Historisch Archief 1877-1940
f
v'3
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERL AN D
4 Jan. '19. - No, 2167
l
Op den Edonomtschen Ultktyk
i
Symen, betaalt"
Iedereen kent uit het klassieke spel van
Boerenschroora de tragische figuur van
den rampzaligen Symen, die hoe ook
van de anderen de kansen keeren ge
doemd schijnt eeuwig te betalen. Men kent
ook zijn aandoenlijke klacht.
.Men laat mij werken, laat mij zweeten,
En 't wordt door anderen opgegeten!"
Wie is onder de in onze maatschappij
heerscbende productie- en
distributfe-verhoudingen (ik denk aan normale tijden,
maar de vraag en het antwoord zijn dezelfde
voor onzen zeer ahmormalen tijd) de Symen,
die betaalt? Er zullen er zfjn, die zeggen:
naar dat Is natuurlijk de arbeider, de pro
ducent, die aan de door hem bewerkte goe
deren door zijn arbeid een zekere
verbruikswaarde geeft, doch door de kapitalisten
ondernemers wordt afgescheept met een
karig loon. Zij, die aldus redeneeren, zullen
in de twee boven aangehaalde regels het
kort begrip terugvinden van Karl Marx's
meerwaarde-theorie. Anderea, zich herinne
rend dat het spel van Boerenschroom ons
in een plattelandsgemeente verplaatst en
dat Symen een boerenknecht is, zullen in
het beroemde distychon de agrarische
quaestie als in een nutshell besloten vin
oen. Het kan o ik zfjn, dat de belastingbe
taler in den eeuwig betalenden Symen zijn
eigen bfeeld herkent: hij pleegt en zwoegt
llllliliiliiilllllilllliiiiiiiliiiinil iini
en slaaft, maar de vruchten van dat al
worden hem grootendeels ontnomen en
vallen aan het steeds wassend
ambtenarenleger en aan de steeds zich uitdijende
staatshuishouding toe. En misschien zullen
weer anderen een andere .visie" hebben...
Wat mij betreft, ik zie in den man noch
den arbeider, noch den loeislaaf naar agra
rische opvattingen, noch ook het slachtoffer
van den onverzadlgden fiteus, maar... den
verbruiker! Dit elscht allicht eenige
verklaring. Zij velgt hieronder. Wanneer zij
hier en daar wordt gegeven in den vorm
eener boutade", verzoek ik den lezer
niettemin te bedenken dat het mij ernst is
met deze beschouwing, gelijk trouwens zal
blijken.
Waarom is Sijmen: de verbruiker?
Wie af wat is de verbruiker? ?
Om tot het antwoord op die vraag te
komen, moet men zich wel rakenschap
geven van eenige dingen, die gewoonlijk
aan ds waarneming ontsnappen. Ik bedoel
hiermee allereerst, dat per saldo alles
(letterlijk en wezenlijk), dat de
productieen distributie-kosten verhoogt, afgewenteld
wordt d. w. z. zooveel als maar eenigazlns
mogelijk is wordt overgewenteld op hem,
die in laatste instantie de zaak koopt
om haar niet weer op zijn beurt te
verkbopen, maar om haar te gebruiken tot
bevrediging van zijn behoefte. Men zal
zeggen: dit is gerni verrassende openbaring,
maar een oude bekende waarheid. Toege
geven, maar zij wordt niet genoeg doorge
dacht. Zeker, iedereen begtijpt wel, dat,
wanneer de loonen van mijnarbeiders stij
gen, de steenkool duurder xal worden. Ook
dat, indien de ruwe katoen door Twentsche
spinners duurder wordt ingekocht, de prijs
der manufacturen omhoog zal gaan. Maar
bij zulke eenvoudige oorzaken en gevolgen
moet men niet, gelijk veelal geschiedt,
blijven staan. Het zijn niet de prijzen van
arbeidsloon en van grondstoffen alleen,
die de productie-kosten bepalen; 100 eenvou
dig is in onze lamtngestelde samenleving dit
proces niet; er zijn nog andere Items"; er
zijn de dingen, die men ziet en niet en ziet.
