17 Mei '19. No. 2186 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND DestaurafltJeOüdeDoeb11 TOURNOOIVELD DEN HAAG PLATS DU JOUR van 12.30 tot 2 uur M vin 7 uur tot 1.30 J, S. MEUWSEH HOFLEVERANCIER Ammtordam - Roltowdam Ulduheitr. 4, Danrak 73 - Moueltrap 1. 0. DMtanitr. !C, Dimttr. Z - Boymmstrut 3 Fi. SIKEMUS 2B LQOSCHESTRAAT 22 AMSTERDAM TELEFOON M. Bilt HEMDEN il A AH HIAAT JAC. IILIS HAVANA SIGAAR Piano's, V loug el s on Kunstspolpiano's door Huur In eigendom verkrijgbaar, mits in drie jaar afbetaald. Brlavan No. 1431, Bureau van dit Blad. Dames- en Heerenkleeding 14,'s-Gravenhage Vraagt prijsopgave van Cognac Hennessy aan Wijnhandelaren, ZWOLLE, EEHIGE SPECIALITEIT m *" MPVRIJE GEZONDHEIDSONDERGOEDEREN Nedtrlandsch Fabrikaat TRICOTHUIS REG.BREESTRAAT.35 TEL. 5O66 N. i a IS l H W llilmnBiyilmHinM lilllllllllllllllllllllllllllimilMIUIIMtlJItllll- = f STARK'S OXYDOL" = (CHLORAS KALICUS TANDPASTA) l Naaml. Vann. STARK & Co. - Chemische Fabriek ,,'s-HABE", 's-Bravanhage Tot het bouwen van Villa's en Landhuixen xjn prachtige heuvel achtige BOSCHTERREINEN te koop in HET OOSTERPARK te Lage prezen, mooie wegen, gat, electr. licht, water. tlaf i ??§ v-iaat|-ut ei>Mt TU lat ?*|tw'uk ?MIIVH njj j j gf nfl^jig 4 m0 Tel. Int. 38 & 48 DE BILT JOS. JACQUES WUNHANDEL - BREDA Speciaal adres voor KLEINE MERKEN CHAMPAGNE Ingericht voor Wederverkoopera) MEEREN MODE-ARTIKELEN - HKKREN8TIU.AT 18, OBONIMOKH TELEFOON 1CM Stenografie *ro-t Biënts Balt Ezelfond. 9U ut. In d. Boekh. en na postw. , RIËNTS BALT. Den Haag, b| wlen ook mond. en uchr. ond. k ontvang als Ambt. ter 8»- «*-.voor het bezit van Uw Dif>lonma 100 GUI. per jaar toeslag. (w.g.) H. K. te O. - MICHELIN Rijwielbanden Buitenband f9. Binnenband 5.25 bij alle goede Rijwielhandelaren | l IIIIIIIIIHIIIIllllllllMlllllllllllllllllimilllllllllllllllllllllllllMIMIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlllllt DE VREDESVOORWAARDEN VOOR DUITSLAND door ptcf. D. VAN EMBDEN, lid van de E'rste Kan er. De zware vredesvoorwaarden, die te Versallles aan het verslagen Duits'ard zijn voorgelegd, hebben in de Nederlandse dagbladpers een bijna unanieme veroorde ling gevonden. Onderzoeken we dit vonnis voor die hoofd lijnen der regeling, omtrent wier recht vaardigheid de meeste twijfel mogelijk is. 1. Dultsland's ontwapening. Gelet op de noodlottige druk, welke die schlmmernde Went" sinds '66, '70 op Europa geoefend heeft en bovenal op de ontzettende misdaad van Dultsland's aan vals-oorlog van 1914, is deze maatregel een weldaad voor Frankrijk (en de andere naburen), voor de we reld, voor Duitsland zelf. In elk gevalgerechtvaardlgd en onontbeenik. De eenzijdigheid van deze verandering in het wereldaspekt behoeft geen aanstoot te wekken, omdat aan te nemen valt, dat zij eerlang zal plaats maken voor wederkerigheid. Voor die ver wachting pleiten, naast de preambule in de vredesvoorwaarden: Ten einde het initia tief voor een algemene beperking van bewapening van alle naties mogelik te maken", de stichting van de Volkerenbond, de alom opdringende demokratie en de financiële nood ook der overwinnaars. 