd. Natuurlijk aten die kinderen onder het Inzamelen onophoudelijk de lekkere zaadjes en als ze in hun haast de ruige zaadhuid of de zijige haartjes van den bin nenkant van de schil mee naar binnen werk ten, dan hebben ze ook wel kriebelkeel en keelpijn gehad. Wij werden, toen we jong waren, altijd tegen die nootjes gewaar schuwd om die keelpijn, maar dat heeft mij nooit gehinderd, noch de waarschuwing, noch de keelpijn. ..V -.-Z Doorsnede van een beukenootje; v. de vruchtwand; 2. de zaadhuid; k. de gekronkelde kiemblaadjes; n. verongelukte zaadknoppen Nu gaan we allemaal nootjes zamelen voor de Regeering en dan krijgen we te harer tijd daaruit lekkere heldere olie. Ik heb al ergens nageslagen, dat die tien jaar lang bewaard kan blijven, zonder ranzig .In de hoop dat gij ons wilt vertrouwen, kom ik tot u met de bede, kom mijn volk ter hulpe en vereenig uwe krachten met de onze. Wfl moeten onze vrijheid en onafhankelijkheid terug hebben, welke nu bedreigd worden zoowel door eigen gemaakte fouten als door het geweld der Dultschers, die, nu zij zich eenmaal in Rusland genesteld hebben, een gevaar dreigen te worden voor de beschaving van geheel Europa en Azië." De snelheid van onze historische wisse ling van regeeringsvorm heeft ons volk tijdelijk verbijsterd, maar weldra zal het tot een normalen geestestoestand terugkeeren. Ik vraag Amerika, onze ware vriend en leeraar, om hulp. Kom en help ons den algemeenen vijand bestrijden, wiens macht eene bedreiging is voor de beschaving der wereld. Hij, die nooit hoop laat varen, kan alle hindernissen voorkomen." Catharina Breshkof >,'. y f P S. Nadat dit artikel reeds was geschre ven, berichtte de N. Rolt. Ct. den dood van Catharina Breshkofsky. Zoo is dan deze bewonderenswaardige vrouw toch nog in gevangenschap gestorven. En deze laatste gevangenschap moet haar pijnlijker getrof fen hebben dan alle voorafgaande, omdat deze haar werd opgelegd door haar eigen geliefd volk, waarvoor zij haar heele leven heeft opgeofferd. Toch stemde de verdwaasdheid van haar volk haar slechts met medelijden, niet met bitterheid, zooals uit haar laatste brieven blijkt. De wereld telt een groote, goede vrouw minder. Uit een gepubliceerd persoonlijk schrijven aan miss Alice Stone Blackwell, uit Boston, ontleenen wij, dat deze grootmoeder der revolutie", zooals zij bij voorkeur wordt genoemd, thans weder onder bewaking staat van de politie, omdat zij een pro-oorlog socialiste is en daarom anti de Bolsheviki. Zij schrijft: Ik ben weder gevangen gezet en beroofd van het genot van frissche lucht. Was dat niet het geval, dan zou ik zeker zoo gezond en sterk zijn als gij mij kent. Mijne vrijheid, evenals die van vele mijner beste vrienden, heeft slechts een half jaar geduurd. Ongetwijfeld zijn er voor sommige menschen levensbestemmingen, die van hunne kinderjaren tot aan hun dood hun noodlot zijn. Ik ben zoo gewend gevangen te zQn, dat ik mij moeilijk een volkomen vrij leven kan indenken". En verder: Mijn arm land is nog maar in de eerste klas van het instituut van poli tieke wetenschap. Toch hoop ik dat onze bondgenooten ons niet aan ons lot zullen overlaten, maar ons willen helpen. Zoodra iiiiiiiiiiiiiilililHUlilmiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiliii te worden, dus dat belooft wat. Tot nu toe hebben wij daar niet naar getaald. Alleen hier en daar op het platteland, met name in de in zoo menig opzicht gelukkig te prijzen Oostelijke Provinciën bestond in sommige huisgezinnen de gewoonte, om