Wanneer de arbeidstijd word verkort en dit
samengaat met een (al of niet daaraan even
redige) vermindering van de voortbrenging,
dan zullen de ,vaste lasten" der onderneming
moeten worden omgeslagen over een ge
ringere hoeveelheid van geproduceerde
goederen. Toen Duitschland op het punt
van arbeiders-verzekering zeer ver was ge
gaan en andere Europeesche landen achter
bleven, zeide von Posadowsky in den Rijks
dag, dat Duitschland niet op dien weg alleen
kon blijven voortgaan, aangezien het dan
tegen de mededinging van andere landen
op den duur ui« opgewassen kon zijn.
Wanneer een Industrieel boven en behalve
de wettelijke regelingen allerlei voorzieningen
ten bate zijner arbeiders treft, heeft hij te
bedenken, dat de. kosten daarvan ten slotte
uit het bedrijf moeten worden gevonden;
kan hij niet anders dan duur geld" vinden
voor de gewenschte uitbreiding van zijn
zaak, hij zal moeten overwegen of de ver
meerderde opbrengst de verzwaring van die
lasten zal goedmaken dan wel een verhoogde
verkoopprijs van zijn product het noodige
voor rente en aflossing zal moeten opleveren.
Ziedaar eenige items"; er zijn er meer.
Maar in 't kort komt de zaak hierop neer,
dat alles, wat de productie-kosten mid
dellijk of onmiddellijk verhoogt, per saldo
moet worden gevonden uit de eenige bron
van inkomsten: den afzet, den verkoop van
wat voortgebracht is,
En hiermee staan we nu nog maar aan
het begin, bij den eersten schakel van de
vaak lange keten, die gespannen wordt
tusschen den oorsprong van het fabricaat
en zijn laatste bestemming. Merk op,
intusschen, dat op* zijn beurt de fabrikant is
verbruiker, immers: van de machines, die
hij nitt zelf vervaardigt, maar zich aan
schaft, van de halffabrikaten, die hij be
werkt (4e wever: het garen; de schoen
fabrikant: het leder), van de hulpstoffen als
brandstof, olie, papier, van alles wat in
en aan de fabriek is, gelijk zij daar staat:
het hout, de steenen, de licht-installatie
enz., zoodat ook hij maar een
tusschenschakel is.
Doch laat ons dit feit, hoe belangrijk ook,
verwaarloozen; laat ons zeggen: hier begint
het proces en van hier gaat het volledig
fabrikaat op weg op den vaak zeer lan
gen weg nsar den laatsten man, den
verbruiker. Hoe lang die weg is, hangt
van allerlei omstandigheden af. Vaak ligt
op die route een vervoer over de halve
wereld (koloniale producten). Maar hoe dit
zij, ieder weet wel dat het goed, gelijk het
heet, door vele handen" gaat, eer het den
consument bereikt en elke hand" moet er
wat aan verdienen. Het is alsof er een
troote rekening wordt opgemaakt, waarvan
ymen de debiteur is. Ieder schrijft er zijn
eigen posten op. Gij bestelt bij uw kleer
maker een pak. De boer die de schapen
hield welker wol eens een costuum zal
opleveren, is de eerste crediteur, die den
eersten post op de nota, uw nota invult.
