Historisch Archief 1877-1940
*
r\
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
8 Febr. '19. No. 2172
HET EINDE
Teekening voor de Amsterdammer" van Jordaan
Te Versallles na 40 Jaar!
MIHMMHIWIMIHMHMIMIMMHIHIIIIMHHHHIIHIMIIHIIIlHIlimHfMIHI
EEN OOGGETUIGE UIT RUSLAND
De Werkelijkheid van het
Bolsjewisme
door een, die hef heeft meegemaakt.
Ter onzer beschikking is gesteld een
beschrijving van de Russische toestanden,
nog zeer onlangs gegeven dtor iemand uit
Petrograd. Om begrijpelijke redenen kan
de naam niet worden vermeld; de be
trouwbaarheid van het relaas kan even
wel worden gegarandeerd. Wij achten
deze stem uit den warboel voor onze
lezers uiterst interetsant.
Wie zooals ik, eerst zeer kort geleden uit
Petrograd is weggerelsd, heeft wel n
gevoel vooral, dat hem nu beheerscht: het
gevoel van teruggekregen veiligheid. Dit
was het, wat mi) aanstonds bij het pas
seeren van de Finsche grens als een weldaad
door de leden ging. Onder het
bolsjewikibestuur is niemand meer veilig of beschermd.
Het leven kent geen waarborgen meer. Het
hangt [uitsluitend van het toeval af, of ge
den een of anderen dag zult worden opgepakt,
in de gevangenis gezet, waar ge de hon
gerdood nabij komen zult, doodgeschoten,
van al uw goederen beroofd of welke ellende
meer. Van rechtstoestanden is geen sprake
meer, en het geheele leven doordringt zich
van dit verlaten, overgegeven bewustzijn.
Tenminste voor hem die gerekend wordt
tot de bourgeoisie".
De burgerklasse is onder het
bolsjewikibewind niet anders meer dan een voorwerp
IIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIHIIIIIIHIIIIIHIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIllllllllllllllllI
STRATEGIE
VOORHEEN EN THANS
door Luitenant-Qeneraal K. ELAND
Oud-Minister van Oorlog
STRATEGlFEN TACTIEK *)
De grenzen tusschen strategie en tactiek
vloeien soms ineen; dat is in het bijzonder
het geval bij een eenheid, die geheel op zich
zelf ageert. De reden daarvoor is, dat men
de tactiek kan noemen het complement der
strategie; een strategisch juist ontwerp dat
tactisch gebrekkig wordt uitgevoerd, zal
geen voldoend resultaat opleveren; omge
keerd kunnen goed uitgevoerde tactische
aanvallen niet tot de algeheele overwinning
leiden, wanneer daarbij niet de eischen der
strategie behoorlijk in acht zijn genomen.
Een sprekend voorbeeld daarvan levert de
aanval van 1672 op ons land. Nadat namelijk
Lodewijk XIV, wiens bedoeling was de
Republiek ten onder te brengen, en die wel
wist, dat zoowel de levende als de doode
strijdkrachten te land In erbarmelrjken toe
stand verkeerden, den Nederrijn bij den
bovenmond van den Ijsel had overschreden,
bracht goede strategie mede, dat hij zoo
spoedig mogelijk en met zijn vereende macht
tegen Amsterdam zou oprukken; in plaats
daarvan ging hij er toe over de grens
vestingen te belegeren. Spoedig vielen die
hem wel is waar i'n handen en daardoor
behaalde hQ gewichtige tactische voordeele»,
maar zQn hoofddoel werd gemist. Toen hQ
3 weken later te Utrecht aankwam, was
onder leiding van Wlllem III reeds zooveel
verbeterd, dat de veldtocht mislukte.
Zooals in elke oorlogshandeling, kan men
ook strategisch aanvallend of verdedigend
optreden; tot welk besluit men zal komen
is van het hoogste gewicht en hangt van
ve!e factoren af. Een buitengewoon voordeel
van den strategischer, aanval is het bezit
van het initiatief, waardoor niet alleen d:
wil van den vijand ondergeschikt wordt
gemaakt aan den eigen wil, maar het zelf
vertrouwen van hoog en laag wordt bevor
derd en het moreel hooggehouden. Zooveel
waarde wordt daaraan gehecht, dat groote
veldheeren niet aarzelden aan te vallen, ook
al waren andere factoren meer of minder in
hun nadeel.
