22 Febr. '19. No. 2174 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VO OR NEDERLAND PAUL BROMBERG. Schouw. Schrijfster van dit artikel De Vrouwen en de Volkenbond In groote lijnen is hij thans tot stand gekomen, de bond van volken, en daar mede is de eerste schrede gezet op het pad dat naar een duurzamen vrede zal moeten voeren. Toch, al is het aanvankelijk resul taat bemcedigend, en al is het te be grijpen dat presi dent Wilson met minder bezwaard gemoed Parijs verliet dan hij wellicht had durven hopen, zoo zou het van al te groote naïveteit getuigen als we meenden dat de zaak van den volkenbond thans geheel in orde is. Dat zich nog tallooze bezwaren zullen voordoen, wie die er aan twijfelt! Het einde van den oorlog is zoo anders geweest dan velen het zich hadden voor gesteld. De langen duur van den strijd heeft zooveel grooter verbittering gezaaid, heeft de kloven tusschen overwinnaars en ver slagenen zóbreed en diep gemaakt, dat het de grootste inspanning zal kosten ze te overbruggen. Deze gedachte drong zich al bijzonder sterk aan mij op bij het doorbladeren van het Rapport van het Internationaal Congres van Vrouwen dat van 28 April tot l Mei 1915 in Den Haag is gehouden. Hoe idealistisch waren wij vrouwen toen gestemd, en niet enkel wij vrouwen, maar ook vele mannen die hoopten dat deze daad van vrouwen uit alle beschaafde landen nog van invloed zou kunnen zijn op de wereld gebeurtenissen. En thans? Een dergelijk congres zou op dit moment nog niet mogelijk zijn; het oorlogsmonster heeft te diep ingevreten in de gemoederen en vijandschap en verbit tering doen ontstaan, waar toen nog slechts gemeenschappelijk lijden en afschuw over het wereldgebeuren bestond. Toch is het te hopen dat meerdere van de op het Haagsche Vrouwencongres aan genomen resoluties in vervulling zullen komen. Een deel der toen uitgesproken meeningen zullen ongetwijfeld bij de defi nitieve vredesbesprekingen gelden; de vredesbonden hadden ze eveneens op hun programma en vele ervan komen voor onder de veertien punten van president Wilson. Maar vór alles mogen we vurig wenschen dat uitvoering zal worden gegeven aan het in 1915 genomen besluit, waarbij den wensen werd uitgesproken dat terzelfder tijd en plaats waar de vredesonderhande lingen zullen worden gehouden, zal bijeen komen een Congres van vrouwen, waar door het mogelijk zal zijn aan de onder handelaars over den vrede de wenschen II1IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIII1IIIIMIIIIIIIMIH1IIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII BUNZINGS Men schrijft ons uit Barneveld : Deie bekende roofdieren, die voorheen aan het jachtveld en aan den kippenstapel zoo veel schade veroorzaakten, komen in deze streken bijna niet meer voor. Wegens de abnormaal bo ge prijzen, die de laatste jaren voor de huid betaald worden, heeft bijna iedere boer zelf stroppen of klemmen aangeschaft, waarmede hij deze beesten zóschoon wegvangt, dat bijna van algeheele uitroeiing kan worden gesproken. Een jachtopziener althans, die voorheen soms wel 100 bunzings per winter bemachtigie, verzekerde ons, tijdens den huldigen sneeuwval nog geen enkel spoor dezer dieren te hebben aangetroffen. Hoewel deze veranderde toestand voor de jachtopzieners een schadepostje beteekent, zijn hiermede tóch zoowel jagers als iioeren ten zeerste gebaat, Hdbl. Avondbl. 11. 2. 