Historisch Archief 1877-1940
4 Jar. '19. No. 2167
H.J.LOOI, U treek
ROTTERDAM
AMSTERDAM
BE AMSTERDAMMER
Weekblad vooiNederland
kost slechts f 2.50 er kwartaal
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
PAARD
TE KOOP, 10-jarige bruine
ier-ruin, gecoupeerde staart.
Rijpaard met uitstekende
gangen. Gaat zeer goed in
het tuig.
PRIJS f1300. .
Brieven No. 10 B. B., Bureau
van dit Blad.
%,
STAR K'S
O 31
D O L
"
illlfimtllllllllMMMlll '
(CHLORAS KALICUS TANDPASTA)
Naaral. Venn. STARK & Co.
Chemische Fabriek ,,'s-HAGE", s-Gravenhage.
HEEREN MODE-ARTIKELEN
- HEERENSTRA.AT 12, GRONINGEN
TELEFOON 1083
QttAIÊFAQUE
a»mmiAuooumr
KOUS
JO3. JAOQUES
WIJnluuidol - Brodm
DAMES!
Abonneert U op
het Maandschrift
DE VROUW EN
: HAAR HUIS" :
Prijs per jaargang f
6.f ranco p. post f 6.50
UITGAVE:
VAN HOLKEMA ft WARENDORF
AMSTERDAM
Grootste Goedkoope
WEEKBLAD
Vraagt GR A T IS
Lossa Exempl.
aan alle Kiosken en
Spoorwegboekhandels
5 ets.
Proefnummers !
} KIZHSGIICH 215
TELEF.: 6925 - 6241 N. - Telegram-Adres: NEDINBA".
LIBCRTY
VAM OnDOORDRiriGBARe
oeoLieoe TAF .
in Beice.BRuin,PAARS.ROOQ \\i
GRQtn.GeeL.zwART«.riAVY
fl. 4.951^.595
M TZ 5X2
AHST6RDAM
.
HAVANA
SIGAAR
imMIIIIIMMMIIIIlIIIllllllMMlIIllllllllliiilllMiiillJIIIIIIIIIIII MIIIIIIHIIIIIIinilllllllllllllllllIIIHIIIIIIlIflIllllllllllltllllHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlllMIIUIIIIIIIIII
EP&.TOGEEN:
'?/ET WINDER 9
DAT ZONOHEI{>
GEEFT EN KRACHT.
KRAT-PREPA RAAT BIJ 'UITNEMENDHEID.
VERKRIJG B* IN DE. YQORNA_AMSTE^ APOTHEKEIV.
VRAAGT z< NOODIQ RECHTSTREEKS TOEZENDING
AAN DE. (P. N. V. EXPL . Mij VOOR
EIWIT PRODUCTEN.
ÏEIZERSGRACHT 79O, AMSTERDAM.
iiiiiniiiiiniiii
De Commissie is even de meening
toegedaan, dat wetswQzi .ter voorko
ming van versnipperingifwijsbaar is.
Deze wijziging zal naar bordeel moe
ten bestaan in een verandi van de wijze,
waarop de zetels oVer degen worden
verdeeld. En wel zal of hulsel D'Hondt
moeten worden aanvaard ie
bovenbesproken fatale grens moederden ver
hoogd en dan naar het oord;r commissie
tot den geheelen kiesdeelertfemmigheid
kon in de commissie omtnt niet onbe
langrijke punt niet berelktien.
EenerzQds erkent de commisiet niet te
loochenen bezwaar van de bdeelin g der
groote partijen door het ;i D'Hondt,
anderzijds beschouwt zij hi een nadeel
van het andere stelsel, dat kan leiden
tot een speculatie op zetel door het
nlet-verbinden der iqsten. vel is dit
gevaar in den regel niet gte achten
door de even groote kans ones, welke
aan de toepassing van d.truq" is
verbonden.
Wat de verhooging van h,tal
handteekeningen betref t.acht de cogie eenige
vermeerdering, b.v. tot 100 ge^t, al kan
zij niet inzien, dat de gevolran deze
verandering zeer aanzienlijk n zjjn. 4).
Verdere verhooging meent moeten
ontraden. Voor een oificiëeltmingder
partijen kan de commissie v<nds n(et
veel gevoelen.
B. Aanwijzing der G»nen
Het tweede punt, dat talrtzenders
heeft beziggehouden, betref t denaamde
aanwijzing der gekozenen, la men
haast met evenveel recht h^agstuk
der voorkeurstemmen" zou kuoemen.
Een tiental inzenders stelt afs.g Van
de voorkeurstem voor: zij wt, mct
andere woorden invoering van,onden
lijst. De volgorde wordt doi pgrtjj
vastgesteld en deze alleen l Over
de aanwijzing der gekozen kand Deze
Inzenders wijzen erop, dat ald^telsel
ten eerste veel eenvoudiger w<erwjji
aan alle persoonlijke machlnan on.
gunstig geplaatste kandidaten \ een
einde wordt gemaakt. Zij acht
groot bezwaar van de
,
dat deze ontrouw aan de wenschpartjj
van de zijde der candidaten : fen
koste van hen, die zich bij heiQgen
hunner organisatie hebben neer)
Anderen (een zestal) wenschev
t,eteekenls aan de volgoide te om en
willen de kandidaten met de m«em.
men verkozen zien. Alleen op vqze
kan naar hun meening aan de 4cf,t
der partijbesturen" een einde vge.
maakt. Het is dezen inzendersaar
onbekend, dat er, tegen deze oplossing
overwegende bezwaren van technischen aard
bestaan. In dit systeem zal het immers vaak
kunnen voorkomen, dat een (bijzonder
populair) candidaat bijna alle stemmen
verwetft, zoodat een luttel aantal stem
men over de aanwQzing der overige
gekozen candidaten beslist. Het euvel,
dat zich thans ten aanzien van de plaats
vervangers voordoet, zou zich aldus
ook bg de terstond gekozenen vertoonen.
In de nieuwere litteratuur vindt men
deze oplossing dan ook alleen vermeld om
haar onjuistheid aan te toonen. De
stemmenoverdracht is juist bedoeld als een correktie
ten einde de hier besproken hoofdfout te
vermijden.
Nog zonderlinger is de wensch van die
Inzenders (een vijftal) die overdracht der
overtollige stemmen wenschen op de overige
candidaten, die de meeste stemmen hebben
verkregen. Deze inzenders immers schijnen
niet in te zien, dat de overdracht aldus
iedere beteekenls mist, aangezien deze
methode neerkomt op het verkozen ver
klaren van de kandidaten met de meeste
stemmen.
Een tweetal inzenders wenscht invoering
van de Belgische methode, d. i. invoering
van de lijststem, met behoud van de voor
keurstem.
Oeen der inzenders durft het stelsel
Luppe-Drion (nummering der candidaten)
voor de praktijk aan te bevelen. Slechts
n vraagt nadere overweging van de prak
tische uitvoerbaarheid.
De commissie is van oordeel, dat het in
de wet belichaamde stelsel niet slecht heeft
voldaan wat de aanwQzing der onmiddellijk
gekozen kandidaten betreft. Het moge waar
zijn, dat hier en daar min verkwikkelijke
persoonlijke propaganda is gevoerd; de
commissie vertrouwt, dat de partijorgani
satie in de toekomst op eenigerlel wijze
dergelijke propaganda zal weten te voor
komen. En dan lijkt het stelsel de commissie
nog steeds een niet ongelukkig compromis
tusschen de wenschen der organisatie en de
eventueel afwijkende meening der kiezers.