2. De gebledsafs'and. Laten wfj de rege ling t. a. v. het Saarbekken een ogenblik ter zijde, dan blijken motief en aanleiding MET HET 000 OP DE g GROOTE BELANG- M STELLING WORDT DE || TENTOONSTELLING g GUSTAVE DE SMET l EN jij JULES VERMEIRE! | VERLENGD | l TOT EN MET ZATERDAG g :: 24 MEI :: ? i KUNSTZAAL j| | DE BIJENKORF |j ! AMSTERDAM = bij elke der drie grens veranderingen: het geven van herstel aan geschonden recht en nationaliteit. De materie e bezitsverschulvlng die met deze gebiedswijziging gepaard gaat, is, tegerover de machtige rol die hier de ideologieën streds gespeeld hebben, j duidelik secundair gevolg. Er is geen sprake van, dat allereerst stoffellke hebzucht, lou ter het begeren van eens anders delfst< ff n, zeekust, steden, de drijfveer zou zijn. Er is dus geen pendant van de Du'ts-Rumeense petroleum vrede, noch een Enter.te-editle van die hartekreet om benzol, mi' ette en fosforzuur, welke zo aangrijpend geklonken heeft in het rekest derzesekonomiese bon- l d-nl) aan den Rijkskanselier dato 20-5 '15 En ook niet van het: Wir mussen [Frankrelcn] lückslchtlos schwachen und unsere mllitarisch strategi sche Lage ihm gegerüber verbesseren. Dazu Ist nach unserer Uib^rzeugung eine durchgreifende Verbesserung unserer ganzen Westfront von Be'fort bis zur Kü<te erforderllch. Elnen Teil der nordfran/ös'schen Kanalküte mü'sen wlr möglichsterobern", enz. Dem von uns fiernommenen Teil der Bevölkerung ist durchaus kein Elnfluss im Rriche einzu^aumen." Belglen. In keinem Punkte Ist die Volksmeinung einlger, ihr ist das Festhalten Belgiens die aUerzweifelloseste Ehrensache". Oritkiezering als boven. Land das Russland abtreten muss. Es muss landwlrtschaftllches Siedelungsland sein. Land das uns gesunde Bauern bringt". Etc. etc. 2) Is het dan ook volkomen misplaatst, de geas socieerden ten deze van materiële roofzucht te betichten, iets anders is, < f ook alle on derdelen der regeling aannemelik zijn. S'erke twijfel rijst, of men met de volksraadpleging In zuldelik Sleeswijk niet te viflgevig, in de weder met Polen te verenigen delen niet te karig Is geweest. Waarom in de laatste streken geen refererdum alom? Het zoude morele posi ie van den nieuwen bezitter even tueel onaantastbaar maken. En de klemmende argumenten tegen een volksstemming, die b. v. Maurice Bouchir aangaande ElzasLothartngen te berde brergt, 3) zijn voor Poolse gebieden niet toepasselik te achten. De regeling betreffende O jst-Pruisen en Dantzig, is gecompliceerd en voor de ge troffen Duitse bewoners uiterst pijnlik. Haar oorsprong vindt zij na'uurlik In de oude , delingen van Polen, in de oude kolonisatie- l politiek, in het Duitse protektionisme en in de hardvochtige en bitter bekrompene Prulslese Polenpolitiek, welke laatste het geringe regeertalent, en dus de geringe regerings aanspraken, der oude Duitse staatsleiders maar al te duidelik demonstreert. Of een betere, tegenover Polen nitttemln billlke, regeling te vinden ware geweest, vermag ik niet te beoordelen. Maar alles bijeen, nemen deze territoriale wijzigingen uit Europa toch stellig veel meer schrijnend onrecht weg dan zij wellicht, en dan misschien nog onvermijdelik, toevoegen. Tegelijk onthoudt de Entente zich van willekeurige, hebzuchtige am ex ities, die zij, indien door mllltairlsme beheerst, tans zo'der moeite had kunnen doorzetten. Dit moet, behoudens het gezegde aangaande het referendum, het oordeel in hoofd/aak gunstig doen uitvallen. Indien, gelijk menig, blijkbaar niet onbevangen, kriticus betoogde, herstel dier oude rechtsschendlngen voor Dultsland's stoff like belangen fnuikend is, bewijst dit slechts, welk een aanzlenlik deel van het Du tse staatsbezit op oniecht gebouwd was. Afzonderlik ligt de Saar-kwestie. Op zich zelve en in haar waarschijnlike uitkomst beoordeeld heeft zij Inderdaad bedenkelik veel weg van een verkapte ann< xatle. Ware dit euvel te vermijden geweest en liet men 't na, zo zou dit onderdeel niet anders dan afkeurenswaardig kunnen heten. Over heerst wordt evenwel deze aangelegenheid door de gebiedende eis, Frankrijk compen satie te verschaffen voor de opzett lijke vernieling, door den .bezetter aar gericht in de noordelike kolenmijnen. Mitsdien ressor teert deze prestatie veel meer onder het tans te bespreken hoofddeel. 