19 April. '19. No. 2182 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Restaurant Je DéDoelen" TOURNOOIVELD SPECIALITEIT j$a m KRIMPVRIJ GEZONDHEIDS- g ONDERGOEDEREN { NefebndschFabribat || "ÈTRICOTHUIS ia REG.BREESTRAAT.35 f S TEL. 5066 N. iiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiniiiiiiüiiiiiiiiii! = -iiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiuiiiiiiiiiiiiiiriiinMiiiiiiiii H STARK'S OXYDOL" 1= (CHLORAS KALICUS TANDPASTA) J [| Naaml. Venn. STARK & Co.?Chemische Fabriek ,,'s-HAGE", 's-Qravenhage 11 Dames- en Heerenkleeding 14,'s-Gravenhage Fr. SINEMUS 20 LBOSCMESTRAAT 22 AMSTERDAM TELEFOON N. 5118 HEMDEN MAAR HIAAT Mantelcostuums naar maat, van Engel' se h e of Fransche Stoffen vanaf f175,' Laat mij ter kennismaking Uw coupons vervierkenf of Uv/ oude Mantelcostuums vervierken tot Mantelcostuum, Paletot of Taillecostuum. J. KUHR Dameskleermaker'Bontwerker HP" Ie Rangs Huis Heerengracht 3Q4-3O6 Tel. H. 8O6O Geopend tot 5 uur. Zaterdags tot 1 uur. DE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland kost slechts f 2.50 per kwartaal Tot het bouwen van Villa's en Landhuizen z|n prachtige heuvel achtige BOSCHTERREINEN te koop In HET OOSTERPARK t« iiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiinin iiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiin Lage. prijzen, mooie wegen, gat, electr. licht, water. «fafJml.V.Maatl. «MIIUH Dir.nSTOIMANS40TTO.CHTJLZ HAVANA SIGAAR DEIN HAAG ROTTERDAM AMSTERDAM Stenografie Rients Balt SfSelfond. 9O Ut. In d. Boekh. en na postw. b| RIENTS BALT. Den Haag, b| wlen ook mond. en schr. ond. Ik ontvang als A.ml> t. ter S«»er.voor het bezit van Uw Di-ploma. 100 Old. per jaar toeslag-. (w.g.) H. K. te O. JOS. JACQUES WIJNHANDEL - BREDA Speciaal adres voor KLEINE MERKEN CHAMPAGNE Ingericht voor Wederverkoopers J. S. NIEUWSEN HOFLEVERANCIER Amsterdam - Rotterdam Leldschestr. 4, Damrak 73 - Mosseltrap 3 0. Doelenstr. 20, Da m s t r. 2 - Boymanstraat 3 P'ïano's, Vleugels en Kuiistspelpiano'sdoorHuur in eigendom verkrijgbaar, mits in drie jaar afbetaald. Brievan No. 1431, Bureau van dit Blad, HOE EEN STAAT GEBOREN WORDT De Stichting van de Tsjecho-Slowakische Republiek door LOUISE WEISS De schrijfster, van wier hand verschenen is La république Tsecho-Slovaque" (WW, Payot et Cie, Paris) geeft hieronder de portretten en de actie der mannen, die, alsof het een oud volks-epos gold, de leiding hebben genomen tot de vorming van het nieuwe Bohème. De nieuwe Republiek, die ook staatkundige erkenning door Nederland zoekt, zal in haar onafhankelijkheidsstreven hier zeker oprechte belangstelling vinden. Verf. De Amsterdammer" Reeds in den zomer van 1917 verklaarde Slanek, voorzitter van de Tsjechische parle mentaire unie, dat hij de vereeniging van alle Tsjtcho-Sipwaken tot n onafhankelijken Staat zou eischen. Tot op het laatste oogenblik noemde minister von Seldler een aanranding van de eenheid van het keizerrijk in Hongarije gevaarlijk. Maar de unie had zich al machtig getoond. Vanaf den eersten dag telde zij uitnemende leiders. Frans S t a n e k, de voorzitter, was een stevige, robuste boer, en het voorbeeld van den trouwen volksvertegenwoordiger, die niet luistert naar bedreigingen, onder geen slagen bukt en zijn plicht vervult ondanks hoon of toejuichingen... kortom, een leider. Dan was er Adolf Stransky, de politiseerende advocaat, een handig stylist, en scherp, me -sleepend redenaar; en T u s a r, de behendige politicus, die de meest uiteenT. G. MASARYK President van de Tsjecho-Slowakische Republiek loopende belangen wist te vereenigen tot n streven, ... en zoovele anderen nog !... de oud-minister P ras c h, Urdzal, devicevoorzitter van den Rijksraad, Zahradnik, de geestelijke... zij allen vormden een kring van vastbesloten mannen, die met al hun kracht front maakten tegen de oude regeeringskliek, de kliek der met allerlei geheime middelen werkende diplomaten, die de overheersching van ons volk wilde door blijven zetten. ZQ hebben hun doel bereikt, maar de groote stoot kwam feitelijk van buiten af, namelijk vanuit Parijs. Daar had, in het jaar 1915, een ontmoeting plaats tusschen drie merkwaardige mannen: den hoogleeraar en volks-afgevaardigde Thomas Qarrigue Masaryk, die bij het uitbreken van den oorlog zijn land verlaten had; den politieken vluchteling Edward Benèsen den tweede luitenant Milan Rastislav St f an i k, een tot Franschman genaturaliseerd Slowak. Deze drie mannen besloten den ouden Staat Bohème te herstellen, door zijn toe komst te verbinden aan die der Entente. Dit was een heele onderneming voor diie mannen zonder officieel mandaat! Masaryk genoot in 1914 reeds een Europeesche vermaarheid als politicus en be schermer van onderdrukten; reeds voor 1900 had hij de Boheemsche Joden beschermd tegen de valsche beschuldigingen die men tegen hen uitsprak. In 