DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 15 Febr. '19. - No. 2173 Teekening voor de Amsterdammer" van fordaan «OM DE R "T\ BDEM0 i &PAU Is ergelljker misgreep denkbaar, dan 't giste ren uit Parijs gekomen en door onze geheele pers overgenomen telegram: dat Minister Hijmans van de Vredesconferentie die Neder iandsche grondgebieden heeft opgeeischt, terwijl reeds even later blijkt, dat hier juist niets van aan is? Wanneer men opzettelijk in Holland woede en wantrouwen tegen België zou heden willen stoken, had men niet beter kunnen doen. Zoo'n bericht dringt natuurlijk in alle kringen door, en vol zorg roept men schande over de Belgen. Die nieuwe verbittering blijft zitten. Als later blfjkt, dat er niets van aan is, en dat de Belgische Regeering zulke eischen integendeel niet heeft gesteld, dan, ja, dan Tinden sommige onzer correspondenten nóg aanleiding, terwijl zrj natuurlijk geheel niet ingewijd zijn, er aan toe te voegen, dat België het toch eigenlijk wél heeft willen doen, maar.... De sensatie is bereikt! Onbedoeld is ook bereikt, dat de tegenover de Europeesche politiek zoo dringend gewenschte harmonie tusschen Nederland en België weer belang rijk en noodeloos is bedorven l Zulke gebeurtenissen leveren het krach tigste pleidooi voor het plan van den Minister van Karnebeek, om aan z'n departement te verbinden een: INLICHTINGENDIENST VOOR DE PERS Wat heeft 't ons reeds een schade gedaan, dat deze gedurende den oorlog ontbroken heeft! Geweldig en vrijwel onherstelbaar zijn de nadeelen geweest, die onze dag bladen door hunne totaal onvoldoende in. zichten in de eischen en lijnen van Nederland's buitenlandsche staatkunde, aan ons MIIHIIIUIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII EEN ZESTIGJARIGE F. VAN DER GOES door W. H. VLIEGEN In vrij breeden kring, die niet allén menschen van de S. D. A. P. omvat, werd op 13 Februari ,1919 de zestigste verjaardag gevierd van den heer F. v. d. Goes, een der oprichters van de S. D. A. P. en daarna en nog steeds een harer meest bekende weten schappelijke voorgangers. Wie de intrede van v. d. Goes in de socialistische beweging van ons land mee maakte en de toenmalige beweging en den binnenkomende kende, heeft moeilijk kunnen ' denken dat die nieuweling een blijver" zou zijn. De beweging verkeerde in een vrij ruwe, tamelijke anarchistische periode en de binnentredende was een man van be schaving, een geletterde, van aristocratische afkomst en met aristocratische manieren, die de meest gesoigneerde taal sprak en den fijnsten stijl schreef. En uit heel zijn doen en laten duldde niets erop dat hij eenig plan had die eigenschappen ter wille van wat dan ook, door andere te vervangen. In een minimum van tijd stond hij dan ook met de toonaangevers, vooral met het toenmalige hoofd der beweging, de heer Domela Nieuwenhuis, op voet van de meest welgemeende vijandschap. De heer v. d. Goes vond dat de heer Domela een slecht leider was, dat hij den strijd voor de socialistische beginselen op verkeerde manier voerde, dat hij het proletariaat van die dagen neerhaalde in plaats van ophief en hij dacht er niet land berokkend hebben. Het Is toen de groote fout van 't Departement van Buitenlandsche zaken geweest, niet te hebben gezorgd.dat de voornaamste redacteuren behoorlijk over de richting der regeering, over de behandeling der incidenten en over de beoogde resultaten op de hoogte werden ge bracht. Aan de vrijheid der pers had dit niets te kort gedaan. Ook niet aan haar recht om zich elders inlichtingen te ver schaffen. Maar bj| de groote beteekenis, aan persuitingen toegekend, n tegenover het buitenland, n tegenover de eigen pu blieke