DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 15 Maart. '19. No. 2177 HET CONSERVATISME WAAKT Teekenlng voor de Amsterdammer" van Jordaan .Slechts over m'n Iflk...!" DE LICHTSTAD II OOVERZICHT Die Lichtstad zal gebouwd worden op een klein deel der aarde, aan alle zijden door de zee omringd, een eiland, groot genoeg om ruim de menschen-meenigte te bevatten en te herbergen, die de gansche menschheld zal verteegenwoordigen. De ronde, zweevende aardbol stelt zelve een grens aan het aantal harer bewooners. Zoo kan er ook een grens gesteld worden aan dat kleine land, waarop alle volken zich doen verteegen woordigen, en waarheen een beedevaart kan gedaan worden door zooveelen, uit alle landen, als er noodig zijn om de werking der bereikte eenheid te doen uitstroomen oover al wat mensch heet, in alle waereld deelen. Dat eiland zal zijn een zelfstandige soeve reine Staat, waarvan niemand agressie zal behoeven te vreezen, en waarvan geen andere macht dan geestelijke oover de menschheid zal uitgaan. Dat eiland zal staan onder gemeenschap pelijke bescherming der waereldsche machten, der volken en hun regeeringen. Die machten zullen zich verbinden dat kleine territoor door hun steun en bijstand te behoeden als een gewijd en heilig oord, aan geen gezag onderworpentenzij héteigene,zooonmiddellijk moe gelijk verkreegen uit goddelijken oorsprong. Het oude Hellas, de groep van kleine staten die te samen droegen de Helleensche cultuur, kende en eerbiedigde zulk een gewijd territoor, Delphi, waar gereegeld samen komsten werden gehouden, en waar alle bezoekers, al verkeerden zij met de andere staten in oorlog, hun vijandelijke gezindheid opgaven, hun veeten tijdelijk ter zijdestelden, en te samen kwamen in gemeenschappelijke vereering van de door allen erkende Godheid. Wat Delphi was voor Hellas en Mekka is voor de Islam, dat zal de groote Tempel der Broederschap en de rondom haar ge bouwde Licht-stad zijn voor de gansche menschheid. Men vreest welligt dat een zoo groote natuurlijke eenheid van Gods vereering als Hellas kende, in de thans leevende mensch heid niet denkbaar is. Maar die vrees is ongegrond, en komt voort uit een beperkte blik in wat thans schijn is, en wat Weezen. In schijn zijn de volken hoopeloos verdeeld, in weezen erkennen ze allen reeds hetzelfde. Uit de tallooze kerken, sekten en stroo mingen is wel zeer zeeker een Gemeen schappelijke Eenheid te herkennen. Ook in de niet-christelijke volken is te vinden de neiging tot onderlinge liefde en dienstbetoon, tot eendracht in samenleeving en tot vreede in God, die de eenvoudige hoofdzaak is in het zuivere Christendom. Geen volk, ook al heet het thans nog heidensch, zal zich rond uit, met woord en daad durven verklaren teegen de eenvoudige leer: hebt elkander lief als broeders en zusters en eert de Al macht als ons aller Vader. Meer is niet van noode. AI het ooverlge verschil is f niet essentieel of schijnbaar, gevolg van loogen en misverstand, van bedriegelijke aanmatiging, onbeheerschte ondoorvorschte neigingen en taalkritische blindheid. In onnoembaar veele uitingen, in eindeloos geschakeerde vormen is verschil en zal verschil blijven bestaan. Die enkele eenvoudige woorden, in zuivere daden en gedachten toegepast en verwerkelijkt, vormen een alles ooverschaduwende, een allen be schermende en troostende eenheid. Als de Kerk, die zich thans katholiek blijft noemen, een grondige zuivering wil aan vaarden, en terug wil keeren tot haar oor spronkelijke eenvoudige beginselen, zoo zal zij maar ook niet eerder in waarheid katholiek allen omvattend kunnen genaamd worden. Niemand, hetzij