21 Dec. 'IS. No. 2165 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 13 KERSTMIS OP 'T IJS van' Rotterdam naar Amsterdam door J. H. SPEENH«FF U kunt deze vertel ling niet gelooven als u wilt, maar niets, zelfs m^n vriend dok ter Pieter de edelmoe dige apotheker niet, kan me wederhouden haar op te schrijven en ze u ter lezing eenigszins beleefd op te dringen. Klokslag 12 uur Zelfportret van den schrijver bonden WC Op de Rotte de schaatsen aan om over Bergschenhoek, Zegwaard, Leidschendam, Leiderdorp, Brasemermeer en Aalsmeer naar Amsterdam te rijden. lic reed voor en Pieter achter, beiden op glasscherpe Friesche schaatsen. Ieder hadden we een groote zak vol weigebakken en -besmeerde en -belegde boterhammen bij ons en een flesch dunne, koude thee. De oogen vol afstand; 4e IQ ven vol vlucht en de beenen vol veering trokken we erop uit. Tegen honderd, twee honderd durfden we 't op te nemen. Laat ze maar komen de baantjeskrabbers. We moesten en zouden voor 't middagmaal in .de Kroon" te Amster dam zQn... en we kwamen er om half zes, na . aan den (nu gedempten) O vertoorn afgebonden te hebben. In vijf en een half uur, vlak voor. den wind Z. Z. W., zaten we op het Rembrandtplein aan eenige teljoren erwten soep met driedubbele gekluiften. MIHIMMIIIIMIIIIIIIIIIIIIMIHIIIIIIIIIIIimilHII KERSTZANG Ge kunt dezer dagen het beroemde citaat uit Hamlet toch niet ontkomen, daarom schiijf ik het hier maar meteen af: Some say, that ever 'gainst that season comes wherein our Saviour's birth is celebrated, The bird of dawning singeth all nlght long: And then, they say, no spirit can walk abroad; The nights are wholesome; then no planets strike, No fairy takes, nor witch hath power to charm, So hallow'd and so gracious is the time. Misschien ziet de een of andere lezer hier deze regels ook voor de eerste maal, en dan wensen ik hem daar geluk mee. Ik herinner mg nog zeer goed, dat ik ze voor de eerste maal zag en dat was niet In het treurspel van twijfel en zwakheid, maar ook weer als citaat en wel aan het begin van Washington IrvingV Old Christmas. Het was een sixpenny-ultgave maar geïllustreerd met de onvergetelijke teekeningen van Caldecott en dat alles met elkaar gaf zoo'n zestienjarigen jongen wel een Innig gevoel van vrede en welbehagen. Zonder wederwaardigheden van belang kwamen we op het Brasemermeer waar het Ijs stuk gevaren was. We moesten af binden en gaan Ioopen, maar zeer te pas stelde een Alphensche edele sportvrlendin haar ijsschult voor ons beschikbaar om ons naar de sluis te zeilen. We donderden en bonkten en romden en schoten over de ijsbobbels: gestuurd door de tedere vingers der aanminnige, veelbelovende jonge juffer thans de echtgenoot e van eenen koopman en de voorzichtige moeder van een drietal welopgevoede kinderen. Tegen drie uur waren we aan de sluis en hadden de grootste helft van den weg nog voor ons maar vertrouwende op onze rustige longen en harten en vooral aange moedigd door de herinneringen aan onze begeerenswaardige fis-zuster, bonden we weer aan en zweefden naar de Ringvaart rond de Haarlemmermeerpolder. Nog geen droppel hadden we gezweet. ?We waren nog als tijgers zoo sterk. Daar snoven ze voort dokter Pieter de dichter-apotheker en Jacobus desmid-dichter. We gevoelden ons als ontdekkingsreizigers. We zagen beemden en landen en boomen en inboorlingen vol brandewfjn-met-neut en anijsmelk. We konden ons niet voorstellen dat al die bevroren rakkers en vlieten er vroeger ook reeds waren en er na ons nog zouden zijn. Waren wij, de twee vluchtende Rotterdammers, niet het middenpunt van alle ijsvermaak, van Nederland, van de aarde? Reden we over de wereldkloot of draaide die onder ons? BQ Aalsmeer werd een hardrQderij ge houden. De baan was er door bezet. Juist op tijd en juist gepast gaf de vooriiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiniiiaiii Ook bekommerde ik er mij niet om, of nu werkelijk the bird of dawning, de haan, den heelen kerstnacht zingt. Natuurlijk doet hij het niet, maar als ge in een streek woont, waar nog hanen zijn, dan is er een klein kansje, dat ge ze ditmaal een paar keer in den nacht hoort kraaien, tenminste als het zacht weer is en het maanlicht in den na nacht het nog brengt tot een voldoenden graad van helderheid. Ik heb ook nog wel andere vogels in den kerstnacht hooren zingen, of juister laat in den kerstavond en vroeg in den kerstmorgen. De zon was ondergegaan in de zee en ik wandelde huiswaarts door de duinen langs welbekende stroopers-paden. 