23 Nov. '18. No. 2161 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLANL DEN HAAG ROTTERDAM AMSTERDAM OHAiHPAOilE OomtB d» BRIAUOOURT REIMS JOS. JACQUES Wijnhandol - Breda MEEREN MODE-ARTIKELEN - HKERKNSTRA.AT 12, GRONINGEN TELEFOON 1083 STARK'S 'OXYQOL' (CHLORAS KALICUS TANDPASTA) 4& oont p, Tutto. Niaml. Venn. STARK & Co. Chemische Fabriek VHags" DEM HAAG Opgericht I83O ZOOEVEN VERSCHENEN: OSCAR WILDE DRAMATISCHE WERKEN Eerste volledige uitgaaf bevat tende: LADY WINDERMERE'S WAAIER. EEN VROUW VAN GEEN BETEEKENIS. EEN IDEAAL ECHTGENOOT. DE ERNST VAN ERNST. 2 deelen groot 610 bladzijden per deel ?2.30. In Prachtband met geornamenteerde gouden rug per deel ?3.30. In lederen Boekhandel verkrijgb. Prospectus bfi J. M. MEULENHOFF, Uitg., Amsterdam. HEERENKLEEDtiie H.J.LOQR, (Krach* DAMES I Laat mij Uw WiNTERMANTEL, die niet warm genoeg /s, met BONT of WOL warmer maken, BONTKRAAG of MANCHETTEN opzetten, van Uw waardeloos Mantelcostuiam een LANGE MANTEL maken of Uw goederen in model persen. Alle werk, hoe klein ook, wordt door mij aanvaardt. Ik wil probeeren het geheele personeel aan het werk te houden. Ook kunt U van oude Mantelcostuums TAILLE-COSTUUMS laten vervaardigen. Ik keer, repareer, pers de goederen in model, verbeter3 slecht zittende goederen, verwerk coupons, voer moffen, repareer bont, overtrek pelsmantels, enz. enz. J. KUHR, DAMESKLEERMAKER en BONTWERKER Speciale Qrisis-Reparatie~Afdeeling, uitsluitend voor Dameskleeding en Bontwerk HEERENGRACHT 3Q4-3O6 Tel. N. 8Q6Q, AMSTERDAM EPAELTOGEEN: //ET DAT GEZONDHEID GEEFT EN KRACHT. HET KRA CHT-pREPA RAAT BIJ UITNEMENDHEID. VERKRIJGBAAR IN DE. YOORNAAMSTE_ APOTHEKEN, VRAAGT zoo NOOD/G RECHTSTREEKS TOEZENDING AAN DE E. P. N. V. EXPL, M U VOOR EIWIT PRODUCTEN. KEIZERSGRACHT 79O, AMSTERDAM. t DE VREDE EN DE LANDBOUW. door P. H. BURGERS Directeur van het Landgoed fohanna Hoeve" te Oosterbetk. Wij staan voor geweldige nieuwe vraagstukktn op landnouw-gebied. De demobilisatie biedt, lijdelijk een over schot van werkzoekenden. Etn groot gedeelte van het kapitaal in d^n la-dboüw is in de oorlogsjaren omgezet in geld. Vüorloopig zijn de prijzen van tal van producten en levensmiddelen nog zeer hoog. Toch is binnenkort weer aanvoer van kunst mest, krachtvoeder en landbouwwerktuigen mogelijk. IIIIIMIIilllllllllllMIIIIII NONIHA door TEN KLOOSTER Een midzomerdag m^t een felle, felle zon. Ergens een geur, of was het even een stretling van den middagwind, mapkt de verbeelding ineens klaar wakker en de her innering levend. Ia gedachten zie ik de hooge sagopalmen aan den rand van een moeras met htt altijd zenuwach'.ige trillen van de b aren. Een man en een vrouw zijn er bezig met sagokloppen, hnn dagelijksch gr rei en pijl en boog hangen ergens aan eender vele struiken. De zon plekt door het bosch en wie scherp toeziet merkt, nauwelijks zichlbaar, esn donkere figuur, die zich acuter een deistammen verscno'en houdt. Zoo loert het beest op zijn prooi en als de kans zich schoon biedt, snott een pijl, en de werker valt getroffen neer. De vrouw ziet verschrikt om zich heen en voordat alles goed tot haar besef is doorgedrongen pakku^ twee forsche manaenarmen haar stevjj> beet en een lichte worsteling volgt. Ddt duurt niet lang, enkele passen verder is zij reeds de willige. Dikwijls zijn vrouwen zoo. Noniha had twee vrouwen op Jeze wettige manier gekregen en terwijl ik voor de lage opening van zijn hut neergehurkt zit, biedt hij mij gracieiijk een der beide vrouwen aan. Tot zijn verbazing sla ik het aanbod vriendelijk af. En omdat ik niet *ilde zeggen, dat hij en zijn vrouw mijn reukor gaan hoogst onaangenaam prikkelen vtrtel i:< hem, dat zijn vrouwen mtj toch veel te leeüjk vinden, en haast ik mij om aan zijn Levensverzekering Maatschappij H A A R L E M" Wilsonsplein 11 DE VOORDEELIGSTE TARIEVEN Qroote spaarzaamheid is over de geheele wereld noodzakelijk en tegelijk herstel van vernietigd kapitaal. Tijdens den oorlog heeft het bedrijf zich in andere landen omgezet. Zoo is het te verwachten dat graan-exporteerende landen nu vleesch en zuivelproducten gaan expor teeren enz. Tegelijk zegevieren tal van nieuwe ideeën omtrent arbeidsregeling, bezitsverhoudingen en productiewijze. Oude, lang misbruikte machten hebben afgedaan en de vaoruitziende regeeringen zullen alles in het werk stellen om tal van misstanden op te ruimen, op nituwe banen te wijzen, om revolutionna're gewelddaden vóór te zijn Voor den Nederlandschen landbouw bemuit iiiiiiiitinllDliiniiililllllllltniniiiiii duistere gedachtenloop vlug een andere wending te geven. Ik heb wel andere dingen te doen, dan mij met deze vrouwen bezig te houden, ofschoon Nonlha juist voor mijn bezoek alles bijzonder mooi heeft opgesierd. De gezichten der vrouwen zijn bestreken met allerlei grillige lijnen van okerkleurige aarde en ik weet dat de behangen kralen van oud Venetiaansch glas vele paraa svogels waard zijn, Het lapje bombast, dat ze om de lendenen dragen is ver«ch ge klopt. Hij zelf heeft het gezicht met to-t of een zwart poeder glimmend zwart ge maakt en de slagtanden van het wilde zwijn, dis zijn neusgaten versieren, komen er es te beter door uit. Ik deel zijn feeststemming niet, wart ik moet verder en Noniha moet mij den weg wijzen naar de volgende negorij. Dat zal moeite kosten, maar een oude helm'ioed van me met de schittering van versierselen en een zwaar fluweelcn stormband doen wonderen. Ik zet hem den helmhoed opzijn grcoten kroezigen kop en doe de band stijf om zijn kin. Dan grens ik eens tegen hem en hij grijnst terug. De zaak is beklonken. In den schaduw van het bosch is het om en bij de 90 graden Fahrenheit. Ik weet, dat Noniha last van dien hoed, zijn eenig*t kleedingssuk, zai hebben, vooral als hij zijn bol niet meer kan krabben, dat hij aan allerlei overhangende biaren en struiken zal blijven haken, maar ik ken zijn moed en ijdelheid. Eenmaal de gelukkige bezitter van dit voorwerp, dat hem in de oogen van zijn dorpsgenoten honderdmaal zal vergroüten, weet ik, dat hij mij den kortsten weg zal wijzen en spoedig zrjn we op pad. Mentenen die met s:eenen bijlen werken houden er maar smalle paden op na en waar etn riviertje kan worden gevolgd, is het onnoodig een pad te maken. We genieten volop van alle terreinweelde van het maag delijke land. Vanaf een heuvel glijden wij in de modder, vanuit de zuigende modder komen we in het vochtige donkere bosch, moerassen waar het donkerbruine water in opborrelt, vol giftige uitwasemingen, wor stelen door meer dan manshoog riet, gewoonte doet die dingen niet meer opmerken. Noniha kan loopen, maar zijn helm houdt hem nu eenigszins in bedwang en langzamerhand kom ik tot de ontdekking, dat die helm met den zwaren fluweelen band hem minder llllllliiiiiiiiiftiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinniiinnmiiiii muil minimi! 