4t,?,iï; :.*3^gfïs^'asiE: . 'DE AMStERDAMMER, :W^EEKBLAD VOOR NEDERLAND * » i * * i 4 i * 5 door eeoe in ingekomen 23 t "»OCF H* ItftBBCO ? onder net j>»ir,'iip,c .. , tweeden pits kwua in aan>e Kracktpudding. ^^ tiet lifevoegde couverteit ._.' pri^TrV'zfln behaald door , «HRHARDT, de tweede prijs door in plaat ge rit voteeade week nog - ,-^ » telwiilii'te Wen zien, tuften doof de geestige! gedachte geheel , viel aan de van opvatting MogeÜS daartoe mede, nn humor heel «eert. Laat ons volgende onze rubriek, van krachvan veel ge en van een M'-'- ' «*f »*&. * ie " «tet bekroonde Inzen. oflteooend couvert terug i het Secretariaat der Redactie, _.. 333, Amsterdam. «allen in, ona.Weekblad worden GtteHIgbeid kent geen tijd". Cartsters ons willen machtigen te openen, zullen'wij de naaten gaarne bgtie platen voegen. ELIS. M. ROGGE ^^MMIM>i»unmimm Over Vrpowenkiesrecht Vandaag en morgen, 14 en 15 December 1918, houdt te Rotter dam de Vereeniging voor Vrou wenkies recht haar vijfentwin tigste Jaar vergadering diénaar mensellke berekening ? "S-., ? ? ? ,'...,..., . Tante*» z|n. Hét is leien het onderling daarom haar «mvermen toteen nieuwe, nteftw doel «m «toeven. Ie Vereenlging voor vrouwenklesalras geen reden van bestaan meer ' het algemeen vrouwenldes'oerd te worden. Woensdag werd reeds het wetsvoorstel, "'tui In de afdelingen onderzocht. laaft te dt rijen van de kiesrecht- bqrferiike en proletariese niet , *tf feofe vreugdegevoel van overna lange en taate strijd. etsende stemming* van aanvaarden ^bevrediging ia -te veiklarea uit de waarop ons kiesrecht er komt. WQ . , ons dat anders gedacht. Wfl hoopdit ons» argumenten het Nederlandsche ------ den overtuigd: hebben, en dat een* Wezerscorps zich in alle beslistheid vóór hét vrouwenkiesrecht, de .uitslag van de verkiezingen in 1913 emeen nunnenkiesrecht bracht. Zés het nünlet gelopen. Wel hadden bflna alle linkse partijen de inyoerlng van algemeen, vrouwenkiesrecht op hun verkie' cregsprogram. (Alleen de vrtj-liberalen eisten gelëidelqie Invoering van bet actieve vrou wenkiesrecht.) M«ar bet vrouwenkiesrecht werd niet de OP DE RUÏNE ., Het laantje van verwrongen abeelen, dal er zoo wondervol br] paste, is gekapt en door een dubbele rij van iepe, lle over tacbtlg jaar wel heel . kannen wezen, tenminste als ze zooist worden gelaten. Vlak bij den m flinke iepen met ruigen voet t groene mos en de grond er begroeid met reuzenzwenkgras, plek neg een cachet geeft van ~ acht. Dat is thans zoo in telkens zie je in banale otnl dat zwenkgras, dan weer , Ijttg fijne groote gierstgras etfusum) cf maanvarentjes n ^ allemaal herinneringen aan een verleden, dat nimmer wederkeert. ttïue zelf gaat er niet op achteruit, {Machten hebben weer kans van hei worden, want het open riool dat er oopt en de omgeving verpest, zal verdwenen. De waterhoentjes zfln eer komen opdagen, om er te Ze zwemmen sierlijk rond of hooggetilde pooien tusschen _ brandnetels van den lagen baitenwal. Op de eilandjes in de gracht konlnginnekruiden manshoog, met vruchttoppen en tusschen de bruiirisblaren glinstert voorbarig groen riet en van wUgenroosjes. Dicht klimop af van den lagen ronden Motto: Bdd uw Tijd Gut wat sel se nou segge, nou ik de boos kwijt bln ?" > Teekenlng van Me}. B, EHRHARDT , Bekroond met den eersten prijs iiiiiiHiiiiiimiiiHiiiiitiiiHiimiiiiiiuiiiiiiinHiiiiuiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiii inzet, werd niet het brandpunt in de ver kiezingsstrijd, omdat de rechter partyen er niet tegen vochten, zooals zédat vroeger deden tegen het algemeen manneokiesrecht. ZQ hielden zich in de ruimte. Hun program zei niets vóór of tegen ons kiesrecht, en In het debat gingen zij ook niet in op onze betogen er vóór. Zodat wQ met de uitslag van de verkiezingen op 3 juli toch eigenlik nöjg geen besliste uitspraak van de kiezers over het vrouwenkiesrecht kregen. Die hadden bij het bepalen van hun stem in grote meerderheid aan andere dingen gedacht dan aan ons reent.' Maar juist daarom bad het nieuwe kabinet zich de vrijheid kunnen veroorloven met een voorstel voor invoering te komen. Dat het dit niet deed, bewflst o.i. dat het de tekenen des tflds niet verstaat. Wij hebben gezien, hoe reeds in bet begin van den oorlog (1915) in Denemarken de vrouwen haar recht verkregen. Hoe in de Vereenlgde Staten van Noord-Amerika en in Engeland tijdens de oorlog de tegenstand gebroken werd. Hoe in Rusland en Oostenrijk, bfl revolutie of opstand, invoering van het vrouwenkiesrecht numero n was op het program van de nieuwe regeermacht of van de opstandelingen. Dit alles scheen niets te zeggen aan onze nieuwe regeering. In de troonrede van 17 September, uitgesproken door een vrouwelik staatshoofd en gericht tot een parlement, waarin het vronwellk element zrjn intrede bad gedaan, geen waard, noch,over de «wuwr-nocn óver JJipreehten,/Vele* van env hebben toen gedacht: .Zou er nu hier werkelik oorlog of revolutie moeten komen OM rédit te doen aan de Nederlandsche vrouw?" Het kleine Denemarken heeft daarop toch ook niet gewacht. En heel begrijpelijk niet. Veel sterker dan ooit alle spreekbeurten en alle geschriften van burgerlike en socia listische vrouwen te zamen het hebben ge kund, pleitten in de laatste jaren de feiten en omstandigheden vóór ons recht. Dezelfde argumenten van vóór den oorlog bleven gelden, maardaarbfl kwamen nieuwe. En van welk een kracht? Engeland begreep, dat bet zonder de maatschappelike arbeid van zijn vrouwen de oorlog niet volhouden kon en gaf toe. Evenzo de Vereenigde Staten. Een enkele tegenstander dacht vroeger wel eens sterk te staan door ons te verwijzen naar de meerdere lasten, die de mannen als staatsburger waren opgelegd en doelde dan op de militaire plichten van de man. De ervaring heeft nu wel geleerd, dat het militarisme en zijn gruwelike gevolgen niet een vloek alleen voor de mannen is. Wij behoeven in dit verband slechts even te herinneren aan de droeve intocht van zovele vrouwen uit oorlogsland, die opgejaagd uit huis en hof en voortgedreven als een kudde vee, hier eindelik een plekje hoopten te vinden, waar zij bulten levensgevaar het trieste bestaan konden rekken in voortdu rende bekommernis om nabestaanden aan hoektoren, een enkele felroode braamrank er tusschen. De binnenplaats en de oude zalen veranderen langzamerhand in een bosch van esschen, abeelen en lijsterbes: een jong berkje verheft zich midden op den breeden muur, bruin en bezemachtig, zoo als jonge berkjes zijn, voordat zij zich in het wit kleeden en de sierlijkheid gaan be oefenen. De hooge muren tot aan het nieuwe pyramlde-dak toe zijn bekleed met misschien de grootste klimop van Nederland. HIJ raakt nu net uitgebloeid, over eenige weken voedt hij met zfln zwarte bessen de water hoentjes, de duiven en de onrustige trekIQsters. In de voegen van den muur vind ik nog een enkel muurvarentje, maar die kunnen Judasoor iveren om wat onze ongelukkige sektegenoten in oorlegsland hebben moeten ondergaan, niet alleen UchaneUk, doch ook geestelik en zedelik. Hoevele eerbare moeders en kuize jonge meisjes zijn verkracht ge worden door de tot vechtbeesten verwil derde manschappen? In ons gelukkig neutraal gebleven land is den vrouwen het ergste böfpaard geble ven. Toch zijn zij ook hier beladen ge worden met zware maatschappelijke lasten en was er wel een sterk ontwikkeld ge meenschapsgevoel noodlg, vooral bij de economisch zwakken, om niet tot redeloos heid te vervallen. Het meesf elementair gevoel van iccnt moest, dunkt ons iedere regeering er toe gebracht hebben een poging, te doen tot invoering van het vrouwenkiesrecht. Om recht te doen wedervaren aan alle vrouwen die deze lange, lange jaren leefden, in vrees voor het leven van. gelief de be trekkingen. Aan de niet bezittende vrouwen in het biezonder, die rond komen moesten mét een karig inkomen, hetzfjuit salaris of ultkeerlng wegens mobilisatie? Die uren en uren in de rij moesten staarrrrtecht gekleed en onvoldoende gevoed. Wier gezondheid in vele gevallen Is ?ndermlttd in zoo sterke mate, dat 4e gevolgen zullen nawerken in het komend geslacht. Die, slachtoffers van steeds stflgende prijzen en steeds nijpender schaarste, geen wapen hadden om zich op politiek terrein te verweren tegen ham steraars, smokkelaars, kettingjiandelaars en hoe verder het pnguut gespuls mag heten, wiens enig doel was zich te verrijken, zelfs wanneer het ging tegen het levensbelang in van hun landgenoten. De regering .was blind voor de verhou dingen van het oegenblik; bleek het echter ook te zijn voor de toekomstige. Was dit niet zo geweest, zfl zou, zoal niet in het belang van de. vrouw, dan toch in het belang van het land met het vrouwenkiesrecht ge komen zijn. Millloenen mannen zjjn gesneu veld en nog meerdere mlllioenen voor altijd invalide geworden. Gevolg daarvan is een overschot van vreuwen van even zovele mlllioenen. Dit betekent voor de meesten van haar het moeten werken voor eigen levensonderhoud doch voor allen het onge huwd blijven. Er breekt alzo een heel zware tijd aan voor het vrouwendom als sekse. Als leden van de gemeenschap zul len wij door deelname aan den maatschappelijken arbeid wellicht in waardeering stijgen. Doch als sekse wordt bet bestaan voor de vrouw veel moeiliker. Er zal heel wat gevoel van eigenwaarde en karakter vastheid gevergd worden van de vrouw, die zich zelf wil blijven en niet wenst mee te doen aan de jicht om binnen" te komen. Waar zo groot overschot is, dat de mannen maar voor het uitzoeken krijgen, mag wel alles gedaan wórden om geringschatting van dezen tijd te voorkomen. En het zou een daad van grote morele betekenis zijn geweest, indien de regering op de drempel van de nieuwe tqd staande, het Nederlandse mensdom had gesuggereerd ten goede, door zelf een poging te doen om de vrouwen als gelQkwaardigen op politiek terrein met de mannen de onbestemde toekomst binnen te lelden. Dat zou voor ^déJjfpu wen van groet belang geweest z^ft, mar daarmede ook voor de natie, waarvan zfj binnen en kele jaren de overgrote meerderheid zullen uitmaken. Het is immers te voorzien, dat er zal komen een uittocht van de meest energieke ongehuwde mannen, die hier nog geen verplichtingen hebben jegens een ge zin en er op uittrekken om hun fortuin te zoeken in den vreemde waar gebrek is aan jonge werkkracht. Dan zal het voor de natie een levensbelang zijn, dat zijn leden stoffelik en zedelik een bestaan op behoorllk peil lelden. Dan zal naast de grote beteke nis die het kiesrecht heeft voor de arbeid sters op fabriek en werkplaats, in kantoren en scholen hoog uitkomen het element van beschaving dat er schuilt in het meeleven van het maatschappelijk gebeuren. De geschiedenis der arbeidersbeweging is daar om dit te bewijzen. Hoe hooger wij onze idealen stellen, zooveel te hooger heffen wij immers ons zelf met het reiken naar die idealen. Welnu, daarom moest de regeering met een in de juiste richting ont wikkeld nationaal gevoel er op verdacht geweest zijn, den gedachtenkring te ver ruimen van de vrouwen; in de toekomst de meerderheid der natie. Het heeft niet zoo mogen zijn De troon rede bracht niets. In de Eerste Kamer kregen zoowel de Sociaal-Democraat als de Vrij zinnig-Democraat nul op het rekwest, toen zij vroegen of de regeering ook van plan was te komen met een ontwerp vrouwenllllllllllimillllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIl het naar 't schijnt, hier toch niet tot rijke ontwikkeling brengen, wat erg jammer is. Daarentegen zijn de muurbloemen weer geheel hersteld van het kwaad, dat de winter van 1917 hun heeft berokkend. Overal in de muurspleten pullen de dichtbebladerde stengels naar buiten, want de muurbloem is een altijd groene plant. Wel steken nu uit het dichte groen verbleekte bloeistengels omhoog, -bezet met vliezige reepen, waar de zaden af geslingerd zijn. Deze kunnen in den grond even goed ont kiemen, als in het stof der muurspleten en we zien dan ook langs den voet der muren menige farsche plant, die daar in Mei zal bloeien. Maar het spreekt van zelf, dat on danks de goede bewaking, die planten toch op den duur niet tegen de bezoekers be stand zijn. Op de muren echter zijn ze veilig. Het glaskruld, de traditioneel-typlsche plant der ruïnes ontbreekt hier. Je leest nooit een Fransche beschrijving van een gedelabreerd kasteel of het wemelt er van pariétaires" en men schijnt ze vroeger wel op Bredero gevonden te hebben, doch ge zoekt ze nu te vergeefs. Des te weliger teelt er de vlier; hoog op- de kanteelen, hier en daar recht tegen de muren aange drukt, op de steenhoopen van de binnen plaats, tusschen de hooge boomen van den voorhof en in de slotgracht zelve, waar puin en afval een oever hebben gebouwd. Er zijn er van allerlei leeftQd: njarige, die nog geen tijd kunnen vinden, om in den winter hun pas verworven blaadjes te laten vallen, en honderdjarige, die door de laatste vorst ontbladerd zijn. Hun vruchten zijn ze al- lang kwijt, daar hebben de lijsters en spreeuwen wel voor gezorgd. Een paar patriarchen prijken met een van de allerzonderlingste der zonder linge zwammen, het Judasoor, Aurlcularla De Krachtpudding" Teekenlng van ADÉE HEYDEN Bekroond met den tweeden prijs kiesrecht. Op 9 November verscheen de Memorie van Antwoord op Hoofd stuk I en daarin alleen de verklaring, dat de regeering hare houding zou bepalen over het vrouwenkiesrecht, nadat het ont werp Marohant c. s. door de Staten-Generaal zou zijn aangenomen. Poverder kon het al niet. n daarop plots de verklaring ep 13 November, dat de regeering een uitspraak wenschte van het gehele Nederlansche volk en daarom prijs stelde op een spoedige behandeling van het voorstel Marchant c. s. Is het niet verklaarbaar dat de enige vrouwelike afgevaardigde zich gegriefd voelde in haar sekse en hare wrevel over zo'n houding te kennen gaf? Er werd hier niet gepoogd recht te doen aan de vrouw en daardoor een fout te herstellen. Dat zou niet anders dan prijzenswaardig zQn geweest. Maar duimen dik lag het er op, dat nu de vrouwen goed genoeg bevonden werden, om het politieke standje dat men In gevaar vreesde, te redden. Aldus volhardde men in de ouderwersemannenopvatting; de vrouwen zijn er ten gerieve van de mannen." Geen verheffing van de vrouw was het doel. Deze zal er echter wel het gevolg van zijn, naar wij vertrouwen, al gevoelen velen zich ook gegriefd over de manier, waarop het komt. Tenslotte prijzen wij het, dat het vrouwen kiesrecht binnen enkele maanden in Neder land wettig zal zijn Ingevoerd. Ongetwijfeld Is het de oorlog, die ook in ons land de invoering ervan verhaast heeft. Zouden alle vrouwen, van welke richting dan ook, op het oogenbllk niet heilig van plan zijn, haar kiesrecht te gebruiken om op politiek terrein mee te werken aan de opbouw van een wereldorde, waarin oorlog niet meer mogellk is ? SUZE GROENEWEO IIIMIIIIIIIIII1IIIIIIII1IIIII1IIIIIIIIIIIIM Ons Kookboek KRUIDTAART 41/a ons bloem, 31/? ons donker bruine suiker, l1/2 d.L. melk, V* ons boter, l thee lepel nootmuskaat, l theelepel gestampte kruidnagels, l theelepel kaneel, l theelepel zuiveringszout. Kneed alle Ingrediënten goed door elkaar, en doe 't deeg daarna in een met boter in gesmeerden vorm, (b.v. een broodauricula Judae. De wetenschappelijke naam legt er nogal den nadruk op, dat deze padde stoel lijkt op een