*) Zie ook de Amsterd." van 9 Nov. 1918
van haat en wraak, taillable et corvéable a
merci. Dit leert ook de theorie dezer revolu
tionairen. Teekenend is b.v. ook de
voedselregellng, waarbij bepaald is, dat de 4e klasse,
die uit de bezittenden" bestaat, per dag1/'
pond brood krijgen zal om er hen de reuk
niet van te doen vergeten."
De dictatuur van het proletariaat beduidt,
dat overal de macht in handen is gegeven
van de allerarmsten onder 't volk. Ook de
gegoede arbeider telt al niet meer mee.
Zoo is het in de stad, Zoo is het in de
dorpen ook. De boeren zijn eveneens al
lang van hun bezit verstoken, de kleine
evenzeer. De minderwaardigste exemplaren
voeren er nu het gezag, dat op niets anders
neerkomt dan op de macht van de vuist.
Het grootste gedeelte der bevolking leeft
als lamgeslagen voort, en wanneer eens
ergens, hier of daar, onlusten voorkomen,
worden er slechts eenige roode-gardisten
heen gezonden, die met de wapenen er
spoedig een eind aan maken.
Dit leger van roode-gardisten is de steun
pilaar van de regeering van Lenin en Trotzky.
ZQ worden door bijzonder hooge soldijen,
door het beste voedsel wat te krijgen is
en in 't algemeen door eene zeer bevoor
rechte positie gevleid, en staan zoo der
regeering ten dienste.
Daarbij komt, dat van eenige oppositie
eigenlijk geen sprake is. Rusland is versuft
en ziet zich zelf te gronde gaan zonder
eenen uitweg te vinden of aan te grijpen.
Wanneer geen hulp van buiten komt, ziet
men van het einde slechts een algeheele
Krach".
Hoe langer de bolsjewiki-toestand duurt,
Een ander voordeel, doch van materleelen
aard, is dat de aanvaller den strijd over
brengt in vijandelijk land en daar terrein kan
winnen, dat den tegenstander van onschatbare
waarde is, ook voor de oorlogvoering zelve,
wegens de aanwezige hulpbronnen «p allerlei
gebied.KOoals bestaande fabrieken van
oorlogsmaterieel enz.Daartegen over staat, dat van zij n
troepen meer inspanning wordt gevorderd dan
van die van den verdedediger; de verple
ging wordt in den regel moeilijker naarmate
men verder komt en de legersterkte ver
minderd, ook nog door de verplichting om
troepenafdeelingen op de operatiebasis en
elders achter te laten; de verliezen van den
strategischen aanvaller zullen dus ernstiger
zijn dan die van de tegenpartij. Zij kunnen
zelfs zógroot worden, dat de aanvaller
geen krachten genoeg meer overhoudt voor
het oogenblik, waarop het strategisch doel
op het punt stond te worden bereikt. In <iat
geval gaan alle tot op dat oogenblik ver
kregen voordeelen in eens verloren en
keeren de rollen om. In de vorige eeuw
ondervond Napoleon I dit overtuigend, zoo
wel op het Iberische schiereiland in 1810
als in Rusland in 1812.
Bij toepassing van de strategische verde
diging kunnen de s'rijdkrachten gebruik
maken van de voordeelen, welke de bodem
gesteldheid dikwijls oplevert; in normale
gevallen kunnen zij ook op den steun der
bevolking rekenen en de verpleging is ge
makkelijker. De kracht, te ontleenen aan
het terrein, kan voorts ten zeerste worden
vermeerderd door den aanleg van perma
nente of andere versterkingen, het aanbren
gen van hindernissen, vernieling van ge
meenschapsmiddelen enz.; dat onder de
hindernissen de inundatiën een belangrijke
plaats innemen, zal wel niet herinnerd be
hoeven te worden. Maar tegenover deze
voordcelen staat natuurlijk het gebrek aan
initiatief, waarvan weifeling en onzekerheid
het gevolg zijn en waardoor het moreel
van den troep wordt aangetast, zelfs al
gtlukt het, hier en daar tactische voor
deelen te behalen, waarnaar in elk geval
met alle middelen moet worden gestreefd.
Behalve de reeds genoemde factoren zijn
er nog andere. In de eerste plaats de
wederzijdsche sterkteverhouding; maar verder
ook de geoefendheid, bewapening, kleeding
en uitrusting: hulpmiddelen voor de
aanN.V. PAERELS
Meubileering M".
