l Febr. '19. No. 2171 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND DestaurantJeOudeDoelefl" TOURNOOIVELD DEN HAAG PLATS DU 10UR van 12.30 tot 2 uur en van 7 uur tot 8.30 Grootste Goedkoope WEEKBLAD losse E aan alle Kiosken en Spoorwegboekhandels * 5 ots. Admlnlstratli Rtdictk TELEF.: 6925 - 6241 N. _ Vraagt QRA T19 Proofnummors 1 } mmmm 215 Telegram-Adres: NEDINBA". AAG ROTTERDAM AMSTERDAM Aanvoer van COGNAC MARTELL wordt spoedig verwacht door de Agenten Koopmans & Bruinier Wijnhandelaran ta Amstardam jiiillllllilillliitllllllllliiiililtllllliililllllllillllllllllll = -'IIIIIIIIIIIIIIIUlllMIIIIIIIIIIIIIIIHlIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIHMIIIIIIIMHIIIIIIIIIHilllHIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIlnillll; | STARK'S OXYDOL" II = 1 (CHLORAS KALICUS TANDPASTA) =1 Naaml. Venn. STARK & Co. Chemische Fabriek ,,'s-HAQE", 's-Qravenhage 11 = =>iHM*iinimiiiiiiiiMiiiituiiiiitiiiMMiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiitiMnuitftMminMtiwtiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiMiiMHiiiiMiiiiittiiiiii i iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii JAC. URIUS HAVANA SIGAAR Piano's, Vleugels en Kunst&pelpïano'sAoorHuur in eigendom verkrijgbaar, mits in drie jaar afbetaald. Brieven No. 1431, Bureau van dit Blad. JOS. JACQUES WIJNHANDEL - BREDA Speciaal adres voor GOEDKOOPE CHAMPAGNE Ingericht voor Wederverkoopers Briefadres: Amsterdam. N. V. ALG. NED. ELECTR. MIJ. V/H GROENEVELD, RUEMPOL & Co. P. H. KADE 68 - Tel. N. 4826, 4827, 7004. Electromotoren. Generatoren. Schakellessenaars. Hoogspanningsinrichtingen. Schakelkasten. Electr. Sirenes. ELECTRICITEIT OP ELK GEBIED. IIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlllllllltllllllllllllllllllllllllllHIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII "ft DE MODERNE GEEST IN ONS LEGER H DE BEROEPSOFFICIEREN De schrijver wijst er op, dat het gewichtigste vraagstuk, dat de moderne geest zal hebben op te lossen, betreft de ver betering van bet gehalte der officieren. Een definitieve regeling kan op het oogenblik, na de toekomstige taak van ons leger nog niet bekend is, niet worden aangegeven. Toch kan men reeds aanstonds in verschillende opzichten naar verbetering streven. Onder alle kritiek, die in de laatste maanden In de pers en bij de debatten betreffende de z.g. militaire interpellaties in onze volks vertegenwoordiging op ons leger Is geoefend, zijn ongetwijfeld de gewichtigste bezwaren, diegene, die tegen onze officieren zijn aange voerd. Niet alsof ons leger overigens volmaakt is en alleen de off eieren téwenschen over laten. Maar in dien zin, dat, indien onze officieren volmaakt waren, spoedig de meeste andere grieven zouden zfln weggenomen. Men kan echter, waar de menschen en de inrichting der maatschappij niet volmaakt zijn, van de officieren, die uit die maat schappij voortkomen, niet verwachten, dat op hen niets aan te merken valt. Zoo blQft de verbetering van het gehalte der officie ren het gewichtigste vraagstuk op het gebied der legerhervormingen. Herhaaldelijk en niet zonder grond is opgemerkt, dat de officieren, de beroepsIlllltllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll handeld, want dikwijls gaat een geheime zitting de andere vooraf, maar toch kan de openbare meening op de raadsleden inwerken. Doet zulks ook meer en meer, gelijk onlangs bleek bij geneeskundige en letterkundige vacatures. Met dat al, loopt het raderwerk nog maar gebrekkig, en een echt democratische regeling moet er heel anders uitzien. Dichter bfj de streep is wat profesor Brouwer eenigen tfld geleden voorsloeg. Hfj eischt dat de voordracht vergezeld ga van een analyse van het wetenschappelijk werk van alle caididaten, opgemaakt door een commissie van deskundigen. Dezeana^ lyse moet dan in een vaktijdschrift, worden gepubliceerd, dat onder de