't was juist zulk weer als thans, zacht en mistig met af en toe wat opheldering, een kortstondig zonnetje, een vleugje van zuid oostenwind en vermoeden, dat het nu wel spoedig winter zou worden, maar altijd volgde weer warmte. Deze weersgesteld heid heeft voor den wandelaar, die met vogels, bloemen en insecten heeft leeren omgaan, een zeer groote bekoring. De dieren zijn in hun houding en gedrag dan even gevoelig als de barometer, op sprong, om over te gaan tot de groote maatregelen en vol zenuwachtige opgewekt heid. Zoo kwam het dan ook dat dien avond in het duin bij de zee de boomleeuwerik zong bij het zacht geruisch van de branding. Het zwarte vleermuisachtige silhouet van het zingende dier danste langs OELOF AITROEN Kalverstraat 1 l Paarlen, Brillanten - Opgericht 1850 - ?_? Goud, Zilver en Horloges TELEFOON 658 N Uitsluitend eerste kwaliteit iiiiiiiiiiiiiaiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiini HniinmHiiiiiiiiuNiiiiiiiiiHiiiiiiiuiH zitter, met een zilveren schaats op de borst ons de vergunning tusschen twee nummers in de baan af te zwieren om onzen tocht te vervolgen. In een zuiver beheerschte stijl, als zege vierende helden, maakte we de baan, toegejuichd door de manlijke en vrouwelijke toe schouwers. We groetten sierlijk met de konflnenvellenmutsen en verdwenen als overwinnaars. 't Begon wat te schemeren. Hier en daar keken ons reeds lichtjes wantrouwend aan. We reden over de eenzame ringvaart ver van genoegenrfjke winkelstraten en rookvolle eethuizen. Dokter Pieter reed nog achter me. Als van zelf begonnen onze beenen uit te slaan, onze enkels wrikten van tijd tot tijd. De schemering werd erger, de afstanden werden kleiner. 't Werd sneeuw-stll. We hoorden niets dan het scherpe knarsen van onze schaatsen en het zingen van het ijs voor ons uit. IIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII11I Op eens hoorde ik een vreemd geluid en rook ik 4e vacht van een dier: van bunslng of otter. We naderden het geluid en hét begon hoe langer hoe smartelijker te worden. We reden door zonder in de nevelige duisternis iets te kunnen ontdekken. Toen we er vlak bij waren kneep ik dokter Pieter in de hand en dwong hem om stil te houden. Het moest een stervend dier zijn dat zoo angstig kermde en stervend zoo een sterke lucht afgaf. .Pieter" zei ik, er is hier iets gebeurd. Misschien een hond die zijn baas zoekt. Misschien een hond die bij zijn veronge lukten meester zit te klagen". Voorzichtig reed ik naar den vaartkant. Onder een kopschoof hoorde ik op eens gerommel, geblaas en rinkelen van een kettinkje. Pieter volgde me behoedzaam. Toen we bij de stoof waren ontdekte we een otter in een val. Het beest hijgde van angst voor ons. de roode wolken of verloor zich in de donkere duintoppen of de grijze bladerlooze vlierstruiken. En zoo ooit een zang past bij een tijd, zou hallowed and gracieus" als de kersttijd, dan is het wel het reine, rustige lied van den boomleeuwerik, de hooge, malsche, afge ronde, gemakkelijke trillers, die tegelijk met het maanlicht de heele vallei vervulden. Het was alsof de witte berken stonden te luisteren ea 't ging haast niet aan, om dat tooverland bij de zee te verlaten. Een ander maal, ook alweer In een wintermaand van het type 1918 trof ik in het blnnenduin op den morgen van den tweeden Kerstdag drie boomleeuweriken aan, die dicht bij elkander zaten te zingen op een klein heuveltje. Er was toen een kil streekje in de lucht en de wind was Zuid-Oost; wellicht was het drie tal aan het trekken, maar dan langzaam en genoeglijk, zonder