3. De schadevergoedingen. Het rechtskarakter van de tans beëindigde strijd en de bevochten overwinning is gelegen ge weest in de noodzakrlikheid, dat de staat misdadiger zijn bestraffing zou vinden. ZIJ die, zich blind turend op de tekortkomingen en mensellke zwakheden der overwinnaars, dit rechtskarakter op dien grond miskennen, resp. zich tot kleingeestig bezitten bepalen, blijven ver beneden de zeddike hoogte van dit histories moment: het moment, waarop onmetelik onrecht vergelding vindt. Duits land heef t de af grijselike misdaad begaan, deze oorlog te begeren en door te drijven, hem daarna te voeren op een gewetenloze wijze, hem door gebrek aan rechtsgevoel eindeloos te verlengen. Bijna alle Duitse partijen en hun leiders hebben hun regering daarin gesteund en deswege medeplichtigheid op zich geladen. Nameloos leed heeft Duitsland over de wereld gebracM en 't is grotendeels onherstelbaar. De mtllioenen doden zijn ontijdig weggerukt. Aan de legioenen verminkten, beroofden, geknakten. kan Duitsland het ontnomen levensgeluk niet teruggeven. Verarming is over de mensheid gebracht, de huidige en komende generaties zullen er in hebben te berusten. Maar van de mater ële schade, toegebracht door de woeste inva«le, door de deloyale vernielingen, door dei cksichtlose U boot-Kriep, is een deel altans her stelbaar. De rechtsgrond voor die schade vergoeding is boven dlskussie. Van zulk een toetsing aan het recht is in de kritiserende Nederlandse pers geen ogen blik sprake geweest, de pers in het land van Grotlus, zoals zij zelve zo gaarne toost. Neen, men konstateert eenvoudig, dat de milliarden-els en de schepenvordering het Duitse volk veroordeelt tot hard werken en niettemintot armoede, tot slavernij in dienst der overwinnaars" en men verbeeldt zich, dat daarmee de vredesvoorwaarden veroordeeld zij n. Men kan op die grond even goed het vonnis, het ge weid vonnis", van elk straf rechter of de exekutie van den failliet verwerpen l Duitslnnd's verplichting tot be talen is niet te Versallles gecreëerd, maar wortelt ia de grondslagen der menselike moraal.Wij mogende hemel danken, datdeafloop der worsteling aan de moraal een voltrekker verschaft. De demoralisatie, die uit de oorlog reeds in zo ruime mate is voort gevloeid, kan slechts door duidelik rechtsherstel genezen worden. S echts langs die weg kalme-rt zich het geschokte geweten der volkeren. Deze schadevergoeding Is van dit rechtsherstel een deel. Het Duitse volk gedwongen tot armoede , en onvrijheid1'. Mnar zonder schadevergoe ding zuchten de Franse, Belglese, Serviese volkeren onverdiend onder armoede en ont bering, zij, de aangevallenen, die toch reeds zo smartelik geleden hebben. Nren erger nog, ook mét de vergoeding, die Immers, jammer genoeg, het bedrag oer scr>adeniet in de verte evenaren kan, houden deze ge martelde naties nog voor onafzienbare tijd de zwaars'e lasten te dragen. Vooral voor Frankrijk blijven de vooruitzichten simber. Dat is onrechtvaardig van de wereldge schiedenis, het pijnigt ons rechtsgevoe', haezeer het prakties onvermijdelik zal zijn Dergelike overwegingen evenwel zijn onze kritiserende digbladredakties zo niet In gedachten gekomen. Niets toont beter hoezeer zij als woud fre-rechters der ge schiedenis opnieuw te kort schieten, geborn»erd < f partijdig zijn. Of de 100 milliard en het schepenherstel in hun fe telike maat een te zware, onuit voerbare, ontaktiese els behelzen, kan hier moeilik beoordeeld worden. Dat is e' en wel een doelmatigheidskwestie, die aan de recht matigheid niet afdoet. In n opzicht behoort het'rechtskarakter der schadevergoeding verduidrllkt, veredeld te word'n: door de aanvaarding van het door de Duitsers zelf verlangde, onpartijdig onderzoek nopens de schuld aan het uit breken van den oorlog. Al kan redelike twijfel ten deze nauweliks mogelik heten, voor de morele indruk op het nageslacht en voor de nog bitter nodige loutering van het Duitse volk ware de aanvaarding stellig gewenst. 