X April. '19. No. 2183 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Vrouwen in de Provinciale Staten Teekenlng voor de Amsterdammer" van E. Woutersen-van Doesburgh III Noord-Holland Mevrouw A AUKES-TIMMERS (Vtljz. Democr.) zorg uiteen te zetten voor een vergadering van burgelijke vrouwen, die hetzelf Je onder werp, 2 ij het ook onder een anderen vorm op de Agenda van haar Jaarvergadering hadden geplaatst. Het had haar al meer grtr< ff.jn, dat, waar het groote volksbelangen gold, de verschillende politieke partijen eigenlijk dezelfdeeischen stelden. Zoo hadden o. a. bij een kiesrechtbt tooging de burgelQke vrouwen in gele letters op witten grond, de socialistische vrouwen in witte letters op rooden grond, zonder het vooraf van elkander te weten dezelfde leuze rondge dragen, n.l.: WQ eischen kiesrecht uit naam van de drankbestrfjding. O >k hedrn had de gemeenschappelijke actie den partijstrijd weggewlscht. Wel moest zij met nadruk opkomen tegen het woord en de brteekenis van moederschapsverzekering, met welk woord een plaatselijk blad haar voordracht had aangekondigd. Verzekeren doet men zich tegen ziekten en rampen (brand-inbraak), en worden dan de uitgekeerde premies betaald door hen, die er gaarne wat voor over hadden, om voor die ziekten of rampen gespaard te blijven. Ziekten en rampen, al zullen weinig menschen ze ontgaan, zijn toch niet inherent aan het leven. Het gaat toch niet aan het moederschap, dat in menig vrouwenleven het culminatiepunt van geluk is, te beschouwen als een ramp l Om het kind te beschermen, moet men beginnen bij de moeder. Vooral in den tegenwoordigen tijd, nu in de strijd voerende landen door den oorlog en zijn gevolgen, gebrek en ziekten, en in ons land door ondervoeding en de ziekten, die daarvan een uitvloeisel zijn (tuberculose) zooveel kostbare menschenlevens verloren gingen, Moedcrsschapszorg De Kamer van oordeel: dat het in het belang van de gemeenschap Is, de levenskracht van het opkomend geslacht te bevorderen, dat de bescher ming van het kind begint bij de zorg voor d- moeder, noodigt den Minister uit, zoo spoedig mogelijk maatregelen <e willen t n ffsn, om te komen tot een premleuitkeering bij zwangerschap of bevalling aan alle vrouwen, die dit noodig hebben, om naar brhooren haar moederlijke fun tie te vervullen, en gaat over tot de orde van den dag. Deze motie op 26 Februari 1919 door Mevrouw Suze Groeneweg in de Volksver tegenwoordiging aanhangig gemaakt, was het onderwerp van ren bespreking in de Jaarvergadering van de Vereenlgi^g Onder linge Vrouwenbescheimine"op 15 April 1919 te 's-Gravenhage in Hó:el Witie Brug gehouden. Een sober, helder en klemmend betoog van een vrouw tot vrouwen over een bij uitstek vrouwelijke en nationale aangelegen heid. De spreekster gaf haar voldoening te kennen, dat zij.de socialiste, in de gelegenheid was gesteld, met volkomen instemming van de vere-niging, die haar uitnoodigde, haar denkbeelden omtrent moedersschapsIMIMItmilllllll DE ROUWENBERG Mit dem alten Förster heut B n ich duren den Wald gegangen. Zoo heel erg oud is hij nog niet, maar die boschwachters krijgen door hun gemeenzamen omgang met de woudreuzen allicht zoo'n vleugje beet van de wflsheld en het geduld der eeuwen. Een bosch van vijfen twintig jaar is pas van gisteren en de den nen van honderdenvijftig zullen in de eerst volgende halve eeuw weinig of niet veran deren, evenmin als de heuvels, die zij be schaduwen. Als de mensch ze maar onge moeid laat, doch overal klinkt de bijl van den houthakker. W!j begonnen onze wandeling op den Geitenberg waar g* over de Lage Veluwe heen uitkijkt tot Zutfen en Deventer. Toen ging het door Higenau langs de beroemde Burmania-allée en overal vonden we gele genheid, om te zien, hoe dfze be'itting van de Vereeniging tot Behoud van Natuurmonumen'en al meer en meer op een echt bosch begint te gelijken. Onze Veluwsche bosschen zijn niet altijd even goed ver zorgd, hier staan zij te dicht, ginds weder te hol en s'ech's zelden vinden we volledig den plantengroei en de