vrees of overhaasting. Hier en daar in ons land bestaat ook het geloof dat de bijen in hun korf zouden zingen in den Kerstnacht. Natuurlijk is dat niet het geval, maar wanneer we Kerst nacht vervangen door Winteravond, dan blijkt dat volksgeloof toch weer een basis van waarheid te bevatten. Verleden Zondag dat was 8 December hebben we hier zoo iets beleefd. Ge herinnert u, hoe prachtig weer het was; de Zon scheen warm, zelfs in de schaduw was de temperatuur vrij hoog en het was dus heelemaal geen won der, dat op den middag de bijen uit mijn beide kasten in dichte zwemmen naar buiten kwa men. Ze dansten voor de korf, gonsden door den tuin, vonden nog een paar late kllmopbloemen en er waren er zelfs eenige die de voor hen vrij wel onbruikbare winterjasmijn gingen bewerken en die huilden als 't ware van nijdigheid, dat ze den diepen honig niet konden bereiken. Kluchtig was het, hoe ze dan aan de buitenzQ van de bloem gingen kijken of hun vriend de aardhommel soms zoo goed was geweest om een paar gaatjes in de bloembuis te bijten. Maar die hommel zat toch zeker te diep in den wlnterdut en was niet te voorschijn gekomen. Intusschen weerden die bijen zich geducht. Toen de zon ging dalen keerden ze naar hun kasten terug, maar daarbinnen bleven ze nog lang gonzen zelfs toen het al donker werd. Dat zou nu net zoo goed ook op den kerstavond kunnen gebeuren, temeer daar we dit jaar door de slechte honigoogst en het zeer laat verstrekken van de gedena tureerde suiker onze volkjes nog al lang aan het werk gehouden hebben. Er vlogen dien avond nog al veel vlinders ook en er stond een muggendans van belang. No spirit can walk abroad. Dat klopt. Op menigen kerstnacht heb ik in de bosschen gedoold en over het veld, maar nooit een spook of geest ontmoet en haast nooit menschen. Er zijn niet veel nachtwandelaars. Intusschen zijn er geluiden genoeg en daar onder vele zoo ijl en geheimzinnig, dat ge er een mystieke oorzaak voor zoudt kunnen De val zat over zijn rechter achterbeen. In de Qssneeuw meende ik bloed- of modderdruppels te zien. De wond moest afgrljselfk pijnlijk zijn vooral nu het dier aan de val ging rukken. Het was niet aan te zien dat arme mooie beest te zien kronkelen van pijn. Ik wierp m(n zakdoek over zijn kop om hem te verblinden en om me te vrijwaren voor zijn scherpe tanden. Ik kneep hem forsch in de neus, schoof de ring over de veer van de val en verloste de stumper. Ik lichtte mijn zakdoek op. Even bleef hij wezenloos liggen, maar bijgekomen, sprong hij op en verdween onder de kop schoof. Hfj schoot onder het ijs. We zouden onzen tocht vervolgen toen me plotseling iets verschrlkkelflks te binnen schoot. Een otter heeft een wak. Met een ruk duwde ik Dokter Pieter op zij uit zoodat hfl tegen den vaartkant tui melde. Ik stoof achter hem aan en zakte tot mijn knieën aan den vaartkant in het water. Als de otter even voor onzen komst dood was geweest hadden dokter Peter en ik daar ook veel kans op gehad. Dan zou een ander onze teljoren erwtensoep genuttigd hebben en had ik dit verhaaltje niet voor u kunnen opschrijven. Het vreemde was dat ik den otter eer ge roken, dan gehoord had. IIIIII11IUIIIIIIIIIII verzinnen en dan kwam ons citaat in gevaar. Gelukkig weten we er wel het een en ander van terecht te brengen. Het meest hoor ik een hoog en lang gerekt geluid, dat als een streep door de lucht trekt, haast lederen winternacht. Ik sta eventjes stil in het boschlaanlje, Volmaakte stilte heerschr hier nooit; aan de eene zijde is altijd geruisch van stad en treinen, aan de andere de zee. En dan komt vlak dichtbij die lange, ijle roep. Ge kunt hem herkennen, als ge overdag wandelt naar een plek waar koperwieken ioopen in de wei. Zoodra er een partijtje van deze mooie kleine lijsters opvliegt, merkt ge dat het hun lokroep is. lederen winternacht vliegen er van die kcperwieken rond, hetzij ze op den trek zijn, hetzij ze eenvoudig rondvliegen uit ingeboren onrust Zoo is er velerlei, maar dun gezaaid, want de kersttijd is een tijd van kentering