Evenwel wil de commissie niet verhelen,
dat ook naar haar meening het stelsel der
gebonden lijsten veel aantrekkelijks heeft,
zooals hier boven door zQn voorstanders is
uiteengezet. Eén lid der commissie zou
echter ernstige bezwaren tegen dit stelsel
hebben, zoo niet in de wet duidelijke waar
borgen werden opgenomen, dat de samen
stelling der lijst op waarlijk demokratische
wijze Is geschied.
Het stelsel Luppe komt naar het oordeel
der commissie wegens te groote ingewikkeld
heid voor de practljk niet in aanmerking.
C Plaatsvervangers
Het vraagstuk der plaatsvervangers, dat
nauw met de vorige vraag samenhangt,
heeft eenige inzenders evenzeer bezig ge
houden.
Aanvaardt men het stelsel der gebonden
lijst, dan beslist de volgorde evenzeer over
de aanwijzing der plaatsvervangers. Ook in
het stelsel Luppe vindt het vraagstuk der
plaatsvervangers zijn natuurlijke oplossing.
Bij het stelsel, dat onze wet huldigt, is
de zaak ietwat moeilijker.
Een tweetal Inzenders wenscht de Belgische
plaatsvervangersregeling te zien ingevoerd.
Zq verlangen dus op het sterhbiljït een
afzonderlijke rubriek met afzonderlijke kan
didaten voor het plaatsvervangerschap.
Een inzender wenscht, dat voor de plaats
vervanging alleen een groot aantal voor
keurstemmen de volgorde zal kunnen ver
breken; een ander wil ten aanzien van dit
punt uitsluitend de volgorde zien beslissen.
De commissie meent te moeten opmerken,
dat hier de eenige onbetwistbare fout van het
geheele stelsel ligt. Zooals de wet thans luidt
kan een zeer gering aantal voorkeurstem
men, desnoods n enkele, de door de leden
eener partij na rifn overleg vastgestelde volg
orde verbreken. Reeds thans heeft het euvel
zich in de practijk vertoond.
Zoo ergens, dan is dus hier wijziging van
de wet een onafwijsbaarvereischte. De oplos
sing meet naar het oordeel der commissie
aldus worden gevonden, dat ten aanzien
van de plaatsvervangers alleen de volgorde
beslist, tenzQ een der candidaten een (nader
in de wet te bepalen) belangrijk aantal
stemmen heeft verworven.
D. Dubbele Keuze.
Enkele inzenders achten het stelsel der
wet bij dubbele keuze (beslissing door het
lot) minder gelukkig. Een tweetal inzenders
heeft min of meer ingewikkelde en min of
meer gelukkige andere oplossingen aan de
hand gedaan.
Een vijftal inzenders wenscht, dat op de
Irjst, waarvoor de dubbel gekozene geen
zitting neemt, alle stemmen door hem ver
worven, zullen worden overgedragen. Zij
wenschen m.a.w. de regeling vervat in het
door de Kamer verworpen amendement
Bongaerts.
De commissie meent, dat de vraag der
dubbelkeuzen het best en het eenvoudigst
wordt opgelost door (als vroeger) aan den
gekozene het recht om te opteeren toe te
kennen. Zij acht het door de Staatscom
missie vermelde bezwaar, dat de gekozene
aldus zijn eigen opvolger zou aanwijzen
niet overwegend, immers zal wel steeds
overleg met de organisatie worden gepleegd.
Ook de commissie is van oordeel, dat
een regeling, als in het amendement Bon
gaerts vervat dient te worden aanvaard,
ook in het geval een gekozen kandidaat
hij het vaststellenjvan den uitslag reeds blfjkt
te zijn overleden.
E Territoriale Indeeling
Boven werd reeds een en ander over de
territoriale indeeling gezegd. De inzenders
zijn in het algemeen blijkbaar zeer met de
territoriale indeeling ingenomen. Een viertal
Inzenders wenscht iedere verdeeling van het
land, ook in kieskringen af te schaffen.
Een drietal inzenders wenscht behoud van
het onverdeelde kiesgebied naast kleine,
enkelvoudige districten of kringen, waar
over de gekozenen langs een min of meer
ingewikkelden, min of meer kunstmatigen
weg verdeeld worden.
