Historisch Archief 1877-1940
17 Mei '19. No. 2186
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
Vrouwen in de Provinciale Staten
Teekenlng voor ,de Amsterdammer" van E. Woutersen-van Doesburgh
VI
Groningen: Mevrouw W. MANSHOLD -ANDREAE fS.D.A.P.)
tllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllltllllll
De groote Gebeurtenis.
De groote hervorming is er door; met
64 tegen 10 stemmen werd op 9 Mei het
wetsvoorstel-Marchant tot invoering van het
actieve vrouwenkiesrecht door de Tweede
Kamer aangenomen. Na deze beslissing
kunnen we gerust zeggen dat het vrouwen
kiesrecht er is in Nederland. Want wel moet
de Eerste Kamer het wetsontwerp nog in
behandeling nemen, en moet daarna, omdat
het hier een initiatiefvoorstel geldt, de
Koningin er nog hare goedkeuring aan
hechten; maar gezien de tijdsomstandig
heden, de wijze waarop de kwestie in de
Tweede Kamer werd besproken, en het
gering aantal tegenstemmers, is het niet
denkbaar dat de zaak thans nog schipbreuk
zou lijden. Binnen korten tijd zal dus ook
Nederland zijn getreden in de rij der staten
die aan de vrouwen volledige politieke
rechten hebben verleend, en zullen wij ook
hier te lande kunnen spreken van een vol
komen democratischen grondslag waarop
onze regeering berust. Een woord van har
telijke gelukwensch moge ook van deze
plaats tot de Nederlandsche vrouwen worden
gericht. De op 9 Mei gevallen beslissing is
de kroon op een volhardenden strijd van
25 jaren. Een strijd die, hoe moeilijk vaak,
den vrouwen tot voordeel is geweest niet
enkel om het thans behaalde succes. Die
lange jaren zrjn geweest een tQd van leering
en onderlinge opvoeding; zij hebben dui
zenden vrouwen bekwaamd voor de taak
die haar thans op de schouders wordt gelegd.
Want men moet niet vergeten dat het eigen
lijke werk pas nu gaat beginnen; wij hebben
slechts het middel veroverd waarmede wij
ons doel hopen te bereiken. Dit doel is als
llllllllllllllllimlIllmlIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIUIIIIIUllMMMII
iimiiiiiiiiimiimi iiiiiimiiiitiiiimiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiili
vrouwen mede te werken aan het geluk en
den voorspoed van ons volk; invloed uit
te oefenen op de wetgeving va i ons land,
zoodat deze in werkelijkheid een uitvloeisel
zal kunnen zijn van de rechtsbegrippen die
in de geheele natie leven, te zorgen dat
de Nederlandsche Staat niet langer zal zijn
te vergelijken met het huis van een weduw
naar, waar de kinderen lijden onder een
eenzijdige verzorging volgens uitsluitend
mannelijk inzicht.
Om deze voorname taak naar behooren
te kunnen vervullen, hebben die jaren van
strijd hun waarde gehad; zij waren voor
ons als een oefenschool voor de intrede in
het openbare leven. Vandaar dat thans onder
de anderhalf millioen vrouwen waarmede
het kiezerskorps in ons land wordt vergroot,
een aanmerkelijk getal geschoolde krachten
is, waarvan men mag verwachten dat leiding
zal uitgaan bij het verrichten van den
nieuwen arbeid. Reeds staat de Vereeniging
voor Vrouwenkiesrecht gereed om bij haar
algemeene vergadering op 15 Juni a.s. de
voorgenomen reorganisatie, die bedoelt de
vereenlging van eene propagandistische te
veranderen in eens van opvoeding en voor
lichting, te volvoeren. En als bovendien de
vrouwen, vooral ook die van vrijzinnigen
huize, zich zullen haasten om aansluiting
te zoeken bij de staatkundige partijen harer
keuze, mag met reden verwacht worden
dat de staatsburgeressen bij hare intrede in
het politieke leven geen al te slecht figuur
zullen maken.