1909 kwam hij voor de rechten der Servische Croaten op, door in den Rijksraad te gewagen van het optreden derMagyaren in de Yougo-Slavische landen. Overigens is zijn positie in de Slavische wereld verzekerd door zijn standaardwerk: Rusland en Europa" en zijn tallooze rede voeringen en geschriften over het internatio nale belang van het Tsjechische vraagstuk. Zijn heele leven lang streed hij voor de bevrijding van zijn volk; ondanks zijn hoogen leeftijd reisde hij daarvoor de heele wereld rond, en overal liet hij de herinner n g achter aan een ernstig denker. Van af 1915 bezocht hij Zwitserland, Frankrijk, Engeland, Rusland, Siberië (waar hij de omwenteling meemaakte) en Amerika, waar hij, in 1908, president Wilson overhaalde tot zijn idealen. Als voorzitter van de met Benès en De internationale posite van het toekomstige Bohème Stéfanik te Parijs gestichte Nationale Raad der Tsjecho-Slowakische landen" wist hij zijn iandgenooten inden vreemde te verzamelen. Alleen 2 millioen al waren er gevlucht voor den onderdrukker. Met heel Bohème achter zich, vrij naar woord en geschrift, was hij reeds hun leider, vór men hem uitriep tot president van de nieuwe Tsjecho-Slowakische Republiek. * * * Stéfanik studeerde tePraae, hoofdzakelijk rechten en geneeskunde. Na veel reizen verbond hij zich aan het Observatorium te ROBBER! KALffcC AM5TEBDAM. Parijs, waar zijne wiskundige en natuur kundige onderzoekingen hem reeds eenigen roep gaven in de wetenschappelijke wereld. Met politiek bemoeide hij zich niet. Toen de oorlog uitbrak nam hij dienst als ge woon soldaat, maar al spoedig kreeg hïj een betrekking bij den militair-metereologischen luchtvaartdienst. Maar, ondanks zijn zwakke gezondheid verkoos hij het slagveld. Gedurende een verlof te Parijs ontmoette hij Bencs, die uit Bohème kwam, en ervan overtuigd was dat Oostenrijk-Hongarije den oorlog niet overleven zou; de overwinning zou Duitsche overheersching, de nederlaag i vernietiging brengen. Tesamen maakten zij een plan op dat zij l Maseryk voorlegden, en zij togen aan het werk, hoewel men in West-Europa wat sceptisch en onverschillig tegenover hun plannen stond... men kende zoo weinig hun belangen l Siéfanek werkte, als Fransch officier aan zijn nationale taak; in de militaire en diplo matieke kringen der geallieerde hoofdste den, maakte hij propaganda. Uit de krijgsgevangenen-kampen recruteerde hij een Tsjechisch leger, ten dienste der Entente, en te Parijs wist hij de Quay d'Orsay, in Italië de generaals Porro en Diaz, en de staatslieden Orlando en Sonnino tot medewerking te bewegen. la Rusland en Roemenië kreeg hij even eens hulp bij de oprichting der nationale legioenen. In Amerika blies hij de Tsjechische en Slowakische vereenigingen te Ncw-York en Chicago nieuw leven in. Op het oogenblik is hij te Wladiwostock generaal in Franschen dienst, en minister van oorlog van zijn land. Zijn kracht is merkwaardig; ondanks zijn schuchter uiterlijk is deze man een groot diplomaat en overwinnaar, met een ijzeren wil. Hij is een groot menschenkenner, en in zijn optreden is iets van verrassende genialiteit. En zijn veelzijdige aantrekkelijkheden hebben, in alle landen der wereld, vrienden verworven voor zijn land. Benès is een ander type. Hij is de zoon van eenvoudige boeren, en professor in de sociologie aan de hoogeschool te Praag; hij is een buitengewoon ontwikkeld maar uiterst bescheiden mensch, en een beproefd vriend. iiiiimummiiiiumiiiiiimiiiiimuiiiiiiiiiiiimiiiuimiiiiiiiiiuiimiMiii NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP MotordienstvanTetenburg DAGELUKSCHE MOTORDIENST UTRECHT LE1ÖDEI HAAS BELFT . «uchtsebimrH. r>tjtti*l. hitUluil VIOI-VIMftA H. BERSSENBRUGGE, PORTRETFOTOGRAAF ZEESTRAAT 65, naast Panorama DEN HAAG. Tel. 1538. Hij was de zondebok in den strijd die de Nationale Raad, waarvan hij secretarisgeneraal was, tegen de Oostenrijksche regeering gevoerd heeft. Zijn werk was ondankbaar. Men kon hem altijd aan zijn werktafel vinden, te Parijs, waar hij, in het hoofd bureau van den raad, klaar was om iedereen inlichtingen te verstrekken omtrent de Tsjechische landen en omtrent de beweging van Masaryk en Stéfanik, en vol eerbied en liefde sprak hij dan van zijn land. Toch is hij allerminst een uitbundig mensch, integendeel, hij is eerder stil en ernstig, hij staat daardoor dichter bij Masaryk. Met taaie volharding heeft hij zijn admini stratieven taak volbracht, en hij wekte daar mede de bewondering op van de politieke voormannen der Entente, die nu zijn col lega's zijn. Nu hij in hun midden, en tot de vredesbesprekingen is toegelaten, laat hij zijn oordeel in meerdere quaesties gelden en houdt dit ondanks de moeilijke verbin dingen in overeenstemming met dat van Masaryk en Kramarj. Dr. EDWARD BENÈS Minister van Buitenlondsche Zaken van de Tsjecho-Slowakische Republiek