COMPLETE MEUBILEERING
-: BETIMMERINGEN
Rokln 128 Telef. 4541 N
IIIVMIlUlllllllllllllllllllllllllllllllllllmlIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIII
des te meer leeft hQ helaas in. Vele
weigestelden zijn reeds door hun geheele bezit
heen, en er moesten zich steeds meer, om
wat te verdienen, in den dienst van 't bols
jewisme stellen. Zoo valt er geen uitkomst
te zien.
De uitkomst, waarop de tegenwoordige
leiders rekenen, is dan ook alleen: de uit
breiding der revolutie over de geheele
wereld. Terwijl Rusland bezig is, alles in te
teren zonder iets op te bouwen, meenen
zij, dat de nieuwe wereld zal aanbreken,
zoodra de proletariaten der andere landen
maar mee komen doen.
Voortgebracht en gewerkt wordt er, in
productieven zin, weinig of niets. Wat
levensmiddelen, kleêren enz. betreft, wordt
uitsluitend op de oude aanwezige voorraden
geteerd. De boeren stoppen hunne producten
onder den grond, omdat die anders toch
maar worden gecorfiskeerd.
De fondsen, die de regeering noodig heeft,
put zij in de eerste plaats uit de oude staats
kassen en bankkapltalen. Maar dit geld
dient vooral voor propaganda in het buiten
land. Binnenlands stelt men zich er qiede
tevreden, onophoudelijk geld bij te drukken!
Het papier is geduldig, en zonder eenige
nauwkeurige zorg, zonder dat ze zelfs worden
geregistreerd, gecontroleerd of hoe dan ook,
gaan de groote vellen roebel-biljetten in
omloop. Van nummering of watermerk geen
sprake. Aan valsche natuurlijk geen gebrek.
De prijzen en levenskosten stijgen na
tuurlijk in het ongeloofelijke, en de
bezittenden, die hun kapitaal of goederen
langzamerhand te gelde moeten maken,
worden geleidelijk uitgeperst. Verarming
heerscht aan alle kanien. Verrijking eigenlijk
gezegd alleen bij speculanten, die door
opkoopen enz. hunnen slag weten te slaan.
Wie iets redden kan, is naar andere deelen
van Rusland gevlucht, en de Petrogradsche
bevolking Is tot een millioen versmolten.
Het bolsjewistische bewind is bepaald een
bewind, d.w.z. het houdt zich in tiet zadel,
door de verslagenheid der volksgedragen.
Hun politiek program, dat in den loop der
jaren tot In onderdeelen uitgewerkt was
geworden en gereed lag, wordt uitgevoerd.
Schoolonderwijs b.v. is er wel, op de nieuwe
eenheidsschool". Treinverkeer, posterijen
enz. gaan voort. Maar alles loopt gebrekkig
en steeds verminderend. Rusland vreet in
een snel tempo zich zelve op.
MQ Is het onverklaarbaar, wat de gealli
eerden nog van overleg met deze regeering
verwachten. Vooral van Engeland, welks di
plomatieke vertegenwoordigers op de meest
schandalige wijze mishandeld zijn geworden!
't Was zoo goed, dat Rusland meer en meer
III llflIIIIUIII HU Illllllllll IIIIIIIH
005TER5EEK
MEUBILEERltiQDS
i
vulling van materieel en munitie, enz. In
de voorgaande eeuwen was vooral de
verpleging een zaak van overwegend
belang bij het nemen van het besluit of
strategisch aanvallend dan wel verdedigend
zou worden opgetreden. In de 17e en de
18e eeuw, tot aan de Fransche revolutie,
berustte zij geheel en al op het stelsel van
magazijnen ; menige generaal hechtte er meer
aan om in de nabijheid daarvan te blijven
dan om e.en overwinning te behalen ; zelfs
Fredertk de Oroote kon zich niet geheel
aan het bezwaar ontworstelen. Wel bracht
Napoleon veel verbetering tot stand; maar
ook hij kon zijn steisel van zooveel moge
lijk verpleging ter plaatse niet overal door
voeren; onder anderen niet bij zijn
Russischen veldtocht, omdat zijn operatielijn door
een arm en weinig bevolkt land liep. En
wat de verpleging van zieken en gewonden
betreft, zij er slechts aan herinnerd dat in
den Krimoorlog, ruim 60 jaren geleden en
waarbij deze aangelegenheid zoo goed
moeelijk was voorbereid, de sterfie bij de
Franschen van zieken tot gewonden stond
als 3 tot 1.