De openbare behandeling in de '2' Kamer
van het wetsvoorstel-Marchant heeft langer
geduurd dan menigeen had verwacht. Of
schoon nooit iets met zekerheid kan worden
voorspeld, was toch in dit geval de ver
onderstelling dat het wetsontwerp met
groote meerderheid van stemmen zou worden
aangenomen, niet gewaagd. De stemmen
waren als het ware geteld, en de uitkomst
heeft slechts enkele verrassingen gebracht.
Bovendien was het onderwerp eigenlijk
volslagen uitgeput; tijdens de behandeling
van de voorstellen tot wijziging van
IIIIIIIEMMIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMMIIIIIIIIII
de sneeuwwitte bloemschermpjes. Bronzig
bleekgroen blad komt er tusschen door
glinsteren: van de roodbruine twijgen is
haast niets te zien, alleen de dikkere, wit
gespikkelde partijen, De heele boom s'aat
te zingen. Dat is nog eens heel wat anders
dan onze lijsterbes van de vorige week, die
KERSEN BLOEI
Er gaat een verhaal dat Europa de kers
te danken heeft aan generaal Lucullus, die
haar meebracht uit Klein Azië en wel uit
de buurt van de stad Kerasos, die ge thans
nog onder den naam Kerasunt aan de Zwarte
Zee kunt vinden. Beter peter kon een lekkere
vrucht niet vinden, maar onverbiddelijke
onderzoekers hebben aangetoond, dat de Ro
meinen al lang voor Lucullus de kers ge
kweekt hebben, al weet men dan niet zeker
of het de zure of de zoete was. Ook groeien
bij Kerasunt In het wild meer krieken dan
gewone kersen. Lucullus' verdienste zou
dan alleen zijn, dat hij een smakelijker
varëteit heeft opgediept en dat is op zich
zelf ook al een heele verdienste. En in ieder
geval weten we zeker, dat onze kersen,
zoowel zure als zoete, afkomstig zijn uit de
buurt van het Paradijs.
We behoeven niet heelemaal naar de
Betuwe of naar Zuid-Beveland te gaan, om
de kersen te zien bloeien. In het Utrechtsche
zrjn ze ook al mooi genoeg en thans nu het
heele gezelschap van vruchtboomen tegelijk
bloeit, Is de Vechtstreek n bloemenzee.
En waarlijk verheugen ook zich sommige
stadsparken zich in de weelde van bloeiende
kersenboomen waaronder die van Amsterdam
dan weer u't blinken door een zeer bijzondere
armoede. Veelal zijn dat dan kersen met
gevulde bloemen en dat geeft wel een
groote kleurenmassa, maar is in andere
oplichten toch zeer doodsch en vervelend.
Ge moet eens stilstaan bij een bloeiende
kerseboom, een flink hooge, met uitgespreide
rechte takken, die rondom bekleed zijn met
Kersenbloei
de Grondwet in 1916 was het vór
en tegen vrouwenkiesrecht reeds tot het
uiterste besproken en uitgesponnen. Toch
zijn er nog nagenoeg drie ztttirgen van de
Kamer aan gewijd, waarbij echter betrek
kelijk weinig over de voor- of nadeelen
werd gesproken. Zelfs Suze Groeneweg,
die uit den aard der zaak een der eersten
was onder degenen die het woord voerden,
bepaalde zich in hoofdzaak tot het weer
leggen van de bezwaren die, hoe oud en
afgesleten ook, toch nog weer eens in het
Voorloopig Verslag waren te berde ge
bracht. En zij deed er goed aan, aldus te
handelen en geen tijd te vermorsen die
eigenlijk beter besteed kon worden. Hoewel
mevr. Groeneweg haar sociaal-democratisch
partijstandpunt geenszins verloochende, deed
het goed te hooren hoe zij zich toch ook in
zooverre daatbiven wist te plaatsen, ddt zij
in de eerste plaats de algemeene belangen
van de vrouwen en van de geheele
maatschappij wist naar voren te bren
gen. Hare houding was heel wat
symphathleker dan die vat haar partijgenoot
Troelstra, die weer eens voor de zooveelste
maal bewees maar zeer zwak te staan in
zijn liefde voor het vrouwenkiesrecht om
de zaak zelve. Verkiezingsleuze en partij
voordeel, bleken bij hem het zwaarst te
wegen, zwaarder dan het belang van de
gemeenschap, en al stemden ook de overige
sociaal-democraten vór (de heer Troelstra
was niet bij de stemming aanwezig), van
een con amore bleek niet veel bfj den leider
der S. D. A. P.