beukenootjes te verzamelen of op te koopen en ze te sturen naar een olieslagerijtje, juist zooals ze hun rogge brachten naar den molen. Menige hofsiede daar kan voorzien in haast al de behoeften van de bewoners: vee en graan, aardappels en groenten, vlas, wol, brandhout en dan nog die olie. Ik heb er ook eens een jongen boer ontmoet, die zeïf de steenen voor zijn huis had gerormd en gebakken, de balken en planken had gehou wen en gezaagd. Zooveel frisch pionierswerk in het oudbakken" Nederland. Maar om op die olie terug te komen en de nootjes. We willen hopen, dat de Regee ring voor haar kwartje het kilo de noodige hoeveelheden krijgt. Oe oogst is wel niet zoo buitengewoon groot geworden als de bloei in 't voorjaar deed verwachten, maar blijft toch nog altijd boven het normale. De looze nootjes zijn al voor een groot deel gevallen. Over een week of drie komt de groote val en dan kunnen we in ernst beginnen. We zoeken maar meteen de eerste kwaliteit, want voor de tweede krijg je een stuiver per kilo minder. De goede volle nootjes zijn gemakkelijk te onderscheiden, door dat hun zijwanden eenigszins bol staan. Langzamer hand krijg je ook oefening geneeg, om op het gewicht af de goede te kennen. Zelfs kun je beukenootjes-philippines vinden, maar daar geeft de Regeering geen extra premie voor. Elk beukenootje bevat normaal n zaadje, maar kan er meer bevatten, want het vruchtbeginsel vertoont in het voorjaar zes zaadknopjes. Zooals bij zoo vele boomen wordt er echter slechts n volwassen, de andere kunt ge dikwijls in een hoekje ge drongen vinden. Heel duidelijk is dat te zien bij de linde en bij den wilden kastanje. Het beukezaadje is eigenlijk niets anders dan een ineengefr«mmeld klein plantje, dat wel niet zoo gemakkelijk uit elkaar te peuteren is als het welbekende eschdoornzaadje, maar toch alle onderdeelen: worteltje, stengel met kiemblaadjes en eindknop duidelijk ver toont. De kiemblaadjes zijn heel dik, bevat ten het reservevoedsel voor het ontkiemde plantje, en dus ook die olie. Een eikel is eigenlijk net zoo, maar die heeft zijn kiemwij deze razernij te boven zijn gekomen, kunnen wij medewerken; want na deze ver schrikkelijke ondervinding zal onze arme boerenbevolking zich schamen over deze krankzinnigheid en In hunne daden en onder nemingen voorzichtiger geworden zijn. Ik zie reeds velen kalmer, redelijker en hoop voller worden. Eenige weken later verscheen in Ameri kaansche bladen een bericht van zeer ernstigen achteruitgang van den gezondheids toestand van deze groote, merkwaardige vrouw. A L E T T A H. JACOBS De Huishoudelijke Prestaties van Mary Teekeningen van Guurt/e Winter V DE NACHTPUDDING Mary had op school een pudding gemaakt, dat wil zeggen, met haar kookvriendin had ze hem samen gemaakt tot zoover, dat hij in de vorm zat, en later had ze gehoord, dat hij goed was uitgevallen. Ze was toen zeer trotsch thuis gekomen, met de mededeeling dat ze zoo'n heerlijke pudding kon maken, met room en vruchten er op, en biscuits, en had haar moeder ge vraagd, of ze hem eens^ maken mocht op een Zondag als John, naar broer over was. Maar haar moeder had groote bezwaren, dat Mary op Zondag in de keuken knoeide, omdat Betje dien dag haar keukentje graag netjes hield en geen drukte en oprui merij wou hebben. Nadat ze nog eens alle voortreffelijke kwaliteiten van de pudding bad opgenoemd, had ze toestemming gekregen hem Zaterdags te maken. Een der eigenaardigheden, bij het ver vaardigen van deze fameuze toespijs, was, dat het