15 Maart. '19. No. 2177 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 11 HET RAADSELACHTIGE KAPITAAL VOOR EEN NEDERLAND S C HE OPERA Teekeniny voor .de Amsterdammer" van fofi. Braakenstek Waar zitten nu de Duiten? (Vrij naar Tljl Uilenspiegel en de blinden) lllllllllUllllimillimmilimiimilllimillIimniUUnmnmiMUIiniUmillllllllllimillllimillimmiHIill iiiitiiiiiiimijiiiiiiiitiiiiiMiiiiiiiiiiini mi iitiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiitinuiiiiiiiiii iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinni De vele goede eigen schappen, die de FONOERS bezit en dit rijwiel bij normaal gebruik en be hoorlijk onderhoud een langen levensduur verzekeren, maken het goedkoop. OeGroningerRijwinienfabriekll.FOIIIIERS ftfftmtmtiimmiifimiiiffiiffffffiffiimfffiiffiiiiiffififtrrtifiifimiififfim ME3 ODFEfiRD De harp en Rosa Spier. Het is naar aanleiding van den belangwekkenden Modernen Harp-avond", gegeven door Rosa Spier, dat ik allereerst eens iets wil zeggen over het instrument, dat deze talent/olie musicienne zich heeft gekozen. Ik geloof, dat het niet overbodig is. Onder meer aan de harp heb ik gedacht, toen ik een paar maanden geleden hier een be schouwing gaf over het gewenschte van wat elementaire orkestkennis voor de bezoekers onzer concertzalen. Het komt mij voor, dat het groote publiek al bitter weinig van de harp afweet, ja, meen zelfs voor zeker te mogen aannemen, dat in dezen voor tal van ontwikkelde dilettant-musici geen uit zondering te maken is. In het ensemble der orkest-instrumenten wordt de harp uiteraard gemakkelijk her kend. De goudglans, het lof werk en de reeks van evenwijdig aan de vergulde zuil opge spannen snaren geven bij dit herkennen een zeer voldoend houvast; het beeld van het Instrument is er echter lang niet compleet mee. De klankkast wordt niet opgemerkt, althans niet voor een klankkast aangezien, en het bestaan der zoo gewichtige pedalen blijft den oppervlakkigen beschouwer geheel verborgen, of, zoo hij ze al ontdekt, dan wordt hij toch niet gewaar, in welken getale precies zij aanwezig zijn, en allicht neemt hij ook en wel geheel ten onrechte aan, dat ze op dezelfde wijzefunctloneeren als de pedalen van de piano. In 't algemeen wordt tusschen harp en piano een overeen komst gezien, die in waarheid volstrekt niet bestaat. Dat de harpiste met het stemmen rijkelijk veel te doen heeft, dat blijft natuur lijk niet onopgemerkt, maar overigens ver onderstelt men, dat de harp op dezelfde wijze bespeeld wordt als de piano, alleen dan met dit verschil, dat de snaren worden getokkeld, in plaats van met door toetsen bewogen hamertjes aangeslagen. Het kenmerkend onderscheid tusschen pia no en harp bestaat hierin, dat op de eerste alle toonladders gereed liggen, op de laatste daarentegen slechts n, terwijl daarnaast alle andere moeten worden gemaakt. Wie dit verneemt, beseft, hoe buitengewoon ge compliceerd de behandeling der harp is. De tegenwoordige harp, gebouwd naar de constructie-principes van den Parijzenaar Erard (1820), bezit een eenigszins gewelfde klankkast, die de verdienste heeft den toon aanmerkelijk te versterken, en is bespannen met 46 of 47 snaren, gevende in opeenvol gende liggingen 6' - maal de toonladder van Ces-groote terts. De andere toonladders nu worden ge maakt met behulp van de 7 pedalen, zeven, omdat de toonladder van Ces (grondstemming van het instrument), gelijk iedere andere, 7 trappen telt. Ieder pedaal kan half en geheel worden neergedrukt, en tevens in elk dezer beide standen door zijwaartsche beweging worden vastgezet. Wordt het Ie pedaal (Ces) half neergedrukt, dan worden alle Ces-snaren op de harp zoodanig verkort, dat ze een halven toon hooger gaan klinken en dus C i. p. v. Ces te hooren geven. (Het neerdrukken van het pedaal bewerkt het onderaan tegen de snaar aandrukken van een klampje, op dezelfde wijze als de bespeler van een strijk-instru ment bovenaan op de snaar zijn vinger zet.) Bij geheel neerdrukken van het Ie pedaal evenwel wordt in ieder octaaf de Ces ver hoogd tot Cis. De harp staat, gelijk gezegd, in Ces. De harpiste drukt het 4e pedaal (Fes) half neer: iedere Fes wordt F, en de stemming van het instrument is eensklaps geworden die van Ges; immers, men heeft nu eenige malen achtereen de volgorde: Ges, As, Bes, Ces, Des, Es, F, Ges. Wordt nu nog het Ie pedaal (Ces) half neergedrukt, dan geven alle Ces-snaren den toon C. en het instrument is overgegaan in de stemming der toon ladder van Des-groot; immers, de volgorde is thans geworden: Des, Es, F, Ges, As, Bes, C, Des. Heeft men alle zeven de pedalen half neergedrukt, dan geeft de harp eenige malen de toonladder van C-groot. Wordt vervolgens het 4; pedaal (F) noe dieper neergedrukt, dan verandert iedere F in Fis, en de toonladder van G-groot is verkregen. Rosa Spier En zijn ten slotte de pedalen alle zeven ge heel neergedrukt, dan speelt men in Cis. De belangstellende lezer moet nu maar eens trachten na te gaan, welke combinaties en permutaties er worden vereischt, om de stemmingen van alle verschillende toonsoor ten tot stand te brengen. Een gansch niet ondankbare puzzle! Het vlug onderkennen van de snaren wordt door een eenvoudig hulpmiddel be vorderd: alle Cfs-snaren zijn rood, alle Fes snaren blauw. En van de zeven pedalen worden de eerste drie met den linker-, de overige vier met den rechtervoet bestuurd. Bovendien is er nog een achtste pedaal, om een langer doorklinken der snaren moeelqk te maken. Wie zich aan de hand van bovenstaande uiteenzetting een denkbeeld heeft kunnen vormen van de behandeling der pedalen, begrijpt, dat de compontBftüj het schrijven voor harp met bijzondere omzichtigheid moet te werk gaan. Zelfs een Wagner heeft zich nog al eens schuldig gemaakt aan het voorschrijven van absoluut onmogelijke combinaties en opeenvolgingen. Om nog slechts even op n bijzonderheid attent te maken: chromatische toonladders zijn op de harp, zelfs in gematigd tempo, eenvoudig niet te maken. Hierbij moet namelijk ook worden bedacht, dat een klinkende harpsnaar pas kan worden verhoogd, wanneer ze niet meer trilt. Flageoletten zijn op de middelste snaren der harp heel goed te maken. De bal van de hand wordt daartoe precies in het midden tegen de snaar aangezet, terwijl duim en eerste twee vingers de snaar doen aanspreken. Ten slotte zijn nog als bijzondere merk waardigheid van de harp de z.g. synoniemen te vermelden. Een enkel voorbeeld ter ver duidelijking l In de oorspronkelijke stemming wordt ces verhoogd tot cis, es tot e, ges tot g, en as tot ais. De volgorde, over de geheele harp, wordt aldus: cis, des = cis, e, fes e, g, ais bes, bes. Resultaat: over den geheelen omvang van het instrument krijgt men een aantal malen het verminderd septime-accoord": cis-e-g-bes, waarin de Ie, 2e en 4e trap verdubbeld zijn; de syno niemen" zqn a's en buurvrouw des, e en fes, ais en bes. De harpiste heeft slechts van de eerste snaar tot de laatste over de harp te strijken ,glissando") zich ver grijpen kan ze niet! , en het accoord cis-e-g-bes klinkt in volle pracht op. Het is duidelijk, dat ook op dit speciaal gebied tal van interessante combinaties mogelijk zijn en even zoovele brillante klank-effecten. Ik hoop, dat de hier gegeven, zoo popu lair mogelijk gehouden toelichting den lezer in de eerste plaats diep respect zal hebben bijgebracht voor het technisch kunnen van wie er de harp bespelen. Rosa Spier heeft op haar Modernen Harpavond weer eens getoond, over een buiten gewoon ontwikkelde vaardigheid te beschik ken. En haar spel, ook de keuze der voor te dragen werken getuigde van zeer op merkelijke artisticiteit. Zij opende met eene Barcarolle van Roger-Ducasse, prijkende met gouden vonkelingen en doorhuiverd van zacht-suizende glissandl. Wel leed echter de bekoring onder de lengte van het stuk. Volgde eene Sonate van Sem Dresden voor fluit en harp. Het lag zeker niet aan de concertgeefster en Nic. Klasen, dat deze compositie niet het minste succes had. Muziek zonder physionomie, in de combi natie der beide timbres al gauw niet meer dan interessant." En de harp-flageoletten deden op den langen duur ook niet veel meer. Veel aangenamer was het te luisteren naar eenige Variations pastorales sur un vieux Noël" van Marcel Samuel Rousseau, voor harp alleen. Een goed stuk, smaakvol voorgedragen. En ik moet zeggen: die forti deden me goed! Na de pauze: samenspel van de harp met viool (Jan Damen. den Haag), piano (Renée Muzikant), en fluit. Men mag Rosa Spier dankbaar zijn voor de geboden rste-uitvoeringen, en men zal gaarne instemmen met de hulde, haar ge bracht. Overigens: ik voor mij hoor de harp toch als regel liever in 't orkest, althans in een orkestraal ensemble. Als solo-instrument heeft ze moeite, blijvend te boeien. En o, hoe weerbarstig is ze toch l Frlts van 't Ge bouw had maar werk, dat hQ ze van het podium naar de stemkamer heen en weer droeg, voorzichtigjes als een bakerkind, waarmee Moeder o zoo veel te stellen heeft. .|. H. J. DEN HERTOG 16e Jaargang 15 Maart 1919 Redacteur: K. C. DE JONGE Van Woustraat 112'. Amsterdam BERICHT De volgende rubriek verschijnt 19 Aprtl. NATIONALE OPLOSSERSWEDSTRIJD De problemen No. 215 tot No. 224 gelden voor de pplosslngswedstrijd. Oplossingen moeten binnen 14 dagen na plaatsing in ons bezit zijn. PROBLEEM MET NASPEL No. 215 (BEKROOND) VAN DEN AUTEUR P. J. EYPE, HAARLEM Ingezonden onder het motto Xerxes" (Wedstrqdprobleem No. 1) Zwart (11 schrjven) l 6 11 16 21 20 31 36 41 4b 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 Wit (11 schijven) Stand. Zwart: 6, 8, 10, 12, 14,16,18/20,22,24. Stand. Wit: 21, 26, 27, 30, 32/35, 38, 39, 42. PROBLEEM No. 216 VAN DEN AUTEUR G. L. GORTMANS, A'DAM Ingezonden onder het motto Frappez, frappez toujours" (Wedstrqdprobleem No. 2) Zwart (9 schijven) l 6 11 16 21 26 31 36 41 461 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 Wit (9 schijven) Stand. Zwart: 9/11, 13, 15, 16, 18/20. Stand. Wit: 22, 24, 27/29, 32, 44, 45, 48. RIJM-KRONYCK Arme Winkoop. Het partijbestuur der Communistische partij deelt de leden mede, dat de flnancieele toestand van ,,De Tribune" zoo kritiek is dat het blad nog slecht»enkele weken kan worden staande gehouden. Hoort menschen l De Tribune" kraakt Het Bolsjewlkisch goud is tot den laatsten roebel opgeschetterd en ver-jouwd. Waar Spartacist en Bolsjewiek al rijk zijn van het gappen, daar moeten ze in Nederland zoowaar nog centjes lappen". En 't eerste wat te deelen valt voor hen van de Commune dat is... de zware schuldenlast van 't dagblad... De Tribune"... MELIS STOKE llllltllllMlIllllllllllllllllllllllllllllllllllllllmlIIIIIIIIMIIIIIHimiMHIIIMIll PROBLEEM MET NASPEL No. 217 van den Auteur P. J. VAN DARTELBN, Haarlem Ingezonden onder het motto Incognito" (Wedstrqdprobleem No. 3) Zwart (12 schijven) Wit (12 schijven) Sjand. Zwart: l, 4, 6/10, 12, 13, 18, 19, 25. Stand. Wit: 16, 20/22, 27, 28, 32, 33, 37, 41, 43, 49. PROBLEEM No. 218 VAN DEN AUTEUR J. LUTEIJN, GROEDE Ingezonden onder het motto Het Kleintje" (Wedstrqdprobleem No. 4) Zwart (9 schijven) l 6 11 16 21 26 31 36 41 46 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 Wit (9 schijven) Stand. Zwart: l, 8, 10, 12, 13, 17,18, 20,22. Stand. Wit: 16, 19, 28/30, 32/34, 39. Wij verzoeken de oplossers beleefd, ons bij de inzending, de cijfers vooral duidelijk te schrijven en bij na-spelen de voornaamste varianten aan te geven. UIT DE PARTIJ Van den heer L.Prijs,lid van van Embden" ontvingen wij onderstaanden , ar t ij stand. Zwart (9 schijven) l 6 11 16 21 26 31 36 41 461 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 Wit (9 schijven) L. Prijs Stand. Zwart: 13, 16/21, 24. 25. Stand. Wit: 28, 29, 31/36, 50. Wit is aan zet en speelt 31-27 Nu is er voor zwart maar n zet over n.l. 21-26 50-4611 Indien zwart nu een schijf wil winnen door 26-31 dan wint wit door 27-22 18-38 33:42 24:22 36:9! Zwart moet dus spelen 17-21 45-4011 en nu is zwart verplicht met 26-31 te vervolgen, waarna wit won als hierboven aangegeven. Dezer dagen verscheen bij de firma Gebr. Kluitmans Uitgevers Maatschappij, Alkmaar HOE LEER IK DAMMEN ? Handleiding, toegelicht met vele voorbeelden aan de praktijk ontleend, samengesteld door K. C. DE JONGE, Redacteur der Damrubriek in de Amsterdammer", Weekblad voor Nederland. Prijs f 1.?, f r. per post f 1.10, verhoogd met 5 pCt. crisistoeslag. Het is ons aangenaam dit werkje thans aan de beoefenaren van ons mooie damspel te kunnen aanbieden, en vertrouwen, dat vooral den beginnenden damspeler en zij die zich aangetrokken gevoelen dit spel te gaan beoefenen, met veel lust en 5ver dit boekje zullen bestudeeren. In lederen boekhandel is het verkrijgbaar gesteld.