opinie, had samenwerking moeten zijn gezocht. Nu is er maar op los geschre ven, en dit komt ons duur te staan. Wat een onheil is er bv. niet gesticht ten tijde van de schepenrequisitie. Wat dwaasheid was 't, dat bij de onderhande lingen over de kolenleverantie's met Duitschland, de publieke stemming in Nederland niet is beheerscht door de Nederiandsche regeering, doch door de Duitsche am bassade, vanwaar de reporters gretig hun licht opstaken, ter ondermijning van 't Nederiandsche standpunt. Over 't geheel kunnen wij de ten onzent in zwang zijnde reportage over zulke gewichtige vragen van buitenlandsch beleid niet beN.V. PAERELS Meubileering M". COMPLETE MEÜBILEERING -: BETIMMERINGEN : Rokin 128 Telef. 4541 N ?llllllllllllllllllllllllllllllllllllllttlllllllHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII wonderen. ZQ bestaat er in, dat de verslag gevers bij allerlei geheimzinnige bronnen, meestal heele of halve ambtenaren, om nieuws moeten grasduinen, en dit dan heel gewichtig overbrengen; talrijke schadelijke misverstanden zijn daardoor gekweekt. Het plan van den nieuwen Minister is zeer juist. Alleen zouden wfl hieraan toe willen voegen, dat zoo de voor de vervulling van deze functie, genoemde naam inderdaad authentiek is, deze benoeming een persi flage op de uitnemende bedoeling zou zijn! Men zou dan iemand op 't oog hebben, die steeds door een geheel falikanten kijk op de politieke omstandigheden aan den dag heeft gelegd, en door zou gaan, ons land in de verkeerde, fatale richting te sturen. De Minister bedenke, dat men not measures" de hoofdzaak is. Is hier soms weer de invloed merkbaar van die vloekwaardigste,'aller machten, welke ons land reeds zoo oneindig veel kwaad berokkend heeft, en nog doorgaat dit te doen: DE DUITSCHGEZINDE ANTI-ENTENTEKLIEK in Den Haag, met hare vertakkingen elders? Er is geen merkwaardiger en gevaarlijker formatie denkbaar! Geheel los van Kroon en Hof, los ook van de verantwoordelijke regeering, heeft deze kliek den geheelen oorlog door ennog thans haren invloed op allerlei wijzen we ten te doen zegevieren. Dom, bekrompen, on-nationaal en karakterloos, heeft zQ niet temin 't beleid Cort van der Linden weten te suggereeren in de richting, die ons land nu nog in zoo'n ongunstige positie doet verkeeren; en zoekt zij ook weer, hoe 't lukt weet men nooit precies, de tegenwoor dige regeering te biologeeren. Zij is het, die de organisatie van onze vertegenwoordiging te Parjjs, in dit gewich tigste van alle momenten, half en onvol doende werk doet blijven. Zij is het, die niet aflaat te intrigeeren tegen de benoeming van een man als Van Vollenhoven te Brussel, omdat die daar te goed Nederlandsen werk doet, men leze maar eens hoe de Standaard" van l O Febr. aan 't insinueeren is, met het knoeiers blaadje De Toorts" mede. Zij is het, die degelijke verzorging van de Nederiandsche belangen in de buitenlandsche pers zal tegenwerken. Zij heeft in de kwestie's met België honderdmaal meer gestookt en gehitst, dan noodlg is. Zij is het, die nog steeds de regeering, het parlement, de pers, ja, de natie in haar ge heel, ervan weet terug te houden een onom wonden en krachtige politiek voor 't Neder iandsche belang te voeren.welke in Nederland eindetijk weer eens wat idealisme en prestige zou kunnen doen herleven, maar niet naar den zin van dien onvaderlandschen bent en deszelfs tradities en relaties zou zijn! IIMMIHHHIIIHIIIIIMIMIIII iiiiiiHiHiiiiiimiimiiuinMMitMiiifiiMiiiiiitmiiiiiinmi OELOF AITROEN Kalverstraat 1 Opgericht 1850 TELEFOON 658 N Paarlen, Brillanten Goud, Zilver en Horloges Uitsluitend «erst»kwaliteit aan van zijn hart een moordkuil te maken, maar