De wolhandelaar (eerste hand, tweede, derde
enz.) vervolgen dit schrijfwerk. Nu komt
de wol aan de fabriek of fabrieken, totdat
zij als laken" die verlaat; vele pos-en zijn
aan de vorige toegevoegd. Het laken komt
ter markt en bereikt (via hoeveel handen,
door wie ook uw nota gaat) eindelijk uw
kleermaker, die er u allerhande f ournituren"
bij levert, welke denzelfden weg hebben
afgeloopen. Welnu, het slot van de ellen
lange rekening, waarop zoo velen hun pos
ten wegens" dit en «wegens" dat hebben
bijgeschreven, vindt gij in een enkel, nuch
ter cijfer van den meester-snijder: aan UEd.
geleverd een costuum... ? x.... Deze x
is het saldo, dat de verbruiker gelieve te
betalen! En dit spel herhaalt zich voor
alle uw behoeften. Gij zijt in den meest
letterlijken zin het kind van de rekening".
Symen, betaal!
Maar indien het waar is, dat wij allen in
die positie van Symen verkeeren, het is niet
minder waar dat wij allen op onze
beurtproducenten zijn; wij krijgen onze rekeningen
thuis, maar wij schrijven ze zelven ook uit.
Allen? Ook de rentenier? Ja, ook hij. Want
hij kweekt rente; hij leent zijn geld en schrijft
interest-rekeningen, die hij via zijn bankier
presenteert aan de vennootschappen, in
welker obllgatie-leeniogen hij deelneemt.
Wij allen produceeren.
Ik, die u deze beschouwingen lever, waar
van gij lezer, de verbruiker" zijt, hetzij ge
op de Groene zijt geabonneerd of van den
Ako" hebt gekocht. En gij zijt het ook.
Misschien gebruik ik uw waar" evenals gij
de mijne, maar niet zoo rechtstreeks. Ten
slotte steunen wij allen, niet in Nederland,
niet in Europa alleen, maar op beide half
ronden, op tlkaars werk, zfjn wij allen pro
ducenten voor eikaars behoeften en verbrui
kers van eikaars producten. Er is hier een
ontzettend ingewikkeld, onnaspeurlijk
wisselspel van geven en nemen, van ontvangen
en betalen, van werken en andermans werk
gebruiken. Elk onzer is een Symen, maar
elk onzer laat zich ook door Symen betalen.
Wat dit beduidt? Daarover een volgend
maal.
SMISSAERT
iiniiiiiiimniiii
llllfllllllllllllllllllllllll
DE KINDERSLUIS" TE FRANK
FORT «/M.
Een inrichting, wel verschillend van de
Kindersluis" te Rotterdam, die, als men 't
zoo wil noemen, als huis van bewaring
dienst doet, en waarheen, Officier van
Justitie, Voogdijraden en Pro Ju ventute jon
gens zenden, doch ook met deze overeen
komst, dat jongens, na korter of langer
i m: imiiinmm iiiniiiiii u IIH n imiiii
IIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII1IIIIIIII1IHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII1IIIIIIIIIIIIIIIIIIIII1IIIIIIIIIIMIIIIIII
IIIIII1HUIMIIIIII1BIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII ItlllllltlllllllllllllHIlmlIlllllllltllllllllllllllllHlltlllllll
DE TWEHTSCHE BANK
IHSTEIIUI, MTTEIDAI, 'i-6tfflll!.GE, OTIECIT,
??stort kapitaal f 21.952.000.?Raserven f 10.758.814.03
tea v«lle aansprakelijk veer verbliteilssei vaa:
B. W. BUJDEN3TEIN ft Ca., 55-56 ThreadMedlMtreet Leidei E.C.
B. W. BLUDENSTEIN Janier, Eatobede.
LEDEBOER ft G»., AlMele.
Belening- Courant met Rentevergoeding.
fa- en Verkoop Wissel s op Binnen- en Bultenl., Vreemde Munt, Coupons.
Incasseering op Binnen- en Buitenland.
Kembonrscredieten in Noord- en Zuid-Amerika.
I»- en Verkoop Effecten.
Bewaring van Waarden. Safe Deposlts.
Verzekering tegen verlies bij uitloting van fondsen.
Voorschotten op Fondsen en Goederen.
Credieten aan Handelaren en Indnstrieelen bq hare afdeellng CBE
DIETTEBEENieiNe, hetzij 'tegen borgstelling, crediethypotheek
of andere zekerheid, hetzij In blanco.