Boeddhist of Islamiet, Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll Levensverzekering Maatschappij HAARLEM" Wilsonsplein 11 DE VOORDEELIGSTE TARIEVEN hetzij Jood of Wijsgeer in de Helleensche, platonisch-socratische beteekenis zal weige ren een Godshuis te betreeden, waar enkel de zuivere, lichte sfeer van lief de en vrij held heerscht, van waaruit de heilige Geest van oprechtheid en waarheid u teegenstroomt, waar niets is als heldere eerbied voor het eeuwige Weezen, waar geen dwang, geen dogma, geen ritueel wordt opgedrongen, waar van niemand iets anders wordt gevraagd dan zijn eerbiedige aanweezigheld, waar enkel verdraagzaamheid en een mild verkeer tusschen menschen en menschen wordt ver wacht en gevorderd. Midden in de Licht-stad zal de groote Dom staan, de geweldige koepel, die booven alles uitrijst en van alle kanten zichtbaar N.V. PAERELS Meubileering M". COMPLETE MEUBILEERING -: BETIMMERINGEN : Rokln 128 Telef. 4541 N IIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIII1 is. Daarin koomen op gereegelde tijden de beedevaartgangers en bezoekers te samen. Die koepel is het symbool van de alle menschen omvattende Eenheid. Ze zal zoo groot zijn als menschelQke bouwkunst gedoogt. Ze moet een aantal menschen kunnen bevatten dat als verteegenwoordiging kan gelden voor alle aardbewoners. Ze zal zijn het Waereld-huis, waar alle menschen samenkoomen als broeders en zusters, goed gezind jeegens elkander, n in vereering der Godheid. Ieder mensch moet weeten dat daar n groot Thuis is, waar ieder zich thuis kan voelen, tot welk ras of volk hQ ook behoort. Van daaruit moet oover de waereld stroo men de geest van welgezindheid en ver wantschap. Daar zijn allen gelijk, en moeten allen hun gelijkheid voelen. Wie daar In treedt moet alle lage en booze voorneemens voelen wijken uit zijn hart. Daar zal blijde hoop en godsvertrouwen in alle harten doordringen. Daar zal geen dienst zijn die herinnert aan een der veele sekten. (Daar zal alleen de plaats zijn voor muziek", eenvoudig en plechtig en gebed waaraan allen kunnen deelneemen zonder te voelen dat het eigen persoonlijke geloof wordt geschonden of geweld aangedaan. Er zal worden gezongen en gebeeden, anders niet. Waarvoor een koepel? zal men vragen, waarom een afgeslooten bouw, waar toch Gods zooveel schponer schepping, het heemelwelf en de wijde zee voor allen oopen ligt? Maar deeze Tempel wordt niet ge bouwd om Gods schepping na te bootsen. Ze strekt tot teeken van ons onderling verbond. Wij menschen willen ons daar vereenigen en ons voelen als onder n Dak, als in n Behuizing, wel zeer doordrongen van onze kleinheid en broosheid, die bescherming noodig heeft en onderlinge hulp. Dat zegt die koepel, en ook de macht der menschen zal ze uitspreeken, de macht die ontstaat door liefde, geduld en samenwerking. Die koepel zal het bewijs zijn van wat de mensch vermag als hij afziet van heerschzucht en afgunst en zich vrijwillig onder schikt aan de eisenen der gemeenschap en Gods oppermacht. Dan zal de mensch kun nen uitdrukken, in bouwkunstig schoon, hoe hij gelooft aan de nog veel grooter heerlijkheid die voor hem bereikbaar is. In steen en staal, in graniet en ijzer, in glas en brons zal hQ getuigen van zijn geloof als het stoffelijk gebed, van den in stof OELOF OITROEN Kalverstraat 1 ? Paarlen, Brillanten - Opgericht 1850 - HH Goud, Zilver en Horloges TELEFOON 658 N Uitsluitend kwaliteit Illllllllllllltllllllllllllllltlllllll IIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIII leevenden mensch, dat als brandpunt van alle menschelijke streeven zal staan midden in, landen en volken, zoolang als deeze aarde voor ons menschen bewoonbaar is. Niet ver van de zee zal de Licht-stad worden gebouwd op het eiland, dat in zijn geheel zal uitmaken onschendbaar, Internationaal territoor. De Lichtstad zal bestaan uit drie deelen, in schoone en practische eevenmaat ge groepeerd rondom het heilige Midden. Die drie deelen zullen tot elkander staan als Ziel, Geest en Lichaam. De ziel is de heilige Stad, met den grooten Dom in 't midden en rondom een kring van gebouwen de heilige Ring die dienen tot tempels en plaatsen voor leering, medi tatie, ritus en onderling verkeer van alle groote godsdiensten of vroome geestesstroomingen. De geest is de middenstad, waar alle schatten van menschelijke kennis en van schoone kunsten worden verzameld. Daar liggen de Universiteiten, de bibliotheeken, de musea en ook de muziek-paleizen en theaters. Het lijf is de bultenstad, waar alles wordt bijeengebracht wat dienen kan tot stoffelijke welvaart, onmisbaar voor hooger geestesleeven. la die buitenstad, zal men vinden al wat in deezen tijd op de groote waereldtentoonstellingen te zien en te leeren is. Daar zijn de wooningen voor de blijvende ingezeetenen van de Lichtstad, en de hotels voor de bezoekers uit'alle oorden der wacreld. Minstens een mlllioen menschen moet daar kunnen geherbergd worden en deeze vlot tende bevolking vereischt ook een blijvend personeel, dat in aantrekkelijke tuinstadwooningen verblijf houdt. De buitenstad omringt de middenstad aan alle zijden, zooals de middenstad weer de heilige stad omringt. De grenzen van elke stad worden bepaald door terrassen, met ruime toegangen. Het verkeer wordt door een strenge orde gereegeld, zooals later zal worden aangegeeven. Tusschen buitenstad en middenstad be vinden zich groote oopenlucht theaters, terreinen voor sport en lichaamsspel, en badhuizen met oopen zwembassins. In de buitenstad is geldverkeer eeven als in alle steeden der waereld. Daar is een bank, daar zijn winkels, restaurants, plaatsen van amusement. Alles vrij, zoo vrij als een gewoone stad uit onzen tijd, maar niettemin onder controle en beheer van uit de heilige stad, waar het hoogste gezag zeetelt oover het gansche eiland. In middenstad en heilige stad wordt het gebruik van geld niet toegelaten. Daar is ieder bezoeker gast van de Lichtstad en ontvangt zijn eenvoudig leevensonderhoud gratis. Teekening voor ,de Amsterdammer" van J. London \ HEILIGE STAD, 1. Dom der Br.sch., 2. Swastika armen ('wendingen), 3. Bassins, 4, Terrasglooiïngen, 5. Terrastoegang, park, 6. Bloemenparken, Heilige ring, 7. Paleizen, won. enz., wijzen, 8. Toegangslanen 100 M. br., 9. Tempels, 10. Poorten. MIDDEN STAD, 11. Akkers, 12. Ring voor wetenschap, Musea enz., 13. Idem en woningen, 14. Gecond. wegen, 15. Toegang middenstad, 16. Parhen, 17. Akkers, 18. Theaters, concertgeb. BUITENSTAD, 19. Sportterr., stadiongeb., 20. Openl.-theaters enz., 21. Ringlaan 100 M. br., 22. Weilanden, 23. Water, 24. Zwem bassins, 25. Bosschen, 26. Tuinstadterrein, 27. Binnenbaden, 28. Ringlaan 100 M. br., 29. Ringbouw, wereldinstellingen, 30. Ring laan 100 M. br., 31. Tuinstadterrein, 32. Schoolgeb., hallen enz., 33. Speelplaatsen, 34. Verbind.wegen 25 M. br., 35. Stations, 36. Hotelwijken, 37. Buitenringlaan 100 M. br., 38. Spoorbanen, 39. Goederengeb., stapelpl., fabrieken, abattoirs enz., 40. Idem, idem, 41. Pleinparken, gem. dienstgeb. in ring 29, 42.Toegangswegen 50 M. br., 43.Waterwegen. Dit ontwerp bestaat uit Heilige stad A. A., Heilige ring B. B., Middenstad C. C. en be nedenstad D. D., waartusschen bosschen, weilanden, akkers en bloemvelden. Het ge heel glooit naar den Heiligen ring plm. 150 M. op, terwijl in deze gloolïng zich terrassen bevinden met een vermeerderde hoogte voor C. C. plm. 10 M., voor B.B. plm. 5 M., voor A. A. plm. 30 M. De hotelsteden, stations, fabrieken, stapelplaatsen en stations voor vliegtuigen zijn buiten aangebouwd. Het geheel is tot groote uitbreiding aangelegd. De terreinen NOS. 26 en 31 zijn de tuinstadgedeelten waarvoor bijzondere wegenplannen ontworpen moeten worden, hetgeen op deze teekening niet of zeer bezwaarlijk mogelijk is wegens te kleine schaal. VROUWEN REDT ONS Als de vrouwen mooier waren Allen even lief en rein, Zou ons duffe slenterleven Steeds een helden leven zijn. Vrouwen, toe verzorgt uw vormen Weest eenvoudig, goed gekleed, Vrouwen die geen teeltkeus wekken Zijn de oorzaak van ons leed. Als de vrouwen mooier waren Wonderwezens allemaal . . . Werd het leven meer veranderd Dan door Wijnkoop's ideaal. Als een moe-gegroete Koning Met zijn mooie Gade praat, \ En een bedelaar in lompen Hoopvol naar de zijne gaat. Als ze dan zoo samen droomen En verliefd zijn op elkaar, Is de bedelaar e.en Koning En de Vorst een bedelaar. Elke man heeft recht op liefde Van een overschoone vrouw, Op een paar violen-oogen Op lief hartigheid en trouw. Als een af gezwoegde sjouwer 's Avonds moe naar huis toe komt, En hij vind daar dan een engel Die niet moppert, scheld en gromt ---Maar als hij daar wordt ontvangen Door een mooie, frissche vrouw, Dan vergeet hij al zijn tobben Al zijn armoe en ges jouw. Als ze in een simpel kleedje Met een helder schortje aan, Hare welgevormde armen Om zijne ruige nek gaat slaan A Is ze met haar wonderoogen En haar lieve, roode mond, Om een stille zoen durft vragen Denkl hij aan geen stakers-bond. Bij dat mooie, lieve wezen Is zijn zolder een paleis, Is zijn zevende tage Een kasteel, een Paradijs. J. H. SPEENHOFF inHinifJHIfllf milflIIIIIIIIIIIIIIIIIIflIIIIIIIIIIJIIIIlNIIIIIIIIJIIIIIIIIIIIIIIIIll DEVO Geurigo Sigaar FABRIKANTE N.V. DIEVENBACH's Holl. Sigarenfabriek UTRECHT In den Tempel woont niemand, al het personeel, al de tijdelijke of blijvende be wooners der heilige stad, woonen in den Ring, die den grooten Tempel omgeeft. In de middenstad woonen de hoogleeraren en studenten, de kunstenaars, virtuozen, acteurs die daar tijdelijk werkzaam zijn. Ook daar wordt geldgebruik niet toegelaten. De gebouwen in den heiligen Ring liggen tusschen uitgestrekte bloemvelden. De gebouwen in de middenstad, de stad van weetenschap en kunst, liggen te midden van akkers en landhoeven. Tusschen middenstad en buitenstad ligt een breede strook wild bosch, vrijgelaten in zijn groei. De buitenstad heeft havenwerken, terreinen voor luchtscheepvaart, electrlsche centrale, fabrieken en gemeentegebouwen, zooals noodig is in een wei-georganiseerde ge meente van ten minste honderd-duizend vaste inwooners. FREDERIK VAN EEDEN flIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Wandeling Sonnet door FABER Voor Goedie In weeke wisseling van zilver-schijn Liggen de landen. Witte beken gaan Naar d'einder.waar ver-wischte boomen staan Langsbosschen, die in droom gestorven zijm... Van verre murmlen wat moede blaan Onzlchtbre kelen zingen zoete rel'n En wij, door-vlfjmd van al te heiige pijn Zien ons met oogen van begrijpen aan, De stamel-taal der sterren om ons heen Zegt ons het wonder, dat geen wezen wist En alles wat ons dage-leven mist Weten wij samen, vreezeloos alleen... En langzaam wandlen we in den kalmen nacht Als hadden Englen ons 't geluk gebracht... H. BERSSENBRUGGE, PORTRETFOTOGRAAF ZEESTRAAT 65, naait Panorama MIK* DEN HAAG. Tel. 1538.