n*, aas Zaterdag 26 April A°. 1919 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND ONDER REDACTIE VAN Mr. J. A. VAN HAMEL, Prof. Dr. H. BRUGMANS, Mr. E. S. OROBIO DE CASTRO Jr., Dr. FREDERIK VAN EEDEN en H. SALOMONS9N UITGEVERS: VAN HOLKEMA & WARENDORF Prijs per No. f 0.20. Per 3 mnd. f 2.50. Abonn. loopen per jaar | Redactie en Administratie: Keizersgr cht 333. Amsterdam ( Advertentfën omslag f 0.40 p. regel, binnenpag. f 0.50 ;>. re? re-?e! IHHOUDt Bladz. 1: Onze Oostgrenzen. Liberalisme met Verlof, door v. H. - Boitenl. Overzicht: Figuren en Noten, door dr. W. G. O. Byvanok. 2. De Dnitsohers D aar Par^s, teekeBing yan Jordaan. De Bargei wacht door H B'. 3 De Voorstillen van Minister de Visa r, door K. v. Wijngaarden.?Feuilleton Armoedbdag door Joh, O. P. Alberts. - 5: Voor Vrouwen (red E'is. M. Bogge) Moedersobapsxorg, door A. B 8chB-H. - Ouze Oudste Actrice, door J. B. Vrc uwen in de Prov. Staten: Hevr. Ankes-Timmers, teekening van E. Wontersen-v. Doeabnrgh. Uit de N tuur De Bouwenberg, door Jap P. Thjjsse. 7: De Ten toonstelling in de Bibli theek der Universiteit te Amsterdam, doiir dr M. B. Mendes da Costa. Muziek in de Hoofdstad, door H. J, den Hertog. Boekbespreking, door prof. H. Brngmans. 8: De Bommen te Amsterdam, teekening van George van Baemdonck. Tentoonstellingen, door Alb. Plaesobaert. Dram. Kroniek, door Top Naeff. 10: Op den Eoon. Uitkijk: Ontwerp- Arbeidswet, door jhr. mr. H. Smiseaert. Biljajtspoit, di.or B Schermen,door Wijnoldi Daniels.?11 Trrelstra's Eleerenkast, teekening van Joh. Braakensiek. Oerinoep, door Melis Stoke, met teekeningen van Ia. van Hens. Krekelzang, door J. H. 8p«enhoff. Bijvoegsel: Duitsche Afvaardiging ter Vredeseenferentie, teekeniug van Joh. Braakeusiek. ONZE OOSTGRENZEN EMBDEN EN KLEEF Een Engelsch blad heeft ten onzent wat stof opgejaagd met 't bericht, dat ter Vredesconferentie de mogelijkheid ge opperd is van toenadering van OostFriesland en het land van Kleef tot Nederland. Men kan dit kalmer bezien. Zeer zeker hebben hier sommige kringen die 't goed met Holland en met België meenen, gerekend aan de Belgische wenschen tegemoet te kunnen komen en tevens Holland tevreden te stellen door Zeeuwsch-Vlaanderen en Limburg voor die andere gebieden te doen ruilen. Menigeen heb ik hier hoogst verbaasd en teleurgesteld gezien, als men hem vertelde dat zulk een ruil ten onzent niet de geringste aantrekkelijkheid had. Men geeft er zich nu echter geheel in, dat Nederland en zijn Nederlandsche territoriën bijeen hooren en blijven. Een ruil zal ons niet worden opgelegd. Iets anders evenwel is het, of Neder land zich ook eens zal interesseeren voor de vraag of, geheel los van de ZeeuwschVlaamsche en Limburgsche kwestie, tus schen die oostelijke streken en ons land geene toenadering denkbaar is. Tegen den zin der bevolkingen zou die niet moeten geschieden! Ook slechts met de gezamenlijke sanctie der mogend heden. Of deze voorwaarden aanwezig zijn, weten wij niet, weet men ten onzent evenmin. Het is volstrekt niet uitgesloten. * * IIIIIIIIIIIIIIHIHII tinmtiimiiiii FIGUREN EN NOTEN LEN IN-EPISODE Nog eens terug te komen op Lenin l Om die bourgeois-figuur met het Kalmukkengezicht in wat scherper teekening voor ons oog te brengen! Maar is het geen onbegonnen werk de Russische onbegrensde wereld in een beperkt aantal regels op te gaan sluiten? Ik vrees er tot nog toe niet in te zijn geslaagd. En toch wil Ik probeeren