11 teekenen al deze factoren ongetwijfeld de meest merkwaardige veranderingen en indien onze regeering in staat is de geluiden van den Nieuwen Tijd te hooren, zal zij zér spoedig de meest ingrijpende besluiten die nen te nemen. De middeleeuwsche pachttcestandtn, de voorhistorische jachtwet, de vraagstukken i van ontginning van een zesde gedeelte van ; ons grondgebied dat heden nog woest ligt, i en dat van den landbouw in de droogge; maakte Zuiderzee, al deze zaken eisenen ! een krachtige en vooral een moderne opj lossi-g. (Zoo ook b.v. de waterafvoer.) j Bij de regeling van arbeidsverhoudingen i in oen landbouw ondervindt men aan1 stotids de moeilijkheid dat de productie j hier plaats heeft door een organisch proces j dat slechts zwakjes door den mensen geleid j en bestuurd wordt. Arbeidsduur is wisselend met de jaargetijden en moet dat blijven. Arbeidsverdeeling is iang niet zoover door te voeren als bij het mechanische proces der industrie. Vrouwen- en kinderarbeid zijn in den landbouw, voor bepaald seizoen werk, en vooral ook in het kleinbedrijf ge heel anders te beoordeelen dan indeindusttie! Bij den landbouw is de invoering van ma chines meestentijds een voordeel voor de arbeiders en zal de electrificatie van het platteland uiterst zegenrijk voor boeren en arbeiders zijn. Het kleinbedrijf stapelt grootere kapitalen op in het land en gaat zuiniger om met grondstoffen en producten. Op de rijkere gronden is de ontwikkeling van hel klein bedrijf vermoedelijk ook voor heden gewenscht, terwijl voor de armere gronden de gemengde, middeigroote bedrijven voor de nationale welvaart het beste zullen zijn. Een wet op de regeling en het toezicht van pachtverhoudiogen wordt dringend noodzakelijk. Er is op dit gebied nog veel ouds op te ruimen dat niet meer past in het kader van onzen tijd. Wat het ontginnen van woesten grond tot bouwland en bosch betreft en feitelijk ook de verkaveling en de exploitatie van de Zuiderzee-polders, zal het gewenscht zijn spoedig besluiten te nemen of het mogelijk aangename oogenblikken bezorgt. Maar als we een oogenblik rusten kijk ik hem eens vriendelijk aan en laat hem zijn gezicht bewonderen in een spiegeltje u|t mijn ruil middelenvoorraad- Het glimt geweldig en de roft druipt van zijn gezicnt, hij moet werkelijk hoofdpijn hebben want het lichtste hoofddeksel hindert in die hitte, ik vrool'ÏJk hem echter op met een psrfie pijptabak en een stuk krantenpapier. Hij draait zich heel handig een sigaret, grooter dan een fiksche hollar.dsche sigaar en is allang weer gelukkig. Vooruit Nonih-; we moeten verder.~Al dam pende en groote rookwolken uitblazende loopt hij voor me uit. De zon heeft haar middaghoogte bereikt, het t ra;? e water in het bosch is lauw, de vogels dotnmi'len en alleen de kroonduif laat nu en dan een diep gebrom hooren. Er is het loonie, vermoeide gaan door de struiken heen, op <?nk?(e plekken blikkert een fel licht. De beesten zoeken de koele plaatsen, alleen eer. enkele vlinder fladdert traag rond, al het rappe leven in het bosch lijkt nu een stil dof broeien. Een bloem, ergens verscholen, verspreidt een zwaren zoetfn geur, een koperen insect verdwynt haastig onder een olad. Er ritselen wat vogelveeren, ergens valt ren dorre tak r/aar beneden, de krrkds zwijgen en aües lijkt nu schuil te wllien gsan voor het hcete middagbranden. Ik doe aan Noniha de domme vraag of het nog erg ver is. Hij zegt niets, maar wijst met zijn vinger aar de zon en laat zijn hand vervolgens een kwart cirkel dalen. Het zal dus tegen des: avond zijn, et-r wy onze bestemming bereiken, altijd indien we Noniha zuüen kunnen bijhouden. Ik laat i'.en fluitend geluid hooren om mijn vei5~aztng te kennen te geven maar dit laat hem onverschillig en als een gangmaker stuift hij voor me uil. Ergens in pen riviertje maakt hij ineens een zijsprong en grüpt vlug met zijn hand onder een steen. Hij heeft pen groote zoetwaiergarnaal te pakken, de pooten worden fluks afgebroken en de buit verdwijnt in zijn nokken. (Een tascbje van gevlochten touwwerk, waarvan elke Papoea is voorzien). Tegen het tijdstip dat de helm hem te machtig wordt en hij vergunning vraagt deze een oogenblik te mogen afzetten, het geen ik toesta, maar erg jammer vind is daarvoor van Staatswege geheel nieuwe wegen te bewandelen. De Staat onderneemt het werk der drooglegging of ontginning en voorzooverre de nieuwe cultuurgronden bezet zijn met bosch of wegaanleg zullen zij wel eigendom van den Staat blij ven. Het verdient overweging om na te gaan of het moeilijk is al die gronden, dus ook de bouw en weilanden, als Staatseigendom te be houden. De nieuwe eischen vam een meer socialistische samenleving leiden er vanzelf toe deze gronden, door den Staat in cultuur gebracht, voor den Staat, dus voor de ge meenschap te behouden. De Staat kan die gronden verdeelen in boerdürijen en die boerderijen zelf bouwen, zooais ook wegen enz. aangelegd moeten worden. Onverwijld zullen landbouwkundi gen over moeten gaan hoe de beste verdaeling is en hoe de beste bedrfjfsiririchHng en werkwijze. De staat kan die boerderijen dan verpachten aan goede boeren b.v. aan hen die raast hun practisch werk erin slaagden een diploma van landbouwscholen of cursussen te krijgen. In de pachtcentraclen heeft de Staat een prachtig middel om te komen tot een idealen landbouwtoestand, waarbij het kapitaal behouden en zelfs vergroot kan worden, de boer-ondernemer den prikkel behoudt van zelfstandig werk, hetgeen in zijn bedrijf niet gemist kan worden, en waarbij de arbeidsregeling, vooral bij de ontwikkeling van een klein bedrijf zeer gunstig kan worden. De Zuiderzeepolders, maar ook reeds aanstonds groote uitgestr?ktheden woesten grond, geschikt voor landbouw-exploitatie z&uden op dia wijze als Staatseigendom en op een soort van Staatscoöperatieven grond slag hst begin kunnen vormen van een nieuwen toestand in onze productie. De pachters van dengerneenscbappelijken eigendom zullen, coöperatief verbonden, den aankoop van grondstoffen en den verkoop hunner producten (b.v. in handen van de regeeringI) als ook hun fokkerij en zelfs veel van hun werk kunnen regelen. Daar naast behouden zij den prikkel van persoonlijk belang door harder en beter werk, een zaak diïin het gecompliceerde landbouwbedrijf hooren wij menschenstemmen en luid schreeuwen. Wij zijn er dus bijna. Aan den overkant van een rivier op een hoogen heuvel onder vriendelijke palmen en sierlijk grof isel staan wat hutten, mannen, vrouwen en kinderen staan luid te schreeuwen. Noniiia met zijn nel m op weet de gemoe deren spoedig tot bedaren te brengen en met mijn ruilmiddelen heb ik In een ommezien de harten veroverd. Wat kralen, een paar messen, een spiegeltje, een fluitje, een paar lapjes katoen, maken vele meï-schen gelukkig en Noniha's vrienden zijn al heel spoedig de mijne. Als ik het mannenhuis in wil gaan vind ik het zonderling dat Noniha mij hiervan tracht te weerhou den en ais ik er eenmaal binnen ben voel ik icis vreemds om mij heen. Het is er toch even donker als in alle andere hutten. Ais overal zijn er de wanden zwart berookt en er hangt dezelfde onaangename reuk. Ik heb dit al te dikwijls meegemaakt om hierin ook maar iets vreern.ls