Het behoeft geen betoog, dat de zoo on
gunstige verplegingstoestanden ten zeerste
het gevolg waren van onvoldoende gemeen
schapsmiddelen ; ei hiermede komen we tot
een voornamen factor, waarop gelet moet
worden bij <ie bsantwoording van de vraag
of aanvallend den wel verdedigend
s'rategisch zal worden opgetreden. Het hoofddoel
van den aanvaller is het breken van den
weerstand der tegenpartij ; zoo even, bij
Lodewijks aanval op de Republiek in 1672,
merkter, we reeds op, dat het beste middel
om dat cioel te bereiken, is met alle macht,
zoo mogelijk verrassend, maar in elk geval
met de grootst mogelijke snelheid, de
operatiën te beginnen en voort te zetten, zonder
daardoor de krachten uit te putten. Boven
dien ook tijdens den veldtocht het
vereischt geen betoog zijn gunstigaangclegde
spoorwegnetten absoluut noodig voor
verplegingsdoeleinden, aanvoer van munitie,
geschut en zooveel andere zaken ; waarom
in de laatste jaren in Europa millioenen en
nogeens millioenen zijn uitgegeven voor ver
ruiming van bestaande, en het aanleggen van,
speciaal strategische, spoorwegen.
Hoe oppervlakkig en onvolledig de
voorafgaande uitjenzetting ook moge
werd geïsoleerd. Handel was met geen
ander land meer gaande. Ook Zweden en
Denemarken braken den laatsten tijd- alles
af. Daardoor moest er binnenkort een crisis
aanbreken. Fatsoenlijk overleg met
debolsjewiki is toch uitgesloten. Al hun pogen
is echter, om naar bulten door te dringen...
Propaganda, propaganda! is hun leus. Daar
mede hebben zij oorspronkelijk de matrozen
en de soldaten gewonnen, toen zij hun
beloofden den vrede te brengen. Te
BrestLitowsk hebben zQ wereld-propaganda mee
nen te voeren. In hun eigen land
beheerschen zij dépers geheel. Er verschijnt niets
anders dan bolsjewistische artikelen en
berichten. Omtrent de Novemberbe weging
in Nederland b.v. heeft men ons veel stuk
ken van Troelstra's revolutionaire rede
voering voorgezet, maar omtrent het
verdere verloop der zaak is Rusland geheel
onkundig gebleven.
Waarschijnlijk hopen de leiders nu ook
weer, op de Prinseneilanden het proletariaat
van de wereld tot hun richting over te halen.
Hoelangerde toestanden, die tegenwoordig
heerschen, in Rusland onveranderd kunnen
blijven voortbestaan, des te meer roest het
stelsel in, des te meer raakt de bevolking
er aan gewend, des te vreeselijker werkt
dus ook de kanker door, waar eenmaal alles
door verteerd zal blijken.
Toestanden als ia Rusland zijn te
ongeloofelijk, te geweldig, om precies te worden
beschreven. Men kan wel eens enkele epi
soden verhalen, doch het erge is de
algeheele ontzetting van de maatschappij.
Zoo iets lijkt echter alleen mogelijk in een
land met een groot in ellende verkeerend
proletariaat. Die alleen profiteeren ervan
tijdelijk. Ook de vaste arbeiders en de kleine
middenstand gaan er daarbij op achteruit.
Men zegt nu wel, dat Lenln met deze groe
pen tot een compromis zou willen komen,
om op die manier een steviger basis te
vinden, Het bolsjewisme zou zich dan ver
wateren. Maar misschien moet men liever
wenschen, dat het maar In zijn
onverval schten vorm uitzieken" kan.
TRAVELLER
IIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIilllllllllllllllllllllltllllmiHIIMIMIMHIMmimillllllll
ONZE LEVENSMIDDELEN
PRIJSVRAAG
Verlies in veevoer
Op de uitgeschreven
LevensmiddelenPrijsvraag is nog ingekomen een inzending
onder het motto: Salus publica me movlt",
welke inzending de Jury, in overleg met
de Commissie, bekroond heeft met een
prfls van ?200.?. Het bekroonde antwoord
bleek afkomstig te zijn van den heer J. de
Baan Hzn., te Arnhem.
De heer De Baan komt, na een uitge
breide bespreking der toestanden van vór
en tijdens den oorlog, tot zijn hoofddoel:
het verbouwen van veevoeder en de
veevoedering met voor menschen geschikt
voedsel. HQ is van meening dat men de ver
bouwing van zooveel veevoeder moet staken
en de zware gronden, die thans voor haver
en roggebouw in beslag genomen worden,
voor tarwe gebruiken, terwijl op de lichtere
gronden de boekweitverbouw weer kan
worden ter hand genomen.
Wat de vee-voedering betreft: inzender
staaft door tal van berekeningen het enorme
waardeverlies dat geleden wordt door de om
zetting van plantaardig voedsel in dierlijke
voedingsmiddelen, en spreekt zijn verbazing
uit over de ongelooflijke voedselverspilling
welke b.v. door het vervoeren van gerst
aan varkens (of het brouwen van bier) plaats
heeft. Volgens hem hadden voorraden mals,
rogge en haver gereserveerd of gebruikt
kunnen worden voor de volksvoeding: de
voedselnood zou in ons land dan niet zoo
hoog gestegen zijn. De heer De Baan be
weert dat Duitschland reeds lang het f t In
gezien dat de varkensfokkerij een gevaar
opleverde voor uithongering en deze fok
kerij dus beperkt moest worden: in Holland
ging meri er echttr maar mee door tot er
voor mensen en dier niets meer over was
en er zelfs geen gort en havermout meer
te rantsoeneeten viel ofschoon er in 1916
45 miilioen K.G. haver werd geoogst!
zijn, naar gehoopt wordt, zal zij toch
eenig inzicht verschaffen omtrent de
moeilijkheden welke zich bij het ontwerpen
van operatieplannen kunnen voordoen. In
vorige eeuwen waren de bezwaren minder
groot, althans tot het Napoleontische tijd
perk; men kon het opmaken daarvan dan
ook veilig uitstellen tot kort voor den aan
vang der vijandelijkheden. Maar door de
gestadige en steeds kolossaler geworden
vergrooting der legers, den niet minder
grooten vooruitgang der techniek en de
uitbreiding van het verkeerswezen is dit
niet meer mogelijk en worden de
operatieplannen vooruit ontworpen, en wel met
het oog op verschillende denkbare gevallen.
Dat hieraan ook groote nadeelen verbonden
zijn, laat zich gereedelijk hooren; op aller
lei gebied kunnen inmiddels groote verande
ringen zijn gekomen.
Nog een andere moeilijkheid doet zich
voor. Niettegenstaande overal het
spionnagestelsel schijnt te bloeien en ook op meer
eervolle wijze wordt getracht op de hoogte
te blijven van hetgeen bij een eventueele
tegenpartij geschiedt, is telkens gebleken,
dat door verkeerde inlichtingen groote mis
rekeningen te vreezen zijn.
En het toppunt van moeilijkheden is daar,
waar het noodig is, het operatieplan van
het geheele eigen leger te ontwerpen, in
geval naar meer dan ne zijde f ,"ant zal moe
ten worden gemaakt, hetzij zonder of met be
hulp van bondgenooten. Zal men naar beide
of alle zijden strategisch aanvallend of
verdedigend aanvangen, en zoo niet, naar
wslke zijde dan het eerste en naar welke
andere zijde het tweede kiezen?
Thans rest nog de vraag te beantwoorden
of de voorafgaande beschouwingen ook toe
passelijk zijn te achten op het gebied der
tactiek. Ten deele is dat ongetwijfeld het
geval; het initiatief met de moreele ver
heffing als gevolg geldt ook hier. Maar
verder durft in den laatsten tgd niet ieder
een te gaan, wel te verstaan wanneer men
onder verdediging geen volstrekt tijdelijke
bedoelt welke nimmer kan slagen, doch
eene waarbij van gunstige gelegenheden
gebruik wordt gemaakt om slagen toe te
dienen en zelfs den tegenstander te ver
volgen. De oorzaak, dat in dit opzicht steeds
meer weifeling is ontstaan, moet voorna
melijk worden gezocht in den vooruitgang
BIJ DE BURGERWACHT
Pa kreeg na een weekje zeuren
Op het laatst van Ma gedaan,
Dat hij met zijn kegelvrinden
Bij de burgerwacht mocht gaan.
Eerst moest Ma er niets van hebben
Stel je voor, zoo laat op straat,
Met dat troepje oude knapen
Deed hij hier of daar nog kwaad.
Hoe Mama ook redeneerde
Pa bleef bij zijn groote plan,
Tot hij zich had opgegeven
Als vrijwillig landstormman.
