DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 12 April. 19. No. 2181 HET REGIME VAN DJEMAL PASCHA Het slagwoord van Djemal Pascha was: ,Ik laat dien kerel ophangen". Zoo iemand, dan heeft hij zfln woord tot daad gemaakt. HQ heeft alleen te jTusalcm meer dan veertig mannen buiten de Jaffapoort laten ophangen. Ongeacht de soldaten, die gefusilleerd zfln. Op ne fotografie zijn vflf gehangenen. De eerste van links is een Jood uit Tunis, ge naamd Joseph Mugrabi. Hij is onschuldig gehangen. Hij was met verlof thuis. Maar hij kon zijn verlofpas niet vinden en ver toon en. Als deserteur is hfl toen gevonnist. Benige dagen na zijn dood werd de verlof pas gevonden. De tweede van links, Moses Malel is eveneens als deserteur opgehangen. Hij is jarenlang in mfjn hotel werkzaam geweest. Ik heb toevallig deze foto gevonden en ge kocht. In het hotel kende men de foto niet. En als ik vraag of ze ook iemand op de kennen, dan is het een groote emotie. Want ze herkennen hem allemaal. En zijn moeder kennen ze ook. Gisteren was ze nog in het hotel. En er gaat groot geklaag en veel medelijden. Op den dag, dat deze twee Joodsche mannen opgehangen z|n, heeft de geheele Joodsche gemeente van jerusalem gevast en gebeden. Het moet overigens ter eere van Dj e mat Pascha gezegd worden, dat hij heeft opge hangen zonder aanzien des persoons. Onder anderen ook de Mufti (= hoogste Mohammedaansche geestelijke) van Gaza, wegens spionnage tegen Turkije. De Mufti is met onderscheiding opgehangen. Te weten: alleen met zijn knecht. Zijn zoon, die officier was, is doodgeschoten. Het lijk van den Mufti is dadelijk afgenomen. De andere lijken blijven hangen tot de schoolkinderen er voorbij zQn gegaan. Ook was het verboden den gehangenen Mufti te fttografeeren. Zoodat ik u van deze merkwaardige executie geen foto zenden kan. JACOB ISRAËL DE HAAN Op den Economischen Uitkijk Ontwerp-wet op de Kamers van Koophandel. Na mijne beschouwingen over de econo mische verhoudingen in het heden en de toekomst in vorige nummers, vind ik eerst thans gelegenheid iets te zeggen over het ontwerp-wrt op de Kamers van Koophandel en Fabrieken, hetwelk reeds eenige weken geleden bij de Tweede Kamer is ingediend. Over de beteekenis onzer K. v. K. en over de wenschelijkheid van wijziging der rege ling heb ik reeds meermalen hier een en ander opgemerkt. Thans ligt het ontwerp voor ons; het bepaalt de samenstelling, inrichting en bevoegiheid" dezer organen. Dat deze bepaling zou geschieden bij de wet en niet bij bestuursmaatregel, stond reeds vast na de daarover in de Tweede Kamer gevoerde gedachten wisseling. Sedert ik mij bezighoud met het kennis nemen van wetsontwerpen, die in 't bijzon der omtrent aangelegenheden van socialen of economischen aard aan ons Parlement worden aangeboden, herinner ik mij niet een Memorie van Toelichting onder de oogen te hebben gehad, die zich zoo vlot en pretiig laat lezen als die, welke dit ontwerp vergezelt. Zij is in haar soort een model; zij vermijdt deftigheden; zij versmaadt den beruchten atnbtelijken stijl, die uitteraard" het Regeerlngs-proza vaak zoo on ge nietelij k maakt; zij geeft noch te veel noch te weinig, maar zij geeft veel en leidt den lezer volkomen in het onderwerp in. Het geschiedkundige overzicht der regeling van de K. v. K. hier te lande is duidelijk en bezorgt ons een klaar overzicht, o. a. door dat de steller .in margine" telkens de voor naamste punten even aanstipt. Hierdoor worden wij eraan herinnerd, dat, na de kortstondige regeling uit den Franschen tqd, een KoninklQk Besluit van 1814 een daarvan sterk afwijkend regelement heeft vastgesteld. De huidige organisatie dagteekentvanlSSlenwasThorbecke's werk; zij werd In 1896 in zooverre gewijzigd als de afschaffing van de patentbelasting een nieuwen grondslag voor de kiesbevoegdheid vorderde; de bestemming der Kamers bleef dezelfde; zij behielden haar karakter van adviseerende colleges. In 1916 onder den oorlogsdrukl werd de taak der Kamers tevens het afgeven of bevestigen van ver klaringen ten bate van fabrikanten of handelaren omtrent hun bedrijf of hun arti kelen. Hervormingspogingen dagtee kenen reeds van 1879 (Tak vanPoortvliet), daarna van 1891 (Havelaar). Maar eenig schot kwam er eerst in de zaak, toen de Kamers zelve, in 1895, zich haar aantrokken, waartoe de Haagsche Kamer haar zusteren uitnoodigde. Zoo ? ontstond uit gemeen schappelijk overleg het schema 1898", dat echter... een schema bleef. Totdat de wereldoorlog uitbarstte en het aan de Re geering ook aan de Kamers duidelijk maakte dat het toch zoo gewenscht overleg omtrent ingrijpende overheidsmaatregelen tusschen die overheid en de 97 organen ondoenlfjk was, duidelQk maakte ook, dat deze organen niet meer geacht konden worden den handel en de nijverheid te vertegen woordigen. Ditmaal nam Meppet het initia tief ; een commissie tot reorganisatie" trad op. Kort daarna droeg de wet op het han delsregister belangrijke werkzaamheden aan de K. v. K. op en nu werd de reorganisatie dezer lichamen ook een dringende regeerings-zaak, zoodat van harentwege ook een reorganisatie-commissie werd benoemd. Deze laatste deed aan de Regeering de voorstellen, waarop het nu aanhangig ontwerp berust en welke instemming vonden bij de commissie vanwege de Kamers. Ziedaar in korte woorden de geschiedenis, waarbij ik slechts aanstippen wil dat hier op m.i. zeer gelukkige wijze samenwerking bereikt is tusschen de organen zelve, welker toekomstige regeling aan de orde was, en de Regeering, die deze regeling had te ontwerpen. De Mv. T. geeft vervolgens een belangwek kend overzicht van bultenlandsche regelingen, waarbij ik thans echter niet kan -stilstaan, omdat ik de voor mij beschikbare ruimte liefst gebruiken moet om iets over de ont worpen regeling meetedeelen. Die regeling dan gaat m.i. terecht uit van de stelling, iiiiiimiiiiimiiiimiiiiHiiMiiiiiiiiiiiiiiii Het Regime van Djemal Pascha IllllliimilmililiillillllimiiiiiiiiuiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiirimiiimiimi VEENHUIZER TYPEN EEN DIRECTEUR door J. A. BIENTJES, oüd-dlrecteur VI (Slot) E. P. H. Graaf VAN LIMBURG STIRUM, Directeur derR.W.I.teVeenhuizen 1849 -1904 Na eenige typen van verpleegden der Rijkswerkinrichtingen te Veenhuizen te hebben geschetst, wil ik eindigen met het beeld te teekenen van een man, die een belangrijk stuk van zijn leven heeft gewijd aan de trouwe en uitstekende verzorging van deze beklagenswaarde typen van willooshrid. Het was, kan men zeggen, een merkwaar dig, in ieder geval een consciëntieus, een trouwhartig mensch in de volle beteekenis van het woord; een humaan chef voor zijn patiënten, een humaan en bezielend chef ook voor zijn ondergeschikte ambtenaren. Hoe wordt men Gevangenis- of Gestichtsdirecteui?... Heeft een leek in het vak zich wel eens die vraag gesteld? Zeker niet, want gelukkig zijn er o! zoo weinig menschen, die iets van het Gevan genis- en Gestichtswezen weten en o! zoo weinig menschen, die in de vraagstukken, daarop betrekkelijk, belang stellen. Dat is zeker, dat ik nooit een jongmensch heb aangetroffen die zei, gevraagd naar plannen voor of uitzicht op een gewenschte carrière: ik wil Gevangenis-directeur of Gestichts-Chef worden. En zeker zou de man, dien ik met enkele trekken teekenen wil, in zijn jeugd ongeloovig geglimlacht hebben, als men hem voorspeld had, dat hij zijn leven zou eindigen als Directeur van een Rijks Kolonie voor landloopers en bedelaars. Edmund Pieter Hendrik Graaf van Lim burg Stirum (hij was een chte Graaf"! zeiden de verpleegden altijd van hem) was opgegroeid als zoon van een Hof-Intendant van Prins Frederik der Nederlanden. Het paleis-Ie ven was hem niet vreemd geweest en hij kon met plezier vertellen, dat hij wel eens een tik om de ooren had gehad van Z. M. Koning Willem III, als hq, in het Paleis spelende, dezen driftigen vorst toen eens te dicht bij de beenen was gekomen. Als jongen had hij lust gevoeld om zeeofficier te worden en hij had dan ook aan het Kon. Instituut voor de Marine te Willemsoo'd daarvoor zijne opleiding genoten. Als marine-officier had hij alle wereldzeeën bevaren en alle werelddeelen bezocht en hij kon er o! zoo boeiend en onderhoudend van vertellen, hoe hij Sydney en Melbourne tot groote steden had zien worden, hoe gezellig hQ te Kaapstad had gepassagierd, hoe vol avonturen hij den Indischen Archipel had doorkruist. Men kent hier te lande wel het zwak van verscheidene zee-officieren, vooral van hen, in wie een huiselijke aard zit, om den Marine-dienst te verlaten «n een positie .aan wal" te zoeken. Van Stirum kreeg k dit zwak, vooral toen hij huwen wilde en hq zich met een collega associeerde om een ijzer en machine fabriek in Kampen te gaan drijven. Hij werd er niet gelukkig in en na verloop van weinige jaren moesten de compagnons de zaak liquideeren. Dit was een ramp voor Van Siirum, want nu was hij ook zijn be scheiden fortuin kwqt. Maar deze man was geen zwakkeling, die geneigd was bij de pakken neer te gaan zitten en te verzuchten. Zqn levens-leuze hq tegenspoed was steeds: A l'ouvrage Du courage l Les amis sont toujours lal Een Mark Tasly" dus. Men kent toch deze onsterfelijke figuur uit Dickens' Martin Chuzzlewlt? Hij haastte zich om een nieuwe taak te zoeken en met behulp van zijn vele vrien den vond hq spoedig levensonderhoud voor zich en de zijnen in de betrekking van Administrateur aan boord van de schepen der Stoomvaart-Maatschappq .Nederland". Voor die betrekking, welke hem door de Directie werd aangeboden, was hij als ge knipt". Every inch a gentleman", vriendelijk, vlug, hulpvaardig vlug de vreemde talen sprekend en courtois tegenover ieder, die zqn steun of hulp inriep, was hq daar spoeIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIII i iiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiif minimin iiiiiiiiiiiiiiiiii Invalid-Portwijn DE BESTE MIDDAGDRANK f 2.50 p. flesch Wijnhandel de Barbanson, 51 Amstel, Amsterdam n ui nnniiiiiiiniiiiiiiii nu ii< min mm dig een populaire g ds en toeverlaat". Ook met dames kon hij voortrtffelijk en beminIflk omspringen, zelfs in den letterlijken zin des woords. Verscheidene reizen naar en van Indië heeft hq in deze qualiteit gemaakt en hij was niet all»en bij de passagiers, doch ook bq de directie een persona grata1'. Hij zou ook zeker jaren lang bij deze carrière gebleven zijn, had niet de opvoe ding van een paar zonen zijne aanwezigheid te huis" wenschelijk gemaakt. Weer voelde hij zich genoopt eene hem passende betrekking of positie aan den wal" te zoeken en r u maar voor goed zijn geliefde zee vaarwel te zeggen. Er werd door het Departement van Justi tie een oproeping gedaan voor het direc teurschap va« een der Rqks-Werkinrichtingen te Veenhuizen. Goede vrienden rieden hem aan om naar die vacante plaats te dingen en S irum was niet ongenegen wér in 's Rijksdienst te treden en solliciteerde, hoewel hij zich geen nauwkeurige rekenschap kon geven van den aard der betrekking, die hij daar te vervullen zou hebben. Hij wendde zich tot den toenmaiigen Irspecteur van het Gevan geniswezen Verschoor, een eigeraardig man, een rondborstig en niet kleinzielig oud majoor der Artillerie. Deze was niet weinig verbaasd aan een Graaf van Limburg Stirum gehoor te verleenrn voor de sollicitatie naar die betrekking. Toen hq hem had aangehoo-d, nadat van Sürum zijn belangen bij hem had voorgedragen en hem zijn staat van dienst had laten zien, was dan ook onmiddeliqk zijn vraag: ben je daar al eens wezen kijken, mijnheer van Stirum? Weet je wat die betrekking daar is en kent ge het land, waar ge dan zoudt komen te wonen ?... Neen?... Nu, dan moet je eerst maar eens de situatie daar goed op gaan nemen en je vrouw moet ook met je mee gaan kijken l Biijf je dan bij je plan om te sollicitreren, dan zullen we verder zien; maar vór je terugkeer maak ik nog geen werk van je sollicitatie. Het is er een Apenland hoor!" Niet bepaald geestdriftig voor zqn plan nen, toog hq met zijn vrouw naar de Gestichten toe en stelde zich er ter dege op de hoogte. Van Stirum's besluit was Levensverzekering Maatschappij H A AR L E M" Wilsonsplein 11 DE VOORDEELIGSTE TARIEVEN dat slechts eene geheele wijziging van stel sel tot verbetering kan lelden." Ingrijpende verandering is met name noodig ten op zichte van de wijze van oprichting, het plaatselijk karakter der Kamers, het kies recht en de wijze van verkiezing, de be voegdheden der Kamers en de middelen." Deze punten komen dan achtereenvolgens in de M. v. T. ter sprake. Bezien wq ze... in vogelvlucht! Thans hangt het van den gemeenteraad af, of een K. v. K. zal worden opgericht. Er zijn thans 97 Kamers over 116 (van de 1122!) gemeenten, zoodat de ingestelde orga nen waarlijk geen vertegenwoordiging van handel en nijverheid in het geheele land vormen. Reeds de wet op het handelsregis ter maakt het noodig, dat de gebieden der Kamers het geheele land om vatten en daar toe strekt dan ook het ontwerp. Zoo zegt dan art. l : Er zijn, ter vertegenwoordiging van den handel en van de nijverheid in het geheele Rijk, K. v. K. en F. Wij bepa len het aantal Kamers en het gebied van elke K. Wq wijzen de gemeenten aan, waar elke K. haar zetel heeft " Er zullen, naar het ontwerp, niet zijn af zonderlijke Kamers voor het groot- en voor het klein-bedrijf, maar elke K. zal uit twee afdeelingen bestaan, waarin de vertegen woordigers van beide bedrijfsvormen zitting hebben. Het kiesstelsel zal niet meer berusten op eigen aangifte, maar op de vermelding in het handelsregister. Er zullen zqn kiezers voor de afdeeling grootbedrqf, idem voor de kleinbedrijf-afdeeling. Er zal evenredige vertegenwoordiging, maar er zal geen stemplicht zijn. De werkkring der K. zal tweeledig zqn: adviseerend als tot nu toe (op verzoek of uit eigen beweging) en besturend. Ziehier wat omtrent dit laatste het ontwerp bepaalt: De K. zqn verplicht de functies te ver richten, welke haar door wetten of Konlnkiqke besluiten zijn opgedragen. De K. zijn bevoegd tot: a. het stichten en beheeren van inrichtingen tenv dienste van handel en nijverheid; b. het verleenen van subsidies aan instellingen, die een algemeen belang van handel en nijverheid bevorderen ; c. het zich belasten met het haar opgedragen be heer over al of niet door het openbaar ge zag in het leven geroepen inrichtingen ten dienste van handel en nqverheid; d. het afgeven, behalve van certificaten van oor sprong, ook van andere verklaringen ten dienste van het handelsverkeer, zooals verklaringen omtrent het bestaan en den aard van handelsgebruiken in haar ge bied; e het legaliseeren van handteekeningen, die in het handelsregister zijn ingeschreven; ?. het htffen van gelden voor het gebruik van bij haar in beheer zijnde inrichtingen en van retributie's van door haar aan be langhebbenden bewezen diensten of voor hen verrichte werkzaamheden; g. het ver zamelen van statlsiische gegevens", die zq blijkens Httera ft van den rijks-, ptovincialeen gemeente-ambtenaren mogen- vordert n. Besluiten van de Kamers omtrent sommige dezer werkzaamheden zijn aan Rijkstoezicht (gofdkeuring van den Minister) or, derworpen. Wat ten slotte de geldmiddelen betreft, in hoofdzaak zullen die te vinden zijn uit de Inschrijvingen van handelszaken in het handelsregister en de jaarlijus deswege te belalen rechten, welke thans bepaald zijn (volgens de handelsregisterwet) op ?50 voor de, inschrijving en f 10.?jtarlijks, hetgeen echter voor het budget der K. v. K. veel te laag zal zqn en dus verhoogd zal worden. Bovenstaand beknopt overzicht moge den lezer eenig inzicht geven in den nieuwen koers, waarin de regeling dezer organen zal genomen en hq ambieerde en verkreeg de Koninklijke benoeming. Schrqver dezes heeft er dezen nobelen man eenige jaren werkzaam gezien en steeds is hem zijn beeld bijgebleven als dat van den edelman, die cornet een zeer moeielijke, veelzqdige taak vervulde en door zqn directen chef, den hoofddirecteur Neeteson en door zqn opvolgers Modderman en Duburg hoogelijk werd gewaardeerd. Door de bevolking van zqn Gesticht, de verpleegden van Veen huizen III, later van het grootere en belangroker Centrale Gesticht Veenhuizen II, werd hij op de handen gedragen. Men moest hem zien op zijn bureau, onbenspelqk vlijtig, correct en nét, den omvangrqken administratieven arbeid regelend, zelf tallooze registers en een uitgebreide correspondentie bqhoudend; dan weer de hoeven inspecteerend, die onder zijn beheer ressorteerden; dan weer met een keurings commissie de omvangrijkevoorraden binnen komende grondstoffen, voedingsmiddelen en garens keurende; dan we er als Voorzitter van een Raad van Tucht, het toonbeeld van een welwillend Magistraat, de strafzaken d.w.z. de overtredingen van het Reglement van Orde en Tucht, die onder het ressort van zijn Gesticht voorvielen, berechtend. (De Gestichten te V. hebben een eigen CelGevangenis); dan a's Voorzitter van het Afdeelinkje van 't Nut" op gezellige wijze een vergadering leidend en de ambtenaren van de drie Gestichten met hunne dames en den Hoofddirecteur er bq, wat snaaksche avonturen vertellend. Te 'redenheid in zijn betrekkelijk nederige, doch nuttige positie vormde den grondtoon van zijn geheele wqze van zijn". Ja! van Stirum was een goed, een zeer plichtmatig ambtenaar van het Departement van Justitie en hq was daar vloeide ook alles van zelf uit voort een goed mensch, een edelman in den waren zin des woords. Als men dezen kleinen Graaf met zijn fijn besneden aristocratisch en steeds opgewekt stralend gelaat, in zijn dienstrqtuig, bespan nen met een paar flinke kolonie-paarden en gereden door een handig koetsier (altijd een verpleegde!) voorbq zag komen, zou men niet gezegd hebben, dat daar de direc teur van een Landloopers- en BedelaarsKolonie reed. Hij was ook een representatief man als zoodanig mocht de Regeering hem wel wat meer gewaardeerd hebber! Ik heb toch buitenlandsche bezoekers der GeStempel en Handteekening van Generaal Storrs. Bijschrift van Mr Jacob Israël de Haan. Generaal Storrs, die in uw sterke handen Het lot van 't Heilig Jerusalem houdt, Blijve n w naam gezegend in alle landen Waar mijn Volk op uw wijs beleid vertrouwt. (In het midden van het Hebreeuwsche stempel staat R. Storrs. Het randschrift luidt: Militair gouverneur in de Heilige Stad Jerusalem 5679.) worden gestuurd. Om in deze beeldspraak te blijven, kan men zeggen dat de plannen zijn grootscheepsch: organen over heel het land, met veel steviger grondslag voor de ver kiezing, belangrijk uitgebreider bevoegheden en werkkring, veel ruimer geldmiddelen. Er is dunkt mij, alle grond om aan te nemen dat deze gewichtige wijziging van de verouderde en gebrekkige regeling op alle punten een verbetering is; zoo althans oordeelden de beide reorganisatie-commis sies, waarin de in deze meest bevoegden zitting hadden. Ik zou waarlijk niet wijzer willen zqn dan zijl Maar natuurlijk geeft dit ontwerp nog slechts een getimmerte; meer kan het niet geven. De wet opent mogeiqkhedcn; het blijft aan de praktijk overgelaten van deze mogelijkheden een gelukkige werkeiqkheld te maken, Ook hier komt ten slotte alles neer op de mannetjes,.' op de menschen, die geroepen zullen worden te handelen naar de goede bedoelingen van den wet gever. En dit moet men afwachten Doch men mag hopen, dat, wanneer de wetteiqke regeling de noodige voorwaarden schept voor nuttig werkende organlsatïes, de levende strijdkrachten" niet zullen ontbreken. Er is reeds zoolang geroepen om reorganisatie van deze Kamers l Wanneer die dan straks een voldongen frit is, zullen de belangheb benden er het beste naar ik hoop van willen maken. SMISSAERT tlllllllllllllüllliiilllllllllllllliilllllllllllllllllliiiiiiiiiiiiliiiilllllillillllllll H. STINIS Haarlem - Kruisweg 23 TELEFOON 15O6 EXPORT IN TABAKSARTIKELEN NAAR DE GEALLIEERDE STATEN iiniMimiiiiiiiimiiiimiiiiiiiiiiiimiMiniiiiimiiiimiiifmiiiimiiiiiiimi stichten dan ook vol respect en Ingenomen heid over hem hooren spreken. Hij gaf met zijn tevreden gemeedsaard en in zijn rustelooze bedrqvigheid meer den indruk van een gemoedelijk en toch ener giek burgervader van een klein dorpje, dat dan ditmaal midden in de Drentsche heide lag en Veenhuizen III heette. Van Stirum zou waarschijnlijk een goed burgemeester van een der belangrqke ste den van Nederland zqn geweest. De Schikgodinnen hebben hem echter slechts de nederige plaats van een Vader voor onterfden aangewezen. En die plaats heeft hij met groote eer vervuld. Wat hq voor de aan hem toevertrouwde bevolking dier vroeger zoo eigenaardige Veenhuizer Gestichten (nu helaas! een op bergplaats of ?... straf gevangenis voor smokkelaars!) geweest is?... Men zou er de besten hunner maar eens naar moeten vragen l En men zou een leer zaam antwoord hooren! Vér buiten de grenzen uit van bureau cratische en officieele instracties (koud en zoogen, praktisch, <ioch zielloos als alle Staatsphilantropie) heeft hq de menscheiqkheid hoog in zqn vaandel gehouden en is hij een zegen geweest voor velen dier stakkers,waarvan ik er vroeger eenige geteekend heb; heef t hij nog weer vonken van gevoel van menschenwaarde aangeblazen in harten en hoof den, waar men vaak reeds de vlaswiek voor goed uitgedoofd waande. Plichtvervullingen als die van Edmund Graaf van Limburg Stirum maken niet veel gerucht in de wereld: er wordt weinig over gesproken, nog minder over geschreven. Daarom juist heb ik hier aan het slot van mqn typen" dit in Memoriam" willen ter m er schrijven. Van S irum is niet oud geworden. Op ruim vijftig jarigen leeftijd besloop hem een ongeneeslijke inwendige kwaal, waar aan hij op 55-jarigen leefüjd den Isten December van het jaar 1904, is bezweken. Een jaar lang heeft hij als directeur van het tweede Gesticht met de hem eigen taaiheid en energie tegen die kwaal ge worsteld, zoo lang mogelijk op zqn post, haast een verloren post"?in onverdroten werkzaamheid volhard. Het stille kerkhof daar op die Drentsche het bergt ook zqn stoffelqk overschot. AMSTERDAM, SINGEL 273 TEL. IÜTERG. 5181 M. I$&®j$$JiJi?id&$i©iMlQf@ff*$jj®&8«$$ tusschen ^y ES? Amsterdam - Utrecht - Zeist - E3e BaUt - Haas ter Heide Bosch ent ISuin - Rijsenburg - Erieisergen - Doorn L