19. Dit berichtje verdient ontrukt te worden aan de vergetelheid. WIJ willen aannemen, dat het de volledige waarheid bevat. En dan zou ik graag het adres van dien jacht opziener willen hebben, om nadere bevesti ging te krijgen over dat getal van honderd bunsings en de uitgestrektheid van het ge bied, waar hfl ze buit maakte. Als een jachtopziener een jacht van duizend hectaren te verzorgen heeft, dan is dat al genoeg, maar laat onze vriend in Barneveld nu eens drieduizend H. A. voor zijn rekening hebben. Nu zou het wel interessant zijn, om te weten, hoe het met de jacht op dat terrein gesteld is geweest in de jaren, toen daar honderd bunzings per jaar te be machtigen waren. Was het jachtveld toen waardeloos? En zal het nu beter worden, der vrouwen van de beschaafde wereld kenbaar te maken, en practische voorstellen namens de vrouwen te doen aandeviedesconferentle. Het zal ongetwijfeld noodig zijn dat ook de stem der vrouwen gehoord wordt bij de definitieve vredesbesprekingen. Meer nog dan wij in 1915 konden vermoeden, is er in de oorlogsjaren gebeurd waardoor de wereld totaal van aanzien is veranderd. Meer dan ooit geldt thans het zoo dikwijls uitge sproken woord, dat er een nieuwe maat schappij moet worden opgebouwd, omdat zooveel van het oude is verdwenen of niet langer bruikbaar kan zijn. Maar om tot die nieuwe wereldorde te geraken, zijn alle krachten noodig, ook die van de vrouwen. Ook zij moeten op hun post staan en waak zaam zijn, niet enkel voor eigen belangen, maar bovenal voor die der gemeenschap. En welke groote belangen staan er op het spel l Het zal niet zoo gemakkelijk'zijn het baat zuchtige menschdom met zijn hartstochten en begeerten te brengen tot vredelievende verhoudingen; met den besten wil van de wereld zullen botsingen en meeningsverschillen tusschen de volkeren niet uitblijven, ondanks het bestaan van den volkenbond. Slechts in uitersten nood zullen zij, die onwillig zijn zich aan de opperste uitspraak van den bond te onderwerpen daar de macht der wereld daartoe gedwongen worden, aldus verklaarde president Wilson. Het zal er dus om gaan die geneigdheid om zich aan de uitspraak van het volkerengerecht te onderwerpen, bij de menschen aan te kweeken, hun zeden in die richting te leiden. Wie zullen hiertoe beter kunnen medewerken dan de vrouwen, de moeders vooral omdat deze zulk een overwegenden invloed hebben bij de opvoeding van de kinderen? Ook dit was een van de resoluties van het Haagsche Vrouwencongres, dat de op voeding van de kinderen er op gericht zou zijn, dat hun denken en verlangen zou uit gaan naar het ideaal van een duurzamen vrede. Maar om haar invloed zoo krachtig mo gelijk te doen geiden, zullen alle vrouwen van de bij den volkenbond aangesloten landen in het bezit moeten worden gesteld van haar volledige politieke rechten. Dif was dan ook de hoofdeisen van het congres, en het zal in de eerste plaats de taak der vrouwen zijn om dezen eisch met de noodige kracht naar voren te brengen bij de Vredesconferentie. Een ander zeer belangrijk punt is de internationale regeling van den arbeid voor mannen, vrouwen en kinderen, zooals men weet een der artikelen van de Grondwet van den Volkenbond. Hoe zal deze arbeid ooit goed en recht vaardig kunnen worden geregeld zonder medezeggenschap van de vrouwen ? Moeten de vrouwen opnieuw dulden dat de mannen alleen zullen hebben vast te stellen hoeveel en welken arbeid door de vrouwen zal mogen worden verricht ? Zullen zij alleen het recht hebben de loonen te bepalen, de j arbeidsvoorwaarden te regelen ? En zullen enkel de vaders van de wereld iets te ver tellen hebben over den arbeid der kinderen, of zal men zoo verstandig zijn ook naar het oordeel der moeders te vragen ? liiiiliiimmii nadat al die bunzings zijn uitgeroeid ? Het zou werkelijk van groote practische waarde zijn, indien wij eens volledige en juiste gegevens konden krijgen over den toestand in de laatste drie jaren met bunzings en de komende drie jaren zonder bunzings, ge steld, dat die boeren er werkelijk in geslaagd zouden zijn, om die dieren allemaal uit te roeien. En nu onze kippenstapel. Als