Merkwaardig was de tegenstrijdigheid
die klonk uit de motiveering van hun stem
vór het wetsontwerp van een paar Kamer
leden; de R. K. heer van Wijnbergen ver
wacht van de medewerking der vrouwen
een steun voor het wettig gezag en een
versterking van de christelijke beginselen,
terwDl de heer Kruijt als Christen-socialist
een bevordering van de revolutie hoopte
tengevolge van het deelnemen der vrouw
aan het politieke leven. Ook hier dus in
de eerste plaats een meegaan uit politiek
eigenbelang.
Als onvervalschte tegenstanders deden
zich hooren de heeren Beumer, Schokking,
en A. P. Staalman en bij stemming bleek
dat nog 7 andere volksvertegenwoordigers
hun meening deelden.
De nestor der Kamer, de heer De Savornin
Lohman greep de gelegenheid om het
woord te voeren nog aan om te verklaren
dat hij van zijn aanvankelijke meening dat
het kiesrecht niet behoorde te worden
gegeven aan de gehuwde vrouw, was
teruggekomen. Een verheugend feit, wanneer
men op zoo hoogen leeftijd nog royaal
durft uitkomen voor een veranderd inzicht.
Eveneens was het bijzonder aangenaam
de frlssche rede te hooren van den heer
Rink, met de aardige bijzonderheden omtrent
de grondwetswijziging 1887 waarbij door den
toenmaligen minister J.HeemskerkAz. door de
toevoeging van het woord .mannelijk" voor
de vrouwelijke Nederlanders de grendel
voor de deur werd geschoven. Ook de heer
Rink bleek zeker te zijn van de aanneming
van het wetsvoorstel, want hij begon zfjn
rede met een gelukwensch aan de vrouwen,
die thans het kiesrecht zouden verkrijgen.
Verscheidene vrouwen konden die geluk
wensch reeds onmiddellijk in ontvangst
nemen; want gedurende de drie zittingen
was de gereserveerde tribune in het Kamer
gebouw stampvol met belangstellende dames.
Zij brachten er, in die benauwde ruimte
warme uurtjes door en waren niet weinig
dankbaar dat op den laatsten dag opeens
schot in de discussies kwam, zoodat nog
dienzelfden middag de stemming kon plaats
hebben.
Met opgeruimd gemoed verlieten zij,
nadat door het hoofdbestuur van de Ver.
v. Vrouwenkiesrecht aan den heer Marchant
een bloemenhulde was aangeboden, het
Kamergebouw, dankbaar erkennende, dat
9 Mei voor de Nederlandsche vrouwen was
geweest een dag van groote historische
beteekenis.
F. S. VAN BALEN-KLAAR
ook wel veel drukte van insecten op zijn
bloemen had, maar die hadden weinig te
verMlen, dat ging allemaal stommetje,
stommetje, behoudens wat dof gegons van
de zwrefvllegen en de kleine bij'jes. Maar
hier bij de kers komt de groote wereld te
gast, de groote bontgekleurde hommels met
gewichtig zwaar gebrom, de honigbij met
het scherp gegons, dat altijd een teeken
is van groote bedrijvigheid en dan nog
allerlei wilde bijen, die geen hollandschen
naam hebben en waaronder er zijn, wier
hooge hobo-geluidjes dui lelijk uitklinken
uit al het geroesemoes. En dat alles likt
onvermoeid den honig op, die in de tamelijk
ondiepe kelkbekenjes no^al gemakkelijk te
bereiken is.