4 De kolonietfn en invloedsferen. Hier hebben de overwinnaars m. 1. op grove, ja minderwaardige wijze gezondigd. Miteriëel is de benadeling van Duitsland en de be voordeling der mandatarissen zo groot niet: de ekonomlese waarde dezer t xpansies pleegt verre overschat te worden. Maar in haar id-ologiese betekenis is de behandeling krenkend, onrechtvaardig, en uiterst onver standig. De Duitse natie van al haar ex pansie- illusies, dependenties en invloedsferen radikaal te ontdoen, haar zo plomp weg neer te drukken tot een bescheiden-Europese rol, schijnt mij volkomen het tegendeel van staatmanswijsheid. Zelfs al wordt aan Duits land de geldelike waarde zijner kolonltën ultdrukkelik aangerekend in mindering van zijn vergoedlngspllcht, hetgeen toch minstens wel behoorlik zou zijn, zelfs dan Is deze onvrijwillige ultschudding nog onverdedig baar. Ik vermaeook het straf'-karakter,indien iemand dit mocht willen aanvoeren, niet te erkennen waar de rechter" de te betalen boete... aan zich zelve ten goede doet komen l 5. De aktle tegen degenen, wlen, ook voor de gruwzame schending van de wetten der menselikheid en van het positieve oorlogs recht, schuld treft, acht ik van de grootste morele betekenis, mits, gelijk ik het ook elders uitsprak, de vervolging Inderdaad een rechtskarakter drage. M»ar het geweten der mensheid kan slechts worden bevredigd en gerus'gesteld, en de toekomstige militaire aktle van de Volkerenbond wordt bij voorbaat op een hoger plan gesteld, indien ook de leiders van legerscharen ervaren, dat hun macht aan het recht onder worpen blijft en i dat beschikking over SPAANSCH, EHGELSGH, FRANSCH, DUITSOH etc Berlitz-School Heerengracht 431 N. 328G Prsct, Onderwijs door bulten), leeraren fysieke macht geen vrijbrief geef t tot wille keur, laat staan tot bestiahtelten. En mijn oordeel samengevat? Het is min der instemmend dan men na al het voorgaarde misschien verwacht had. Doch staatkundige en vooral tussenstaatse rege lingen ontlenen nu eenmaal aan weinige gebreken meer gevaren, dan zij door hun goede zijden gebaat kunnen worden. De zeer nadelige werking van punt 4 en wel' licht het onrecht, of schijnbare onre-ht, in punt 2 vervat, moeten den pacifist met zorg voor de toekomst vervullen. TenzD: het de demokratie en de Volkererbond gelukt, allengs verzachting en herziening aan te brengen. Dat tot die mogelikheid de weg altans geopend Is; dat de nu ges"chte Volkerenbond tot een zegenrijke verheffing van 's werelds bestier voeren kan, Is het meest hoopvolle in 't huidige moment. Aan de hel van een Duitse vrede zijn wij, G)ddank, ontsnapt. De mogelikheid, neen nog niet van een hemelse toekomst, n-aar van een gelukkiger aards bestaan is voorde gepijnigle m-nsheid open gekomen. Zij gloort aan de kim, nu de President van de Amerikaanse republiek voor de tweede maal een vrede van Versailles gaat sluiten. Amsterdam, 13.5.19. 1) Te vinden met talloze soortgelijke uitingen in S Grumhach, Das annexionistlsche l'eutschland 1917, 471 h|Z. 2) Uit het rekest dato 20.6.15 der 1300 intellektuelen (352 professoren, 158 leraren en geesteliken 148 rechters en advokaten, enz). T. z. p. 3) Le droit et la question du plébiscite en Alsace-Lorraine, 1918. IHIIIIIlllllllDEIItBII 005TER5E MEUBILEERT