te zien en te laten zien. Al was het dan maar een enkel voorval, een bepaald moment. (De voor stelling heb ik uit drie of vier verschillende berichten moeten combineeren). Het was in het begin van Juli 1918. Rus land leefde onder de schaduw van den vrede van Brest-Litowsk. Vrede heette het, en overal in het land was beroering. De Duitscher had het overwicht, hij heerschte en beschikte in de grenslanden, hij voerde oorlog In de Oekraïne om die voorraadschuur zich geheel te onderwerpen, hij bedreigde Petrograd, in Moskou gaf hij zijn wil te kennen door den mond van graaf Mirbach, den gezant. In andere deelen van het onmetelijke ge bied was er verzet, of bereidde zich verzet voor tegen het centraal gezag der Soviets en het werd gesteund door de middelen van de Entente-mogendheden, aan de Moermankust waren troepen ontscheept, het oosten verlangde een eigen bestuur, Kozakkenhoofden dreigden, het Tsjecho-Slowakische leger vormde een kern van tegenstand. Lenin en de bolsjewiki hadden wel hun macht bevestigd, maar er was een splitsing gekomen onder de partQgenooten. BQ de revolutie die hun, den proletarlërs, in November 1917, het gezag in handen In tijden, dat Nederland nog dieper over internationale staatkunde doordacht dan in de latere jaren, is het natuurlijke verband met die oostelijke gebieden steeds nauw gevoeld. Hoewel zij niet tot de eigenlijke Nederlandsche staat hebben behoord, heeft die staat er langen, langen tijd een overwegenden invloed gehad, die ook lag in de natuur van ons belang. Het gevolg is geweest dat te Embden bv. nog tot diep in de 19e eeuw Hollandsch werd geleerd, in het Hollandsch wordt gepreekt. Een stevige doopsge zinde tak verbindt ons met daar. Pruisisch zijn deze gebieden van oor sprong allerminst l Oost-Friesland heeft tot op de helft van de 18e eeuw een eigen bestaan onder eenen eigen graaf gekend. Door de politiek van dien graaf en van de Staten van zijn land voortdurend tegen elkander uit te spelen, hebben onze StatenGeneraal langen tijd daar den grootsten invloed gehad. Ook lag er Nederlandsch garnizoen. Oost-Friesland werd vaak de Negende Provincie der Republiek" ge noemd. De Achtste' was dan Kleef. * * * Eerst onder den invloed van het Pruisische veroveringsstandpunt van Frederik den Groote is die band plot seling afgebroken. Het werd bij 't OostDuitsche koningrijk ingelijfd in 1744. De natuurlijke verhouding met Nederland raakte op den achtergrond. Wij stonden tegenover die expansie-politiek machte loos, en de Oost-Friezen evenzeer. Toch is direct na de vorming der Bataafsche Republiek weer naar vereeniging met 't land van Embden ge streefd. Bij de vorming van het koningrijk Holland is die ook inderdaad verwezen lijkt. Oost-Friesland is toen bij NoordNederland gevoegd. Vervolgens in 1815 Hannoversch gebied niet Pruisischgebiedgeworden ensteedsin nauwe relatie met Nederland staand, is Oost-Friesland eerst in 1866 door de gewelddadige annexatie van Hannover bij Pruisen, Pruisisch geworden. De vraag zou dus nu zijn, hoe. staat de bevolking er thans voor? Met het land van Kleef is 't iets soort gelijk gegaan. Onze voorvaderen hebben er steeds veel verbinding mede onder houden. Maurits heeft gemeend het voor de Republiek te moeten winnen. Later, heeft Nederland zich steeds met de binnenlandsche zaken bemoeid. Het is spoedig een buitenpost van't Pruisische gebied geworden, doch bleef eigenlijk niet meer dan een buitenpost, en telkens hebben Nederlandsche staatslieden op de natuurlijke verbintenis met hun land gewezen. * * * Actueele belangen? Wat Oost-Friesland betreft is 't ver deeld recht op den Eemsmond een on ding. De zeevisscherij en verscheidene bedrijven hebben er voordurend last van gehad. In den oorlog hebben wij er op de armzaligste wijze onder geleden; op een wijze die nog niet openlijk besproken had gegeven, was de bijstand van de linkergroep der sociaal-revolutionairen een belang rijke factor geweest voor hun succes. De sociaal-revolutionairen nl. waren van ouds de nationale omwentelingspartij in Rusland. ZQ, met hun programma van landverdeeling, hadden den grootsten invloed onder de boeren, en het is de tevredenstelling van de boeren, geweest, die den bolsjewiki de gelegenheid heeft verschaft hun heerschappij te gronden. Maar de oppositie van de twee elementen proletariërs en boeren, was niet uitgewischt. Het land stond tegenover de stad; het land nu in Rusland beduidt negentig procent van het geheel. De tegenstand van de sociaal-revolutio nairen was begonnen bij het sluiten van den vrede van Brest Litowsk. Zij wilden ' zich daarbij niet neerleggen, zij waren antiDuitsch, zij konden niet verdragen dat de Duitschers in de Oekraïne de wapens voerden, zij dreven aan tot den oorlog met Duitschland. Niet geheel echter trokken zij zich terug van de bolsjewiki, ook hun beginsels waren communistisch en zij wilden den macht. Lenin daartegenover had het plan gemaakt om de boeren te proletariseeren. Mtt dat doel werden comite's van armoede opgericht: zij moesten in de dorpen de armen opzetten tegen de gezeten landbouwers Marx moest worden gehuldigd op het land. De sociaal-revolutionairen wilden het tot een beslissing laten komen bij gelegenheid van het congres der Soviets, begin Juli in Moscou te houden. Met hun bekende hardhandigheid van uitvoering hadden de bolsjewiki het daar gebracht tot een getal van ongeveer 700 vertegenwoordigers op de U 00 gedelegeer den die er waren vergaderd. Maar een minderheid van 300 leden was voor de sociaal-revolutionnairen geen te verwerpen macht nu het te doen was om agitatie te verwekken en een beweging in te leiden. De aktie welke zij zich hadden voorgenomen was een militaire staatsgreep en, in 't uiterste geheim voorbereid, een aanslag op graaf Mirbach, den Duitschen gezant. Dit moest het sein wezen tot een breuk, des noods een oorlog met Duitschland. worden moet. Delfzijl wordt er door gedrukt. Evengoed als de beide oevers van den Scheldemond bij Nederland behooren, evengoed is 't met die van den Eemsmond het geval. Kleef en aanliggend gebied is een zeer on natuurlijke en onveilige hap in Nederland. Intusschen, gelijk gezegd, van toena dering zouslechtssprakekunnenzijnindien dit ging nemine contradictnte: zonder iemands protest. Wij willen waarlijk geen steenen des aanstoots zien neer gelegd! Maar hebben wij er ons wel reken schap van gegeven, dat de betrokken bevolkingen wellicht zeer gaarne willen? Voor ons zouden zij geen vreemdelingen, altans geen gevaarlijke indringers zijn. Men kan zeggen, dat het geluk van Duitschland zelf, evenals de rest in de wereld, gediend zou zijn, wanneer Europa durfde te breken «et 1870, dat wil zeg gen: met de kunstmatig geschapen po litieke eenheid van Duitschland. Nu tornt men daar nog tegen op, te Berlijn en buiten de grenzen. De stap schijnt te stout. Allerlei andere middelen wor den gezocht, doch het natuurlijke ver zaakt. Toch is dit de nige weg om tot eene waarlijk vreedzame en ook voor den Duitschen welstand gunstige oplos sing der problemen te komen. Misschien zal het door de staatslieden te laat worden ingezien. Een willige afwending van OostFriesland en Kfeef naar hun Wester buurman toe, zou echter reeds op zich zelf een daad van wijs en zegenrijk be leid kunnen zijn. Men moge er van Holland uit eens de aandacht op vestigen. Interessant is 't te vermelden dat ook nog in de 19e eeuw dit denkbeeld nauw keurig heeft geheerscht. Toen de vorm van Nederland in 1830 aan de orde was, is vanwege de Nederlandsche regeering eene Memorie opgesteld over de grenzen, aan Holland te geven. Deze Memorie Gedateerd van April 1831 was bestemd den Kroonprins, later Koning Willem II, te vergezellen bij zijne besprekingen aan verschillende hoven van Europa. Daarin werd o.a. ook al bepleit: Dans Ie Nord Est, la province a'Ostfrise, qui-d'tant de rapports avec la Hollande, serait d'un grand soutien et d'un grand débouch pour notre^. commerce et notre navigation, et viendrait par-la ren? oreer et consolider la prépondérance hollandaise, qui doit eire Ie principe et Ie point de départ de cette nou velle combinaison, pour qa'elle soit forte et durable." P a r ij s.' v. H. LIBERALISME MET VERLOF De Statenverkiezingen hebben slechts bevestigd wat de kamerverkiezingen hadden gebracht. Het is bovendien een allesbehalve plaatselijk Nederlandsch verschijnsel. In alle landen van gelijke politieke ontwikkeling Donderdag 4 Juli werd het Congres ge opend in het groote theater van de stad. De gedelegeerden hadden hun plaatsen in het parterre; op het tooneel was een lange tafel geplaatst met een bloedrood kleed voor het praesldium, daarnaast een tafeltjeeveneens rood gestoffeerd ten behoeve van de sprekers, en achter de tafel stond een rij van stoelen voor het uitvoerend Comitéen de volkscommissarissen, de kopstukken der party. Als voorzitter fungeerde Sverdloff, een apotheker uit Nischni Novgorod, Jood als de meesten die daar op de planken figureer den. In den tijd van het Tsarisme had hij voor de goede zaak geleden. Let op het donkere, aartsdonkere gezicht, waarin de oogen branden fanatisch, als van een groot inquisiteur. HIJ heeft de orde te bewaren. En die wordt dadelijk In gevaar gebracht door de gloeiende redevoering van een af gevaardigde der Oekraïne. Hfi zegt aan de vergadering wat de Duitsche troepen daar in het land verrichten. Het lot van België doen zij daaraan ondergaan. Zal Ruslar.d het niet te hulp komen? Of wacht men eerst op permissie van G<aaf Mtrbach? De linkerzijde van het parterre rijst op. Weg met Brest-Litowsk!" hoort men schreeuwen, weg met de Duitsche slachters, weg met Mirbach! Te hulp aan de Oekraïne!" Het wordt een storm. De Bolsjewiki, uitstekend gedisciplineerd, houden zich stil. Het oogenblik van opwin ding is nog niet gekomen. Lenin mankeert in het congres; die eerste opbruising van toorn laat hij voorbijgaan, hij heeft ander werk te doen. Den tweedrn dag van het congres zal de rechte wooidenslag plaatsgrijpen. Een vrouw, Maria Spindonova, bindt den strijd aan. Zij, leidtttr van de sociaal-revo lutionairen, is de heldin der Russische lijdensgeschiedenis. Daaiin spelen revolverschoten m martelingen en onduldbare ver nederingen door brutale kozakken hun rol, zQ draagt er de sporen van op haar gezicht, dat toch nog een herinnering aan jeugd heeft behouden. Als hoofd van de partij wist zij waarom het in deze dagen ging. De scheiding moest worden uitgesproken tusschen bolsjewiki en sociaal-revolutioervaart men precies hetzelfde. Het liberalisme wordt uitgeschakeld als meerderheidsmacht. In meer algemeene bewoordingen uitgedrukt komt dit hierop nerr: die categorie, welke gewoon is alle staatkundige rn maatschap pelijke vraagstukken in de eerste plaats uit het oogpunt van het doorredeneerende be zonnen intellect te bezien, wordt onder het algemeene kiesrecht tot een kleine minder heid teruggebracht. 't Heef t zich ten onzent volt roV ken. In België bereidt men er zich op voor. Engeland ziet het gebeuren. Frankrijk maakt het eveneens mee. Aan den eenen kant wordt meerderheids macht : de richting der proletarische instinc ten, leerstellingen en heilsverwa entingen, aan den anderen kant het conservatieve stelsel, door beide heen geweven de stroo ming van religieuze overtuiging en kerke lijke vertrouwen, 't Vrouwenkiesrecht zal dit alles nog versterken. In de electorale som komt het liberale getal met minstens eenige nulletjes minder voor den dag, dan de ardere grootheden. Ieder voelt, dat rekenkunstig overwicht uitgesloten is. Twee dingen moeten hier echter niet mee verward worden. In de eerste plaats is er niet mede gezegd dat het liberalisme nu ook in het ongelijk zou zijn. En in de tweede plaats riet, dat het als macht heeft afgedaan. Niet in het ongelijkgesteld! Wij beweren allermirst, dat het liberalisme in 't verle den or feilbaar is geweest. Maar wij komen op, tegen wat zoo menigeen te licht denkt: dat stembus-succes een bewijs voor de juistheid eener richting is en omgekeerd dat wan-succes wederlegging beteekent. Stetnbusuitspraak beteekent zeer zeker een algemeen heerschend oogenbliksinzicht; een stemming welke het volk bezielt en die dus riaar moderne opvattingen voor de naaste toekomst den doorslag geven moet. Dat ligt in volksbestuur en democratie. Omtrent hunne onfeilbaarheid is daarmede evenwel niet het minste gezegd. Integendeel. Op den duur heeft gewoonlijk de minderheid gelijk gehad. En wanneer het liberalisme zich zelf te zuiveren weet, 't zich weet hoog te houden als de leer van de on-egoïste toewijding aan de volkszaak ; van het juiste, evenwichtige, op onbevangen overleg be rustend inzicht; van het wezen in plaats van den schijn en van den vrijen mensen in plaat s van de bijkomstige stof of de misleidende macht, dan trekt het zich weinig aan van de stembus-uitslagen de goedkoope grappen en oppervlakkige redeneeringen daarmede verbonden Dit sluit geen minachting voor het kiesrechtsbegrip !n. Alleen gén verheerlijking! Elke tijd heeft een gezag noodig. Zoogoed als men vroeger alleen-heerschers kon aan vaarden, zonder 't altijd met hen eens te zijn, zoo goed doet men 't nu met de stembuscijfers. Zij zijn voor het oogen blik de aangewezen ordenende factor. Maar er Is in de macht der meerderheidspartijen niets van bovennatuurlijke Inspiratie en wij houden onze eigen opvattingen over het welzijn van staat en maatschappij, van menschenwereld en menschenkmd bedaardwég vol. Allicnt komt de tijd, dat de ervaring, de harde ervaring, een beroep daarop doet. MiddelerwQl is ook de macht van het liberalisme niet uit. Het ware te dwaas, dat het gevoelen eener kiezersmenigte die groote hoeveelheid van toewijding, van denken, van persoonlijk karakter welke in den kern nalren. Daar mocht geen verbinding langer blijven bestaan. Zenuwachtig begint zij, zij beschikt niet ovtr al haar middelen; dan werkt zij zich op tot een passie en haar rechter arm zwaaiend wendt zij zich direct tegen Lenin die bijna ongemerkt is binnengekomen en pldats heeft genomen op een der stoelen achter de praesldiumtafel Ik beschuldig u, dat gij de boeren alleen voor uw eigen doeleinden gebruikt. Kameraden", zich rich tend tot haar eigen partij, in zijn oogen zijt gij, te midden van c it groote historische gebeuren niet meer dan een hoop vuil niet anders dan mest." En tot de bolsjewiki: Al dat andere lusschen ons zijn slechts bijkomstige verschillen, maar over de boerenvraag gaan wij in 't gevecht. Wij willen niets weten van uw armoede comite's. Wanneer de boeren, om 't even van welke partij, allen gelijkelijk worden vernederd en vermorzeld als boeren, dan zult ge in mijn hand dezelfde pistool vinden, dezelfde bom, die ik eens gedwongen was op te nemen . . ." Men liet haar niet uitspreken; er brak een stortvloed los van gejuich en van wild geschreeuw ook. De groot-ir quislteur is onmachtig het rumoer te bedaren. . . . Ondertusschen Is Lenin, kalm als moest hij een stichtelijke toespraak houden tot een zondagschool, raar de kleine spreektribune toegegaan. Zijn kleine, burgerlijke persoon beweegt zich lenig, ongegeneerd en zonder de minste aanspraak te maken. Op eens wordt de attentie van de zaal gespannen. Wat mag het wel zijn van dien man dat de vergadering beheerscht ? Het hooge voorhoofd doet het hem toch niet alleen, dat alleen bedwingt de menschen niet. Is het dan de intellectueele rust die van hem uitgaat, als van een die zeker is van wat hij wil? Hij staat daar en plaagt, zonder al te groote bitterheid de sociaal revolutionairen met hun dubbelzinnige hou ding: verwijten zij de Bolsjewiki dat zij de Duitschers naloopen, wat doen zQ dan die de Entente binnenhalen in de geschillen tusschen Russen onderling? Hij zegt het zoo bedaard en tartend dat desociaal-revolu iorairen in oproer komen. Sverdloff, de president, windt zich op tegen BERICHT Naar aanleiding der verschillende reclames over het te laat of niet ont vangen van nummers van ons blad, deelen wij mede dat de expeditie door ons steeds nauwkeurig en op tijd ge schiedt. Reclames over te late bezor ging gelieve men dus aan het post kantoor ter plaatse te richten, terwijl wij voor eventueel zoek geraakte nummers gaarne een ander nummer toezenden. De uitgevers VAN HOLKEMA & WARENDORF iiifitiiiiiiiiiin llllllllllMIIIIIIIHIIIIIllllllflIlHlllfMIIIIIIIIIIIIttllllltl der vrijzinnige richting bijeen is tot niets terugbrengen kon. 't Een i ge is, dat men er aan den liberalen kant aan zal moeten wennen, voor jarenlang uit de parlementaire en direete politieke machtspunten verdreven te zijn. Dit zal zeker nog sterker worden. Meer en meer zal men de partijmacht in ons geheelë bestaanswezen zien doordringen, en tot de liberalen klinkt dan de vraag: wat hebt gij nog achter u ? * * * Het antwoord kan slechts zijn: onzen voortdurenden arbeid en de waarde van onze inzichten. Het openbare leven wordt nog door iets anders gemaakt, het lot van een volk nog door iets anders gekneed, dan door de be moeienis van die meerderheidspartijen in het parlement. Misschien zullen wij al eerlang derzelver wezenlijke macht en vermogers zien dalen met hetzelfde aplomb waarmede de getalskracht stijgt. De teekenen bedriegen nauwelijks. Ten langen leste moeten zij toch de voldoende persoonlijke krachten weten voort te brengen. Falen zij daarin, zoo worden zij op hun beurt marionet en gaan de zaken over hun hoofd heen! De liberale ca'egorie vindt voortaan haar voornaamste arbeidsveld op het gebied van studie en publiciteit, van pers- en vereenlglngsleven, van ontwikkeling en propaganda, van zaken leven en socialen ar beid bovendien. Misschien geven deze minder oogenbliks-voldoening. Zij zijn zeker niet minder rijk aan duurzaamheidsnut. Wij raden dus de liberale richting aan, thans niet, tot 't zoeken van lapwerk, stembuscflfers bij te kalefateren. Niet kunstmatige groepeeringen, die niet van alle kanten van harte gaan. Men bereidde zich in tegendeel, voor, op vrij wat afvalligen. Een deel zal men naar de rechterzijde zien overgaan. Een deel zal eenmaal bij de sociaal-demo cratie, in haar gematigden vleugel, aansluiting vinden. Daar liggen de onmisbare middelen naar directen politieken invloed, Als categorie, als partij, moet het libera lisme nu niet wippen, niet transigeeren, niet verslijmen. Het hef ft dit reeds teveel gedaan, In 't idee dat daar de redding lag. Het is er op achteruit gegaan aan waarde, heeft soms z'Ifs zijn mtnstwaardige elementen' naar voren gebracht. " ?'. Voortaan vinde het zijn kracht niet in wat telt, doch alleen in wat wergt. D proef voor de Nederlandsche librrale rol zij, of zij daartoe iets wete voor te brengeni overigens in afwachting van de 'dingen die komen. i v. H iimaiiiiliiiiiiiii IIIIIIIIUIIIIIIIIIItMIIIHIflIIIIIIHIHIIHN het rumoer, maar Lenin gaat even naar1 hem toe van zijn plaats, legt hem de hand op den schouder en met een zelf-tevredea lachje, maant hij hem zich niet boos t maken. ... Dan, wanneer de onrust van zelf zich heeft gelegd, neemt hij het woord weer op; maar nu, men gevoelt het, als meester. Diepe plooien komen in zijn voorhoofd. Wat hij zegt, blijft eenvoudig en van onverbid delijke logica, maar het is gedragen door een innerlijken rhytmus. De gedachte zelf deelt zich mee aan de hoorders. Maar weinig uiterlijke beweging is er, en niet de minste praal van woorden, toch even een tooiden aandoet als van Iets masslefs dat trilt. Hij gaat in op wat men den Bolsjewiki verwijt. Rusland heeft het brood noodig dat de rijke boeren het willen onthouden, het kan niet anders handelen dan zooals het doet. Het kon ook niet anders dan den vrede van Brest sluiten. Denkt men dat hfj de verne dering niet heeft gevoeld? Maar het was noodzaak. Men had dat woord noodzaak uit Lenin's mond moeten hooren. Daar rijst aan 't eind de verzekerdheid van den man aan het oppervlak van zijn taal. Hfj laat al die menschen die daar onder zijn gehoor zijn, gevoelen hoe, wat er is geschied moet uitvloeien in de wereldrevo lutie, waartoe Rusland het voorbeeld heeft gegeven en zij allen, die geloovea in de grootheid van Rusland, worden meegesleept door de koele dweepzucht van den spreker. Het zijn niet de Bolsjewiki alleen die de rede met een storm van applaus begroeten, maar ook een groot deel van de sociaal revolutionairen... En graaf Mirbach wordt het slachtoffsr van den aanslag, en een oogenblik schijnt het, Zaterdag 6 Juli, dat de revolutie der sociaal-revolutionairen zal slagen. Het is ook maar een oogenblik. Zij zinkt in, n in Moskou n in Petrograd, tegenover de reso luutheid der Bolsjewiki. Het is slechts een theatercoup geweest, heeft men spottend gezegd. W. G. C. B Y V A N C K