zei het, ronduit en scherp. Dat gaf strijd, voor v. d. Goes een strijd die hem dwong om dieper door te dringen in de socialistische wetenschap en historie en politiek, wat hem tot vrijwel den eerste maakte in ons land van wie men zeggen kan dat hij er ernstig naar streefde om van de socialistische beweging iets anders en beters te maken dan een beweging van door ellende oproerig geworden proletariërs, zon der doel of stuur. Hoe interessant het ook zou zijn, het is hier de plaats niet om den strijd van die dagen tusschen Domela Nieuwenhuls en v. d. Goes na te gaan, genoeg is het te vermelden dat h? uitliep op royement van den laatste door de afdeeling Amsterdam van den Soc. Dem. Bond. Een paar jaar later vinden we hem onder de 12 apostelen" die het initiatief namen tot de oprichting der S. D. A. P. Dat zal op 26 Aug. 25 jaar geleden zijn en gedu rende al die jaren is v. d. Goes geen dag uit het eerste gelid der partij weggeweest. Werd hij vórdien door de beursbezoekers tot tweemaal toe van de Amsterdamsche Beurs en door de socialisten uit den Soc. Dem. Bond gedrongen, nu was hij een der meest geliefde en der meest geziene leiders, van een steeds groeiende partij. Ook in deze partij heeft hij strijd gevoerd, er zijn tijden geweest dat hij, als een der kopstukken van de Marxistische oppositie, tegen de meerderheid onder Mr. Troelstra, en niet minder tegen ondergeteekende, feilen si r ij d voerde, maar die strijd heeft geen verwijderenden invloed gehad. Toen eerst tlllllMIIIIIIIMIIIIIUIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIMIIIIItlllllllllllllmlIIIIIIIII Gorter en later mevrouw Roland Holst de S. D. A. P. verlieten, ging v. d. Goes, ofF. van der Goes Neen, Nederland, deze stille, onverant woordelijke kracht is gén hersenschim! Vier jaar lang is zij 't geweest, die tot uw schade alle andere krachten in Neder land onder haren druk heeft weten te houden. Zij heeft 't nog niet opgegeven. Of Neder land daardoor achterop komt, of wij de natuurlijkste verbintenissen verzaken, of onze innerlijke kracht en ons uitwendig aanzien verloren gaan, wat raakt het haar, zoolang zij maar gerust op haar stok paardjes kan blijven doordraven! Een van haar voornaamste bedoelingen is thans, uit pure ergernis en teneinde het stelsel der geallieerden te bederven, tusschen Nederland en België kwaad bloed te onderhouden. v. H. IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIHIII iiiiiiiiiiitmiiitiiitiiiiituiiiiiiiiii ONS HUIS" door prof. dr. H. BRUGMANS Deze wereld is nu eenmaal vol tegen stellingen en daardoor noodwendig vol strijd, soms heftigen en zwaren strijd. De antithese viert hoogtij in geestelijke dingen, in de staatkundige verhoudingen, in de maatschap pelijke ontwikkeling, in den strijd om het bestaan even goed als in de worsteling om vooruitgang en licht. Zonder strijd kan het menschdom nu eenmaal niet verder en hooger komen. Maar niet alleen door strijd gaan wQ vooruit. Naast de tegenstellingen staan de correlaiiën, de verbindingen. Naast de anti these is er als factor voor groei en ontwik keling de synthese. De scheikunde omvat noodwendig ook de kennis der verbindingen. En nu is het merkwaardig, dat juist in dezen tijd van feilen strijd op velerlei gebied omge keerd weer wordt gestreefd naar samen werking. Na den oorlog sluit men niet alleen vrede, maar traeht dien ook duurzaam te maken; het doel van den strijd kan ten slotte niet anders zijn dan een betere, hoogere samenleving. Het gescheidene moet nood wendig weer worden samengevoegd; de antithese moet voeren tot synthese; zelfdoel kan zij nimmer zijn. Dat geldt vooral op maatschappelijk ge bied. Wij hebben jaren lang geleefd onder de leuze van den klassenstrijd; wie door de natuur der dingen op vrede en eendracht waren aangewezen, hebben elkander als natuurlijke vijanden leeren beschouwen. Maar ook hier zal ten slotte de natuur sterker blijken dan de leer. Want onze menschelijke natuur, hoe egoïstisch ook in menig opzicht, drijft ons naar onze medemenschen; zij stoot hen niet af, maar zoekt hun mede werking. Zoo moet er van zelf meer samen werking komen, omdat wij nu eenmaal de samenleving vormen. Samenwerking dus en, op hooger plan, samenleving daarnaar heeft Ons Huis" in de Rozenstraat nu reeds meer dan een kwart eeuw gestreefd en waarlijk,niet zon der succes. .Ons Huis" heeft den klassen strijd nimmer aanvaard, zelfs geen klassen, geen standen als zoodanig ooit erkend. Het heeft zich altijd gewend tot de menschen alleen, onverschillig wat hun beroep of bedrijf, hun levensstandaard of bestaanseisch was. Ook naar staatkundige of ker kelijke overtuiging is nimmer gevraagd. Het onmiddellijke contact van mensch tot mensch is daar steeds gezocht en in den regel ook gevonden. Door onderling te geven van geestelijk bezit, werd zoo ieder rijker dan hij te voren was geweest. Want dit onderscheidt Ons Huis" van vele andere, ook oudere instellingen in ons vaderland, het heeft nimmer stoffelijken nood willen leni gen; het heeft steeds geestelijken nooddruft gesteund. De stichters wisten het wel, dat ten slotte geestelijk leven slechts zeer ten deele verband houdt met ons stoffelijk bestaan. En zij wisten ook dit, dat geestelijke schatten altijd veel kostbaarder zfln dan stoffelijke, omdat zij den mensch nimmer kunnen worden ontnomen. Het zijn de schatten, waarvan reeds de Schrift zegt, dat de mot en de roest ze niet kunnen verteren. Zou werkt Ons Huis" reeds vele jaren met toewijding aan den geestelijken en dus ook aan den zedelij ken opbouw van het volk van Amsterdam. Het vond daarbij steeds den krachtigen steun van onze medebnrgfrs, niet het minst in de laatste jaren ook van het gemeentebestuur. Krachtige steun schraagde ook in den schoon veel gevoelende voor hun opvat tingen, niet mee. De strijdwijze van de Tribunisten zouden hem trouwens, evenmin als vroeger die van Domela Nieuwenhuis, veroorloofd hebben in hun midden iets anders te doen dan nieuwen strijd aan te binden. Een eigenlijk politiek agitator is v. d. Qoes niet, voor parlementariër voelde hij niet de roeping, hij is allereerst en vooral docent, leeraar, in woord en schrift. Voor de open bare meeting denkt men aan hem niet gauw, voor den cursus is hij de meest gevraagde. Zijn leven lang heeft hij geschreven. Wie al zfln geschriften bijeen wist te verzamelen, zou een dikke bundel doen ontstaan, waarin geen stuk dat de lezing niet waard zou zijn. Toch meestal kleinere geschriften, veel brochures, en een lange lijst van tijdschriftartikelen. Hij was jaren redakteur van het tijdschrift De Nieuwe Tijd", thans van de Socialis tische Gids". Vór zijn soclalistischen tijd be hoorde hij tot de bekende Tachtigers en schreef hij goede, diepgedachte verhande lingen over litteratuur en politiek in de Nienwe Gids. In het Tweemaandelijks Tijd schrift, onder redactie van Van Deyssel en A. Verwey schreef hij belangrijke studies over Nieuw-Malthusianisme, over Staatspensionneering, over Feminisme, over Histo risch materialisme, terwijl Van Eeden's kolonisatieplannen hem in het begin dezer eeuw aanleiding gaven tot grondige verhan delingen en scherpen spot. Overal weerde hij de aanvallen op de Marxistische theoriën met groote bekwaam heid af, Treub, Kernkamp, de Vooys en anderen vonden hem steeds ten strijde gereed. En altijd in een proza waarin de taal AUDIËNTIE BIJ WILSON Welkom, welkom groote Wilson Welkom in ons gastvrij Land, Koolzuur Soda en een maagpomp Houden we al bij de hand. Maar die hebt ge hier niet noodig Want hei is bij ons nog schraal, Breng een vet- en broodkaart mede Anders krijgt ge hier geen maal. Melk wordt one hier door de boertjes Heelemaal niet meer gegund, Hoogstens is dat slappe grokje: Water met wat melk verdund. Heel de voedsel-distributie Gaat maar treurig en onbil'k, Zeker roept ge op zijn Engelsch: Holland, Holland rule the milkl" Stap eens naar de Tweede Kamer Luister eens hoe Duijmpie knort, Als er over kunst-subsidie Door ter Hall gesproken wordt. Voor een Rembrandt of een Rubens Geeft uw land graag een millioen, Maar in ons benepen Staatje Wil men voor de kunst niets doen. Wees niet bang voor Revolutie Daarvoor zijn we h'ier te glad, Als de Rooden op gaan spelen Dan beloven we maar wat. En wanneer ze oproer maken Waarschuwt men ons zoet publiek. Voor een flinke zak vol roebels Spelen we wat Bolsjewiek. Als ge Holland wilt bekijken Ga dan ook eens naar Maastricht, Naar Zeeuwsch-Vlaanderen en Zeeland Dat daar aan de Schelde ligt. Al die Limburgers en Zeeuwen Willen Ne'derlanders zijn, Groenendael moet je negeeren Die meneer speelt met een mijn. Stap ook eens naar Amerongen Waar de oude Keizer woont, Die door buitenlandsche bladen Nog ons Land wordt uitgehoond. Iedereen wil hem bestraffen En er wordt om hem geloot, Voor hij goed en wel berecht is Is hij van ellende dood. Maak naar Wieringen 'n reisje En bezoek dien hubschen Prins, Die verdraaide grappenmaker Is al weer wat geks van zins. Laatst heeft hij zich laten filmen En nu hoort men binnenkort, Dat hij jeune-premier bij Royaards Of komiek in Scala wordt. Spreek ook even den Minister Van Financiëen nog an, Praat wat over de belasting Die ons Volkje dokken kan. Want al vochten we niet mede Heusch, we hebben toch ons part, Die vervloekte Duitsche oorlog Kostte ons een dik milliard. Spreek vooral geen Duitsche woorden Want dan wordt ge onverwacht, Voor Spartakus uitgescholden En door dienders opgebracht. J. H. SPEENHOFF DEVO Sigaar FABRIKANTE N. V. DIEVENBACH's Holl. Sigarenfabriek UTRECHT IIIHIIIHIh ....... l ...... l ..... IHIIMIIIIIIMIII ...... l ..... I1IIIIIIIIIIIIIIIIIIII1IIIU gehanteerd werd met elegantie, met smaak, want v. d. Goes voert een stijl die maar zelden overtroffen wordt in fijnheid en juist heid van uitdrukking. Doordien hij geen parlementaire loopbaan heeft gezocht alleen de Hilversumsche gemeenteraad mocht hem een 5-tal jaren in zfln midden hebben treedt zijn figuur niet zoo naar buiten als die van veleanderen maar in de partij zelf is hij niettemin een man van groote zeggenschap en positie. Gedurende den oorlog heeft hfj in de buitenland-rubriek van Het Volk, waarvan hij sinds een 7-tal jaren de redakteur is, dag aan dag tegen de Duitsche plannen en verwachtingen gestreden, zijn scherpe zin voor recht en waarheid deed hem ook in dit opzicht terstond en krachtig partij kiezen. Er zullen velen in den lande zfln geweest die den 13en Februari niet hebben laten voorbflgaan zonder hem een gelukwensch te brengen of te sturen, want deze man van aristokratische afkomst die zoo'n trouw en niettegenstaande zijn groote gaven bijna nederig strijder voor de demokratie en het socialisme is geworden, is eene inderdaad fiooge figuur, die niet voorbijgaat zonder het milieu waarin ze komt en staat, intelfectueel en moreel te verheffen. Daarom vlnde ze heden ook in dit week blad de waardeering die op een 60sten verjaardag niet grooter behoeft te zfln dan op andere dagen, doch waarvoor het goed is dat zoo'n dag de gelegenheid biedt er openlijk van te getuigen.