ik mij goed herinner, dan zijn de aanvoeren ,op de Barneveldsche eieren markt in de laatste jaren nu niet zoo bijzonder schraal geweest, ondanks den kippevoernood. Zouden we ook te weten kunnen komen, hoeveel schade in de afgeloopen jaren door de bunzings aan den kippenstapei is veroorzaakt, hoe veel eieren ze hebben verorberd, hoeveel kuikens, hoeveel hoenders ? Het zou zijn nut hebben, na te gaan, hoeveel schade in denzelfden tijd is veroorzaakt door de ratten en dan ook die cijfers weer eens te verge lijken met de volgende jaren, verondersteld dat ze bunzingloos blijven. Dat is gemak kelijk te bereiken, want er is geen roofdier, dat zoo gemakkelijk in den val loopt, als de bunzing. En de bontwerkers? Zijn die ook blij, dat ze op deze manier weldra van een be langrijk deel van hun grondstoffen verstoken zullen zijn ? Ik vrees, dat in het eind die boeren nog wel op hun neus zullen kijken en hoop, dat ze naast hun kippenfokkerij ook de wenschelijkheid gaan erkennen van op zijn minst een zekere mate van lank moedigheid jegens de bunzings. Met dat oud-testamentische uitroeien" moest het nu eindelijk eens gedaan zijn. Het Barneveldsche land met zijn bosschen en beekjes, akkers en weiden, is voor bunzings als een paradijs, want die dieren houden van water en van dekking. De volksverbeelding maakt zich van die stinkdieren" vaak een geheel verkeerde voorstelling. Letterlijk en spreekwoordelijk staat de bunzing in een kwaden reuk. Zelfs natuurhistorici van naam Ook voor deze hoogst belangrijke aange legenheid is het noodig dat uit alle landen de stem der vrouw zal worden gehoord. Het is dan ook een groote noodzakelijkheid dat het Congres van vrouwen zoo spoedig mogelijk bijeen zal worden geroepen, opdat er een machtigen invloed van de vrouwen der geheele wereld op de verdere beraad slagingen over de toekomst der menschheid zal uitgaan. Of er kans bestaat dat men naar haar stem zal luisteren ? De Amerlkaansche vrouwen hebben onder leiding van Mrs. Carrie Chapman Catt een groote vergadering gehouden en daar den eisch doen hooren dat de Vereenigde Staten van Amerika een evenredig aantal vrouwen in de vertegenwoordiging van Amerika ter Vredesconferentie zouden opnemen. Tijdens zijn verblijf in Frankrijk heeft president Wilson de deputaties van Fransche vrouwen ontvangen die hem eveneens kwamen vragen ertoe te willen medewerken dat de vrouwen medezeggenschap zouden hebben bij de vaststelling der vredesvoorwaarden. Ook deze vrouwen gevoelden dat er geen sprake kon zijn van een blijvenden vrede tusschen de volken, wanneer men niet mede naar de stem der vrouwen zou luisteren. President Wilson antwoordde dat alles wat bij mogelijkheid door Kern zou kunnen worden gedaan, ook gedaan zou worden. Meer kon hij niet beloven. Maar we weten dat de president der Ver. Staten een goed feminist is en tevens een man van zijn woord. Bijgevolg was zijn antwoord hoopvol. Doch hoe machtig ook, allén beslissen kan hij niet. Het zal dus goed zijn dat de vrouwen zelve aan het werk gaan, en dat het Internationaal Comitévan Vrouwen voor Duurzamen Vrede thans de handen aan den ploeg zal slaan. F. S. VAN BALEN-KLAAR iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii Nieuwe Meubelkunst In den laatsten tijd ondervinden de jonge binnenhuis-ontwerpers allengs meer waar deering. Groote instellingen doen van hun belangstelling in de nieuwe meubelkunst door opdrachten blijken, fabrieken bieden den kunstenaar ruimer arbeidsterreln; alom komt er grootere appreciatie. Onder de groote huizen, die hiervan ge tuigenis hebben afgelegd behoort Liberty, wier firma (Metz en Co.) ongeveer een half jaar geleden Paul Bromberg als interieur ontwerper aan haar meubelafdeeling verbond. Liberty zag in, dat thans