Historisch Archief 1877-1940
18 Jen. '19. .-*?
2169
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
De Uittocht der Belgen
Teekening voor de Amsterdammer" van Guurfje Winter
Blflde en goedsmoeds trokken ze naar hun land terug
«IIIIIIIIIIIIIHIIIIHIIIHHIIIIIIinillll
De Nieuwe Levenstaak
Over het puin van het levensgeluk der
individuen, noodlottige vrucht van doling
«n zonde, schrijdt de ontwikkeling' der
volken, als die der menschheid, voort;"
een uitspraak van den geschiedkundige Th.
Jorissen, door de gebeurtenissen der laatste
jaren helder belicht.
Elke schrede vooruit doet wel pijn, schrij
nende pijn soms, doen leidt naar een nieuw
verschiet, waarheen 't beste in den mensch
zioh strevend richt. Hoe duidelijker dit ver
schiet met telkens ruimeren horizon ons
voor oogen staat, met des te grtoter snel
heid zullen we ons bewegen naar den
nieuwen toestand, wiskunstig zeker aanslui
tend bij den bestaanden, dien we door de
?ontwikkeling onzer denkbeelden gedwongen
.zijn te verlaten.
Wat een verwoeste levens in de jaren
van gruwzarnen krijg, noodlottige vrucht
"van doling en zonde, wat een reuzensohrede
?vooruit in de ontwikkeling der volken l
Deze ontwikkeling heeft eerder dan we
hadden durven hopen de vrouw hare poli
tieke rechten gebracht. Met behulp der
verdrukte klasse, zich zelf bewust geworden,
hebben wij door jarenlangen voorarbeid de
kluisters verbroken, die ons verhinderden,
om rechtstreekschen invloed op 's lands
toestuur uit te oefenen. Binnen korten tfjd
Jcunnen wij vrouwen al de liefde en wijsheid,
?die in de verdrukking bij ons tot wasdom
zfln gekomen, vrijelijk doen uitleven bij de
vervulling onzer politieke plichten.
Nu is het een eisch, om het voor ons
oplichtende verschiet te peilen met helder
hoofd, om te zamen als bezield door dezelfde
idealen voort te schrijden.
't Is een bedroevend verschijnsel, dat nu
liet morgenrood der nieuwe tijden bij andere
volken den hemel kleurt, wij juist in de
schemering van een lang verouderde politiek
verkeeren. Daarom te zamen voorwaarts,
te zamen de slagboomen van kerkelijk
?dogma, dompergeest en standenhaat, uitin
gen van domheid en zelfzucht, verbrijzeld;
PEPPELS
Nu de zon lederen dag al duidelijk hooger
iomt gaan alle boomen en struiken zich
roeren, niet alleen de ontembare door
groeiers, zooals de vlier en de Amerikaan
sche Ribes, maar ook andere, die volgens
spraakgebruik en veler meening nog in het
?diepst der winterrust moesten verkeeren.
Het duurt ook nog langen tijd, eer dat zij
liun knoppen ontplooien, maar nu reeds gaan
zij zich een weinig rekken en strekken, som
mige krijgen een kleurtje andere een glimp
Een takje van den zwarten populier met
'een eindknop, een bladknop en een bloeiknop
te zamen voorwaarts, om het groote doel,
dat de nieuwe fase ons stelt: vrijheid, broe
der- en zusterschap' d. i. demokratie in den
hoogsten zin des woords, te bereiken.
Zonder vrijheid geen geluk, zonder moed
geen vrijheid. Ja, moed hebben we noodig,
moed, om de oude leuzen, die ons nog zoo
vaak in sleur en gemakzucht dreigen te
verstikken, af te zweren en dan met flinken
tred voorwaarts naar geestelijke vrijheid,
het hoogste goed voor een menschenkind
als eerste voorwaarde voor de ontplooiing
onzer beste eigenschappen, voorwaarts naar
een betere maatschappij!
Een groot voorrecht voor ons allen, door
de volheid der tijden geroepen te zijn, om
de nieuwe, schoone levenstaak te veivullen,
een arbeid, die balsem is vo»r het verleden
en het vrouwenhart met beerlijken jubel
vervult l
QELLIE A. VAN EERDE
iiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiimiiiiniiiii
Van Vrouwelijk Doen en Denken
Het zij mij vergund nog enkele regelen neer
te schrijven naar aanleiding van het artikel van
mevrouw E. S. G. Het kan zijn, dat ik mij niet
duidelijk genoeg heb uitgedrukt, of dat u me
vrouw, me verkeerd hebt begrepen, maar het
kan wezen, dat wij een verschillende opvatting
hebben van het woordje dom. Een niet
intellectueele vrouw behoeft daarom nog niet
dom te zijn, kan een zeer goed verstand
hebben, m.a.w. een zuiver en helder oordeel
en zij bezit dikwijls zoo groote intuïtief
gevoel, dat haar klaarheid brengt in dingen,
die een ander met zijn hersens uiteenpluist.
Dat geleerde heeren vaak z.g. domme vrouw
tjes (let wel, ik zeg volstrekt niet aifijd)
hebben, ligt 'm vaak aan de contrastwerking,
ook wel aan het feit, que les extrêmes se
touchent, maar ik heb vele vrouwen gekend,
en ken ze nog, die zich niet met 't open
baar leven bemoeien, die noch literair, noch
muzikaal ontwikkeld zijn, die van lezen
houden omdat ze meer den inhoud, dan de
literatuur genieten, maar die de zege bren
gende, zorgende feeën in haar huis zijn, door
den man op de handen gedragen en die
omringd worden door de liefde van haar
kinderen. Natuurlijk zijn de hijebajige
kiesrechtvrouwen als echtgenooten even goed
uitzonderingen als de ouderwetsche
huissloofjes. Maar er is een streven onder de
vrouwen tegenwoordig om zich ten koste
van alles te willen uitleven, die ik in menig
en zoo komt het, dat op een zonnige
Januari-dag, bosschen en hagen er al heel anders
uitzien dan in November. Onwillekeurig
bezien wij die boomen al met verwachting.
De hazelaar bloeit al, hoeveel weken zal
het duren, eer dat de els begint? De beuken
hebben minder dikke bloemknoppen dan
het vorig jaar, maar de belofte van de
eiken is dezelfde. Het schot, dat de boomen
het vorig jaar gemaakt hebben, valt over
het algemeen niet mee en verscheidene
hebben hnn toppen niet behoorlijk kunnen
rijpen. Nu wij elke kilo hout kunnen ge
bruiken, zien we de verschillende boom
soorten er nog eens extra op aan, of we
wat goeds van ze te wachten hebben. Ge
lukkig gaan noteboom, ahorn en plataan
nu weer een beter toekomst tegemoet en
kunnen ze zich verder rustig tot reuzen
ontwikkelen. Of mijn reuzen-ahors van
Wijhe nog bestaat ?
Van reuzen gesproken, tot de meest in
drukwekkende van onze boom figuren
behporen wel de populieren, die eigenlijk lang
niet naar behooren door den wandelaar
worden gewaardeerd. Het meest heeft men
het nog over den pyramide-populier, die
werkelijk ook zijn plaats wel waard is.
Maar tock moet hij het afleggen tegen onzen
ouden echten zwarten peppel, met wien hij
botanisch tot n en dezeltde soort behoort.
De zwarte populier kan met den eik wed
ijveren ia breedte van kroon en dikte van
stam. Op beschutte plaatsen wordt hij over
de dertig meter hoog en een rij van zulke
groote peppels, die altijd wat uit 't lood
staan en met breed gespreide takken grillig
langs den hemel vegen, brengt het land
schap meteen op een hooger peil. In de
duinen blijven zij laag van stam en ver
eenigen ze zich vaak tot groepen, die,
breedgekroond als kolossale halve bollen
zich boven het minder struikgewas verheffen
en wedijveren met de heuvels zelve. Op
windhellingen hebben zij spoedig een
maximum van groei bereikt; de aan was van
ieder jaar conpenseert net het afsterven
van oude takken.
Maar ieder voorjaar bloeien ze en toch
opzicht gevaarlijk vind voor het geluk, van
't gezin.
Niemand zal me ooit verdenken een
hulssloof te zijn; toch heb ik tfjd noch lust de
vergaderingen bij te wonen van de
Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht en van Ned.
Huisvrouwen, omdat ze altijd 's avonds zijn,
en omdat ik vind, dat wanneer mijn man
om zes uur van zijn werk thuis komt, hij
recht heeft niet alleen op 't gezelschap van
zijn vrouw in den avond, maar zelf niets
liever wil dan zijn vrijen tijd met hem
doorbrengen.
En zoolang een moeder een open hart, open
oor en oog heeft voor 't geluk en 't belang
van hare kinderen, zal ze hare kinderen niet
van zich verwijderen, omdat die baar gees
telijk boven 't hoofd groeien. Hoe zou 't
dan moeten gaan met alle zonen die groote
mannen werden en die soms zeer eenvou
dige moeders hebben gehad? Als uwe be
rekening waar was zonden alle moeders
wel Grieksch en Latijn enz. moeten gaan
leeren, om hare kinderen te volgen. Neen,
het is niet de geestelijke ontwikkeling, die
de kinderen in de moeders zoeken, maar 't
is de liefde en de belangstelling in wat zij
beleven; en wat de moeder nooit
verwaarloozen moet, is de opvoeding van 't ge
moed en 't aankweekeiuun 't gevoel. De
wereld om ons heen leert't ons, dat al 't
intellect der laatste jaren ons moreel niets
verder brengt; al die verstands-menschen
worden tot koude egoïsten, die elkaar 't
hart uit 't lijf scheuren. Laten we in gods
naam 'thooge, mooie gevoel gaan
aankweeken en dat kan elke vrouw, elke moeder,
die een normaal verstand heeft en 't hart
op de rechte plaats, 't Kan zijn dat ik wat
bevooroordeeld ben. Ik heb van vrouwen
werk niet de prettigste ondervindingen op
gedaan en veel persoonlijke eerzucht ont
dekt in de plaats van liefde voor 't algemeen.
Mijn oordeel is, dat vele vrouwen, niet
allen, die zich uitleven, het koste wat 't wil,
aan liefderijkheid, aan fijn gevoel, aan ware
vrouwelijkheid inboeten, en dat lijkt me in
een huwelijk allerminst gelukkig.
E. C. v. D. M.
Medecne Meisjesportretten
Teekening van Is. van Mens
HET DECORATIEVE MEISJE
Een pruik van haren die langs de ooren
fladderen, een paar heldere oogen, die voor
uit kijken en niet neerslaan voor een brutalen
blik van een man of bij een gewaagd woord,
zooals dat vroeger madame Etiquette heeft
voorgeschreven, een mond die vroolijk kan
lachen en spotten, minaudeeren heeft ver
leerd, lippen, die niet meer prullen en wan
gen, die niet meer blozen kunnen, een bloote
hals die niet blank is, niet mooi en niet
leelijk, maar 's zomers rood verbrand en
's winters bruin, gezond en appetijtelijk.
Haar kortgeknipte haren wuiven 's zomers
in den wind. Ze draagt 's winters een non
chalant buitenmodels heerenhoedje.
In doffe kleuren .en tinten van groen en
bruin is haar kleeding, corset- en vormloos,
wijd met groote steenen en gekleurde houten
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIII
Mannelijke bloesem van populier
op zijn minst even mooi als de wilgen en
veel kleurrijker dan eiken of beuken. Reeds
nu in Januari kunnen wij de bloelknoppen
duidelijk onderscheiden. Het zijn zijknoppen
van ongeveer dezelfde grootte als de eind
knop. De andere, kleinere zijknoppen geven
in het voorjaar alleen een twijgje met een
bundeltje bladeren, de eindknop levert een
groote, bebladerde t wij g en in de oksels van de
bovenste dier bladeren vormen zich weer
nieuwe bloeikncppen. Al die knoppen zijn nu,
in Januari een klein beetje grooter en een
klein beetje glimmender geworden. Zelfs
vind ik er die al kleverig zijn, doordat het
vernis, dat tussches de knopschubben zit,
al naar buiten is gedrongen. En dat vernis
ruikt naar April en Mei, de heerlijke geur
der ontluikende populieren.
Snijden we een eindknop, of een
bladzijknop dwars door, dan zien we h;e aller
aardigst opgerold de bladeren liggen, om
geven door hun steunblaadjes. Een
bloemknop moet ge liever in de lengte doorsnijden
dan krijgt ge het katje te zien in zijn volle
lengte en wel naar omstandigheden een
meeldraadkatje of een stamperkatje, want
op n boom komt maar n soort van
kralen en grove wollen steken In harde
kleuren.
Ze drapeert zich meer, dan dat ze zich
kleedt, in stoffen die een modern sierkun
stenaar voor een kussen of een meubel zou
kiezen, en verbergt ledere lijn van vrouwe
lijke gracie. [In plaats van bescheiden byoux
draagt ze broches als pantsers, en groene
gele en roode steenen, zoo groot als kiezels.
Ze heeft hartelijke stevige handen, die
geen bescherming van handschoenen kennen,
en aan haar ringvinger een enorm stuk ge
kleurd glas in een zilveren ring.
Ze heeft stevige groote voeten en royale
schoenen met slordige hakken, en kent geen
gêne voor haar beenen.
Zoo is ket type van het wetende meisje,
massevse, bibliothecaresse of kantoor
meisje, met kunstzinnige aspiraties, en
vereerlng voor van Gogh, Cezanne, Strindberg,
Gogol en Dostojefsky.
Ze leeft in een bescheiden kamertje met
lappen aan de muur en een gemberpot met
distels op tafel.
Ze heeft er een ets hangen of een litho
van een zeer modern kunstenaar, waarvoor
ze in haar toch al niet ruime bestaan, een
maand armoe heeft geleden, en is trotsch
op een half versleten sjaal, die de tafel of
een divan van kisten dekt, of een theeser
vies met bonte bloemen, en een afgietsel
van een chimère van de Notre Dame.
Ze ontvangt graag veel vrienden, het liefst
bij kaarslicht en is gesteld op een gast, die
gitaar speelt, en sombere cabaret lied j es
zingt. Ze is een royale hartelijke gastvrouw,
instaat om haar kostbaarste bezit te beleenen
voor koekjes en bonbons voor haar visite.
Haar gansche leventje is een pose, waarin
ze vergroeid is. Haar type stamt uit Zweden
en Denemarken, en heeft zich via Laren
en Blaricum over Holland verspreid.
Als ze lang en ernstig in die pose heeft
geleefd, is ze vergeten dat ze huwbaar is.
Voor haar is de liefde vrij als een vogel,
en ver als het land waaraan ze haar type
heeft ontleend.
ARIËTTE
iiiiiiiiiiiiiiiiiiimi
Opgang
Kom, laten wij gaan in den geurenden nacht
En daar onze liefde belijden.
Kom, laten wij gaan tot den top van het duin
Waar de blik zich verliest in het wijde.
Daar zal onze stem in het lied van de zee.
Verruischen tot eeuwige zangen,
Daar draagt langs het rits'lende duindorenpad
De wind ons gefluisterd verlangen.
Daar zinken wij neer in het zilveren zand,
Twee blijde kind'ren der aarde.
Daar lost onze ziel zich op in het Al
En zweeft naar der hemelen gaarde.
O lief, laat ons gaan,gansch n met den nacht
En al wat er leeft in de tijden,
Ja lief, laat ons gaan naar den top van het duin
En d aar aan elkaar ons belijden!
AM N A HONDIUS
Melkpoeder
In Haarlem is men dezer dagen wegens
de nog heerschende melkschaarschte, be
gonnen met den verkoop van melkpoeder.
Wellicht zal men in andere gemeenten ook
hiertoe overgaan. Voor dat geval wil ik
nog even 't gebruik van melkpoeder in
Herinnering brengen. Evenals te Haarlem
zal misschien ook op andere plaatsen alleen
volle melkpoeder voor zieken en zwakken
verkrijgbaar worden gesteld, terwijl overi
gens taptemelkpoeder in den handel wordt
gebracht.
Taptemelk bevat pl.m. 9pCt. vaste stof.
Wil men dus van afgeroomde melkpoeder
tfptemelk maken, dan moet 18 maal 't
gewicht van poeder aan water worden toe
gevoegd, dus om l liter te maken neemt
men 90 gram poeder en 900 gram water.
Heel gemakkelijk kan men dit met een
theekopje of een deciliter afmeten, l deciliter
of een niet te groot theekopje afgeroomde
melkpoeder weegt pl.m. 40 gram, dezelfde
hoeveelheid aan water weegt pl.m. 100 gram.
Zoodoende heeft men dus voor de bereiding
iiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiin
bloesem voor: de populieren zijn tweehuizig.
Als de katjes uitgebloeid of gerijpt zijn,
vallen ze in hun geheel af en laten ronde
of elliptische litteekens achter, die er heel
anders uitzien, dan de plekken waar een
blad gezeten heeft. Op de linker tak van
onze foto zijn de vijf litteekens van den
bloei van het vorig jaar allemaal te zien,
die bloei takken krijgen zoodoende een
knobbelig, jichtig uiterlijk. We moeten er
ook even op letten, dat die vrouwelijke
bloempjes zoo goed als ongesteeld aan hun
katjesspil zitten. De mannelijke bloemen
vormen prachtige purpurroode katten: een
man-peppel in vollen bloei is superbe.
Merkwaardig is het, dat die katten veelal
afvallen, terwijl de meeste helmknoppen
nog gesloten zijn. Toch komt er stuifmeel
genoeg viij, want we zien lederen voorzomer
de vrouwelijke populieren hun vruchten
rijpen. Die springen dan open en dagen
achtereen is de lucht vervuld met het zaad,
dat rondzweeft op haarvlokjes als van kapok
of katoen. De Amerikanen noemen daarom
de populieren ook wel cottonwood".
Verschillende Amerikaansche populier
soorten worden sinds lang in Europa aan
geplant: de voornaamste daarvan is de
Canadeesche populier, bij ons meest kortweg
Canada genoemd. Er bestaat zelfs hard
kans, dat dezeCanada onzen zwarten populier
verdringen zal, want hij wordt veel meer
aangeplant. Over de voordeelen van dien
aanplant behoef ik hier niet uit te weiden,
hij heeft mijn volledige sympathie. De boom
verschilt niet zoo heel veel van onze zwarte.
De jonge twijgen van de Canada zQn niet
rond, maar hebben min of meer duidelijk
ribben, die telkens uitkomen op een
bladsteel en op de inplantlngsplaats der
steunblaadjes. Dergelijke ribben zijn bij den
zwarten populier ook wel eens aangeduid,
zelfs nog al eens duidelijk en dan zondtge
kunnen meenen met een bastaard van beide
soorten te doen te hebben. Een ander ver
schil, dat beter steek houdt, zit hem in de
vrouwelijke katjes. Die zfjn bij de Canada
veel langer, de rijpe worden wel meer dan
twee decimeter lang en hebben hun vrucht
van l liter taptemelk noodig: 2% kopje
taptemelkpoeder-en 9 kopjes water. Heeft
men kleinere hoeveelheden melk te maken,
b.v. l deciliter dan kan men de poeder
beter met een lepel afmeten! l gladaf gestreken
eetlepel taptemelkpoeder weegt ongeveer
8 gram. Voor de bereiding van '/>o Liter
afgeroomde melk zfln 9 gram poeder noodig,
zoodat men dus neemt: l eetlepel tapte
melkpoeder en l theekopje water.
Voor de bereiding van volle melk geldt
't volgende: Volle melk bevat pl.m. 12pet.
vaste stof, zoodat voor 't maken van volle
melk uit poeder ongeveer 8 maal zooveel
water moer worden toegevoegd. Om l Liter
te maken gebruikt men dus 120 gram poeder
en 960 gram water. Nu weegt l deciliter
of l theekopje volmelkpoeder pl.m. 35 gram,
zoodat men voor de bereiding van l liter
volle melk kan nemen: 31/»kopje volmelk
poeder en 9 kopjes water. Het gewicht van
l eetlepel volmelkpoeder bedraagt pl.m.
7 gram. Wil men bijv. !i, liter melk maken,
waarvoor 12 gram poeder noodig zijn, dan
neemt men dus: 2 gladafgestreken eetlepels
volmelkpoeder en l theekopje water. Men
kan de poeder en 't water het best ver
mengen bij eene temperatuur van 70°C.
Men moet dus niet wachten tot 't water
kookt, doch 't gebruiken zoodra 't .raast".
Men giet dan langzaam, onder goed roeren,
't warme water bij de poeder.
Op deze wijze bereidde melk is niet zoo
smakelijk als versche melk", doch in tijden
van nood is't een zeer welkom vervangings
middel, vooral daar de voedingswaarde
ongeveer met die van versche melk over
eenkomt. Voor koffie en thee is ze niet zoo
geschikt. Daarentegen kan men ze uitste
kend gebruiken voor de bereiding van
nagerechtenalspap, pudding, vla, flensjesenz.
Wanneer men, bij de bereiding van pap,
de grondstoffen als rijst, havermout enz.
eerst in water gaar kookt en er op't laatst
de melkpoeder aan toevoegt, dan spaart
men bovendien nog brandstof uit, daar alle
meelsoorten eerder gaar worden in water
dan in melk.
Ook voor 't maken van chocolade,
anijsmelk enz. kan men melkpoeder heel goed
gebruiken. De prijs van taptemelk-poeder
is 15 ets. per ons. Hiervan kan men ruim
l liter melk maken, zoodat de prijs van l
liter taptemelk dus op 15 ets. komt.
J.H.
iiiiiiiiinnmiiimiiiiiiinimiiiiiiiiiiimii
Huishoudelijke Wetenswaardigheden
Vlekken in meubels zijn een ware ramp.
'(Gebeurt dikwijls dat op gepolitoerde meubels
witte kringen ontstaan als men er heete
voorwerpen op zet; menige tafel is op die
wijze geschonden «n 't ergste is: die kringe
tjes, welke er zoo gemakkelijk ingebrand
worden, zijn er bijna niet meer uit te krijgen.
De schrijnwerkers geven in zulke gevallen
gewoonlijk den raad de tafel opnieuw te
politoeren, maar dat is een dure geschiedenis.
Gemakkelijk en even doeltreffend moet het
volgend middel zijn: eerst wrrjve men de
plek met olijfolie in en daarna met een
lapje, waarop men eenige druppels mixtura
balsamica oleosa" heeft gedaan. De naam
alleen van dit vreemde goedje duidt reeds
aan, dat het in de apotheek te krijgen is.
Vlekkeninlinnengoe d.door vochtigheid
ontstaan, kunnen weggemaakt worden door
indoopen in azijn en dan uitwasschen, of
door het gedeelte, waarin de vlekken zijn,
in doorgezeefde karnemelk te leggen.
Stroomatten maakt men schoon met een
heete keukenzoutoplossing. Men doet in een
emmer heet water ongeveer een harve K.G.
zout en na de matten van het ergste vuil
ontdaan te hebben, borstelt men ze met een
in de oplossing gedoopten scherpen borstel
schoon. P. N.?W.
:: VERHUIZEN ::
MEUBELS BEWflREN
E. J. VflN SCHflICK
BOOTHSTRflflT UTRECHT
iiiiiiiimiiimiiiiiiiiiiimii
doosjes aan tamelijk lange steel t j es, waar
door het geheel er zeer sierlijk uitziet. Dit
maakt dan ook, dat deze boom in Amerika
wel Necklace-poplar" genoemd wordt, een
aardige en zeer karakteristieke naam, na
tuurlijk door meisjes bedacht.
Wilt ge de populieren spoedig zien bloeien,
haal dan wat bloeitakken in huis en zet ze
in gewoon water. Hebt ge nog meer haast,
plaats ze dan eerst zonder water gedurende
achtenveertig uren in een gesloten vat,
waarin ge zwavelaether hebt laten verdam
pen, een kubieken centimeter per twee liter
inhoud. Zoodoende geforceerd, loopen ze
vroeger uit, maar het is mijn schuld niet,
wanneer de mannelijke katjes dan bleekgroen
worden in plaats van prachtig purpurrood.
Dat hangt weer af van den tijd van het jaar
en ook wel van de individualiteit van den
boom. JAC. P. T H ij s s E
Vrouwelijke bloesem van den zwarten populier