De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1919 31 mei pagina 1

31 mei 1919 – pagina 1

Dit is een ingescande tekst.

Zaterdag 31 Mei A°, 1919 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND ONDER REDACTIE VAN Mr. J. A. VAN HAMEL, Prof. Dr. H. BRUGMANS, Mr. E. S. OROBIO DE GASTRO jr., Dr. FREDERIK VAN EEDEN en H. SALOMONSON UITGEVERS: VAN HOLKEMA & WARENDORF ^PrijsperNo. f 0.20. Per 3 mnd. f 2.50. Abonn. loopen per jaar j | Redactie en Administratie: Keizersgracht 333, Amsterdam | | Advertenttën omslag f 0.40 p. regel, binnenpag. f 0.50 p. regel INHOUD i Bladz. 1: Maar de HoilandachBelgische Entente, door v. H. Bnitenl. Overzicht: YTUson & Oo.t door dr. G. W. C. Byvanok. 2: De Amflterdamsohe Raadsverkiezingen, teekening van Jordaan. Finland's Wedergeboorte, door J. Hirn. Krekelzang, door J. E. Speenhoff. In vloed van den Oorlog op den Levensstandaard, door mr. B. Taoonis. S: Feuilleton: De Droomer en de Zwoeger, door Marie Bohmietz. 5: Voor Vrouwen (red. Elis. H. Rogge). De Vrouw in de Frov. Staten, teekening van mevr. Wontersen-van Doesbnrgh. De Schatten van de Huisvrouw, door Aiiêtte. Vronwen in den Gemeenteraad, door Bertha Ledeboer. Boekbespreking, door drs Arn. Saslborn. Uit de Natuur: Wegwespen, door Jao. P. ThQise. 7. De Tentoonstelling van Heem schut, door A. W. Weisman. Boekbespreking door mr. Jaoob Israël de Haan en jhr. mr. H. Smisaaert. 8: De Herdenking van het 300-jarig bestaan van Batavia, door A. de Braconnier. De Kloet, teekening van George van Baemdonok. Tandheelkunde, door A. van Hasselt. 10: Spreek zaal: De Hel. Uit het Kladschrift van Jantje. Financien en Economie, door 3. D. Sautilhano. 11: De Inbeslagneming van De Hel", teekening van Job. Braakensiek. De Wielerbaan in het Stadion,door H., met teekeningen van Is. T. Mens. Een Vleugje Haagsohe Wind, door Ari. Bijvoegsel: De Amsterdamsohe Gemeenteraads verkiezingen, teekening van Job. Braakensiek. Illlllllllllllllllllllltllllllllllll NAAR DE HOLLANDSCHBELGISCHE ENTENTE Het wordt tijd, de mogelijkheid van een Hollandsen-Belgische entente ten onzent nauwkeuriger onder de oogen te zien. De vertegenwoordigers der beide landen zijn thans te Parijs met den raad der grooten bijeen. De Belgen hebben tal van gewichtige of minder gewichtige desiderata, die deels op gronden van realiteit, deels op gronden van sentiment en deels op gronden van verbeelding berusten. Zij gevoelen zich on veilig achter onzen niet-verdedigden Limburgscben zak. Zij gevoelen zich gehandicapt met een havenmond, die voor hun wereldhaven dient maar aan een anderen staat, aan Nederland behoort. Allerlei eischen hebben reeds gespeeld. Eerst afstand van 't grondgebied van Zeeuwsch-Vlaanderen en van Zuid-Limburg. Dat is nu, na onze duidelijk gebleken opvatting, van de baan. Ook de Parijsche mogendheden zullen er niet aan denken. Thans staan andere denkbeelden aan de orde. Er wordt van Belgische stuvereiniteitsrechten op de Schelde gewaagd; en van Belgisch militair beschikkingsrecht in Zuid-Limburg in geval van verdedigingsnoodzaak. Het wil ons voorkomen dat deze plan nen zeer weinig aanlokkelijk en ook weinig natuurlijk zijn; men mag wel zeggen: even onaannemelijk. Erkenning van officiëele Belgische regeeringsmacht op de Scheldewateren wordt ten onzent evengoed als afstand van territoir ver staan. En dan is het een afstand van territoir, die feitelijk nog onbruikbaarder aandoet, dan wanneer het ZeeuwschVlaanderen gold. Daar zit tenminste eene consequentie in, al zullen wij deze niet aanvaarden. Een hap in onze staatsiiiiiiiiiimiifiiiiiiiiiiiiiiiii WILSON & Co. II Wanneer Colonel House een ding ter hand neemt," zeide President Wilson van zijn vriend, dan kan hij het een eind van zich afhouden en het onderzoeken en ont leden, alsof h i} er niets mee had te maken, en hij doet het beter dan eenlg