Rente voor DEPOSITO'S.
Kreet «pvorderbaar. . , l pCt.
TIen dagen opzegging IX .
. Een maand vast . . J op nader overeen te komen
Een maand opzegging ) voorwaarden.
Drie maanden opzegging 3 . *)
Zes Maanden 3% . *)
EenJaar 4 . ?)
?) Van den dag der opzegging af wordt % pCt. minder rente vergoed.
INCASSO-BANK
AMSTERDAM - ROTTERDAM - ALMELO - ARNHEM - DELFT
DORDRECHT - 's-GRAVENHAGE - NIJKERK - UTRECHT -
WORMERVEER - WIJK BIJ DUURSTEDE - IJSSELSTEIN - ZAANDAM
Volgestort Kapitaal f 14.OOO.OOO.
Reserve f2.247.2OO.
Effectenorders
Coupons
Prolongaties
Vreemd Bankpapier
Cheques
Bultenl. Wissels
OSTïAE-enBCTAALKiS
N. Doelfnstr 20-22, Amsterdam.
Kapitaal en Besenen / 5.500,000,
Renteverg. voor geiden a deposito
met l dag opzegging . . l pCt.
Bedr. tot/20.000-terst. betaaldb.
met 10 oagen opzegging l^pCt.
Voor andere termijnen op nader
overeen te komen voorwaarden.
Open en gesloten bewaargeving
volgens Reglement.
SLEE DEPOS1T INRICHTING,
geopend:
op Werkdagen van 8M tot 5 uur.
op Zaterdagen en
Beursvacantird. van 8% 2
Loketten van / 2.50 per maand
(?10.?per jaar) en hoogertehuur
voor bij de Directie bekende of
geïntroduceerde personen.
AMSTERDAM, l Januari 1918
Sluit uwe posten bij
The hm Ins, C), Li,
Byzondcre voorwaarden
voor alle soorten
Brandt Diefstal- en
Transportverzekering.
Hoofdagentschap:
Keizersgracht 391,
AMSTEEDiM.
Telefoon K. 329.
^ Opoirieli! 1883 ^
Algemeene Waarborgmaatschippl)
AMSTERDAM, Keizersgracht 482.
Dir.: Mr. A. H. van Hierop en P. Peelen
pCt. P1NDBRIEVEN
? 1000, /500en/100
tegen WO pCt.
Aflosbaar a pari binnen 25 jaar
door ]aarl|ksche uitloting van ten
minste 4 pCt.
5
Boek
jaar
1906
1907
1908
1909
1910
1911
1912
1913
1914
1915
1916
1M7
Pandbrieven
in omloop
f 349.900.
601.500.
> 831.050.
< 1.054.850.
1.451.600.
j 2 352.300.
t 3 522,550.
4050.900.
i 4.276.750.
5.045.350.
6 688.850.
7.836.360.
Reserves
200.
500
1.000.
1.500.
2.350.
4.300.
8.600.
16.000.
25000,
50.000.
100.000.
, 150400.
Divi
dend
Ipd
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Geeft uit: 5 % Pandbrieven
a 99 %.
15 December 1918 in omloop f
9.100.000.1EDEWCHE HUWCIIAPPII
Gestort Kapitaal /7O.OOO.OOO - Statutaire Reserve f 12,760,286
Hoofdkantoor: AMSTERDAM
Agentschappen te ROTTERDAM en 's-GRAVENHAGE
Vestigingen in Nederlandsch-lndfë: Batavia, Soerabaia,
Samarang, Medan en andere voorname plaatsen.
Vestigingen in de Straits-Seïtlements, Britsch-lndiöen China:
Singapore, Penang, Rangoon Hongkong en Shanghai.
In- en Verkoop van Wissels en Telegrafische Transferten. Incasseeringen
en Financieeringen. Schriftelijke of Telegrafische Credieten.