De commissie meent, (gelQk boven reeds
aangegeven), dat het aanbeveling verdient,
de bestaande, wettelijke regeling te hand
haven. Ze acht deze regeling het gelukkigste
onderdeel van ons stelsel. Het kieskringstel
sel biedt al de voordeelen van het onverdeelde
kiesgebied.terwijlhetniet lederen localen band
doorsnijdt. 5) De locale band zal zelfs naar
alle waarschijnlijkheid bij toekomstige ver
kiezingen nog ietwat versterkt worden. Het
stelsel geeft den partijen bovendien een on
gekende vrijheid in de verdeeling van het land.
Het vormen van enkelvoudige kringen
met slechts n afgevaardigde moet, naar
het oordeel der commissie tot een noodeloos
ingewikkelde en hoogst kunstmatige rege
ling leiden. De electorale band tusschen den
afgevaardigde en zijn" kring wordt daarbij
tot een fictie.
Ten aanzien van het geheel onverdeeld
laten van het land met opheffing der kies
kringen, meent de commissie te moeten op
merken, dat haar de groote beteekenls, die
enkelen aan deze hervorming schijnen te
hechten, ontgaat. Slechts een nóg grooter
worden van het stembiljet en de verbreking
van iederen plaatseli jken band zouden er nood
zakelijkerwijs uit voortvloeien. Het is zeer
twijfelachtig, of een juistere aanwijzing der
gekozenen daar als voordeel tegenover zon
staan.
De commissie meent dus behoud van de
kieskringen, het meest eigen deel van ons
stelsel, ten krachtigste te moeten aanbevelen.
Slechts zouden enkele kieskringen, gevoe
gelijk paarsgewijze samengevoegd kunnen
woiden.
Opmerkingen van meer onderge*
schikten technischen Aard
Aantal Namen op de Lijst
Door vele inzenders zijn een groot aantal
opmerkingen van technischen aard gemaakt.
Enkele inzenders wilden het maximum
aantal namen bij kamerverkiezingen van 10
tot 20 verhoogd zien.
De commissie acht deze wijziging niet
gewenscht. Ze zal bij volgende verkiezingen,
nu de politieke kaart van het land beter be
kend is en alle groote partijen het naar
aangenomen mag worden?In twee of meer
groepen zullen verdeelen, overbodig zijn.
Lijstennummering.
Verscheidene inzenders wenschten, dat de
nummering zózoude plaats hebben, dat de
lijsten van eenzelfde partij in het geheele
land eenzelfde nummer zouden dragen. De
commissie meent, dat voor deze praktisch
zeer gemakkelijk doorvoerbare wijziging
alles te zeggen valt.
Afscheiding tusschen de verschil
lende Lijsten op het Stembiljet
Enkelen klaagden over de slechte af
scheiding der verschillende lijsten op het
stembiljet in enkele kieskringen, waardoor
vergissingen zijn veroorzaakt. De commissie
meent, dat hier inderdaad een verzuim is
gepleegd en dat ten spoedigste een nieuw
model moet worden vastgesteld. Het Bel
gische stembiljet zou daarbij m.m. als voor
beeld kunnen dienen.
Rood Potlood.
Sommigen wezen op de bezwaren, die
de grootte van het stembiljet voor de
leden der stembureaux medebrengt. Het
zwarte stipje zou daarop slechts ten
koste van veel tijdverlies te vinden zijn.
Ter verbetering wordt het reeds bekende
roode potlood" aanbevolen.
De commissie gelooft evenzeer, dat dit
een niet onbelangrijke verbetering zoude
zijn. Misschien ware het gebruik van geheel
met roode inkt gedrukte stembiljetten en
behoud van zwart potlood nog verkieslijker.
Voor deze verandering zou wijziging van
de wet niet noodzakelijk zijn. Het opmaken
van den uitslag zou voorts vereenvoudigd
worden door bij a. ra. v. b. gebiedend voor
te schrijven, dat de stembiljetten door het
stembureau eerst op lijsten moeten worden
gesorteerd. Stembureaux, die deze methode
vrijwillig hebben toegepast, waren verreweg
het eerste gereed.
Vermelding der Partijnamen.
Enkele inzenders wenschten de namen der
partijen op het stembiljet vermeld te zien.
De commissie kan voorshands de noodzake
lijkheid of wenschelijkheld hiervan niet inzien.
Betere waarborgen voor het Ge
heim van de Stemming.
Enkele inzenders wezen erop, dat door
den groote n omvang van het stembiljet het
geheim van de stemming, vooral in kleine
plaatsen, niet voldoende is verzekerd. In
vele stembureaux zou men duidelijk hebben
kunnen zien op welk deel van het stembiljet
de kiezer zijn stem uitbracht. Ook naar het
oordeel der commissie zou het wenschelQk
zijn in dit euvel op eenigerlel wijze, b.v.
door het aanbrengen van een afsluiting aan
de stemhokjes 6), te voorzien.
Vereenvoudiging Geloofsbrieven.
De commissie sluit zich gaarne aan bij
den van verschillende zijden geuiten wensch
tot belangrijke vereenvoudiging der geloofs
brieven. De afschriften der proces-verbalen
der verschillende stembureaux kunnen ge
voegelijk vervallen.
De commissie meent er ook nog op te
moeten wijzen, dat de nauwkeurigheid van
de vaststelling van den uitslag geenszins
afdoende is gewaarborgd. De practijk heeft
dit trouwens reeds na de eerste proef be
wezen. Het denkbeeld, reeds elders opge
worpen, van een voorloopige vaststelling
onmiddellijk na de stemming en een defini
tieve, na een tweetal weken, lijkt de com
missie dan ook aanlokkelijk. Het zou aanbe
veling verdienen, dat door ieder hoofd
stembureau voor die definitieve vaststelling
alle stembiljetten werden gecontroleerd.
Ook zonder de eerlijkheid der stembureaux
ook maar het minst in twijfel te trekken,
is een dergelijk toezicht gewenscht.
Slotopmerkingen.
De commissie is er zie* van bewust niet
alle opmerkingen en denkbeelden in haar
verslag te hebben opgenomen. Zij meent
echter het voornaamste te hebben vermeld.
ZQ hoopt, dat haar verslag voor de aan
staande herziening onzer kieswet eenige
waarde moge hebben.
1) Uitgezonderd ten aanzien van een
enkel punt, waar het tegendeel uitdrukkelijk
is vermeld.
2) Personenstelsels zijn die stelsels, waarbij
de candidaten niet volgens lijsten zijn ge
rangschikt en waarbij de kiezer geheel vrij
zijn eigen lijst vormt.
3) Hel stelsel D'Hondt wijkt gelijk be
kend slechts in zooverre van het stelsel
van de wet af, dat het de zoogenaamde
resf'-zetels niet toekent aan de partijen
met de grootste overschotten, maar aan die
partijen, die, als ie de aetel ontvangen, het
grootste gemiddelde aantal stemmen per zetel
hebben.
4) Eén lid kon zelfs deze verhooging niet
goedkeuren.
5) Al moge bij menigeen van onze kamer
leden slechts een schim va»de locale band
zijn overgebleven; er zij n toch nog afgevaar
digden vam Limburg, van Gelderland, van
Friesland, van Amsterdam enz.
6) Zeer doelmatig schijnt een
schuifgordQntje, dat het bovendeel van het lichaam
van den stemmende aan het oog onttrekt.
OVERDRUKKEN
van bovenstaand verslag zijn verkrijg
baar tegen inzending van ?0,20 (bij grootere
aantallen belangrijke prijsvermindering) aan
het bureau van de Amsterdammer".
Het Feuilleton staat op pag.7.
L