en dat geeft rust. Ook is al het herfstgebeuren geworden tot een voldongen feit, de bla deren zijn van de boomen gevallen, de dagen kunnen niet korter meer worden, de trek vogels zijn, waar ze willen overwinteren. De zon is op zijn laagst en moet nu hooger komen, lokkend de voprjaarsbloemen die er meestal reeds zijn vóór Nieuwe jaar. De beteekenls van den kersttijd ligt in de grootschheid van dezen ommekeer. Daar van zingt de boomleeuwerik in de valleien bij de zee. JAC. P. T H ij s s E ulllllllimilliiHlliiililUMilmiliuiiiiiHlMllltiiliiiiiiilliiliiiiliiiilHliiiiiiiiilfllllimiimim MiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiniiiiiiiiitniiilitiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiillitiliiiiiiiiiiiiliiiiiliiillliiliRiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiifiiiiilttiiiiiiiiliiiiiiiiuiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiilifliiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii INCASSO-BANK AMSTERDAM - ROTTERDAM - ALMELO - ARNHEM - DELFT DORDRECHT - 's-QRAVENHAGE - NIJKERK - UTRECHT - WORMERVEER - WIJK BIJ DUURSTEDE - IJSSELSTEIN - ZAANDAM Volgestort Kapitaal f 14.OOO.OOO. Roserve f 2.247.2OO. Effectenorders Coupons Prolongaties Vreemd Bankpapier Cheques Buitenl. Wissels H. H. OFFICIEREN EN ONDEROFFICIEREN Abonmoort U voor 1819 op hot Artillorislisch Tijdschrift Prijs por Jaargang f 6.5O, por post f 7. Residentie Hypotheekbank 'g-GRAYENHAGE, ANNA FATJLOWNA8TBAAT 97 Trustee's en Accountantscontrole VERKRIJGBAAR 5 pCt. Hypotheekbrieven te§en 100 pCt Directie: K. E. ABBING. D. VAN OORDT. Cos BAH BOTTERPAM 's-ORAYENHAflE Zuidblaak 56 Kneuterdijk m Belast zich met incaaseerlngen op het Binnen- en Buitenland. ROTTERDAM AMSTERDAM 's-GRAVENHAGE KAPITAAL enRESERVEN/66,000,000 Handelsoredietea Voorschotten in Deposito's Koopt en verstrekt wissels en cheques op het Buitenland. ? Oheque-Bekeningen met rente-vergoeding Verstrekt bandelscredieten tegen zakelijk onderpand. Bezorgt telegrafische uitbetalingen. Belast zich met de uitvoering van Effectenorders. Verhuurt Safeloketten. fleemt gelden a deposito tot wekelijks te annonceeren rente. Hypotheekbank voor Amerika - Gen Haag 60 PanÉieven 99! welke na 10 jaar tegen 100 pCt. -:- AFLOSBAAR zijn. -:Tegen kapitaalverlies gewaarborgd. INI8I9TC ..... .. D;r«»it v.NederlandJ.D.N.PISTORIUS Heden verscheen: Menschen van bun Tijd" Roman van HERMAN SALOMONSON Met Bandteekening van LAMBERTJANSEN Prijs ing:, f 8.40, In praehtb. f 4.25 Uitgave van Van Holkema & Warendorf, Amst. Gelegenheid tot open en gesloten bewaargeving j SAFE DBPOSIT NEDERUiSCHE BANK VOOR ZUID-AFRIKA LONDON AMSTERDAM PRETORIA 389 KEIZERSGRACHT TELEF. NOORD 85 O O O <S> O 4> O O ^0«>«>O$.0 <5>O OO<ï> O CORRESPONDENTEN EN AGENTEN IN AlLE BANKPLAATSEN IN ZUID-, OOST- EN WtST-AFRIKA OVERMAKEN VAN GELD PER KABEL EN PER BRIEF FINANCIEERING VAN EXPORT EN ALLE ANDERE BANKZAKEN Utrechtsche Hypotheekbank Kapitaal Hypotheken fS.OOO.OOO UTRECHT, DRIFT 17 1*9.7*4.163.07' Rewrre'a TPLFF 241 PamdbrieTe» f 445.868.48 f *8.945.8OO.DE BANK GEEFT THANS UIT: Pand 0 brieven tegen den koers van 1OO pCt., in stukken van ? 1OOO.?, ? 5OO.?en ? 1OO.-, met verplichte uitloting van V^6 ge deelte per jaar, te beginnen in 1920. De Directie ? < Mr' L' VAN LIER' ue uirecne. ( Jhr H j M VAN ASCH VAN WIJnhavon 94*. Uitgifte van 5!2pCt P and b neven tot den koers van 100 pCt. De Directeur Mr. W. C. MEES. Abonneert U voor 1919 op GROOT-NEDERLAND Letterkundig Maandschrift voor den Nederlandschen Stam onder redactie van CYRIEL BUYSSE FRANS COENEN en LOUIS COUPERUS Prijs per jaargang f 18, per post f 18,50 Buitenland f 2O,5O Uitgave van VAN HOLKEMA & WARENDORF te Amsterdam. Zoett n nooie ea toen yeiitee renten? Koop dan eene lijfrente-verzekering bij de Ml. m iBTensymeKeiing en Ljlreite TJB ZCRICH onder streng en doeltreffend toezicht v/h Bondsrerzekeringsbureau teBern. Bijkantoor: Amsterdam, Rokin 122. Tul. N. 5510. '8-GRAVENHAGE 4 Walton» a 977. LOUISE VAN D l E N, ?«»LS*tI Si TEL. 6748 Z. ACCOUNT AMSTERDAM S*»-: