DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 18 JSn. '19. No. 2169 r t \ SPKEEKZAAL (Vervolg van pag. 3) De Ervaring met de E. V. DB BlJLIjSTEN Met belangstelling nam ik kennis van het rapport over de ervaring met 4e E. V. op genomen in uw nummer van 4 'januari j.l. Gezien de algemeene klacht over de groptte van het stembiljet, wekte het mijn verwondering, dat in geen enkel antwoord is stelling genomen tegen de bijlijstea, waarmede een tweetal politieke partyen, de vrij-liberalen en de chr. historischen, ons bQ de Kamerverkiezing hebben verrast. Waar de wet bepaalt, dat iedere list hoogstens tien namen mag bevatten, daar is het indienen van bQlijsten, zooal niet net de letter, dan toch zeer zeker in strijd met den geest der wet. In den grond heeft de bqiQst geen ander deel dan om met locale grootheden stem men te vaagen, die door verbinding voor namelijk aaa de hoof dlijst ten goede komen. Heelt dit succes, dan dreigt gr«*t gevaar, dat in de toekomst de meeste, zoo nitt alle politieke partijen deze twee gaan velgen. Het stembiljet zal dan precies tweemaal zoo groot Moeten werden. Zelfs is het niet uitgesloten ten believe van den kiezer meer dan n bQlQst in te dienen, b.v. in de groote steden met plaatselijke voorkeiircandidaten. Waar is met de bijlijsten de grens? Bij de verkiezingen voor 1919 is aan de bgiqsten eenig succes niet te ontzeggen. Immers n der christ. historische bijUJstcandidaten is reeds in onze volksvertegen woordiging. I. B. THEMANS Inrichting van het Parlement Naar aanleiding van uw artikel over E.V. ben ik zoo vrij u eens mijn idee voor te 'eggen, in de hoop dat er iets goeds in zit. Wat zoudt u denken van een volksverte genwoordiging als aangegeven op bijgaand schema? Alle partyen (ik gaf er slechts zes aan) zijn daar evenredig vertegenwoor digd; de verkiezing geschiedt op de vol gende manier: Invalid-Portwijn ?C BEITE MIDDABDRANK f3.-p. Bar*H»M,51 IIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Elke erkeade part? stelt een nader te bepalen aantal candidaten. Het geheele volk kiest daaruit 15 debaters. Alzoo: de R. K., Sec., Liberalen enz. brengen te zamen hun stem uit op 15 R. K., 15 Soc., 15 Liberalen enz. De gekozenen kiezen uit hun midden weder van elke partf 5 opmerkers. Als de kamer op die manier in elkaar gesteld is, krijgen we het volgende: De minister stelt een ontwerp voor, de debaters bestrijden het onderling, de opmerkers luisteren goed toe en verbeteren of veranderen het: daarna gaat 't voorstel weder terug naar de debaters die er over stemmen en het dan das aannemen, ver werpen of desnoods nog l maal terugzenden naar de opmerkers. Het voordeel van dit stelsel is dat uit elke partij steeds de gematigde elementen gekozen zouden worden, dat niet de sterkste debater wint, maar diegene die het werkelijk bQ het beste einde heeft, dat uit elke partfl zooveel mogelijk de goede ideeën gehaald worden. Daar ik slechts een leek ben en dus misschien een voor de praktijk onmogelijk iets aangeef, verzoek ik u beleefd, in dat geval dit schrijven in uwe papiermand te deponeeren; :daar is waarschijnlgk wel grootere oazin in terecht gekomen. D. D. GROEN SUZE LA CHAPELLE-ROOBOL. Vrien dinnen. Amsterdam 1918. Van Holkema e* Warenéorf. CORA WESTLAND. Drtom. Amsterdam 1918. Em. Quéride. S. K. BAKKER. Het verbrtken juk. Apeldoern 1918. N. V. Uitgevers-Maat schappij De Zonnebloem". I. Het is zeker geen geringe verdienste van mevr. La Chapelle-Roobo), dat zij van een zér precair gegeven iets zoo lezenswaard heeft weten te maken als dit boek Vrien dinnen". Het is een werk waarin twee oude vrijsters de hoofdpersonen zijn, en toen ik dat bij de lezing bemerkte, heb ik een be denkelijk recensenten-gezicht opgezet, en gedacht dat het wel niet veel worden zeu. Van een eude vrijster een belangwekkende reman-figuur te maken, is waarlijk een hache lijke zaak. Het onderwerp is om te beginnen meer dan afgezaagd. Wij kennen de oude vrijsters in tooneel- en roman-literatuur van alle kanten: van de komische, van de tra gische, van de tragl-komische zijde. Maar toch vooral van den komischen kant. De komische Alte" is stereotiep geworden. De vrouw van zekeren leeftijd heeft, vooral wanneer zij allures van jeugd aanneemt en trouwlustig is, iets dat voor het lagerkomische een dankbaar object is. Zoo dank baar, dat er tot vervelens toe in de litera tuur, en wat verder oider dien naam door gaat, gebruik van is gemaakt. Wie aldus een oudt vrijster kiest tot heldin van een roman, heeft b| den lezer een licht gevoel van weerzin, van verveeld heid op te heffen. Ik had althans dit ge voel toen ik begon te lezen, maar naarmate ik vorderde, werd het mfl klaarder, dat het Suze la Chapelle-Roobol gelukt is, een geslaigden roman te leveren. Even iets over den inhoud, en naar aan leiding daarvan over qualiteiten en fouten. Koosje en Letje, de eerste een flinke, robuste, durvende keukenmeid, de tweede een eerzame naaister, beiden de veertig te boven, besluiten, voor een paar weken naar buiten te gaan, in een goedkoop Qeldersch pension. Van Koos is het idee uitgegaan, Letje heeft bezwaren. Zij verlangt heelemaal niet naar buiten, .ziet liever een mensen dan een boom", is dol op haar Rotterdam, haar lieve kamertjes met de stinkende gracht en de pakhuizen aan de overzjde, heeft geen behoefte aan verandering van lucht. Maar Kees, de energieke, beslist, en Letje gaat mee. Ia de Sommerfriapche beginnen de ver schrikkingen voor de arme Letje. Men maakt er kennis met den broer van de pension houdster, den weduwnaar Van der Kolk, en op dtzen man wordt Koos verliefd. Zij moet en zal met hem trouwen, ze zoekt zijn na bijheid zooveel als maar eenigszins met de vrou welijke eerbaarheid overeen is te brengen, koopt hem sigaren, vergoedt hem het gemis van een gebroken kopje door eenisubliemen kop-en-s«hotel met Uit liefde en vriend schap" er op. De genegenheid der twee vriendinnen komt in 't gedrang; de bedeesde Letje zamelt hare krachten bijeen en wijst Koos op het ongepaste van haar gedrag, en op de onmogelijkheid om met dien man te trouwen; want hij is Roomsen, en nog wel koster van de kerk. Maar Koosje staat voor niets; ze wil graag Roomsen worden, als dat het ecnige bezwaar is. Dat is te veel voor de ontzette naaister; een woordenwiiseling volgt, en Letje sukkelt alleen naar Rotterdam terug. Koosje zet de campagne voort; Gerrit schijnt niets te hegrijpen, en als hij eindelijk, doordat de pension-houdster, wie het geval zoo kwaad niet lijkt, begrijpen moet, stribbelt hij tegen. Maar vereenigd zetten belde vrouwen het plan door; de wanhopige koster laat zich slachtofferen en stemt toe, Koos is in de wolken. Maar als laatste toevlucht komt de bejaarde pastoors meid te hulp; met haar wil Gerrit wel trouwen, en dpod-kalm stapt de pastoorsche naar het pension, om te vertellen, dat Gerrit zich bedacht heeft, en dat h|, als hij trouwen wil, het roet hiir zal doen. Koos, de dur vende, de altijd trlomfeerende, heeft ver loren; brieschend van woede gaat ze heen, en het slot van de historie is, dat ze haar oude treurende Letje weer opzoekt, de zaak zoo voorstelt, alsof de koster haar het leven in het pension gewoonweg onmogelijk maakte door zijn opdringerigheid. De vriend schap wordt hersteid, L^tje voelt zich de mindere, omdat Koosje uit zich-zelf weer bQ haar is gekomen; zij is in de wolken met de herwonnen vriendschap en het blijvend bezit van haar dierbaar Rotterdam.... Suze La Chapelle-Roobol heeft van dit geval werkelijk iets aardigs gewaakt. Er ligt een zachten, natuurlijken humor over het verhaal, die het heel aantrekkelijk doet zijn. Jammer, dat hlei en daar de lijnen te ver doorgetrokken zijn. De schrijfster heeft het nu en dan te mooi willen maken. Het is te erg, dat Koosje, zelfs in haar opgewonden zielstoestand, haar vriendin uitscheldt voer tanig uitgedroogd schepsel, Gerrit is een al te grooten sukkel, die, doordat zijn zielig heid over de wijdste grenzen van het moge lijke heengaat, aan de middeleeuwsche kluchten met bun idiote stampers van mannen doet denken; Koosje liegt aan het slot, om de vriendschap te herstellen, wat al te hard, waardoor zij bovendien een andere Koosje voor ons wordt dan die aan het begin. Zoo zijn er in de onderdeden nog meer overdrijvingen, die op' een zekere oppervlakkigheid dulden en op het feit, dat de schrijfster haar onderwerp toch niet door en door beheerschte. Ik heb even aan Flaubert gedacht, en aan diens Un coeur simple"; aan de ruime, lichte sfeer van liefde, waarin Félicité, die arme van geest, wordt opge heven ... Maar laat ons niet onbillijk zijn tegenover mevr. La Chapelle-Roobol: haar verhaal van eenvoudige zielen werd een boek, dat er werkelijk zijn mag. II. Cora Westland is de schrijfster van het bekend-geworden boek Levenswond", tendenz-werk, maar toch werk met letter kundige b ij-be teekenis. De kleine roman Droom", die zij nu heeft uitgegeven, dateert van vór Levenswond"; het werkje is van 1910, en verscheen indertijd als tijdschrift artikel. Het is misschien een voorstudie voor Levenswond"; ook het thema van dit ver haal is eea liefde, die door een geslachts ziekte van den man verdonkerd wordt. Of de schrijfster er verstandig aan gedaan heeft, dit jeugdwerk na het verdienstelijke Levenswond" uit te geven ? Ik geloof het niet. Het is wel een heel zwak verhaaltje, heel naïef en onbeholpen geschreven. Hinder lijk is vooral de houterige taal in liefde gesprekken. Enk"le voorbeelden: Vind je me mooi, Huug ? dat vind ik prettig, want ik heb zoo heelemaal niets anders om mee te brengen dan mijzelf" (blz. 93). En nu zingt mijn vrouwtje eens een lied voor mij alleen, nu, zonder al die vreemden, nu alleen voor je mannelje" (blz. 99). Lief, litf vrouwtje, moge de hemel je voor a'le leed behoeden" (blz. li.3). Verlangt klein vrouwtje erg naar dien tijd"? (blz. 114). Mijn Prins, mooie, blonde Prins!" (blz. 106). Het heele verhaal door wordt de geliefde verheeriflkt als mijn Prins". M jar de roman tiek van mon Piince" is oud, zij is wat duf en onfrisch, geworden. III. Is het bedoeld als daad van plëteit, de uitgave van het nagelaten werk .Het ver broken juk" van ds. Bakker? Het zou als zoodanig te begrijpen zijn. Ik weet niet wie de uitgave hes,ft bezorgd, een inleiding is er niet bij. Alleen een portret van den schrijver tegenover de titelpagina. Het portret blijkbaar van een ernstig en nobel man. En het werk zelf spreekt die edele gelaatstrekken niet tegen. Toch lijst bij m? de vraag, of men de nagedachtenis van ds Bakker niet beter had kunnen huldigen, door dit tooneelspei niet uit te geven. Het is een op bronnenstudie berustend drama uit de 14e eeuw, dat tot onderwerp heeft de onderdrukking van de Over-Stichtenaren door Heer Zwedtr van Voorst, en de opstand van het volk, dat, bijgestaan door het krijgs volk van den bisschop, het kasteel van Zweder verovert. Het geval, dat tegen den historischen achtergrond is gedacht Z weder Levensverzekering Maatschappij H A A R L E M" Wilsonsplein 11 DE VOORDEELIGSTE TARIEVEN schaakt de bruid van een zijner boeren en voert deze naar zijn kasteel laat zeker de mogelijkheid tot het'geven van drama tische verwikkeling open, maar de wijze waarop het stuk is ingekleed, toont allerduidelijkst aan, dat de schrijver het inzicht in de (samenstelling van het drama miste. Noch het rooven van de bruid (in het eerste bedryf), noch het feest op het slot van Zweder (in het tweede), noch het gesprek van den monnik en den bisschop (in het derde), noch het opofferen van haar man door Liesbeth, voor de vrpeid van het volk (in het vijfde), allemaal bedoeld als dramatische hoogte punten, hebben dramatische kracht. De op de ongelegenste momenten ingevoegde zang maakt, dat de lezer onwillekeurig aan een vaudeville denkt. Hinderlijk is een zekere tweeslachtigheid in het stuk. Het volk wil wraak nemen opden onderdrukker; de monnik, broeder van den bisschop predikt de liefde, en probeert in drie korte gesprekjes, successievelijk met den bisschop, met de opstandelingen en met Zweder zelf de vreedzame oplossing door te voeren. Meer vernemen we van den monnik niet, een nader contact met de oplossing door wraakneming wordt niet gegeven, en daardoor is de eenheid van gedachte wel zeer geschaad. Ook de taal van het stuk Is niet die van een kunstenaar. Zoo blijven alleen de grond gedachten van edelmoedigheid en recht vaardigheid. Maar die komen toe aan den mensch zij kunnen niets bijdragen tot de vorming van een kunstwerk, als het niet te noemen iéne ontbreekt... HERMAN MIDDENDORP lllltrilMllllllllMIIMIMMIIIIIIIllllllllttHllllllllllllllllllllllllllflIIIIIIIIIMIII' Havelock Wilson Man van karakter, die de laagheid haat, Die eiken sluipmoord, dien de Duitschers [deden, (Nog wel met bruten waan door hen beleden!) Wilt wreken door een eerlijke, open daad; Gij die uw man, al is 't een Duitscher, staat, Die niet wilt blijven bQ het vluchtig heden, Maar voor altijd den draak wenscht te ver[treden Die doelloos moordde, menschhelds grootste [smaad ! Geen handel met de schenders van de zeeën, En geen verkeer met harl'looze barbaren, Geschandvlekt zij In eeuwigheid hun naam! En nu verslagen werden hun armeeën, En neergeranseld werden al hun scharen, Hoedt gij op zee de vlekkelooze faam l EDWARD B. KOSTER mnitimiiiii iiiiiiiiiiiimiiiiiiiiitiimmmiiiiiiiiiiii iiiinitiirniiiiiniiniiiiiiiii HIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIMIII n miiiiiiiiii i i m m i iinni mi»nin i i imiiiiii i " ' ' IIIIIIIIIIIIHH " "" ' ' '"IIIIIIMI imiiiiiiiim i t i mi miiiiiiiiimmiit Weest even zuinig? op GELD als BROOD eu rookt sigaren van JOHAM J. BOOT === Sarphatistraat 22, Amsterdam - Tel. %. 542»en Z. e»7C = De Har^o mr is ave Boekhouding. De meest overzichtelijke De minst tijdroovende De meest accurate verkrijgt mon door BOUCHER's Kaartsysteem. Vraagt gratis Inlichtingen en Catalogus bij: V V PD I nnnnnnn'1 DEN HAAG Kneuterdijk 5 & 7 Tel. 1600-924-925 AMSTERDAM Kal verstraat 35 Tel. C. 2153 GRONINGEN Spilsluizen 13 Tel. 2372 JHOTEL DE L'EUROPE AMSTERDAM J ^ Hotel van den eersten rang met modern comfort * J Lift Centrale verwarming J J Restaurant tegen vasten prijs en volgens de kaart ? + Hall Zalen voor partijen J * Afternoon tea van 3-30-5.30 * W. HERMSEN, Directeur + Rookt Minister Trcub n HDAIIlAf IR :: Ateliers voor :: . KAUW J . MODERNE GLASBEWERKING. SPAARNWOUDESTRAAT 13 HAARLEM. Glasreclame Is de meest blijvende en mooiste Reclame* (Hollandsch Fabrikaat) uitsluitend verkrijgbaar bfl Dincteim:IKS. S. WISY«ZiCfc Wagenstraat 1S7, Ban Haag Tel. 1119 Kantoor t« A'dam Singel 183 Tel. 5259 Deze belegging kan worsten uitg«v«erd geheel volgens teekeningvan H.H. Architeoten Of aanvrage zenden wij gratis «rtz« Catalogus «IHOUTSTBA-r 3O Voor Rok & Smoking BRIEFKAARTEN < ROZENGEUR 15O Galden per MILLK prima umatr a-si gaar. enz. Uit voorraad leverbaar bij Eirsti KderWseliB SéijUine Rsiaratie Inrichting TEL c. 44 FRANS L E M, AMSTERDAM Werkplaats s Singel, 265. Kantoor: Singel 271," jo euTur ~ jTTfoo" T Sarwhat i straat 22, Amsterdam TELEFOON Znid 54*9 en Znid 6076