De kers kan die hulp niet missen. De
lijsterbes speelt het zonder hulp van insecten
wel klaar, dat hij stu.f neel op zijn stempels
krijgt; de bloempjes liggen zoo dicht op
elkander, dat gemakkelijk helmknoppen van
de eene bloem in aanraking komen met de
stempels van een andere. M ar de kers is
een van de planten, die aansturen op kruis
bestuiving. Nog voor de blorm goed open
gaat is het stempeltje al ontfankelijk, maar
de helmknoppen zijn nog dicht en die
bewegen zich bij het openen der bloem
bmtenwaarts van dien stempel af, alsof ze
hem schuwen en brengen dan pas hun
stuifmeel te voors-hiji. Ea als er nu in den
blo?itijd van de kers we'nig insecten vliegen,
den ziet het er met de vruchtzetting be
denkelijk uit. Nu zijn er werkelijk in April
bij ons dikwijls nog geen insecten genoeg
om al de kersenbloesems te b-stuiven. De
vlijtige hommels komen dan pas te voor
schijn en zijn nog maar aan het al ereerste
begin van hun statenvorming. Ook moet
de groote massa der graafbijijes nog komen
en indien al niet van ouds de honigbij
tegelijk met de vruchtboomen was ingevoerd,
zou de fruitteelt nouit tot ontwikkeling
gekomen zijn. De honigbij is hier de
reddende engel, 't Is jammer genoeg, dat
Katten-tentoonstelHng
Eindelijk is dan de eerste mooie, warme
zomersene dag iqsgebarsten; verbroken zijn
de kluisters van feilen oostenwind, de regen
is verdreven door de warme Meizon; eindelijk
jubelende vogels; bloemen, die haar ontlui
kende knoppen te pronk stellen; eindelijk
menschen in vroolijk voorjaarspak...
Ik was in blijde lenteslemming, toen ik
Frascati" binnenging, om poezen te zien.
Katten en katers, salondiertjes en groote,
sterke tijgerkatten, die in kleine traliehokjes
werden bewaard. Twee dagen lang.
Een kat is een populair dier. Als gQ 't niet
wist, dan hadt gij op dienZondagkunnen weten
zooals ik het heb ervaren, toen ik, vroeg
morgen nog, met honderden wachtte voor
het tourniquet en langzaam voortschoof,
eerst door de gang, daarna langs de hokken.
Ik heb schoonheden gezien uit de
kattenwereld, en curlositel en; grappige, speelsche
poezediertjes om even te knuffelen en dan
in je manteizak of lé'icule mee naar huls
te dragen; en moeders met zuigelingen, klein
als muizen, onbeholpen in hun
tastbewegingjes.
Ach, en ik heb ze beklaagd. Allemaal l
Wat is dat nu, heb ik gedacht, toen ik,
voetje voor voetje, mQ bewoog langs de
kortharige, zwarlbruine Siameesjes met hun
snoetjes, die even doen denken aan
Gulneesche biggetjes en langs de angora's, die
met lange, slordige haren (hadden zij, uit
protest tegen dit gedwongen logies, vergeten
toilet te poetsen?) op 't kussen lagen en
volkomen negeerden elke poging, van de ko
kende vrouwen vooral, om het
poezenbeestkopje tekrauwen en kinnel j; te streelen?
Wat zaten ze er zielig in hunne met
houtmolm bestrooide gevangenisjes, waarin niet
zelden het etensbakje tot den rand gevuld
was gebleven en ook de zoete melk onaan
geroerd was; zeHs de anders zoo fel be
geerde bokklngdeelf n lagen nog op de prach
tige zijden, nu totaal besmeurde, kussens.
Een zoet, snorrend kattendutje... maar
daarvoor was 't immers niet rustig genoeg
en die rumoeiige zaal met al die aanhalige
menschen, die in luidruchtige adoratie vin
gers en paraplupunten door de spijltjes
duwden om goed te doen, net precies, als
het poezedler zijn pootjes over elkaar heeft
gelegd, zijn kop ingetrokken, zoodat een
dikke onderkin als ringbaard zich om zijn
kop vormt, en zijn oogjes welbehagelijk
dichtgeknepen. Wat een ellende, zoo'n ten
toonstelling in zijn poezebestaan, die door
geen eersten of tweeden of specialen prijs,
door geen diploma of vleiend getuigschrift
kan worden opgeheven.
Dan lees ik de namen van bestuurderen,
commissieleden, keurmeesters, en ik vind
daar onder den naam van een onzer meest
bekende veeartsen.
Dat troost mQ. Ik begrijp, dat het lot van
die geëxposeerde levende have niet zoo be
klagenswaardig kan zijn, als ik mij dat heb
voorgesteld.