Excerceeren ging hij leeren
Met zijn grijze kameraads,
Vroeger had hij niets te zeggen
Nu kreeg hij de grootste praats. ?
Vroeger kreeg hij nimmer grokjes
Nee, dat vond Mama niet pluis,
Tegenwoordig kwam hij 's avonds
Wel eens zwaaiende naar huis.
Als Mama dan op dorst spelen
Sprak hij haar met kaffer" aan,
Als je wat hebt in te brengen
Ga je in de houding staan t"
Pa was kinderloos gebleven
Dat verweet hij nu zijn vrouw,
Onlangs na een excercitie
Viel ze van ontzetting flauw.
Vader moet en zal ik worden"
Commandeerde hij gewoon,
Doe je plicht en zorg voor luiers
Geef den Burgerwacht 'n zoon/"
Pa liet ook zijn haren verven
En hij liet een puntbaard staan,
Aan zijn hakken deed hij sporen
Om een goed figuur te slaan.
Dapper zong hij 't Wilhelmus
Na zijn tiende glaasje kats,
En dan sprak hij met zijn ouwe
Over piepers, snert en rats.
Op een dag van revolutie
Stond hij ergens 's nachts op post,
Toen er uit een donker hoekje
Een geweerschot werd gelost.
Met een kogel in zijn zitvlak
Werd hij gauw naar huis gebracht,
Toen begreep hij dat 't ernst was
Bij die stoere Burgerwacht.
J. H. SPEENHOFF
Illlllllltlllllllllllllllllllll
iiiiimiiiiiiiiimiiiimmiMi
DEVO
Geurige Sigaar
FABRIKANTE
N.V. DIEVENBACH's
Holl. Sigarenfabriek UTRECHT
Het is ons niet mogelijk de inzending
waarin interessante berekeningen en veel,
wetenswaardigheden voorkomen, hier gede
tailleerd te bespreken. Het doet ons echter
genoegen te kunnen berichten dat zij binnen
kort als brochure geplubllceerd zal wórden.
Namens de Commissie:
Mr. K. J A N s M A, Secretaris
der wapentechniek. De afstand, dien de
aanvaller onder het verdedigende vuur moet
doorloopen voor hij gekomen is op
het punt vanwaar hy den beslissenden
storm kan beginnen, is steeds grooter
geworden; de snelheid waarmede ge
vuurd kan worden; de nieuwe wapens die
als het ware leder op zichzelf, wat het aantal
weg te slingeren projfctlelen aangaat, met
een geheel bataljon infanterie gelijk staan,
hebben ongetwijfeld de kracht van den ver
dediger in hoogere mate verhoogd dan die
van den aanvaller, vooral wanneer hij achter
natuurlijke of kunstmatige dekkingen kan
vuren en den aanvaller deze niet geboden
worden. Op dien grond wordt dan ook vrij
algemeen de stelling verkondigd, dat een
tactische aanval in front op een ongeschokten
verdediger, die ook overigens in niet
ongunstigen toestand verkeert, tot de uiterst ge
vaarlijke ondernemingen behoort.
Weinige jaren voor het uitbreken van den
tegenwoordigen oorlog heeft echter de
generalissimus van de einde October
strijdende geassocieerde legers door een
rekensom trachten aan te toonen, dat de zoo
even genoemde factoren juist het gunstigst
voor den aanvaller zijn; allicht zullen velen
uit de ervaring van de laatste weken het
gevolg trekken, dat zijn meening de ware
is. Ondertusschen is dit toch zeer twijfel
achtig. De groote voordeelen, welke Gene
raal Poch heeft behaald en nog steeds
verkrijgt, kunnen zeer goed aan andere oor
zaken te danken zijn; zoo bijv. aan de
overmacht, door Amerika's hulp verkregen
en het geschokte moreel aan Duitschc zijde.
In het algemeen is het gevaarlijk wiskun
dige beschouwingen op de krijgskunde toe
te passen; op het eind der 18e eeuw kwamen
daardoor zóbespottelijke beschouwingen
te voorschijn, dat men die thans niet zonder
hoongelach kan lezen. En ruim een eeuw
vroeger hebben de wiskunstenaars den
vooruitgang van vestingoorlog en vooral
vestingbouw ernstig tegengehouden. Zelfs
nog veel later, ook in ons land, heeft de
overmatige beteekenis, door verscheidene
militairen aan de wiskunde gehecht, schade
gedaan aan de beoefening der krijgskunde.