oogen komt van het internationale vakpubliek. Op deze wijze wordt de commissie als het ware voor hare conclusies verantwoordelijk tegenover de geleerde wereld. Doch welken waarborg heeft men dat de minister zich door die wetenschappelijke overwegingen zal laten leiden ? Iets heel anders is noodig, zal de keuze op demo cratische wijze geschieden, en eene vinger verwijzing hieromtrent geeft een besluit der Leidsche oud-studenten. Verleden jaar nl. wijzigde het Leidsche Universiteits-fonds zijne statuten, ten einde te kunnen instellen een Universiteitsraad van 55 leden, gevormd uit oud-kweekelingen 4er hoogeschool. Men .hoopt" zoodoende den professoren in de gelegenheid te stellen te vernemen wat de vroegere leerlingen noodig achten in het belang der Universiteit. Die Raad zal bestaan uit personen, gekozen uit de verschillende deelen des lands en verschillende vakken beoefenend. Eenmaal 'sjaars zal deze raad bijeenkomen in de Senaatskamer van het Academie-gebouw. Doch wat de Leidsche studenten willen, Is nog veel te bescheiden. Zij moeten niet ? enkel verlof krijgen om in de Senaatskamer (fflcieren in het bijzonder, zich niet thuis v,>elen in de gedachtensfeer van hun ondergeschikten en de belangen van ):;ui minderen, die nu eenmaal voor cm belangrijk deel niet liggen op militair t; e bied en vaak in strijd komen met de cis enen van den dienst, niet weten te waardceren. Daarmede hangt samen de trouwens voor een groot deel ongegronde bewering, dat onze beroepsofficieren slechts zouden voortkomen uit bepaalde kringen der maatfchappfj. Wat de laatste opmerking betreft, men kan daartegen aanvoeren, dat het leger.dat slechts een weerspiegeling in het klein is van de groote maatschappij niet democra tischer kan zijn dan die maatschappij. Bovendien bestaat en bestond sinds langen tijd in het leger meer dan in een burger maatschappij gelegenheid voor hen, die uit lagere kringen afkomstig zijn om een groote carrière te maken. De kans, die Kampen biedt aan een onderofficier om officier te worden, is vrij wat grooter (jan de gelegen heid, die bij voorbeeld de schrijver aan een Departement heeft om hoofdambtenaar te worden. Men heeft terecht het kenmerk van een democratie genoemd, dat ieder naarmate van zijn aanleg gelegenheid moet vinden, naar voren te komen. Ons leger is in dat opzicht democratischer dan de maatschappij. Tal van onze beste legeraanvoerders, waar onder de voortreffelijke Minister van Oorlog, ... de Minister van Oorlog in de Kamer... van wien de laatste militiewet en de groote reorganisatie van ons leger afkomstig zijn, zijn uit den onderofficiersstand afkomstig. Dat alles neemt niet weg, dat de verhou ding . van officieren en minderen verbe terd moet worden. Het is een krachtige aan sporing om dien beteren geest aan te wakkeren, dat door den Minister van Oorlog in de Kamer op het groote belang hiervan wordt llliliiillliiHilllliiillllliiillllliiimiiiilliinimliiMiimillnimliMMMinHM te vergaderen, leden van dien Raad moeten door de oud-studenten aangewezen worden ter zitting-name in het Curatorium zoo iets geschiedt trouwens ook in Amerikaansche Universiteiten. Die oud-studenten zijn de ware Curatoren; de eenige die het Hooger-onderwijs in een betere richting kunnen sturen. Want terwijl de professoren zich op hunne geriefelijke studeerkamer onbekommerd aan theoretische bespiegelingen wijden, de regeeringscuratoren al lang den tijd achter den rug hebben waarop zij voor den broode werkten, moet het meerendeel der oud-studenten zich in de praktijk het vuur uit de schoenen looper. ZIJ alleen weten dus waar die schoen wringt l De toestand verbeteren kan alleen door de desbevoegde belanghebbenden het heft in handen te geven. Hoe dit moet geschie den door den Raad van Oud-studenten, kan natuurlijk hier niet worden uiteengezet; het eenige doel toch van dit opstel is om duidelijk te maken