oogenbllk, waarop hfj gestort moest worden met zorg moest worden gekozen. Gebeurde dit te vroeg, dan was hij slap, en viel als een brij op de schaal in elkaar. Gebeurde het te laat, dan was de bewerking zooveel moeilijker, en werd hij te stijf. Ongeveer drie uur nadat het delicate mengsel den vorm inging viel het juiste moment der storting. De eerste Zaterdag nadat Mary de voor treffelijke pudding op school had gemaakt, zou ze hem nu voor de overkomst van John en het Zondags-diner bereiden, en Karel werd genoodigd, om van de heerlijkheid mede te eten. De meid kwam verschrikt in nachtkleeren naar beneden Mary's moeder zou zich met het geval niet bemoeien; zou zich er totaal buiten houden, doch toen Mary den bewusten Zaterdag onmiddellijk na de koffie op haar fiets uitging met haar racket, riep ze haar nog na: Mary vergeet je je pudding niet? Nee moeder" ik kom wel wat eerder van het veld, riep Mary terug. Doch eerst vlak voor het eten kwam ze thuis. Haar moeders eerste vraag was: blaadje, dik en srrak, zonder plooien. De vraag is gesteld, of wij door het inten sief inzamelen van beukenootjes soms ook de vrije natuur en haar schepselen zouden benadeelen. Daar mag tets van waar zijn, Een rijpend beukenootje in zijn . stekelig napje maar dat mag toch eigenlijk geen naam hebben. Die schepselen z^n een heele boel kwieker dan wij. De eekhoorntjes wachten niet eens, totdat de nootjes rijp zijn, de gaaien en kraaien en de houtduiven zijn er 's morgens al veel vroeger bij dan wij en kunnen hun slag slaan in de hooge kronen, waar wij niet kunnen komen. Alleen de vinken en keepen hebben last van onze concurrentie, maar niet zoo heel veel, want ze wennen gauw aan de drukte en komen al spoedig driestweg de mooiste nootjes wegpikken te midden van de rapers. Ze vergissen zich niet dikwijls. Ik hoop maar, dat er veel keepen komen opdagen, die zijn nog kleuriger dan vinken: hun kop blauwzwart, de borst prachtig oranje en ook oranjevlekken op de vleugels. Overigens lijken ze in houding en manieren veel op Mary, heb je om je pudding gedacht ? Ja moeder, dadelijk jia het eten ga ik hem maken. Doch dadelijk na het eten, kwam Karel, zijn meisje halen om te tennissen, en Mary ging onverwijld mee tot groote verbazing harer moeder. Wanneer nu de pudding ge maakt moest worden, was deze een volslagen raadsel, en dubieerende tusschen een klein vruchtentaartje en eea flesch perencompöte als toespijs voor den anderen dag, ging mevrouw naar bed. Maar om twee uur 's nachts, geraakte het geheele huis in opschudding, door een her haald ratelend gebel. Maty's vader stond verschrikt op en dacht dat de telephoon was overgegaan. Hij liep nijdig in nachtkleeren naar het toestel en was verwonderd niemand anders te hooren Mary zwoegend met puddingvorm en schaal dan de juffrouw, die hem vroeg welk num mer hij wenschte. De meid kwam verschrikt, in haar nacht kleeren, met een bepapiljot hoofd, op bloote voeten van haar zolderkamertje om mevrouw te vragen of die haar gebeld had. Mevrouw begreep er niets van, zeide dat ze ook had hooren bellen en veronderstelde, dat het aan de voordeur geweest moest zijn. Papa had geen lust om nog eens uit zijn bed te komen te komen en nu werd tegen de muur geklopt en aan John gevraagd of die eens naar beneden wilde gaan, om te kijken wat er was, want Betje durfde niet. John ging naar beneden en kwam terug met de verrassende mededeeling, dat hij in de keuken, met een vreeselijk slaperig gezicht, in een gescheurde kimono, en op afzakkende