Mimi en Miekie, Mary en Teddy, Trilby,
Mizzy, Deary en Dolly en al die andere ver
wende troetelkinderen, tot ondeugende
Grisette en Geisha aan toe en Maurik, die
heelemaal van het eiland Man is overge
bracht en Klrppi, die uit Siam komt, ik
feliciteer jullie diverse eigenaressen met het
behaalde succes. Dat belooft, na dit gedwon
gen loghs, extra verwennen. Jo B.
Over Boeken en Tijdschriften
Wat Vrouwen weten moeten. Uitgave
H. D. Tjeenk WMink, Haarlem.
Een welkome gids zal dit boekje zfjn voor
vele vrouwen, die, nu het kiesrecht z
dicht voor de deur staat, zich gaan afdragen:
BIJ welke politieke partij moet ik mQ voe
gen? Wat willen toch eigenlijk al die
partijen?"
Het geeft een schets van de voornaamste
staatkundige partijen door vrouwen voor
vrouwen". Een achttal onzer groote partijen,
elk bekeken van het standpunt van een
vrouw, die tevens een warme, soms zelf?
zér vurige aanhangster der partij is. En
alle acht schetsen vlot, prettig, populair
geschreven. Ik zou dit boekje zelfs wel
durven aanbevelen aan al die vrouwen, die
nog maar altijd beweren: O, politiek...!
zoo vu'èselijk taai l Daar kan ikhèschmet
mijn hersens niet bijl" Wedden dat zelfs
zij zich de lectuur niet beklagen!
Levcnsmlddelenvervalschlng, door IR.
GATH H. PONTIER.
Le vensmiddelenvervalschlng welke
er In ons land betrekkelijk zoo weinig aan
btjenteelt gedaan wordt en bezitters van
boomgaarden moesten als ze zelf geen
bijen houden, toch moeite doen om de
bijenteelt te bevorderen. Zoo iets gebeurt
trouwers wel.
N-J is de kers wel eenigszins aangepast
aan schaarschte van insecten. Hij heeft na
melijk de goede gewoonte der
voorjaarsplanten om zijn bloemen lang te laten duren.
Een kersrbloem duurt ongeveer een week.
Dat is nu wel niet zoo lang als de
boschanemoon die wel vier weken zijn enkel
bloempje frisch kan houden, maar toch lang
genoeg, om kans te hebben op n of twee
mooie digen en als er dan maar honigbijen
in de buurt zijn, dan is de positie gered.
De nieuw benoemde Vrouwelijke
Professor
Prof. mej. dr. J. J. TAMMES
Dr. Tlne Tammes werd onlangs aan de
Universiteit te Groningen benoemd als buiten
gewone hoogleerares in de faculteit der
wis- en natuurkunde. Zij werkte reeds tal
van jaren aan het botanisch laboratorium,
in welke werkkring zQ, op grond van veel
belangrijk wetenschappelijk onderzoek, door
den Senaat der Groningsche Universiteit
tot doctor honoris causa werd gepromoveerd.
De benoeming van mej dr. Tammes brengt
de tweede vrouwelijke professor in ons
Hooger onderwijs.
huisvrouw zucht niet dagelijks over al dat
bocht, dat je tegenwoordig maar koopen
moet, en nog schandelijk duur betalen ook!"
En nog weet zij bQ lange na niet, wat haar
zoo al in de hand en het heele gezin in de
maag gestopt wordt, want meestal kan alleen
de chemicus de vervalsching constateeren.
Wil de huisvrouw weten, op hoe menig
vuldige en vernuftige wijze zij bij den neus
genomen wordt thee met
boschbessenblaad jes is nog maar een onschuldig" geval
zoo leze zij bovengenoemde kleine brochure.
Beide uitgaven werden bezorgd door het
Vrouwen-Comitévoor Maatschappelijke
opvoeding en voorlichting uit den
Nederlandschen Bond voor Vrouwenkiesrecht.
BERTHA LEDEBOER
De Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht
heeft ter gelegenheid van haar 25jarig bestaan
een Gedenkboek uitgegeven, 't Is een
lijvig deel, geïllustreerd: met tal van por
tretten, met foto's van belangrijke acties
door de Vereeniging op touw gezet, met
emblemata, met prenten en teekeningen,
propaganda-materiaal, ja met wat niet al.
Vijf en twintig jaar zijn in de tekst be
sloten, jaren van zorg, van moeite, van strijd
door de pioniersters vooral in den aanvang
doorgemaakt, toen de woorden Kiesrecht
voor de Vrouw" nog een vreemden klank
hadden en een beteekenis, verre van den
veredelmden invloed dien men met het doel
wenschte te bereiken.
Het gedenkboek is een boek van historische
waarde, dat lang nadat de strijd volstreden
is en de vrouw haar plaats naast den man
in de maatschappij volledig op wettelijk en
maatschappelijk gebied heeft ingenomen nog
zal spreken van het werk van velen,
voor het nageslacht. E. M. R.
IIIIIIIIIIIIIIIIIIUII Illlllllllllllllllllll
Mededeeling
In de maand November zal te Amsterdam
in het S'edelijk Museum plaats vinden een
Historische tentoonstelling van de ontwik
keling der Kleeding over de twee laatste
eeuwen".
Deze tentoonstelling kan. zeer belangrijk
zijn, indien in ruimen zin daarvoor stukken
zullen worden toegezonden. Het Comitétot
Voorbereiding verzoekt, in een dezer dagen
verspreide circulaire, aan allen die in het
bezit zijn van kleedingstukken, naald- of
kantwerk en lijfsieraden, tevens van
schilderij'n, prenten, teekenlngen en gravures
daarmede verband houdend deze voor ge
noemde tentoonstelling te willen afstaan.
Ook kunstig kralen-, haak- en breiwerk zal
ter opluistering worden tentoongesteld.
Het doel van deze expositie is de kas te
steunen van de Vereeniging tot Verbetering
van het lot der blinden (afd Amsterdam).
Inlichtingen en inschrijvingsbilletten wor
den gaarne verstrekt door den l sten secre
taris C W. H. Baard, Stedelijk Museum,
Amsterdam.
De bloemen met de wijd uitstaande
meeldraden
Gelukkig maar, dat ze dit jaar laat zijn be
gonnen te bloeien, want een periode zooals
de tweede helft van April 1919 zou ver
derfelijk geweest zijn. Een ander kwaad ding
is vorst, daar hebben de stampers en stem
pels dadelijk van te lijden en akeliger ge
zicht is er niet, dan een mooie frlsch uit
ziende kersebloem met in het hart een zwart
verschrompeld stampertje.
Wie kersen zegt, zegt spreeuwen. Er zijn
maar weinig gelukkige bezitters van boom
gaarden of boomen, die filosofisch genoeg
zijn aangelegd, om het gedoe van die vogels
en hun consorten gade te slaan met gela
tenheid en vertrouwen. Toch leeren de
handelsberichten ons, dat er voor de men
tenen nog ook een paar kersen
overbijven. Het goede werk, dat die spreeu
wen elders verrichten laat de kersen
kweekers meestal koud. Ook weet ik niet
of zij er troost in vinden, dat volgens nog
altijd gangbare aanschouwingen van de
evolutieleer de steenvruchten en besvruchten
ontstaan zijn onder invloed van de vogels.
En absoluut zeker is het, dat in den tijd
toen er nog geen menschen waren, derge
lijke planten alleen'nieuwe gebieden konden
veroveren met medewerking van de vogels,
de groote zaaiers, wlen wij dus in ieder
geval darkbaaiheid zijn verschuldigd.
Nu rijst de vraag, waarom wij dan niet
overal in ons land wilde kersen zien op
schieten, even goed als lijs erbessen. Wel,
in sommige deelen van ons land zijn ze
nog al eens te vinden, met name in
ZuidLimburg en dat er niet meer zijn, komt wel
hiervandaan dat het kiemplantje niet is
aangepast aan de eigenaardigheden van
onzen bodem en van ons klimaat, vooral
niet tegen onze voorzomers. Van het Paradijs
naar Nederland is een heele sprong, maar
Zuid Limburg lijkt er dan toch nog het
meeste op.
JAC. P. T H ij s s E