te vinden. De mannen lijken mij echter iets van hun darteïhcici verloren te hebben, ze fluisteren onder elkaar en hun lachen is vesstild. Er^crr, in ren hoek van de duistere zolde ring zijn de heilige fluiten geborgen, dat weet ik, maar dit kan het toch niet zijn, wat zich van mijn gevoel mees'er maakï. Eerst h^e.l veti later heeft Noniha het me verteld. niet gemist kan worden zoolang uit leder burger nog geen idealen ambtenaar is te kweeken. Vooral in den landbouw is etn bedrijfsplan of een instructie steeds onvol ledig daar tal van factoren van mete^rologischen aard en ar.dere, iedere berekening ten eenemale onmogelijk maken. Kleine ver schillen In bodemgesteldheid zouden voor ieder bedrijf een aparte leiding noodzakelijk maken en in da zee van papieren voor schriften en instructies zou het bf drijf reeds spoedig verdrinken en de productie uiterst klein worden. Zoowel op de gronden die heden rog woest liggen als in de toekomstige Zuider zeepolders kan de staat een modern land bouwbedrijf stichten op de basis van moderne bezitsveihoudingen die zich aan passen aan de nieuwere inzichten op poiitiek gebied. Ook in Nederland wordt de Nieuwe Tijd ingeluid en zal de regeering onverwijld de revolutie der ideeën moeten begrijpen en de revolutie der werkelijkheid voor motten blijven door krachtig modern werk! Vooral op het gebied der bodemproductie is zulk werk urgent omdat wij weten hoe daarvan ten slotte het volk het meest afhankelijk is. Slechts met gezond gevulde magen kunnen de menschen gezond werk verrichten en in den chaos der ideeën en de srdle ontwikkeling der revo',utie zal iedere-regee ring allereerst de zorg voor de voedicg ter harte gaan. Met honger leidt d'; revolutie naar bloed en vernieling, met voldoende voeding zal zij wonderscheone en rechtvaardige nieuwe levensdlngen brengen. De landbouwproductie moet zoo hcoe mogelijk worden opgevoerd en tegelijk moeten daarbij de nieuwe wegen bewan deld worden. In Nederland beschikt men over de middelen om op groote schaal de moderne productiewijze in den landbouw toe te gaan passen. Tevens zullen de toe standen van de bestaande bedrijven door een practische wetgeving snel verbeterd moeten worden. In de negorij waren twee oude menschen gestorven en de oorzaak hiervan was na tuurlijk de kwade geest van andere stammen. Er moet op de een of andere wijze wraak worden genomen, en nu gebeurde het, dat vier vreemde mannen, vermoeid van de jacht, om gastvrijheid en een nachtverblijf vroegen. Voor hen een noodlottig en ongunstig tijd stip. Met gejuich en gejubel werden ze binnen gehaald, sago en palmwijn werden volop aangeboden en 's avonds was er feest met handgeklap en dans. Tot vermoeidheid de gasten het aangewezen verblijf in het mannenhuis deed opzoeken en in diepen alaap het feestgerucht verstomde. Toen in dien nacht, nog donkerder in het binnenste der hutten, sloop Noniha met enkele mak kers naar de vreemde gasten en een stoot met het korte beenen mes in rie holte bovtn het sleutelbeen was het einde der verleende gastvrijheid. Dit alles was PU enkele dagen voor mijn bezoek gebeurd. De acdere dooden kunnen nu veilig rusten en tusschen twee stammen is er voorloopig weer vij andschap en krijg. Als Noniha in het bosch schuw om zich heen kijkt, weet ik dat hij op zijn hoede is tegen loerende oogen en rappe handen die vaardig met pijl en boog omgaan. TEL. ISaTERC. 5181 M. tess&cfa&n ^i-^-o. ^.-i.:c.f--3 - Utrecht - Zeist - D®Bil f - Huis ter tfcêefe &>GS&la e.ss IBtuên - R - Doorn enz.