kousen, zijn zuster had ontdekt, zwoegende met een puddingvorm boven een schaal, onder ontevreden gemompel en blazende tegen pieken haar die verward, halstarrig over haar gezicht en voor haar oogen kwamen hangen. Hij had nog terloops geïnformeerd, of ze wel goed wijs was, en hoogst ongeduldig had hem Mary uitgelegd, dat ze juist zeer wijs was, want dat ze een pudding met zooveel kostbare ingrediënten als room en vruchten en biscuits, niet mocht laten be derven. Ze had van Karel een zeer energieke wekker te leen gevraagd, die vier maal achter elkaar, met tusschenpoozen van een halve minuut alarmeerde. Toen Mary onder veel gemopper, gezucht en gesteun, eindelijk de pudding had gestort, was de overige familie alweer in diepe rust. Door haar ontstemming en afgematheid vergat ze het licht in de keuken uit te draaien. Den volgenden dag lag er een menu op tafel, waarop als laatste gang vermeld stond: Pudding de Nuit a la Mary". De pudding smaakte zoo voortreffelijk, dat iedereen het er over eens was, dat zulk een lekkernij de moeite loonde, er nachtwerk voor te verrichten. Alleen Karel informeerde voorzichtig, of het ook mogelijk was hem over dag te maken. ARIËTTE de vinken, die nu in hun nieuwe najaars kleed ook prachtig mooi zijn. In het laatste record-beukenootjesjaar hadden we hier zooveel vinken en keepen, dat, als ze op vlogen, het leek, alsof de wind in de dorre bladeren voer. Die dorre bladeren komen gaandeweg de nootjes bedekken en dan wordt het zoeken moeilijker, voor mensch en voor dier en eindelijk loont het de moeite niet meer. Je zoudt ook haast denken, dat er nu niets meer is overgebleven, maar dat kan nog meevallen. Wacht maar tot het volgend jaar April, als de zaadjes gaan ontkiemen. Dan staan ze nog mannetje aan mannetje in het bosch.den vorigen keer op som mige plaat sen nog meer dan honderd per vierkante me ter. Aardig is het om die dingen te zien ont kiemen; het kiemplantje van de beuk is een van de mooiste voorjaarsdingetjes, haast net zoo mooi als een bloem. In het dichte beukenbosch komt er van al die kiemplantjes maar weinig terecht, in het zomerdulster van het woud kwijnen ze weg en niet n op de duizend blijft in leven. Die negenhonderd^ negenennegentig andere hadden we dus ook nog gerust op olie kunnen verwerken. Daar entegen hebben de gaaien van hun nootjes er allerwegen in den grond begraven voor wintervoorraad, die ze voor driekwart niet hebben aangesproken, en daaruit groeien dan op rustige plaatsen nieuwe beukjesop. Deze regeerings-nootjeslnzameling heeft nog een nieuw kantje: eindelijk wordt de school er eens in gemoeid. In een bestuurscirculaire wordt erop gewezen, dat school kinderen, onder leiding van hun onderwijzers en onderwijzeressen aan dit werk kunnen worden gezet en dat er een paar school tijden aan kunnen worden opgeofferd". Aan dit laatste woord heb ik m u dadelijk heet geërgerd, daar had gewijd" moeten staan of zoo iets. Het wordt nu dan toch meer dan tijd, dat de autoriteiten eindelijk eens gaan inzien, dat een halt uur, door de kinderen met reëele bezigheid buiten de school doorgebracht onder leiding van hun onderwijzers, ruimschoots opweegt tegen een heelen schooltijd. Een gouden herfstmorgen in het hooge beukenwoud, het vertier van de vogels en de eekhoorn tjes, rare... mooie rupsen, die met de bla deren naar omlaag komen, de padde stoelen, sommige eetbaar, andere zoo vergiftig dat er pas in Westfalen tientallen Jacoba Maria Help, morgenrood l help mfj datllcflijkgezicht, Te