dierenwereld, die hehooren tot het koninklijke gevolg van Eiken Beuk, van Spir en Den. In Hagenau begint het er hier en daar op te gelijken. Voor de bosschen van den Veluwezoom bestaat de moge'ijkheid van groote schoonheid, doordat de grond er veel beter is dan hoogerop voorbij den iTibosch en op de Zware dennen aan den Rouwenberg ligt het op den wrg der Regeeringen, om door Staatszorg de jonge levens zooveel en zoo goed mogelijk tébehouden. Mevrouw Groeneweg meende, door dit punt in de Kamer aanhangig te. maken, ook te mogen rekeren op de sympathie en de steun van die vrouwen, die adders in de courant de Kamerverslagen niet lezen, maar die thans uit belangstelling voor het onderwerp, dat alle vrouwen raakt, zich een oordeel zullen vormen over deze belangrijke kwestie en in deze partij kiezen. Met nadruk wees z!J er op, dat de drang om een dergelijke wet ingevoerd te krijgen, zal moeten uitgaan van de vrouwen zelf, die hierdoor moeten bewij zen, dat de groote massa van het volk het met den wetgever eens is. Hoe de wet uitvoerbaar te maken, liet zij aan den werkgever over. Vaststaat, dat het geld, van Staats- of Gemeentewege zal moeten worden uitgekeerd aan de vrouw die het noodig heeft, en niet aan den man in den vorm van loon. Toen zij het voorstel in de Kamer bracht, er over de behandeling gestemd werd, en de giheele Linkerzijde haar bijviel, deed het haar pijnlfjk aan, dat van de Rechterzijde alleen Mr. Dr. v. d. Laar zich aan haar zijde schaarde; deze steunde de motie, als een poging om de groote gezinnen te verlichten. Zij had vast gedacht dat uit rechtsche arbeiderskrlngen velen haar zouden bijvallen; in hoofdzaak toch wordt ook d ar vaak de geboorte van een kind met angst en zorg tegemoet gezien. Zij begreep best, dat deze arbeidersafgevaardigden eerst overleg moes ten plegen met hun voormannen, en voegde er daarom niet zonder humor bij: laat deze echter bedenken, dat straks ook de vrouwen her stemb Ijet krijgen, en dat de dankbaar heid van de vrouwen zich zal uilspreken ten gunste van hen, die haar Moedersschapszorg hielpen verkrijgen". Waar de spreekster in elk rompleet menschenleven drie perioden wenschte te onderscheiden, een van ontwikkeling, een van arbeid en een van ouderdom en rust, valt voor de vrouw de periode van arbeid samen met die van het moederschap. Wil zij dit laatste vervullen op een wijze, die de maatschappij ten goede komt, dan moet de Staat haar, die dit noodig heeft, tinantieel steunen, In den moeilijken tijd, die de geboorte van een kind vooraf gaat en volgt, om dit moederschap tot een goed einde te brengen, terwille van het kind en de maatschappij. De socialisten stelden reeds in 1910 op hun congres te Kopenhagen den eiicn van zorg voor de vrouw vór, bij en ra de geboorte van een kind, rekening houdende met de omstandigheden van elk land. Zoo kwam dit onderwerp op het strijdprogramma, werd tot verkiezingsleus en thans, nu door de verloren gegane menschenlevens de omstandigheden zoo bijzonder gunstig Iflken voor de inwilliging van dezen eisch meende Mevrouw Groeneweg hiermede onmiddellijk haar politieke loopbaan te moeten beginnen. De moeilijkheden ontveinsde zij zich niet l Een premie op gezinsvermeerdering l en op het krijgen van buitenechtelijke kinderen l Want het staat vast, dat ook de ongehuwde moeder door haar bedoeld wordt, ofschoon bij het formuleeren van haar eisch, zij alleen aan normale verhou dingen gedacht heeft. Haar standpunt is, dat het geld wordt gegeven, om het kind voor ondergang te behoeden door de moeder te steunen, en juist de kinderen van on gehuwde moeders hebben de meeste kans, om door ontbering vór en verwaarloozing na de geboorte te gronde te gaan. Een premie op de onzedelijkheid!" zullen a'le zedelijksapostelen uitroepeu, Neem aan dat een ongehuwde moeder schuldig is, behoort bij elke schuldige vrouw dan niet een schuldige man, die, toen hij de zonde beging, een tweede zonde op zich laadde, door de vrouw alleen voor het onderhoud van het kind te laten zorgen. Vrouwen van alle denkwijzen en richtingen vereenigt U, dat dit onrecht, dat door de Wet op het Onderzoek naar het Vaderschap maar voor een zeer klein deel oudervangen wordt*}, tenminste verminderd wordt door ter wille van het onschuldige kind de moeder in deze moeilijke dagen van staatswege te ondersteunen. IIIIIIIIHIIMIII MIIIIIIIIIII1IIIIMIIIIIIIIIIII Illllllllllllllllllllll Woeste Hoeve aan. Die zoom toch heeft een dek van vruchtbaar löw, dat ge overal langs de holle wegen duidelijk te zien kunt krijgen en doorJat de grond aldus geschikt is niet alleen v>or de schrale dennen, maar nok voor de beuken, die van een goed leventje houden, is hij al sinds eeuwen be ker d onder den naam van bo-kengrond". Op dezen grond, van Dieren tot Wageningen, liegen onze beroemdste buitens. Voorbij de Caroli' ahoeve passeerden we het paaltje, dat de grens aangeeft van Rhedero'-rd en daar betraden we dat land goed. Ee'St ging het over golvend hoog terrein langs een stillen begroeiden boschweg door dient dertigjarig denr.enhout. De boompjes stonden dicht opeen, nog in hun jeugdkleed, tot onder«an toe bezet met takkrnkransen, al waren de onderste al dood. De grond zelf was dicht bedekt met s'aapmos en er waren ook een paar oude stengels van de wespenorchis, die groeit graag in de jonge dennen, 't Was een buu^e Maanmorgen, maar hier tusschen de d nne'jes vonden wij het behaagli k en er was leven van vogels, pimpeltjf's, kuifmeesj ;s en zwarte meei-jes, die elkander riepen in het hout Hoogerop worden da denneljes jonger en eindelijk zitten we in een licht sneeuwbuitje onze boterham te eten boven op een hoo«tn kling. Voor ons het met zeer jongen aanplant, af Jalend naar de vallei, waar ijle boompjes gerijd staan langs den wegnaar de Onzalige bosschen. Ltrks rijst de grond weer tot een b'eeden heuvel en daar ligt in de bruine heide een gapende wonde van wit zand: een ni uwe weg die daar gedolven is voor werkverschaffing en we vragen ons af, waarom er in een wereld, waar zooveel te doen is, nog werk moet worden verschaft. En met zeer veel wat onder die leuze, hoe goed bedot ld ook, is verricht, zitten we v< or een poosje leelijk opgescheept. Doch niet getreu d; deze Insnijding geeft ons ten minste gelegenheid, om te onder zoeken, hoe het hier gesteld is met grond en zand, met Ifem en loss. Voor ons ligt de eigenlijke Rouwenberg, bijna honderd meier hoog en bovenop begroei ? met zware beuken, die nu nog onbebladerd zijn, maar met hun dicht don ker purperen Ukkenwerk een indrukwekkend silhouet vormen tegen den nu weer helderen Met stijgende belangstelling en ernstige instemming werd de rede van Mevrouw Groeneweg gevolgd. Staande de vergadering werd door de Aanwezige leden de volgende motie aangenomen: De Algemeene Vergadering van de Vereeniging Onderlinge Vrouwenbe scherming" gehouden op 15 April 1919 dringt bij de Regeering en Volksver tegenwoordiging aan op een spoedige behandeling van de motie Groeneweg. Om namelijk meer indruk te maken, had de eerste vrouw< Ipe afgevaardigde de motie aan de Regeering niet door haar partij laten onderte' kenen, maar zich persoonlijk aan sprakelijk gesteld voor deze specifiek vrouwe lijke p: litieke daad. Een gebeurtenis mag het hee'en, dat het juist Onderlinge Vrouwenbescherming" de vereeniglng, die zich het lot van de onge huwde moeder en het bui enechtelnk kind aantrekt, moest wezen, waar Suze G oeneweg haar motie over moederschapsz o r e kwam toelichten. Moge deze daad van Kinder beschermingdoor nog vele gevolgd worden ten bate van Nsderland en de geheele maatschappij, dan zal de geheele natie den dag zegenen, waarop de vrouw in de Volksvertegenwoordiging haar Intrede deed. 18 April 1919. A. B. SCHB-H. *) De omslachtige en langdurige pro deo gevoerde procedures maken voor d_e onge huwde moeder deze wet tot een schijnbeeld. Wie als O. V. zich wijdt aan de praktische hulp aan de ongehuwde moeder, weet, dat in de mee«te gevallen de mannen, waarvan het bewezen is, dat zij de vader zijn van een buitenechtelijk kind, en waarvan gelde lijke steun te verwachten is, ook vrijwillig de moeder helpen. Dwingen door de wet toe te passen, heeft veelal tot gevolg, dat de uitkcering zoo lang op zich laat wachten, tot de moeilijkste tijd voor de moeder voorbij is, of dat de man door buitenslands gaan niet te vinden is, of door het opgeven van zijn vasten werkkring het beslagleggen op zijn loon onmogelijk maakt. iiiiiiniimiiiiiii Onze Oudste Actrice Mevr. VAN BEEM-KAPPER Door menschen, die 't weten kunnen, heb ik mij laten vertellen, dat de oude mevrouw Ellenberger, toen zij de vijf en zeventig al was gepasseerd, avond aan avond optrad in Zwarte Griet. Oude Net Ellenberger moet hemel. Heel op het hoekje naar rechts staan nog wat zware spa'ren en dan daalt het terrein met een breeden zwaai af naar een laae dennenbosch gelijk aan dat wij zooeven verlieten en dat ook nog evenals d<- Rouwenberg zelf behoort tot het landgoed Rhederoord. Naar links gaan de beuken over in f en laan van sparren, die achter den hoogen hetdeheuvel verdwijnen, maar er blij ven nog toppen te zien en ook nog gewarrel van dennenaalden, de toppen van de boomen, die daar ginds in de vallei opschieten tot een hoogte van dertig meter en meer. Daar willen we heen. Maar eerst beklimmen we den R iuwenberg zelve en wandelen onder de beuken, waar ? de grond zorgvuld'g kaal geveegd schijnt, zoodat de harde kirzel te zien komt. Daar zal voor een groot deel de oorlog wel schuld aan zijn, men herfi hier natuurlijk op gnote schaal de beukfnootjes ingeza meld. Er is ook een koepeltje waar duizen den wandelaars hebben gerust en genoten. Van hier naar De Kaap is niet heel ver en onderweg bewonderen we nog even een diep ravijn met steile wanden, dat spreekt van de nabijheid van de Worth-R-edensche hei, het meest romantische landschap van Nederland. De romantiek is nu net zoowat honderd jaar oud. Gaandeweg is er een stille vreugde ge komen over mijn boschwachter, want we dalen nu af langs een pad, ongeveer even wijdig aan de Havelandsche Steegen komen in het gebied van de hooge dennen. Het is haast onbegrijp-lijk, hoe die spichtige en stekelige boompjes van straks in een halve eeuw kunnen veranderen in woudreuzen als deze, die we wel meer te zien zouden krijgen, als het mijr.hout en het papier hout, de telegraafpalen, de masten en de heipalen niet zoo verleidelijk prijzig waren. De stammen hebben zich gereinigd, vijfentwirt'g meter hoog en zijn nedekt met de blauwig rossige schors in jrpote plakken als schubben van een voirhistorisch monsterdier. Allerwegen vfrhtffcn ze zich uit het diepst van de vallei tot heel in de hoopte. Sommige kaarsrecht, andere met een fhu*e bocht en daar er zooveel zijn en alle haast gelijk, kunt ge hun maat haast niet taxeeren en mijn boschwachter kan me elke vijf minuten eens uitlachen. op dien resprctabelen leeftijd deze rol nog kostelijk hebben opgebracht. Ik ben, helaas, te jong, om voorde strikte waarheid van deze verhalen te durven teekenen. Miar later, vél later, zal ik toch soortgelijke herinneringen kunnen oproepen voor wie an de jongere generaties vormen. Zal Ik kunnen vertellen uit mijn tfld, dat ik de zeventigjarige mevrouw Eveline Van Beem?Kapper heb bewonderd, toen zij de kloeke huishoudster verbeeldde in Het schoone avontuur; toen zij d ? knappe zestig jarige, prinses Lucca speelde in Madime Sans-Gêne. Prinses Lucca, wier statiekleed het parliculier bezit was van mevrouw Van B i-era. Aan die tooneelherinnerlng zal ik dan kunnen vastknoopen een eigen herinnering aan de bescheiden vrouw uit het kleine bovenhuisje in de 2de Jan Steenstraat, waar ik haar met haren, welhaast n-en-t^chtig jarigen, Meyer van Beem in den vroegen' voorjaarsavond heb bezocht, saamgeschoven bij de kachel, hij zijn krant spellend en luid oplezende uit de toonedrubriek, wat interes san t genoeg bleek voor extra belangstelling. Zij liet kleine staaltjes zijde door de vingers gaan en boog het hoofd tot betere waar neming. Zeventig jaar; dan kijk je niet meer zoo scherp met ongewapend oog. Naar een tooneeljapon ?" informeerde ik. Eveline van Beem schudt het hoofd. ,Nee, o nee l Zulke rollen speel ik niet meer! Dat zouden we ook niet meer kunnen. Wij zijn maar bescheiden krachten en meneer Royaards vergt van ons niet meer dan wij kunnen opbrengen. Zijden jap innen en rok ken van kant, linten en bloemen en fluweel, die dingen droeg ik in mijn operette-tijd, in mijn heerlijke soubrette-dagen, toen ik jong en lenig was, en, och, nu mag ik dat wel zeggen en... mooi l" Oude mevrouw Van Beern diept herinne ringen op uit vroeger dagen; uit tijden,die twintig, dertig, veertig jaren geleden zijn; zij spreekt van gebeurtenissen onder diverse direciies: Boasen Judels; Bambergen Bouw meester; het Nederlandsen. Tooneel; Lemmers in Antwerpen: Fanconnier in Gent, A. van Lier; van Doeselaar; Kreeft en Buderman; Engelen, Loman en Raabe zij belandt eindelijk bij het aanstaande tooneel-eeuwfeest van haar man, die zestig jaren meeloopt en van haarzelve, die ruim veertig dienst jaren achter den rug het f t. Dat eeuwfeest zal 'naar zij hoopt, bij Royaards worden gevierd. Totdat de goedige oogen weer dwalen naar de lapjes, die de vingers bestreelen. Och, da's waar! Wat vroeg j e ook? Nee, 't is niet vooreen tooneelkostuum. Misschien, als het niet te duur is, voor een japonnetje voor de receptie op mijn verjaardag, mijn zevenilgste; er zullen wel wat menschen komen. Ik ben graag netjes, dat is ons vak... Een lief japonnetje... een vroolfjk gezicht... een vriendelijk woord ... Ik reken op je, den 29sten. We zijn den heelen dag thuis..." Ik beloof haar, te zullen komen; o, stellig, en als ik afscheid heb genomen, denk ik aan die andere vaderlandsche actrice, wier jeugd samen viel met de jonge jaren van Eveline Kapper. Aan die, ook welhaast zeventigjarige, die zoo prachtig jong is gebleven... Jo B. Verzoeke alle stukken voor de rubriek Voor Vrouwen" in te zenden Koninginneweg 93, Haarlem. IIIIIIIIIIIIIIIIIIItllllllllllllllllMMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIII :: VERHUIZEN :: MEUBELS BEWRREN E. J. VflN SCHflICK BOOTHSTRflflT UTRECHT Want hij kent ze drommels goed en weet precies wat ze een houtkooper thans waard kunnen zijn. Gij allen, die wel eens gewandtld zijt van de Havelandsche Steeg raar de Diepe S eeg achter het park van Rhederoord om, hoe zoudt ge het vinden, als die vallei met zijn dennen en sparren, Weijmnuths en beuken werd kaa'gesiagen? We belanden weer op den Rouwenberg en zien nu terug in de richting naar Hagerau. Daar ligt weer de wegdrr werkverschaffing, wit in het zar d ultgedolven, en rechts daarvan, dat mo<-t de beroemde Lappendeken zijn, prachtig gelegen bouw andtnte midden van de bosschen. En er is een sttenig stuk op die helling, daar heeft men geen bouwland van kunnen maken, dat is een soort van grasheide gebleven en daar zijn berken komen aanwaaien, die er nu een alierbekoorlijkste tegenstelling vormen met de trotsche beuken van den Rouwenberg. O, wat een prachtig landschap en wat voor doorkijkjes en vergezichten. Ue Vcreeniging tot Behoud van Natuurmonurreiien heeft een zeer aannemelijke aanbieding gekregen, om dit deel van het landgoed Rhederoord te koopen: alUs wat ligt tusschen de Carolinahoeve en De Kaap en buiten het hek van Ried roord zelf. De gemeente Rheden wil helpen en bewoners van die streek ook, juist ztoals dat indertijd zoo moot is gegaan met den koop van Hagenau. Er wordt een drie-procents leening voor uitgegeven, waarvan ge het prosoectus kunt aanvragen aan het kantoor der Vereenlging Heerengracht 260-66, want zij is ver huisd. Aan hetzelfde adres kunnen schenkin gen worden gezonden en aanmeldingen voor het lidmaatschap. K >mt de koop tot stand, dan is de Veluwezoom behouden van den Geitenberg bij Dieren tot aan De Kaap bij De Steeg en hoogerop bereikt het bezit der veneniging reeds den Elsberg, dat op deze wijze langzamerhand de propo'ties begint aan te nemen van een Nationaal Park Laat toch iedereen hieraan meewerken. Ook al werkverschaffing, maar die resultaten ople vert, waarvoor onze achterkleinkinderen ons zullen loven en danken. I A C. P. T H IJ S S E