man ter wereld dien ik ken." Dat koele overleg, die zekerheid van blik, hebben Wilson uitnemend geholpen tijdens zijn candidatuur voor het presidentschap. House was de man van goeden raad en van dadelijk besluit; zpodra er moeilijkheden opkwamen wist hij een weg, en die be zwaren waren soms nog van anderen aard dan zich in Europa bij een verkiezing voor doen. Roosevelt, de tegencandidaat van Wilson, werd in de campagne door .een schot gewond. Het was een gek die het had afgevuurd, maar hij kon navolgers vinden. House telegrafeerde onmiddellijk aan een ouden Texas vriend van de grens: Belang rijk. Kom dadelijk over. Breng je artillerie mee." Ik ben op weg," was het ant woord van Captain Bill. Hij kwam en moord was in zijn oogen; hij dacht dat men zijn vriend naar 't leven stond. Twee zware revolvers droeg hij bij zich, op iedere heup n, zij dienden hem als ballast en hielden hem in evenwicht op j zijn levensweg. Hij werd Wilson's lijf wacht, j macht evenwel, zooals de Belgische ge zagsuitoefening op de Wester-Schelde wezen zou, ware een volslagen monstruositeit. Iets, erger nog, dan KiaoTchao, in China is geweest! En dat Nederlandsen grondgebied, in Limburg geheel buiten de Nederlandsche regeering om, op bepaalde momen ten door Belgische militaire macht zou worden bezet, ja, Zeeuwsch Vlaanderen eveneens, ware toch geen aannemelijk idee. Er ligt voor ons in de gehèele Bel gische motiveering iets overdrevens. Is nu inderdaad het Duitsche strijdgevaar zoo groot, dat onze Limburgsche zak hen zoo huiverachtig maken moet 7 Wat is er voorloopig van eene herhaling van dit gevaar over? Voor Zeeuwsch Vlaanderen geldt hetzelfde. En de Scheldemond: is nu inderdaad onder onze Souvereiniteit de scheepvaart op Antwerpe/i er nadeelig aan toe? Hebben wij het kanaal van Ter Neuzen niet goed geadministreerd, beter nog wel, het breeder willen maken dan de Belgen indertijd zelf ? En de Belgische kanalen: Moerdijk?Antwerpen, Duisburg?Ant werpen, waarvan thans te Parijs ge sproken wordt, zullen die nu waarlijk zoo nuttig zijn, wanneer men ze met de natuurlijke waterwegen vergelijkt? Daarbij komt, dat wat bijv. de ge varen voor een doortocht door ZuidLimburg betreft, zoodra dit land aan België zou overgaan, op 't nieuwe gevaar van een doortocht door Gelderland en Noord-Brabant kon worden gewezen. De moeilijkheid ware dus hoogstens verplaatst! Wij laten de andere, kleinere detail kwesties nu daar. De groote punten berusten waarlijk voor een belangrijk deel, naar ons inzien, meer op sentiment dan op realiteit. Intusschen: sentiment beheerscht voor een groot deel ook het leven der volken. Men moet de gevoelens van zijnen buur man verstaan, en ontzien, ook al deelt men ze niet. Dit geldt voor Holland tegenover België eveneens. Er is voor ons vol doende aanleiding om 't land, waarmede zooveel gemeenschappelijke belangen ons binden, tegemoet te komen en in zijne gevoelens, waar het kan, te ontzien. Maar dan moeten de middelen redelijk zijn. De Parijsche conferentie zal steeds meer doen zien, dat wat tot dusverre wordt voorgesteld of bedoeld, geen redelijke oplossing levert. Men spreekt altijd van overdracht van rechten of overdracht van gebied, van den ander pp den een. Dit zal niet gaan. Nederland en België hebben nu eenmaal allerlei aanrakings punten gemeen. In de Schelde, met de Maas, loopen beider belangen onafschei delijk dooreen. Het Limburgsche gebied mag naar waarheid een fivy/e/gebied worden genoemd. Maastricht is voor Noord-Nederland steeds als een grendel, een strategische beveiliging beschouwd. Nu wordt ditzelfde gebied als zoodanig ten aanzien van België voorgesteld! Zeeuwsch-Vlaanderen dito: van ouds glacis voor de Noord-Nederlandsche Maar er zijn andere dingen te vertellen dan verkiezlngsanecdoten. Van alle kanten omringden den nieuwen President in het jaar 