hoe regenten-achtig, hoe ondemocratisch onze inrichtingen van hooger onderwijs bestuurd worden. Wat ook trouwens voldoende blijkt uit den langen tijd welke de meeste studiën elschen. Het zijn rijkeluis-kinderen-studiën. Een scheikundige moet ten onzent zeven jaren blokken vór hij den dokterstitel kan be halen. Niet aldus in het eigenlijke land der chemie: Duitschlandl Daar zijn vier jaren voldoende. En toch zal niemand beweren dat wfl op dit gebied den buurman de loef afsteken! Even ondemocratisch werd te Delft de studie eenigen tijd geleden van vier op vflf jaren gebracht. En als de gevolgen enkel geldelijk warenl Doch er is een ander, veel gewichtiger bezwaar. De vijf jaren zijn maareen minimum tfld, de studie is zoo moeielijk geworden dat velen eerst na zes jaren in de praktflk gewezen. Niets kan meer prikkelen om in alle kringen dien modernen geest aan te kweeken dan de overtuiging, dat van hoogerhand daarvoor waardeering wordt ge koesterd. Een ander middel om de klove tusschen volk en leger te overbruggen kan men vin den in een betere recruteering van het beroepskader. De zeer belangrijke verhooging der tractementen verleden jaar tot stand gekomen heeft de positie van officier be geerlijker gemaakt dan zij tot dusver was. De vermindering van de bijdrage der «aders in de kosten van het verblijf aan de Mili taire Academie deed aanstonds de stroo ming naar Breda toenemen. Toch is de verkrijging van een goed officierskader niet alleen een kwestie van financiën. Ik bekommer mij voor het oogenblik niet om de verwachting van tal van idealisten, die meenen, dat de deelneming aan den Volkerenbond ons in de naaste toekomst zal veroorloven onze weermacht belangrijk in te krimpen. Indien die verwachting juist blijkt, kan men mrt een verminderen van de quantitelt der officieren tevens een ver meerdering in kwaliteit doen gepaard gaan. Ik geloof, dat al zullen onze financiën niet gedoogen ons leger te handhaven op de groote sterkte, waarop het in de laatste jaren is ge bracht, desniettemin onze weermacht na den vrede niet weder tot de geringe sterkte van vór den oorlog zal dalen.. De afschaffing van de loting en misschien zelfs de afschaf fing van de vrijstelling wegens broederdienst zuilen vermoed ik nood sakelijkblijken. Doch zelfs in dat uitgebreide leger zal men hoop ik met minder beroepskader kunnen volstaan. De ervaring van de mobilisatie heeft be wezen, dat men de africhting van recruten en zelfs de opleiding tot onderofficier voor een deel aan verlofsofficieren kan over laten. Voor die taak bleek het beroeps \ ... tal van idealisten betrelïende den Volkerenbond.. iHiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiii iiiiiiiiiiiiniiiiiiii komen, dus op veel te hoogen leeftijd. Alleen wie men .wetenschappelijke klerken" zoude kunnen noemen, mogen zoolang op de schoolbanken zitten; hunne levensbe stemming is toch binnenshuis. Maar de latere captains of indastry moeten kort studeeren; de wereld is hun eigenlijk studieveld. En aan zulken ontbreekt het ons! * . * En thans enkele woorden over ons on derwijs: De jongste tak van den zich steids uitspreidenden boom: ons Middelbaar onder wijs, is het Handelsonderwfjs. Dertien middelbare handelsdagscholen en evenvele avondscholen, alsmede n handelshoogeschool is ons landje reeds rijk! Alleen ontbreekt... eene wettelijke orga nisatie. De minister heeft niets beter weten te doen dan een Staatscommissie in te stellen voor het handelsonderwijs en het accountantwezen. In een democratisch land zou heel anders zijn gehandeld, en ware de heel; Staats commissie overbodig geweest. Directeuren, leeraren en commissies van toezicht zouden zelf de hand aan 't werk hebben geslagen, en ware een regeling noodig die zelf hebben uitgewerkt. Hierboven noemde ik de commissies van toezicht. Een vijfde rad aan den wagen? Allerminst; een echt democratisch denk beeld; alleen werdt het niet altijd democra tisch toegepast. Vele commissies, ook bij ons M. O., voelen zich als regenten. Dat is verkeerd. Maar niet minder verkeerd is het als de leeraren heelemaal het heft in han den willen hebben. Dan verbeelden zij zich regenten te zijn, en handelen als zoodanig. De commissie van toezicht is als het ware de voogd van het onmondige kind. Zij ver tegenwoordigt de ouders. De leden dier commissie moesten dan ook, als het ten kader niet onmisbaar. Bovendien heeft men tijdens de mobili satie onder den drang der omstandigheden, zij het ook in geringe mate en nog slechts als proefneming, de gelegenheid ook voor officieren geschapen om van het verlofs kader naar het beroepskader over te gaan. Zoolang de resultaten van die proefneming niet bekend zijn, is het niet mogelijk te beslissen of in die richting verder kan wor den gegaan. Men zal echter die proefneming door moeten zetten en de gelegenheid aan de appllcatlecursussen deel te nemen nog kunnen verruimen. In de memorie van antwoord betreffende de laatste oorlogsbegrooting is terecht de opmerking gemaakt, dat een algeheele her ziening van de opleiding der beroepsoffi cieren op het oogenblik nog niet ter hand kan worden genomen. In tal van opzichten kan men echter reeds thans naar verbete ring streven. Men zal in de eerste plaats nog verder moeten gaan in de richting, dat het verlofs kader regel en het beroepskader uitzonde ring wordt. Men zal de mogelijkheid nader moeten overwegen het beroepskader voor een groot deel uit het verlofskader te doen voortkomen. Tegelijkertijd kan men reeds aanstonds het onderwijs aan de Militaire Akademie hervormen. In de zooeven aangehaalde memorie van antwoord wordt gesproken over het bij brengen van kennis in maatschappelijke verhoudingen. Zou men niet met het onder wijs, dat men daarbij op het oog heeft, kunnen belasten den schrijver van de socio logische fragmenten in de Gids, den onlangs afgetreden Amsterdamschen hoofdcommis saris van politie? En zou men niet tevens eenig onderwijs kunnen geven in staatsrecht en economie ? Mits men slechts zorg drage, dat dat onderwijs het karakter draagt van hooger en niet van middelbaar onderwijs: dat het niet zij lesjes opgeven en overhooren, maar dat het de belangstelling van de leerlingen tot zelfstandige studie en tot eigen oordeel prlkkele. FL A vius tiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiitiiiiitu iiiiiiiiu Naamspelingen IS. QUKRIDO Uw goddelijk talent, ik lees het in de letters van uw naam! Ik lees er D-e-u-s in en r-e-u-s l gij, woordensmid, die saam Met E-r-o-s, machtig fonklend proza schept, Alsof gij I-r-i-s in uw pen verborgen hebt. KLOOS De Kloos van onsterfelijke sonnetten Wordt door alle schoonheidzoekers vereerd. En 't kleinste kind kan door twee letters om te zetten 't Woordje k-o-l-o-s vinden wat het dan later leert: Kloos was de grootste dichter van zijn tijd, Al werd er uit zijn naam ook o-s en k-o-o-1 bereid. HEIJERMANS Een man, die weet wat beien is, Omdat hij steeds met ongeëvenaarde dap perheid En weergalooze kunst zijn idealen in de allerdomste koppen heit. Vandaar het woordje h-a-m-e-r in zijn naam, Voorwaar, zijn h-e-r-s-e-n-s acht ik wel zeer bekwaam Om s-m-e-t-r-e-n uit te deelen aan volk en bourgeoisie tezaam! ROYAARDS Wat toonde hij in veel zijn rooien aard! Zijn opstand tegen sleur maakte ons met nieuwe kunst vertrouwd. Zijn tempel heeft zooveel bewondering § ebaard, andberg" ' werd gebouwd. MENGELBERG De eerste letter van zijn naam en ook de laatste drie, ze komen zeer van pas! 't Kenmerk van zijn kunst is m-e-r-g", en pit en vuur! Blijft over: b-e-n-g-e-I, wat hij zeker wel als jongen was, Maar wie hem dirigeeren zag, vergat de b" in 't zelfde uur. COUPERUS Gij waart bestemd de E-r-o-s" in ons land te zijn, Om onze taal zoo rijklijk te vermoolen. Gij wist uw werk met eleganten .coup", zeer fijn Geciseleerd, met schittering te voltooien. VAN DEYSSEL Hoe ook uw naam doorwaterd wordt Ik lees er in: Y, L-e-s-s-e, L-e-n-a, L-ij-s, L-e-y-e, en N-fj-1, Uw taal is forsch, al was uw scheppen kort, Gij waart den schepper van een nieuwe s-t-ij-1. BOLLAND. Gij zijt een b-o-I in 't filosofenland, Al hebben velen 't land aan't onaf hanklijke van uw bol, niet tot uw schandl JAN KINEMA iiiiiiiiiliiiilliiiiiliiiliiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiliiiii j iiiiiliiiiiiiiiiillllliiiiii minimin MINIMI i onzent democratisch toeging, eigenlijk-door de ouders gekozen worden. Wat trouwens reeds op particuliere scholen geschiedt. En dat mits directeur, n leeraren, n commissie hun taak goed opvatten er samenwerking kan heerschen, en dat die samenwerking de school ten goede komt, dat heeft schrijver dezes proefondervinde lijk bewezen gezien. Op democratisch denken en doen komt het aan; op samenwerken uit vrijen wil. Gedwongen schoolvergaderingen zflnschoolgevechten; waar de geest niet leeft, blijft de letter dood. En dit geldt niet enkel voor middelbare scholen. Ook bQ het lager onderwijs moet er samenwerking bestaan tusschen hoofden, onderwijzers en toezicht. Weet gij hoe te Zürlch de onder wijzers worden benoemd? Elke zes jaren moeten zij zich onderwerpen aan eene ver kiezing door alle stemgerechtigde burgers. Herkiezen is zoozeer regel, dat geen leeraar voor deze wijze van aanstellen schrikt; in tegendeel, toen eens werd voorgeslagen de verkiezingen aan den gemeenteraad over te dragen, waren zij zelf er het hardst tegen! En op dezelfde wijze worden in dit kanton (dat op onderwijsgebied zoo goeden naam heeft) gekozen de leden der Kreis-Schulpflege en die der Zentral-Schulpflege, in stellingen waarvan de naam voldoende het doel aanwijst, en die overeenkomstig het algemeene democratische beginsel alle uit 2 r vele leden bestaan. Want er Is maar n middel om met de Regenten-heerschappij te breken: zooveel mogelijk alle burgers tot regenten te maken. Hoeveel moet er niet veranderd worden, vór ons onderwijs democratisch kan heeten! Negentig percent der schoolkinderen zal later het brood met handenarbeid moeten verdienen, en honderd percent moet handen arbeid kennen! Want handenarbeid mag Miimimiiiiiiiiii geen monopolie zijn van den arbeidsman. Rusland en ook nu Duitschland haast zelfs Nederland, leeren hoe verderfelijk zulk een monopolie is, hoe het tot klassenstrijd aanvuurt. De heele hervorming van ons lager on derwijs en middelbaar onderwijs te behan delen, eischt echter meer ruimte dan hier kan gegeven worden. Dus nog slechts eventjes n punt aangeroerd. De vrouw wordt heden ten dage, als onderwijzeres slechts geduld in de school. Zij behoort er echter te heerschen. Zijn de Amerikaantjes, die de schaal deden overslaan ten voordeele der Verbondenen geen flinke jongens ? Wel nu hunne geheele opvoeding, voor zooveel de lagere school betreft (en in sommige Staten ook het M. O.) lag in vrouwenhanden. Zóbehoort het trouwens in een democratischen staat. Want daar hebben niet alleen mannen en vrouwen gelijke rechten, doch wordt alle werk gegeven aan wie zulks het best kan uitvoeren. En een jong kind op voeden kan alleen de vrouw. Meer dan vroeger is het noodig dat het kind op school een vrouwelijke atmosfeer vindt. Waar de man dan moeten blijven ? Lees slechts wat J. J. B. dit voorjaar schreef in het Handelsblad over ongebruikte volks kracht, ons volkomen gebrek aan lichaams ontwikkeling, het niet kunnen zwemmen, niet springen (der recruten), het letterlijk niet anders kunnen doen met het lichaam dan .... zitten. Ook heeft de oorlogsnood geleerd hoe noodig. het is dat leder kunne planten en spitten. Doch genoeg over onderwijs. Er is nog veel, dat in ons land valt te democratlseeren! Daarover een ander maal. Lausanne R. TUTEIN NOLTHENIUS Het Feuilleton staat op pag. 10