het oogenblik om een nieuwe richting in te slaan was aan gebroken. Haar slagen zou zijn gelegen in het tot stand brengen van harmonie tusschen den geest des tijds, de individualiteit van den opdrachtgever?en het te scheppen interieur. Deze overweging deed haar be sluiten den jongen Bromberg geheel vrij te laten in zijn besprekingen met den opdracht gever en hem vrije keus te laten uit al het materiaal in haar magazijnen voorradig. De kunstenaar kwam met den cliënt op het eerste plan, de verkooper trad bescheiden terug. Wat de heer Bromberg uit deze prachtige gelegenheid, die hem door de h' rma Metz en Co. werd geboden tot nu toe maakte, kan men uit de expositie van een vijftal door den kunstenaar ontworpen modelkamers, die de firma gisteren in haar huis heeft geopend bewonderen. (Hierboven vindt men twee reproducties uit deze modelkamers afgebeeld). Van de weelde aan materialen en orna menten die Bromberg in de magazijnen van Liberty bijeen vond, is hij geslaagd een vijftal interieurs te scheppen, die vooral uit munten door hun harmonisch geheel in tint en lijn. Naar zuiverheid heeft de jonge kunstenaar gestreefd boven vormenweelde, waardoor zijn ontwerpen zijn van een artisticiteit, die ontdaan is van bijsmukjes. Voordat hij aan de eigenlijke meubileering van zijn modelkamers begon, heeft Bromberg gezorgd eenheid te scheppen in grondbedekking verlichting en wandbekleeding, deze toch zouden den grondslag vormen van het plan waarop hij verder zou bouwen. Voor de grondbedekking vond hij in Liberty's magazijnen een ruime sorteering van stoffen aanwezig; met eigenaardigen durf waagde hij in de studeerkamer een blauw vloerkleed bij groen behangen muren, wat op het eerste gehoor vreemd aandoet, en toch een goede keus bleek te zijn. Aan indirecte verlichting, welke, om de intiemere sfeer die zij schept, den laatsten laten zich om der wille van co.itrast of schil derachtigheid verleiden tot allerlei ophitsinp. De belde Miülers die in hun Tiere der Heimat" werkelijk veel gedaan hebben, om de natuur tot de menigte te brengen schrij ven over den bunsing het volgende: .Welen eine niedere Natur ist der Iltisl Wahrend der edele Marder Dacher und Baume erklettert und flink und lustig dahin springt, schleicht, mit eekrümmten Rücken und tief gehaltenem Kopf der trage Slanker im Winkel und auf der Mistslatte umher und füllt sich den Wanst mit allerlei Abfallen, die ihm in den Weg kommen"... en zoo gaat het dan voort: zuivere dierkundedemagogie. De waarheid is.. ja, dat weet ik zelf niet. Die bunzings leiden nog al een ver borgen leven, en wat de menschen in hun dagtlpsch bedrijf van hem ondervinden, komt wel voor een groot deel neer op schade aan den kippenstapel, zoodat zij licht denken, dat hij altijd achter de kippen aan zit. latusschen eet hij ook graag visch en gaat te water, om ze te vangen. In het Naardermeer neemt hij met groote onpar tijdigheid zoowel de eieren van de koeten als die van hun erfvijanden, de bruine kiekendieven. Den visscher tracht hij weer te verzoenen door ook kikkers te vangen, heel veel zelfs, en ook waterinsecten, in het bijzonder de groote waterkevers, die zoo schadelijk voor de visscherij zijn. Ik behoef niet te zeggen, dat de visscher, als ik hem dat aan zijn verstand tracht te brengen, meesmuilt en in stilte allerhande gekkigheid denkt van mijnheer Thaisse", die ook zulke mooie praatjes over de reigers heeft. Maar iedere graanboer weet, wat de bun zing te beduiden heeft voor de ratten en muizen, en laten wij de konijnen er bij doen. Daarom nu zou ik een oogje willen houden op het Barneveldscfte. Als daar zooveel bunzings voorkwamen, dan waren er ook zeker veel ratten en muizen, die, nu hun belagers zijn uitgetoeid, zich wel eens op PAUL BROMBERG. Cösy Corner. tijd hoe langer hoe meer toepassing vindt heeft ook Bromberg voor zijn interieurs de voorkeur gegeven. Naast de keus van vloerkleeden en lampen Is bovenal de wandbekleeding hem een punt van groote zorg geweest; door betimmering met eiken banden zijn de muurvlakken passend gemaakt aan het ornament en de meubileering. Omdat de vorm van de kamers en de binnenafwerking van zulk een groote beteekenls zijn voor den schepper van het interieur, denken de jongere binnenhuispntwerpers zich als ideaal, van het begin af dat met de plannen van de te bouwen woning een aanvang wordt gemaakt, een onmiddellijk en voortdurend contact tusschen opdrachtgever, architect en ontwerper. In dien toch de omgeving waarin hij moet gaan werken den kunstenaar, aan wien de meubileering is opgedragen, vreemd is, dan dan zal deze zich in den regel aan moeten passen aan veel wat hij eigenlijk anders zou hebben gewenscht. Mtt de boven beschreven breking van de wandvlakken kan de interieur-kunstenaar in de door den architect geschapen vorm van de kamers nog wel het een en ander wijzigen, maar sommige architectonische onderdeden zullen niet zoo makkelijk uit den weg zijn te ruimen en zullen den schepper van het binnen huis steeds een belemmering blijven bij het uitvoeren van zijn plannen. Zulk een beletsel ziet Bromberg in den schoorsteenboezem; hij noemt hem breed en nuchter en zoo plomp dat de bewoner er van schrikt". In alle buurhuizen haast deelt de schoorsteen boezem de kamers brutaal middendoor; noch door een behang, noch door een spiegel of sjaal laat hij zich maskeeren. Met dit onaesthetlsche rookkanaal heeft de kun stenaar In zijn modelkamers dan ook denistrijd aangebonden door bij het ontwerpen van zijn schouwen (waarvan wij vooral het aardige geglazuurde tegelschouwtje in het studeer vertrek en de prachtig geaderd marmeren schouw in de eetkamer willen noemen) te trachten het boezemvlak door breking'van profielen zooveel mogelijk te maskeeren. Bijzonder mooi is de donker en licht ge vlamde lambriseering van katoenhout, waarin de schouw in de achterkamer is opgenomen. Van de mooie materialen, die de nieuwe takken van nijverheid opleveren is door den heer Bromberg dankbaar gebruik gemaakt; vermelding hiervan verdient o.a. de groene, van een kurkprocédévervaardigde wand bekleeding, in de zitkamer. De ontwerper van het interieur vindt in onze dagen wél prachtige materialen te zijner beschikking: glas in lood be schilderd glas cement beton een groote keus staat hem ten dienste. Tevens kon Bromberg voor de voltooiing van zijn interieurs vrije keus maken uit de prachtige collectie oude Oostersche handwerkstukjes, die hij in Metz's magazijnen voorradig vond. En verrassend is het hoe mooi de oud-Japansche teekeningen doen naast die van onze moderne kunstenaars, hoe de bidkleedjes uit de Oostersche Mos keen als het ware aangewezen waren om als wandornament in het teer Intieme tusschenkamertje opgehangen te worden. ui nul u ni iiiiniiii mui zeer ongewenschte manier zouden kunnen vermenigvuldigen, ook ten nadeele van het jachtveld. Een halve eeuw geleden werden in [Nederland premies uilgeloofd voor het verdelgen van roofdieren, zeifs van wezels en hermelijnen, maar daar is later verande ring ingekomen, toen de groote verdiensten der wezels als muirenvargers werden er kend. Thans worden in Brandenburg en Brunswijk ook de bunzings beschermd, ten minste, dat was zoo voor den oorlog. Wij willen hopen, dat ook bij ons aan die domme roofdierenhaat een eind komt en dat we ons eens eerst een jaar of tien er op gaan toe leggen, om te komen tot een juist begrip en een juiste waardeering van al die wonder mooie en nog zoo weinig bekende dieren. Wat moet eigenlijk een in het wild levend dier zijn en doen, om genade te vinden in onze oogen ? Eet hfl visch of vleesch of planten, nooit is het goed. Voor hen, die een samenhang zoeken tusschen deugd en dieet moge nog dienen, dat een van de weinige bunzings, die ik in de natuur heb waargenomen, juist bezig was met het eten van blauwbessen, dat was in de bosschen van den Hettenheuvel aan de helling naar Loerbeek, 's mor gens om half acht. Als nu de blauwbessenzoekers maar niet een bond gaan vormen tot verdelging der bunzings l Intusschen, les gens que vous tuez, se portent assez bienl En wel in de buurt van Amsterdam, waar de bunzings zich zeer nuttig maken door jacht te maken op de ratten en waar ze onder anderen met de hermelijntjes alleraardigste verblijfplaat sen en schullholen vinden in de steenbeschoeiingen van dijken en oevers. En nog hier en daar vinden zij in ons land een vrijplaats. Intusschen zou het goed zijn, als de wet ze alvast beschermde gedurende eenige maanden in het jaar. Ook meen ik, maar ik kan het mis hebben, dat kippenboeren en ondernemers van hoenderparken de bunzings wel kunnen weren, zonder ze Terwijl hij de groote eischen van harmonie en zwaartekracht, waaraan het interieur als geheel moet voldoen, in het oog houdt, stelt Bromberg zich voor, door voortdurend contact met zijn opdrachtgever, het te schep pen Interieur met diens karakter en wenschen in overeenstemming te brengen; hetwelk in tegenstelling met de oude stijlen bij de nieuwe meubelrichting mogelijk is, omdat de laatste niet door conventioneele grond vormen is gebonden. De grondgedachte waarvan Bromberg bij zijn ontwerpen uit gaat, is: dat de meubels zich als gebruiksvoorwerpen aan moeten passen aan onze gewoonten". Hierbij moet, zegt hij, de beweegbaarheid een factor blijven voor stoelen en tafels, meubelen, die ook werkelijk gemakkelijk verplaatst moeten worden." Waar dit niet het geval is denkt hij zich het meubel als verband houdende met de betimmering". Vooruit springende diepe meubelen als een buffet, een linnenkast enz. kunnen door hun rechthoekige uitpuiling" een harde lijn geven, die de kunstenaar door het zoeken naar een mooie overgang van meubel naar muur tracht te verbeteren. De meest eenvoudige meubelen", is zijn leuze doen in verband met de be timmering zuiver en goed aan". Een mooi voorbeeld hiervan is het buffet in de eet kamer en de Cosy corner in ditzelfde vertrek. Naar het ideële, maar bovenal ook naar het doelmatige heeft de jonge kunstenaar gestreefd, zoo is bijvoorbeeld de uittrekbare canapée, die van achteren opgevuld door kussens tot een bed kan worden ver breed, een vondst die zeker navolging zal vinden. Artistiek voelende praktische menschen zullen stellig over Bromberg's ont werpen voldaan zijn. De ontwerpen zijn zooveel mogelijk in d i e materialen uitgevoerd, waarvan op het oogenblik de grootste voorraad beschikbaar is; het ligt n.l. in Liberty's voornemen de modellen op groote schaal fabriekmatig te doen namaken, zoodat de prijzen der meu belen onder ieders bereik zullen komen. Naar wij vernemen zal de tentoonstelling te Amsterdam tot begin Maart geopend blfjven, terwijl de firma zich -voorstelt, daarna onder leiding van den heer Hendriks, chef van de meubelafdeeling en mejuffrouw Bray, assistente van den heer Bromberg, in verschillende plaatsen van ons land en wel licht ook in België de modelkamers te exposeeren, met het doel de nieuwe binnen huiskunst, die bekendheid te verschaffen, welke zij verdient. JOH. IDENBURG CREMEnEBERUTE DE C/=\RMBM iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiimiiiiiBiiiiMimiMiiiiii te dooden. Nu schrijf ik toch nog even naar een vrind van me, die daar dicht bij Barneveld woont. JAC. P. T H ij s s E imiiiiimiiiiii 15itc.OLi.trir f2.75 en f 1.60