DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 15 Maart. 19. No. 2177 {Vervolg van pag. 3) die de niet-landbouwende bevolking in staat stellen k te eten en die den algemeenen status des lands op vél hooger peil stellen dan het als alleen-rQstbouwend land zou kunnen bereiken. Dat Java in normale jaren voor meer dan f 20 millioen rijst kan invoeren, voldoende om den niet-rijstverbouwers de maag te bevredigen, dat het voor meer dan f 400 millioen 's j aars kan uitvoeren, waar tegenover een veel lagere invoerwaarde staat, dat aldus ten slotte iedere Javaan zich en de zijnen naar nooddruft kan voeden en kleeden en zijn adat- en godsdienstfeesten vieren dat dankt het aan zijn suiker, zQn tabak, zfln vette oliën, zijn rubber, thee, koffie, peper, tapioca, kapok, huiden, cacao, aardolieproducten en zooveel meer. Maar de verdien-gelegenheden moeten voor Java worden vermeerderd. De bevolking neemt bijna angstwekkend snel toe, verdubbelt om de 34 jaar. En langs den weg van den rijstbouw kan die verdien-gelegenheid niet worden vermeerderd. Integendeel; het getal boeren moet sterk verminderen; elk boeren bedrijf moet juist van den omvang worden, dat n gezin, economisch werkend met goed gereedschap, naar rationeele methoden, juist voldoende werk vindt en ook het hoof dvoedsel voor 2 of 4 andere gezinnen kan produceeren. Een krachtige boerenstand moet ontstaan als breede basis van de samen leving. De uitvallers moeten dan als ambachts man in welvarende dorpen, als werklieden in de nijverheid, als handelaars, als dorpsonderwijzers,-ambtenaren,- geneeskundigen, als emigranten naar de dunbevolkte Bultenbezittingen een bestaan vinden. Er zijn reeds eenige teekenen, die op deze gunstiger toekomst wijzen. In de daarvoor geschikte streken, waar ten opzichte van de beschik bare gronden betere toestanden heerschen, zooals in de Preanger Regentschappen, hier en daar in Oost-Java en elders vindt men landbouwers, die door de cultuur van klapperboomen, van thee, tabak, koffie, kapok, cassave, door veefokkerij, door opkoop van deze produaten zich meer welvaart en hooger levensstandaard verwierven dan de gewone tani. Of, m een voorbeeld in andere richting te nemen, zou te wijzen zijn op de af deeling Sidoardjo, de delta van de Brantas-rivier in de residentie Soerabaja beslaande. Die afdeeling is de dichtstbevolkte plattelandsstreek van die uitgestrektheid op Java, wellicht van de geheele wereld. En toch is de landbouwersbevolking er, vergeleken bij Midden-Java, welvarend. Maar er liggen 11 groote suikerfabriekenen een bahoe suiker brengt 6 a 12 maal zooveel aan geldswaarde op als een bahoe rijst. En van die meerop brengst komt een groot deel langs allerlei kanalen aan de Inlandsche bevolking. Waar schijnlijk in de goede suikerjaren te weinig, maar daarentegen krijgt de bevolking in de kwade jaren van crisis of van dividendloosheid, zooals ten vorigen jare, toch haar deel. De suikercultuur heeft het nadeel, dat zfj, in tegenstelling met de meeste andere cul tures, op bijna 5 pCt. van de sawah's van Java beslag legt en dus de rijstopbrengst vermindert. Maar zij stelt in staat om vél meer rijst uit Achter-Indië voor de bevolking aan te koopen. Het embryo van een n ij veren Javaanschen tusschenstand kunnen wij in de groote steden vinden. Die ambachtsbazen en hande laars zijn meestal hadjl's, menschen die den op den Mohammedaan in normale gevallen rustenden godsdienstplicht hebben vervuld van den bedevaartstocht naar Mekka te maken, die dus wat meer wereldwijsheid opdeden en losser raakten uit het d saverband. Een merkwaardig analogon van onze Middeleeuwsche Kruistochten. Immers, de deelnemers aan deze godsdienstactie droegen eveneens aanmerkelijk bij tot de vorming van den derden stand. De Buitengewesten l uden niet of minder aan de grondfout van Java's maatschappij. Is het niet opmerkelijk dat, hoewel de be volking hier V> van die van Java bedraagt, de waarde der uitvoeren weinig bij die van Java achterblijft, de invoeren er zeer veel minder bedragen en de invoer van rijst er 20 pCt. grooter is dan op Java? Limburg In de Amsterdammer d.d. Il Jan. 1919 No. 2168 wordt door u in uw artikel over Limburg" ten opzichte van Maastricht ge zegd: Ook vergeleken met den groei der Hollandsche steden bleef Maastricht jammer lijk achter; het was in 1830 de 7e stad In grootte, in 1900 was het de 12e." Deze beoordeeling van Maastricht is vol komen onjuist. De Gemeente Maastricht is opgesloten in de grenzen van de vroegere vesting, waarvan de verdedigingswerken nog gedeeltelijk bestaan, overigens genivel leerd en voor zooveel mogelijk bebouwd. Buiten de vestingwerken gekomen, is men onmiddellijk in een andere gemeente. Het vroegere station van den spoorweg lag in de gemeente Meerssen, het nieuwe grenst er aan. De Gemeenten Heer, St. Pieter en Oud Vroenhoven omsluiten de stad zoo nauw, dat de uitbreiding van Maastricht overal in de genoemde Gemeenten terecht komt. Indien u dus een juist oordeel wilt vellen over den loep der bevolking, dan moet u die van Meerssen, Heer, St. Pieter, Oud Vroenhoven (ook nog Ambig) tevens nagaan en dan zult u wel tot heel andere uitkomsten komen. Evenals Brussel niet gescheiden kan worden van zijne voorsteden, kan Maastricht niet gescheiden worden van de omliggende gemeenten. E. C n AR L IER De opmerking in dezen brief gemaakt is onjuist. Immers om juist te zijn ware het noodig dat de omstandigheid waarop de schrij ver wijst, n.l. dat de stadsuitbreiding zich ge deeltelijk op het geb ed van andere gemeenten voltrekt, zich alleen voor Maastricht voor deed. Precies dezelfde omstandigheid doet zich echter voor, en wel in veel sterker mate, voor Haariem, Arnhem en Nijmegen, plaat sen die^ in den genoemden tijd Maastricht zijn voorgekomen. Trouwens in 1900 was dat met Maastricht nog in zeer onbedui dende mate het geval. Thans zal het nu 7 a 8000 zielen beteekenen, terw?jl het voor Haarlem wel 20000 is. Wil de schrijver betoogen dat de gedeelten der buitengemeenten waarop de stadsuit breiding geschiedt of gaat geschieden, bij de stad dienen te worden getrokken, dan ben Ik het geheel met hem eens. W. H. VLIEGEN Een Nieuw Tijdperk, ook voor de Armsten Groote en kleine vraagstukken worden thans bestudeerd om te kunnen constateeren waar en in hoeverre er geëvolutioneerd moet worden. Armenzorg is er helaas nog niet bij. Het schijnt wej, dat de oorzaak hiervan schuilt in het feit, dat de armen als zoodanig niet zijn georganiseerd; dit is m.i. ook niet mogelijk, doch de behartiging van hun belangen is nu alleen overgelaten aan hen, die behalve in hun eigen belangen, k nog belangstellen in het lot van de ellendigen en de allerzwaksten in deze maatschappij. De Armenwet van 1912 is verouderd en dient spoedig te worden herzien. Een ge volg van deze wet is nog altijd dat oude menschen die van een Burgerlijk Armbe stuur steun genieten, dezen steun moeten missen wanneer zij weigeren opgenomen te worden in het Besjeshuis, een instelling waartegen de meeste oude lieden een hevige en onsverkomenlijke afkeer hebben. Het is stuitend en tevens ontzettend wan neer oude menschen die hun leven lang hard en vol pi chrsbesef gewerkt hebbsn, tenslotte om steun naar het Burgerlijk Arm bestuur worden gezonden. Heeft men wel eens gedacht welk een moraal er onder het volk wordt gekweekt wanneer, om maar eens een geval te noemen, dat ik nog on langs medemaakte, het volgende gebrurd: Een 71-jarig man, had 54 jaar op n fabriek NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP MotordienstvaoTeteiiburg DAGELIJKSCHE MOTORDIENST UTRECHT IEIDH DEN HUfi BELFT |. WnchtscbivHfZI. Fyijttüil. InrUImf VICt-VCMSA gewerkt en kreeg ter gelegenheid van zijn 50-jarig jubileum, als Koninklijke onder scheiding de Oranje Nassau-orde. Door ge brek aan weikgelegenheid werd hij echter zonder meer ontslagen. Zijn loon bedroeg het laatst f 14.92 per week en van over houden was geen sprake daar h«| en zijn oudje" die ook nog in leven is, er maar net van konden bestaan. Van J- II 1918 af werd hij door het Steuncomitégesteud doch dit lichaam verwees den gekromden ridder van den arbeid, einde Sept. 1918 naar het Burgerlijk Armbestuur; de ambtenaar van deze instelling vond den ouden man geeste lijk gekwakt en hopeloos ongelukkig. Wie er prijs op stelt dat er onder het volk een menschelflke en guede moraal wordt aangekweekt, wake er voor dat der gelijke dingen kunnen plaats vinden. M.i. is het dan ook noodzakelQe dat oude lieden, weduwen met kinderen, geestelijk en licha melijk invaliden enz. aan de bemoeiingen van het Burgerlijk Armbestuur worden ont trokken, voor hen diende een wjjze van hulp en steun een andere en betere te zijn. Speciale wetgeving in deze richting is noodig en nuttig. In afwachting daarvan zouden echter nu reeds de door mij genoemde groepen, zoo lang zq nog bg het Burgerlijk Armbestuur terecht moeten komen, bijv. in Amsterdam, per Giro hun steunbedrag kunnen ontvangen. Moge de reeds veel misbruikte polsslag van den tijd" voor hen die niet krachtig genoeg zijn zichzelf te laten gelden, niet tevergeefs geklopt hebben. J, H. VAN SLUIS, Ie Ambtenaar bij den Armenraad. llllmmmilimilllllMMiu mmiilH^lllllimiminilllltliMjmnillll MUI l lllllllll II minimi ,?,?mum,,,,,u ,,,, ,?,?UUIIIIII, , II, III II In l , , ,u DAMES, Ontvangen, eerste zending ENGELSCHE en FRANSCHE STOFFEN. Wij kunnen weder leveren goede stoffen in kwaliteit zooals door ons circa een kwart eeuw geleverd werd, Voorloopig nemen wij ook nog Coupons in bewerking. Onze speciale afdeeling voor Repareeren en Keeren, die door het geachte Damespubliek zoo op prijs gesteld wordt, zal voorloopig blijven voortbestaan en zal zich richten naar gelang de prijzen der stoffen. Geopend! tot 5 uur, Zaterdags 1 uur gesloten. DAMESKLEERMAKER -BONTWERKER, Heerengracht 3O4-3O6, Tel* N. 8OGO Kalverstraat 118 - Amsterdam ONS 2E FILIAAL een naar de eischen des t ij ds ingericht SIGARENMAGAZIJN alwaar wij zullen trachten dezelfde reputatie te verkrijgen, welke onze sinds jaren gevestigde zaak Sarphatiestraat 22 steeds bij voortduring mocht ondervinden. Aanbevelend, JOHAN J. BOOT Hoofdkantoor: Sarphatiestraat No. 22 Telefoon Z. 5429 en Z. 6976 Rozengracht 6 Telefoon Centrum 3587 Kalverstraat 118 IHOTEL DE L'EUROPE AMSTERDAM! Hotel van den eersten rang met modern comfort 4 Lift Centrale verwarming J Restaurant tegen vasten prijs en volgens de kaart ? Hall Zalen voor partijen + Afternoon tea van 3 30-5.30 * 4 W. HERMSEN, Directeur 4, ? 4MOUTriANDR. CN TlMMCBrA&QICK ?»ADOX* Q? ID_ MAAO 2696 VCDPLAATSbAQE HOUTEN SCRIPPS-BOOTH" | de m e e s t Economische Automobiel 1 Liter benzine! op 10 K. n. 1e klas belasting 15000 K. n. op l n stel banden ENGIEBERUC0. Uit voorraad leverbaar l DEN HAAG Bezuidenhout 71 Kunsthandel R U BE NS Moordblaak 9, ROTTERDAM. Tel. 12659. STEEDS TENTOONSTELLING VA EERSTE MEESTERS DAGELIJKS GEOPE; D VAN 11 TOT4 UUR. ZONDAGS 1 TOT 4 UUR. GIDDINQêZONEN DECORATIE WSRJi G L A./ IN LOOD .AERTv.NE/yTR.ISOj TOON KAMER/* ?« VOOR ra IKUN/TNUVEPHEIDJ RUBBIMBBERVLOEREN (Hollandsch Fabrikaat) uitsluitend verkrijgbaar bij THE DITO ANGLO TILING C8MPW Dl RECTEU REN: JACs. S. WAISVISZ & Co, l Wagenstraat 167 - Tel. 1119 - Den Haag] Kantoor te Amsterdam Singel 183. - Tel. 5259 i Beze bileniq kan vorien uitgevoerd geheel volgens teekening van H. H. IrchHictin. l: iijzender geschikt zoomi vut Eet-.Billard-, Badkamers enz. - Uept bijna genrischiogs, IR wdt Mt 19 jaren garantie gtlenri. - Oi aamrrage zenden «ij gratis inze Catalaf in i AMSTERDAM Agentschappen in Indië: BATAYIA. SOERABAYA en B AND OEN G Agentschap in Nederland: TILBURG AJISTÜAJOAM. KALVtRSTRAAT 09 Oen MMO.SPUISTBAAT. -<ii UTRBCOT. CHooftsmMT. i ftOTTCRCATf. MOOTBSTeKI.- M ARNHEM. RWNSTJA/M-. s* Naweeën. BROBWB ao Heeren-bottines vanaf f 22.50 enx* UH voorraad l&v®g*lbssai* M] taste NederlnU Seiantie Inrichting TEL. c. 44 FRANS L E M, AMSTERDAM Werkplaats: Singel265. Kantoor: Singel271. DE CASSERES Ameublementen AMSTERDAM FKEDERIKSPLEIN 10