Reiscrediethrieven. Deposito's. Rekeningen-Courant Administratie
van Effecten en alle andere Bankzaken.
R«nt«v*rgo*dlng voor Deposito's mot 12 maanden opzegging 4 pCt.
MINISTERIE VAN FINANCIËN
5% VRIJWILLIGE LEENING
VAN DEN
Utrechtscho Hypotheekbank
Kapitaal Hypotheken
f S.OOO.OOO UTRECHT, DRIFT 17 f «9.7*4.163.07'
BMmrrv'K TELEF 241 Pamdbrieven
f 445.268.48 f
S8.945.8OO.DE BANK GEEFT THANS UIT:
Pand
O brieven
tegen den koers van 1OO pCt, in stukken van ? IOOO.?,
/5OO?en ? 1OO.-, met verplichte uitloting van V"6 ge
deelte per jaar, te beginnen in 1920.
De Directie- ( Mr' L' VAN LIER
ue mrectie. ( Jhr H j M VAN ASCH VAN W|JCK.
ZWOLLE
ROTTERDAM AMSTERDAM
'S-6RAYENHA6E
lUPITAAl e n RESER? EN / 66,000,000
Handelscredietaa
Voorschotten In Rak»n».v,g-öoara'?<
Deposito's
Cheque-Rekeningen met rante-vorgoeding
Gelegenheid tot open en gesloten bewaargeving |
SAFE DEPOBIT
Algfemeene Hypotheekbank.
HEEEENGBACHT 416. AMSTERDAM.
De Bank stelt tot nader order verkrijgbaar:
4* pCt. Pand brieven tegen 97 pCt.
5 p<Jt. Pandbrieven tegen lOOpCt.
Deze Pandbrieven worden onvoorwaardelijk a pari uitgeloot.
~ n .,,,?., ( Mr. H. Pouw
ue uirectte: ( Mr.L.J.VAN TOULON VANDERKOOG
Hypotheekbank voor Amerika ? Den Haag
Pandbrieven 99 J
ol
welke na 10 jaar tegen 100 pCt.
-:- AFLOSBAAR zijn.
-:Tegen kapitaalverlies gewaarborgd.
STAAT DER NEDERLANDEN
GROOT F 350.000.000
in stukken van f 1000.-, f 500.- en f
100.KOERS VAM UITGIFTE 99°/
De inschrijvingen kunnen geschieden op
3 en 4 JANUARI 1919
van lies voormiddag* 9 tot des namiddags 1 uur, en op
6 JANUARI 1919
van des voormiddag* 9 tot des namiddags 4 uur hijs
Agentschap van het Ministerie van Financiën te Amsterdam;
alle Betaalmeesterskantoren (behalve dat te Amsterdam;
de kantoren van de ontvangers der directe belastingen in
gemeenten, waar geen Betaalmees'ersbntoor gevestigd is
Stortingstermijnen: 7 Februari, 7 Maart, 7 April en 7 Mei 1919.
Voor verdere bijzonderheden raadplege men het Prospectus, dat op de bovengenoemde
kantoren en op alle Postkantoren (Hulp- en Bijkantoren inbegrepen) te verkrijgen is.
De Minister van Financiën
DE VRIES.
Slndnri HrpothiiUmk ti lottir.
Directie: Mr. H. H. C. Castendvjk en
Jhr. H. F. Schuurbeque Boeye
De Bank verstrekt gelden
onder eerste Hypothecair ver
band en geeft onder con
trole van het Algemeen
Administratie en
Trustkantoor 4H 96 PANDBREVEN
uit tegen Beurskoers.
Residentie Hypotheekbank
'g-GRAVESHAGE, ANNA PAULO W WASTE A AT 97
Truste/s en Accountantscontrole
VERKRIJGBAAR
S pCt. Hypotneekbiwtn te§en 99'2 pCt*
Directie: K. E. ABBINO. - D. VAN OORDT.