1913 de vraagstukken, j Laten wij onze aandacht bepalen tot de buitenlandsche. Het neteligste was op dat oogenblik het probleem: wat met Mexico aan te vangen? Daar heerschte anarchie, groote Amerikaansche belangen zetten er voldoening, en als nabuur kon men op een of anderen dag direct in zijn onrust worden betrokken. Men heeft Wilson aanhoudend verweten dat hij 't niet verstond daar over de grens krachtig in te grijpen. Hij had erzijn redenen voor: hij zag uit op de toekomst. Hij wilde de zaak der eendracht van het gehèele werelddeel niet bederven door de eenzijdige bemoeiing der Vereenigde Staten met den binnenlandschen toestand van een SpaanschLatijnschen staat Maar hij had nog een andere reden, en misschien waren er nog meer hij verlangde niet zijn handen te binden in een strijd waar zijn volle kracht in zou opgaan, nu er van een anderen kant een onweer dreigde. In het jaar 1913 n.l. maakte Wilson zich zeer ongerust over Europa, De Balkan-oorlogen hadden het antago nisme tusschen Rusland en Oostenrijk ge scherpt; er waren in het Oosten staten gegroeid, die vrijheid van beweging eischten, en in het Westen lag sinds de Maroccogeschillen de glstingstof opgehoopt. Hij was geen profeet, Wilson, hij heeft geen visioen gehad, maar hij kon speuren dat er iets brouwde in den brouwketel en iets broeide aan het zwerk. Colonel House heeft zijn vriend die ge dachten ingegeven of in allen geval, hfl heeft ze met hem gedeeld. De man van Trxas was zeer fijngevoelig voor strooming«i In de atmosfeer, hij kon raden wi-lken gang de zaken zouden nernen, tn hij bepaalde vooruit den afloop van wat op touw wrrd gezet. De vnender; die hcrn observeerden, vermoedden soms een toovenaar in hem. En zoo rustig als hij alioos vermocht te blijven, zoo gtbee! in evenwicht met zich zelf, alscf hij bui'en de dingen stond, terwijl veiligheid, zijn de Belgen er tevens voor hun defensie een gewichtigen factor in gaan zien. De kanalen ontvangen beider scheepvaart. Het kanaal van Zuid-Beve land dient Antwerpen, maar ook de Nederlandsche schipperij. Het kanaal bij Maastricht geldt voor Luik, maar ook voor den Bosch. België m»et als 't zijn Antwerper spoorweg, als 't zijn Rijnkanaal verkrijgen wil, over Nederlandsch grondgebied. Nederland komt niet naar Frankrijk of het moet door België heen. Zoo zit alles aan elkander vast. Doorknippen kan men de dingen niet. Wat dan? Alles, wat de n heeft, wordt door den ander benijd. Maar wat geeft overdracht van rechten? Slechts dit, dat de n dan ontevreden en te kort gedaan zou zijn en dat weer nieuw kwaad bloed tusschen beide wordt gezet! Er volgt onzes inziens uit dit alles maar n natuurlijke oplossing. Het is deze: dat men Nederland en "België in sommige opzichten tot eene geregelde en duurzame belangengemeenschap brengen moet. Het is de eigenaardigheid, het is 't gebrek van de regeling van 1839, dat zij de beide landen te zeer van elkander af-geregeld heeft. Het zal er nu in 1919 toe moeten komen, als de regeling wordt herzien, dat men ze weer meer tot elkander, te zamen regelt. Eene logische en aannemelijke oplos sing van de Limburgsche defensiekwestie ligt alleen in een defensieve overeen komst tusschen België en Nederland, waarbij door de generale staten der beide landen samenwerking van de mi litaire machten voor gezamenlijke ver dediging tegen aanranding, op beider gebied, voorbereid worden kan. Een voorbeeld van zulk een conventie levert de overeenkomst, die indertijd tusschen Transvaal en Oranje Vrijstaat heeft bestaan. Zeer zeker brengen dergelijke 'ver standhoudingen opofferingen mee; tot dat de algetneene ontwapening of de praktijk van den Volkerenbond ze over bodig maakt. Men moet iets treden uit zijn eigen belang. Maai daarvoor is men nu ook eenmaal eene mogendheid! Eene soortgelijke regeling zou toepas selijk zijn op de