malen! Geef, zon, voor dier oogen vriendelijk licht, Mc uw stralen! En wie zal mij kleuren dat donkere haar In banden? Wie houdt voor mij vast het vredig gebaar Der handen? Wie zingt me die stem en het steunende woord. Elk gegeven? Welk' echo herhaalt het in eeuwigheid voort In mijn leven? Wie zal mij beschrijven dat menschen hart, Zoo bloeiend? Zoo voelend ? Voor anderer vreugde en smart Zoo gloeiend? Ach! malen dat beeld is aan niemand, wien 'k vroeg Nog gegeven, Maar weerschijn van 't schoon, waar zij de oogen ook sloeg, Is gebleven. Het morgenrood glanst op het menschengezlcht, Waar haar oogen op vielen En waar Zq verwijlt wordt het zonne-licht In duistere menschen zielen. HANNA VAN LINGEN INGEZONDEN Kerstfeest op Zee Vriendelijk verzoek jk alle dames in Ne derland, die tijd en lust ertoe hebben, weer een enkel handwerkje voor het Kerstfeest der zeelieden te maken (hetzij een warme das, boekenkaft, kussen, sokken of wanten, tafelkleedje, of borstelh'nger enz.) dit mij zoo mogelijk te willen zenden vóór den Isten November, daar wij van af dien da tum pakketten aan de uit Rotterdam en Amsterdam vertrekkende schepen en de lichtschepen hopen te versturen, Boeken zijn ook hoogst welkom, alsmede een enkel woord aan de onbekende ontvangers der pakjes hoewel het, met het oog op de oorlogstoestanden, niet altijd mogelijk zal zijn geschreven schrift erbfj te doen. Den Isten November zal alles voor be langstellenden te bezichtigen zijn aan on derstaand adres, waaraan ik ook praag de pakjes ontving. MINNIE ORTT p/a Kantoor Waterschout, Leuvenhaven 92. Rotterdam. Verzoeke alle «tokken voer de rubriek Voor Vrouwen" in te eenden Koninginneweg 0.3, Haarlem. Indien U Oostersche tapijten bezit (Perzisch, Turksch, enz.) welke niet met Uw ander huiselijk interieur harmonieeren, of die U om welkereden ookwenscht te verkoópen, schrijf t dan aan Y. BAZIR, Importeur, Zoutmanstr. 61, te 's-Gravenhage, Tel. 1843, welke zkh door geheel Nederland laat ontbieden en die tegen ongekend hooge prijzen alle soorten Ooster sche tapijten koopt (nieuw of gebruikt), onge acht deaf metingen en de prijs.Be waar dit adres va» kinderen aan gestorven zfjn, een egel, die voorbereidselen maakt voor zijn winter slaap en nog allerlei bijzonderheden, die het mooie werk van den oogst helpen opluisteren, maken dit werk tot een feest. Als de onder wijzers er bij zijn, kunnen de kinderen ook toegelaten worden op de groote buiten plaatsen, want er is dan geen gevaar, dat ze door vlijt of te groote begeerte de boomen zelve zouden vernielen. Jammer dat het bepeikt verkeer de kinderen van Amsterdam en Rotterdam van dit groote genot, van deze heerlpegelegenheidtotontwikkelinguitsluit. En dan, Excellentie, de school kan nog heel wat meer dan bfukenootjes inzamelen. Geef haar slechts de middelen en de ge legenheid, dan zal zij mettertijd ons volk ook wel leeren, om te profiteeren van de goede paddestoelen. Ook willen we met plezier er voor zorgen, dat het tuintje-bijhet-huls veel meer schoonheid en voordeel geeft dan tot nu toe. Daar zit de Vereeniging voor School- en Werktuinen achter heen, begin maar met die te subsidieeren. En bovenal, zorg er voor dat de onderwijzers de bekwaamheid en de lust hebben, om het onderwijs nieuwe banen te doen bewar delen, buiten de muren van de school. Het blijkt nu al met die beukenootjes, dat ge het geld, daaraan besteed, met woekerwlnst terug kunt verwachten. JAC. P. T H ij s SE Doorsnede van een vruchtbeginsel van den beuk met zes zaadknoppen