menschenoor. Doorgaans zitten de vruohtlichamen bij twintigtallen aan een tak en ze zijn nog al verschillend van vorm, maar altijd zQn er wel een paar te vinden, die werkelijk heel oplettend lijken te luisteren naar de najaarsgeluiden en als er met een bladerloozen boom iets bijzon ders het geval is, dan komt natuurlijk dadelijk die ongelukkige Judas er aan te pas. Intusschen mag ik niet verhelen, dat de weten schap die paddestoel ook wel doodnuchter Aurkularia sambucina noemt, de oorzwam Een oude vlier met Judasoor iiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiimiiiiiiiiiiiNHiiiiiiiiiitiiiv vormpje.) Laat de taart in een vrij warmen oven ± l uur bakken, tot ze gaar is. Keer de taart op een verwarmde schotel of plaat. SPECULAAS V j i ons bloem, 50 gram boter, l thee lepel zuiveringszout, gestampte kruidnagels, fijne kaneel, noatmuskaat, van elk l thee lepel, l ons donkerbruine suiker, l eetlepel melk, amandelen of beukenootjes. Kneed alle ingrediënten door elkaar, en strooi desverkiezende bovenop wat gehakte amande len of beukenootjes nadat men 't deeg in den vorm heeft gedaan. BB gebrek aan zoo'n speculaasvorm maakt men ronde koekjes, door 't deeg met een glas uit te steken. De koekjes worden in een tamelijk warmen oven 15 minuten gebakken. HAVERMÖUTKOEK MET APPELEN ' De havermout eene nacht laten weeken in weinig melk en zout, zóó, dat 't een stijve brij wordt. Den volgenden dag in een flinke warme koekenpan in wat boter, de koek aan beide kanten bakken*. Daarna in wat boter gesnipperde appels even ver warmen, deze op de koek leggen en be strooien met suiker en fijne kaneel. J. H. MIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIII t ? Indien U Oostersche tapijten bezit (Perzisch, Turksch, enz.) welke niet met Uw ander huiselijk interieur harmonieeren, «f die U om welkereden ookwenscht te verkoopen, schrijft dan aan Y. BAZIR, Imperteur, Zóutmanstr. 61, te 's-Gravenhage, Tel. 1843, welke zich door geheel Nederland laat ontbieden en die tegen ongekend hooge prezen alle soorten Ooster sche tapijten koopt (nieuw of gebruikt), onge acht deaf metingen en de prljs.Bewaar dit adres van de vlier. De binnenkant van dat oor zit werkelijk ook vol plooien en richels en daar worden ook de sporen gevormd, die zich door de lucht verspreiden en alle oude vlieren Infecteeren, want men vindt ze door heel ons land, die zwammen. De ruïne heeft nog altijd zijn uil, een een mooie oranje kerkuil, zilvergrijs bestoven en fijn zwart-wit bespikkeld. Ieder jaar brengt hij er zijn onevenredig gezin groot, maar de nakomelingschap verspreidt zich en het blijft op de ruïne maar bij n gezin. Zoo gaat het ook met het vlugge torenvalkje, dat hoogerop zijn huizing heeft: dat echtpaar speelt al in Februari zijn dartel vliegspel hoog boven den toren en boven het duin. Ze zijn goed bevriend met de kauwen en kraaien, die hen ongemoeid laten, wanneer ze muizen boven het weiland. Veel kauwen huizen op de ruïne, maar nog meer trekken er 's avonds het duin in,-om met de bonte kraaien en de roeken te slapen in de dichte bosch jes. Dat alles gaat 's avonds een half uurtje voor zonsondergang langs den klimoptorén, want al heeft de ruïne in den menschenstrljd haar beteekenis verloren, in de vogelwereld is zfl| nog alfijd een stra tegisch punt van veel beteekenis. Soms kunt ge wijd en zijd allerlei vogelvluchten zien convergeeren naar dit punt, om dan langs de noordhelling van de Blauwe Trap pen zeewaarts te gaan of zuidwaarts om. En nu de avond daalt, weerklinkt ook aller lei geluid uit het struweel der pulnhoopen en langs de gracht: daar zijn zanglijsters en merels, meezen, vinken, een keep, winterkonlnkjes, zeer veel heggemuscbjes en ook een schelle ijsvogel. Die komen hier allemaal overnachten en overwinteren. Een echte schatkamer, die oude ruïne. JAC. P. THI/SSE