militaire maatregelen in Zeeuwsch-Vlaanderen, en op de Schelde. Trouwens de beginselen van den Vol kerenbond brengen dit alles reeds van zelf min of meer mee. Een dergelijke gedachtengang moet het economische en commercieele wezen beheerschen. De gestie en exploitatie van den Scheldevaarweg kunnen gebracht worden in handen-van een nauwer aan eengesloten gemeenschappelijk beheer, b.v. een gemeenschappelijke exploitatie maatschappij, dan tot dusverre het ge val is. Voor de kanalen hetzelfde. Op die manier wordt samenwerking gebracht daar waar noch verdeeling, noch scheiding mogelijk gebleken zijn. De Hollandsch-Belgische entente is niet alleen praktisch voor de actueele problemen. Zij kan ook verder zeer vruchtbaar zijn. Dit geldt voor 't gebied van de staat kunde, van het economisch en van het geestelijk leven. Ongetwijfeld zal een verstandhouding l hij toch met hun ziel in gemeenschap ver keerde ! House kende Europa goed, hij had er veel connecties gemaakt. In het begin van 1914 kreeg hij een bijzondere opdracht van den President om de leidende staatslieden van Europa over den toestand en zijn gevaren te onderhouden. Eerst ging hij naar Duitschland. In Keizer Wilhelm zag hij een van de groote factoren der aanstaande beweging hem wilde hij doorgronden. Van te voren had hij zich op de hoogte gesteld van al wat er over hem was te weten, en de feiten waren methodisch in zijn brein geklasseerd. Dan pas heeft hij hem in zijn omgeving leeren kennen. Maar noch is er iets uit zzn rapport aan den President bekend ge worden, ncch heeft hij zich in bijzonderheden uitgelaten over zijn indrukjvan den persoon. Alleen kan men opmaken, dat hij zich telrurgesteld voelde. Wilhelm was voor hem meereen man die zich liet drijven dan dat hij dreef. Hij is niet actief, hij is negatief, heeft House van hem gezegd. HB is onder den druk, van degene die hem trachten te beheerschen, hij doet zijn best zich tegen hen te verweren, maar hij voelt zich hun gevangene. Zoo luidde House's oorderl. Het kan zijn dat hij den Keizer, die aan depressies lijdt, in zulk een phase heeft aangetroffen. In allen geval schijnt het dat Wilson, ook thars maar in beperkten mata den Keizer aansprakelijk stelt voor de catastrophe. Bij zijn militaire omgeving school het kwaad. Dit was het resultaat van House's onder?oek. Daar heerschte eerzucht, daar w?s de lust om met de macht van het Rijk voor den dag te komen ... ! Te Parijs vond House de lucht vervuld j van polititke intriges rn ministerie-combi- : naties; wanneer de menscben aan de toetusschen de twee landen, die te zamen pl.m. 15 millioen bewoners en vele bron nen van welstand hebben, hun beider prestige verhoogen. Ook in den Volkerenbond, met zijne vele mogelijkheden, is zulk een arm in arm gaan niet vreemd. Wat de economie betreft, moet de vraag weer eens nauwkeurig onder de oogen gezien, of juist in den aanbrekenden tijd, met zoo scherpe economische behoeften, handelsunie tusschen België en Neder land niet wenschelijk is. De Belgische industrie (die aan de Nederlandsche niet te kort behoeft te doen), het Belgische mijngebied, de Vlaamsche akkerbouw en de Noord-Nederlandsche handel, scheepvaart, boerenstand, dit alles en nog veel meer is geëigend tot het scheppen van een uiterst belangrijk economisch complex. Gaan beide dien kant niet uit, zoo worden zij ieder naar een anderen kant gezogen. De havens doen ook beter, elkaar als n stelsel te beschouwen, dan als' ondermijners. Wat het geestelijk leven betreft, gelooven wij eindelijk dat eene eervolle en bevredigende oplossing van de Vlaamsche kwestie, op eene wijze waardoor België rust krijgt ook, alleen mogelijk is in nadere verbinding met Noord-Nederland. Noord-Nederland is in staat den Vla mingen den hoogeren intellectueelen steun te bieden, waardoor hunne beschaving zich ten volle ontplooien kan. De beste oplossing der wenschen voor het Vlaam sche volk, ook voor België zoogewenscht, ligt in de universiteiten, in de boek winkels, in de beschaafde standen van het Noorden. En dat het Noorden winnen kan door verruiming van zijn gezichtsveld, wie, die het betwijfelen mag? Wij weten wel dat er veel tegenstand tegen al dergelijke plannen is. Men mag elkander niet. Vindt elkander onmogelijk. Men let altijd meer op wat scheidt, dan op wat vereenigt. De jongste annexatie beweging heeft er ook geen goed aan gedaan! Men heeft zijn eigen speciale belangen, en is bang dat die door de grootere in het gedrang raken. Men heeft helaas de eeuwenoude his torische traditie van den Belg en den Kaaskop, die altijd tegenover elkander de verzenen tegen de prikkels hebben geslagen. Vooral van Hpllandsche zijde is men weinig toenaderingsgezind. Men voelt zich lekkerder en veiliger alleen. De Belg loopt risico's, die de onze niet zijn. België heeft moeilijkheden, die 't lot ons bespaart. Wat zouden wij... ? De Entente hollando-belge, van Bel gische zijde vór den oorlog bepleit, is in Holland met wantrouwen en met lauwheid begroet. De ingestelde com missie heeft 't niet ver gebracht. Toch had die entente waarschijnlijk den oorlog af kunnen houden. En zij zou in elk geval een veel sterker en interessanter economisch Nederlandsch gebied hebben geschapen. * * * Het zal ons niet verbazen, wanneer uit de Parijsche smidse ook weer vonken komst dachten, dan was het 't aanstaande proces van Mevrouw Caillaux dat hun voor den geest stond. In Frankrijks hoofJstad teekenden dus de dingen zich niet scherp af. In Londen was het evenmin 't geval. De pijnlijke verhouding tot Ierland, de kulperijen in het leger, de onrust van den werkenden stand, legden daar beslag op de gedachten in de politieke kringen. Van Duitschland verwachtte men geen vijandigheid. Integendeel, men had de voor stelling dat de betrekkingen met Duitschland in een goede baan waren geleid. Over de plannen van de militaire "partij bestond geen ongerustheid. Zoolang Llchnowski in Enge land gezant was en Bethmann Hollweg het Kanselierschap waarnam met Jagow als ministervan Buitenlandsche zaken, behoefde mrn geen vrees te koesteren. Ja, als die gedwongen werden af te treden, dat zou een sein wezen, maar tot dien tijd!... De moord te Serajewo had plaats; Daitschland, alsof het 't Lot wou dwingei ver klaarde den oorlog aan Rusland en Frank "^k; de wereldbrand nam een aanvang. Wilson, zooals aan iedereen bekend i maar het feit krijgt eerst zijn juiste betee kenis, wanneer men weet hoe hij drie maar den van te voren zijn vriend House in geh»Mme missie naar Europa had gezonden, Wilson richtteS Augustus 1914 een boodschap , tot de hoofden der Europeesche regeerirgen j om zich voor hen beschikbaar te stellen wanneer de tijd kwam van vredesonder handelingen. Gelijk de heele wereld meende hij dat de oorlog maar kort ?ou kunnen duren. En werkelijk, nietwaar? :s hot ook gebeurd dat hij in de eerste vier of vijf tr.ainden is beslist toen hr't dfn Duitschers ; :'. gelukte na don j Si!*g aan cie Marre vem.r <ui: -.r. zeekant \ fluor te driegen, en ook hu;, ai de re pogingen j geen succes hadden. ? Her werd een krui»k !ij;h<tip. i !t; de re.B,eenr,»;skringe.n van TuitschJand heerschte een soort paniek. Om vol te vliegen, die 't licht doen vallen op de wenschelijkheid [Hollandsch?Belgische toenadering. Voor de aanhangige bespre kingen is het waarschijnlijk de sleutel, die de deuren opent. De Minister Van Karnebeek heeft er duidelijk van ge sproken. Van Belgische zijde zei mij reeds eenige weken geleden een voor aanstaand staatsman: het eind zal wel zijn, dat aan het eind van onze disputen de entente staat." Het Nederlandsche volk moge dit alles ook eens in zich verwerken. Het is een geisoleerd. volk Het is een in zich zelf gekeerd volk. Het is een volk, dat met zich zelf genoeg te stellen heeft en niet gemakkelijk eens anders belang met het zijne verbindt. Wij zijn wel internationaal, maar hebben er niet veel offers voor over. Wij blijven met liefde klein. In dit alles heeft wijsheid gezeten. Maar 't is de ware wijsheid niet meer. Samenwerking, duurzame verstand houding onder de volkeren is de leuze allerwegen. Waar werd de Volkerenbond als meer van zelfsprekend begroet, dan hier? Maar gevoelt men wel, dat die niet alleen lusten, doch ook plichten tot inschikkelijkheid, tot samenwerking brengt? Daarin alleen ligt de ware internatio nale geest. En de eerste nadere band, die in het gegeven geval voor ons dan bij de hand ligt, is die met België. Geen vereenigingl Geen unie of reunie. Geen alliantie zelfs. Een entente, een co peratie alleen. Gezien de slechte proef met de vroe gere Hollandsch-Belgische entente-commissie, moet deze nieuwe verstandhou ding o. i. maar niet door een over-voorzichtigen listig regeerings-comiiéworden voorbereid. Een officieel lichaam vindt nog niet genoeg terrein. Het veld dient eerst beter beploegd. De goede temperatuur ontwikkelt zich alvast hier te Parijs. Wij meenen, dat het tijd is om onder de intellectueelen, de vooraanstaanden, de leidenden in de beide landen een Vereeniging voor de Hollandsch?Bel gische Vriendschap", een Union des Amitiés hollando?belges" in het leven te roepen. Zij kan de verschillende verdere aangelegenheden, de economische toena dering, de samenwerking op bankgebied en die in 't geestelijk leven, alsmede. voorzooveel noodig, de verschillende detailpunten der politiek vragen, bestudeeren en de oplossingen propageeren. Zij biedt voor de regeeringspolitiek een ondergrond. Zij wakkert den omgang en 't gedachtenverkeer aan. Hun, die daartoe 't initiatief nemen, zal dit later als eer worden toegedacht. Al zwiepen misschien nu te Parijs de vlagen nu en dan nog eens op, het eind zal toch zijn evenwicht en verband. P a r ij s. v. H. iiiiiiiMiirmiimiiiiiiimiiiiiiiiiii kunnen houden, moest het volk worden opgezweept en de schrik, duikboot en stikgas, in dienst worden genomen als wapen. Hier rekende de President, dat Amerika zijn taak had te vervullen. Nu moest het zich toonen als vredebrenger onder de sti ijdr nden. In Januari 1915 vertrouwde hij aan C oionel House een nieuwe zending naar Europa toe. Te Londen ontving men den afgezant sceptisch. Men was nog vol vertrouwen op de onaantastbaarheid van de vloot en op de kracht van Engelands isolement. Waarom zou men tegemoet komen aan Duitschlands vredesbehoefte ? Men schaamde zich vrees te koesteren voor de duikbooten. Zoo trok House naar Berlijn. Hij opperde daar tegenover de gezichten die hem aan staarden, een nieuw idee in vijf woorden: De vrijheid van de ze e", dat op een maal de Duitschers warm maakte, en dat van hem en van Wilson was. Men mag het noemen: den oorspronkelijke vorm van het volkerenverbond. De zee zou vrfl zijn, onbeperkt, de handel zou voortgaan. het privaat bezit onaangetast wezen. De bouw van de wereld zou blijven bestaan, de oorlog er alleen zijn tusschen legers en oorlogschepen. De krijg wordt bepaald tot de krijgers. Dat is de eerste draad, gespannen over ,:tn afgrond die ons vanden vrede scheidt", . ide, wanneer ik mij niet vergis, Bethmann H Uweg. ^Duse vertrok nu terstond naar Engeland or>. er zijn voorstel uit te werken en smake : k te maken. Maar nu bedierven de Di.,'!chers door hun ongelooflijke lompheid hun eigen zaak. Zij seinden hun gezant in Amerika om daar propaganda voor de vrij heid der zee te maken, alsof het run idee wa?, zootfat men House in Londen nauwelijks a-<n 't woord liet komen en zij torpedeerden de Lusitcnia. Tuch, Wilton gaf zijn pogen niet op. W. G. C. B Y v A N c K

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl