12 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 7 Juni '19. ~ No. 2189 Perzische Tapijten Indien U Perzische tapijten bezit (Oostersche, Turksche,enz.), welke niet met Uw ander huiselijk interieur harmoniëren, of die U om welke reden ook wenscht te verkoopen, schrijft dan aan Y. BAZIR, Impor teur, Zoutmanstr. 61, te 's Gravenhage, Tel. 1843, welke zich door geheel Nederland laat ontbieden en die tegen zeer hooge prijzen alle soorten Perzische tapijten koopt (nieuw of gebruikt), ongeacht de afmetingen en de prijs. Bewaar dit adres. RIJM-KRONIEK Straten-schoon Ter herdenking van het feit dat de Amsterdamsche gemeenteraad het Ar caden-plan" voor de Vijzelstraat, ont worpen door den architect De Bazel, heeft verworpen. Men sprak in den gemeenteraad van de verbouwde Vijzelstraat, en hoe die te stoffeeren... Toen kwamen de aestetici, en vroede beter-wetici, geleerde ingezetici, bouwkundige profetici, en gingen aan 't beweren. Reeds aanstonds bleek uit het debat, hoezeer Loopuit er kijk op had, die zei: je ziet pas 't resultaat wanneer de heele boel er staat, .wie ziet er nu het juist effect... uit plannen van een architect... .. .eerst moet de straat er wezen... l' Toen riepen de aestetici en wijze beter-wetici iets van de Rue de Rivoli... en 't plan werd afgewezen. En wat er nu gebeuren gaat met de verbreede V|zelstraat ... daar mogen we naar raden... misschien heeft Hendrix een idee of wellicht Fabius D. P. D. kom, heeren, voor den dag ermee, ge zfjt toch immers dégoutés van Bazel'sche arcaden. Beslis het maar een beetje gauw, want Wijnkoop, zijn principes trouw, loopt reeds met groote plannen, straks komt hl] met zijn mannen, en dwingt uw artistieken raad tot 't bouwen van een Vijzelstraat in revolutie-bouw... Mevrouw van Zelm, zijn adviseur, beraamde reeds voor elke deur Tribunes die het licht benemen aan de vervloekte middenstand... «n met de keien en het zand, van de opgebroken straat weet hun gevolg wel raad.. l Die smijten hun aestetici en krachtige athletici NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP MotordienstvanTetenburg DAGELIJKSCHE MOTORDIENST UTRECHT LEIDEN DEN HAAG DELFT fliutenscheweg. I)trec(itscheveer26. FynjékadgG. HouttuininS VICE.VERSA iiiiiniiiiiiiiii IIIIIIIIIIIIIIIIEIIItlllllllllllt ZIJN PORTRET Een Monoloog door HERMAN SALOMONSON Een hulskamer. Het is zeven uur in den wintermorgen, en het daglicht komt reeds naar binnen tusschen de gordijnen. Maar er brandt nog een schemerlamp; bij dien schemer lamp zit hfj, in rok. Hij ziet er tamelijk ver fomfaaid uit, zijn overhemd Is gekreukeld, zijn haar is In de war, en door het lange waken, zijn zijne oogen blauw-omrand. Tegen over hem, met de rug naar het publiek, staat een nog on-ingelijst doek op een ezel, gedra peerd In een sjawl. Links in den voorgrond ts een deur. Hff staat op, trekt de gordijnen open, draalt het lampje uit, en bluft voor den spiegel staan, waarin hij zich lang bekijkt; dan zutht hij, strekt zijn haren glad, en draait het ordelint in zijn knoopsgat recht... vervolgens lacht hij even schamper... maar werpt tegelijk even een schichtlgen blik naar de deur links. Goeie morgen Geert... jonge-jonge, wat zie je er goor uit... het lij kt waarachtig wel, alsof je vannacht f eest gevierd hebt., haha... feestgevierd is goed... feestgevlerd in een luie stoel... achter een gesloten deur... Hoe laat is het al... zeven uur bijna... hoe lang is dat wel... van half een... nee, van even een uur af... zes uren... zes uren in die stoel zitten suffen... suffen... nee, vloeken... vloeken.. l" (Hij heeft dat laatste met eenige stem verheffing gezegd, maar schrikt daar zelf van, en werpt weer een angstigen blik naar de deur links. Dan gaat hij naar de deur, luistert, en probeert voorzichtig of die nog gesloten is. Wanneer dat zoo blijkt te zijn, gaat hij met gedempten stem voort:) Verdomd... nog op slot... dat... dat... dat... Ik zou haar wel kunnen slaan, als Ik me niet schaamde om een vrouw te slaan... bah... vrouwen... ze weten wel dat je ze niet slaat... en daardoor durven ze alles... alles." (Hij gaat voor de schilderij staan, en lacht weer schamper.) En dat moet ik dus voorstellen... zoo ziet ze me dus... dat is dus het resultaat van negen huwelijksjaren... haha... vrouwen moeten noodig portretschilderen... psycho logische portretten maken... haha... als je na negen jaar iemand nog niet beter kent dan zoo... negen jaar, dat je dagelijks met elkaar bent omgegaan... en dan als resultaat zoo'n ding... dat stinkt naar baar verwaandTJIT IHZE T 'WA.IET op 't kapitaal gebetici wel onder wilde kretlci de spiegelruiten door der wln-kels aan den overkant. Helaas... ge hebt hem nu verjaagd den prins van de arcaden", zoo'n goede krijgt ge niet terug, om u iets goeds te raden... Ik weet nu wel hoe 't verder gaat, mijn achterkleinzoon zal u dankbaar blijven.. en op de schattin? van de Vijzelstraat met krijt uw artistieke namen schrijven... MELIS STOKE Kwatrijnen Dagboeken zfjn allang uit de mode. Daarvoor zijn in de plaats gekomen de z.g. kwatrijnen-boeken. De eerste man die zulk een k watrij nenboek is gaan houden, was de dichter Jacob Israël de Haan. Alles wat hem op zijn levenspad bijzonder treft, wordt gekwatrineerd en opgeschreven. De lezers van dit blad zijn herhaaldelijk in de gelegenheid geweest kennis te nemen van die dagboekbladen in versvorm, verleden week nog. Toen schreef de heer de Haan over den held,., zelfingenomenheid... dat ben ik dus... voor haar, die glimlachende vent... dat ver waande gezicht.., die gedecoreerde zot.., Haha... een psychologisch portret..." (In plotselinge drift, met een dreigend ge baar naar de deur, en weer met verheffing van stem:) ... Belachelijk, zelfingenomen wijf... knappe schilderes l Zielenontleedster l" (Dan gaat h$weer naar de deur, en luistert, om vervolgens weer zachter voort te gaan, hoewel met schorre haat In zijn stem.) Niks... ik hoor niks... misschien heeft ze het wel gehoord... des te beter... kan me ook niet schelen... misschien ligt ze wel te luisteren wat ik doe... te lachen in haar bed... Misschien slaapt ze ook wel... haha... ja, ze zal wel slapen... wat kan het haar schelen wat ik doe... of ik hier de heele nacht heb zitten vloeken... bij dat verdomde portret... Ze slaapt, met een vette gelukzalige glimlach op haar gezicht... na alle complimentjes die ze haar gisteren ge maakt hebben... al die vriendinnen van haar... en die vrindjes... al die knappe schilders en schilderessen... haha... al die psycho logen, die van mij naar het portret keken, en van mijn portret weer naar mij... Natuurlijk slaapt ze... ze droomt van haar glorie... haar glorie, terwijl ze haar man... (met ingehouden woede) ... Dat dat er nog bjj moest komen... dat ze dat gedurfd heeft... ik hoor haar nog den sleutel omdraaien... rrrang, met n ruk, en toen niks meer... met n ruk van dat kleine venijnige witte handje... dat knappe vaste handje... waar ze die mooie schilderijen mee maakt... haha. Gisteren zei'en ze het Immers nog... dat ze zoo'n vaste hand had... Rrrrang deed het slot... en toen hoorde ik haar verder de slaapkamer in gaan... stap-stap-stap... zoo heel gedecideerd... en een kwartier later knipte het licht uit... en toen niets meer... toen heeft ze de dekens over zich heen ge trokken, en toen is ze gaan slapen... nee, toen heeft ze liggen denken aan al die ophemelarQen van haar vrindjes... over mijn portret... En ik zat hier... Haha. Ik zat hier, samen met mijn portret... tegenover mijn portret... een, twee, zes uren lang, terwijl zij lag te slapen... te slapen... glimlachend te slapen... (Hij gaat tegenover het portret zitten, en bekOkt het). Zoo .. zoo.. zoo.. en dat ben ik dus.. dat is dus haar man (sarcastisch).. Och ja.. een zakenman hè? . . Een meneer dien het goed is gegaan .. Directeur van een groote bank.. hij heeft een beel te zeggen ,. com missaris van dit, en president van dat . . en een lintje in zijn knoopschat.. tevreden glimlachje.. een beetje verwaand, maar toch wel zóijdel, dat hij zijn verwaandheid niet heelemaal verbergen kan . . Hij kent zijn wereld., de heele wereld is ijdel..schilde ressen zelfs ook . . daarom heeft ze hem ook genomen. Zoo heel jong was hij niet meer.. even in de veertig.. maar een goeie partij.. een rijke kerel, die wel voor kunst SS BLRNCHE ClCRRETTES iimttiiiiitiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii Joodschen legeraanvoerder, den kolonel Patterson, en hij teekende aan: In het Beek van mijn Kwatrijnen heeft kolonel Patterson dit: Voerder van deeerstejoodschelegerscharen, Die de Geschiedenis sinds eeuwen zag, Dank voor 't verhaal hoe dapper mijn genooten waren, In de loopgraven en in den openen slag." Ik heb het weinig origlneele plan opgevat, om ook een k wat rij nen boek aan te gaan leggen. In het Boek van mijn Kwatrijnen heeft de Haan dit: Vruchtbaar dichter in een dorre stad van steen en zand en zon, hoe gra^g lees ik van u een feuilleton in het Algemeen Handelsblad. In het Boek van de Kwatrijnen van een van mQn kennissen echter, heef t de Haan dit: In 't Oosten rijs! de zon. De stem des Haans kraalt vreugde in 't Hebreeuwsch. Vergis Ik mq ? Vindt hij Jerusalem wat heel erg twee-a-derde-eeuwsch..?" En een dame die ik ken, die zeer getroffen was door de mededeellng in een van de Haan's brieven, dat hij nimmer het Neder landsen zou vergeten, stond mij het volgende uit het Boek hater Kwatrijnen af: voelde.. die een schilderij van haar gekocht had . . Hij zat in het comitévan een liefdadigheidstentoonstelling . . och ja, daar zaten nog meer van die menschen in . . eigenlijk meer voor hun naam . . en voor hun geld.. en omdat ze wel koopen zouden als er niemand anders koopen mocht. En zij exposeerde . . een mooi schllderesje . . mode-schllderesje .. Met haar kameraden.. met al die veelbelovende haarbossen-kerels maakte ze grapjes over al die keurige rijke kunst-beschermende meneeren.. Maarondertusschen . . ondertusschen ging ze toch maar stiekem voor de spiegel staan, om te kijken hoe ze d'r uitzag., om gauw haar krulletjes een beetje aardig te strijken . . stilletjes.. als de knappe kameraden het niet zagen .. Nou . . en toen is een van die meneeren verliefd op haar geworden.. O, dat had ze gauw genoeg in de gaten.. aan dat souper al . . toen zat ze naast hem .. en toen praatten ze samen over die schilderij die hij gekocht had. Heel aardig praatte ze met hem.. heel anders en veel minder artistiek en anti-maatschappelyk dan ze met haar maatjes praatte.. En toen is ze zelf komen kijken hoe de schilderij hing, in zijn studeerkamer, recht tegenover zijn bureau., haha.. recht tegen over zijn bureau . . wat had hQ dat aardig bedacht . . en wat begreep ze dat goed . . en wat begreep ze hem slecht toen hij zelde dat hij die schilderij expres zoo had laten ophangen.. zoo recht tegenoverzijn bureau.. dat hij er altijd naar zou kunnen kijken.. en wat was ze verbaasd en verlegen toen hij haar vroeg.. O ... en wat was hij bang dat hij niet goed genoeg voor haar was . . zij. . zoo'n knappe artistieke vrouw.. en hij maar zoo'n gewone zakenmeneer.. En wat was hij blij dat z« hem hebben wilde... stommeling die ik was ... al die veelbelovende haarbossen liet ze Immers dolgraag met hun kunstgedaas alleen in hun kroegjes en ateliers.. want ze kreeg immers nu haar eigen huis.. haar eigen standing.. Toen kon ze haar heele verdere leven immers onbezorgd en rustig werken... en daar zit nu die meneer. . die zakenmeneer die haar dat heeft verschaft... Nu, na negen jaar mochten de haarbossenkerels en de ongetrouwde vriendinnen komen, en hem zien.. zooals zij hem zag.. zooals zQ hem geschilderd had.. En daar zit hij nu.. de kunstbeschermer die niets van kunst afweet.. met zQn glim lachje . . en met zijn lintje .. verdomd dat lintje .. wat Is hij daar trotsch op ... dat lintje... dat moest k op de schilderij... ja ... vooral het lintje . . . want anders zouden de menschen Immers niet weten, waarom die meneer op dat portret zoo zelfvoldaan glimlachte.. l ... En zij ligt in haar bed en glimlacht ook zelfvoldaan . . want ze heeft haar man aan de menschen laten zien . . tot in zijn diepste ijdele innerlijk.. naakt heeft ze hem Spreker van Arabisch en Hebreeuwsch in het dagelijks leven, die wellicht met een winkeljuffrouw praat in het Sanskriet, hoe heerlflk... gij vergeet het Nederlandsch dus niet, hoewel ge er slechts veertig jaar in hebt geschreven." * * * Jubileum De Nederlandsche Post-en Telegraafbond is dezer dagen 25 jaar oud geworden, en het bondsorgaan gedenkt dit feit o. m. in een artikel, getiteld van Leed en Strijd. Hierbij onze hartelijke gelukwenschen. Zoo is dan, schrijft de herdenker, zoo is dan eindelijk de 25ste mijlpaal in het bestaan van den Nederlandschen Post en Telegraaf bond bereikt." Het is er werkelijk niet om te doen om gezocht-onheusche commentaren tot deze feestrede te leveren, maar n op merking moet ons toch van het hart. Ware het niet juister geweest om in dit geval een meer voor de hand liggende paal te gebrui ken, om uit te roepen: Zoo is dan eindelijk de 25ste telegraafpaal... enz."...? * . * Een Groot Gevaar Een niet te onderschatten gevaar voor de volksmoraal vormen dllettanten-tooneelclubs, voordracht-vereeniglngen e. d. En het is met de meeste ernst, dat wij onze immers altijd voor zedenbederf wakende overheid attent maken op dit feit. Het is heel onaangenaam te moeten constateeren, dat deze onschuldigiimmiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii voor de menschen uitgekleed ... en toen heeft ze gezien hoe de menschen om hem gelachen hebben... om die zakenmeneer.. die zoo trotsch was.. omdat hij haar bezat.. (zacht).. haar.. daar had ze immers gelijk aan . . dat wist ze wel . . O, dat had ze goed begrepen. (Hij staat op en is nu voor den spiegel gaan staan, zoodot hij tegelyk zijn spiegel beeld kan zien en de schilderij.) Het is toch vreemd, dat je in een ver moeid gezicht zooveel scherper alle trekken kan zien . . . God, wat heeft ze me be studeerd . . dat zwakke in mijn mond, en dat een-beetje-vermoeide in mijn oogen ... wat heeft ze dat alles gezien. Ze heeft door me heen gezien . . ze heeft me binnenste bulten gedraaid .. al mijn eigenschappen en al m'n zwakheden... God.. wat wreed om dat te vertoonen . . . een soort vivisectie.. Nu... na negen jaar... nu durfde ze dat alles te zeggen .., nu mogen de menschen ook weten, dat ze eigenlijk nooit verliefd op me geweest is ... en nu mag Ik dat zelf ook weten... nu laat ze me hier een heele nacht zitten.. tegenover haar hoon.. alleen met haar hoon . . tegenover mijn eigen schavot.. haha.. een mooi artistiek schavot, met een antieke sjawl er overheen..". Geen mensen kan zeggen dat ik slecht voor haar geweest ben... niemand... dat zeiden ze gisteren ook niet . . ze keken alleen maar en ze vonden dat het goed leek . . Ik vond ook dat het goed leek... ik was er trotsch op, dat ze mijn vrouw was. Na het eten gingen we de schilderij zien.. die was net klaar.. en ik, stommeling, stond er met een trotsch en gelukzalig gezicht naast, dat ze allemaal goed konden zien.. hoe.. hoe mijn vrouw mij kende. Het was zoo sterk geschilderd zeiden ze.. en ze bedoelden meedoogenloos. Toen maakte etn onhandige juffrouw de opmerking, dat ze het hél mooi vond, maar de expressie niet erg krachtig... en toen riepen ze allemaal in koor, dat het juist z moest zijn.. en ze wezen op mij, en riepen in het vuur van hun kunstenaarschap allerlei dingen over mijn oogen en mijn neus., en over mijn karakter.. en mijn vrouw gaf ze gelijk.. en knikte van ja.. Goeie God.. die debatten die ze over me gehouden hebben... en niemand, niemand die me verdedigde dan die oude juffrouw, die geen gelijk had... Ik was die ijdele glimlachende gedeco reerde meneer... Ik was het zeiden ze, en mijn vrouw had juist gezien... Opeens begreep ik het allemaal.. ik kon het portret niet meer zien.. en ik ben de kamer uitgeIoopen..om al die ellendige kunst-idioten, die me in m'n eigen huis de waarheid durfden te zeggen... DE WAARHEID? Het is precies een nachtmerrie.. ik weet niet meer wat we voor een scène hebben lijkende ondernemingen broedhaardea blijken te zijn van allerlei uiterst gevaarlijke eigen schappen. Dit bleek nog onlangs, toen de moordenaar Visser verklaarde: Ik kan uitstekend liegen en me beheerschen... dat heb ik geleerd toen ik werkend lid was van de tooneelvereenlging Jacob van Lennep". Dat had deze groote en verdienstelijke vaderlander eens moeten weten. En daarbij is het een goedkoop kunstje, om je te be roepen op de namen van groote doode man nen. Morgen komt er nog een oplichter voor den rechter, die beweert dat hl] valsch heeft leeren spelen in het muziekgezelschap Valerius"... of een relletjesmaker, die zijn vergissing in verband wil brengen met zijn lidmaatschap van de S.D.A.P. MELIS STOKE iiiiiiiiimiiiiiiiimiiiiifiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiimiiiiiMiiimimiiiiiiuiiiifi H. STINIS Haarlem - Kruisweg 23 TELEFOON 15O6 EXPORT IN TABAKSARTIKELEN NAAR OE GEALLIEERDE STATEN gehad, toen de gasten weg waren., maar die nacht hier alleen.. die nacht tegenover DIT BEELD VAN MIJN ANGST VAN AL DIE JAREN ... .. .WAS IK DAN ZOOVEEL ZWAKKER DAN MIJN VROUW . .. OMDAT ZIJ EEN KUNSTE NARES IS...?" (plotseling gaaf de telefoon, en h(i schrikt... grijpt dan de h jak) Hallo.. ja.. daar spreekt u mee.. O.. mevrouw.. ja.. nee.. we zijn al bfj de hand.. haha.. ja.. altijd matineus.. Hebt u uw taschje laten liggen? We zullen het zeeken.. nee.. Annle is boven.. ja.. al aan het werk.. nee.. niet meer aan mijn portret.. dat gaat zoo naar de tentoonstel ling.. O., vindt u het zómooi? Dat zeggen ze allemaal.. Hebt u u zoo goed geamuseerd gisteren? Datdoetmepleizier.. Goed.. Annie zal u straks opbellen.. Wat moet ik haar zeggen? Dat het portret inde eerezaal komt te hangen? Heeft Leensma dat al gezegd? Maar dat is heerlijk.. prach tig.. Dank u voor de prettige bood schap .. Ja.. een heerlijk ontwaken.. Dag mevrouw..."!... In de eerezaal.. portret van mijn man.. een glimlachende zwakkeling met een lintje in z'n knoopsgat... hahaha... En een prettige avond.. waarom heb ik dat mensen niet gezegd dat het een gemeene executie was... Ben ik daar dan te laf voor..? In de eerezaal.. zou ze het gehoord heb ben .. zou ze met een kloppend hart in haar bed liggen..en mij uitlachen om die heer lijke avond...? En wat zou het als ze het gehoord heeft.. (allengs luider).. wat zou het.. laat ze het gehoord hebben., de teleurstelling zal er des te grooter door zijn.. (dreigend nadert hij de schilder^) In de eerezaal.. opgehangen in de eere zaal .. haha.. de echtgenoot aan de spotpaal.. de man van die knappe psycholo gische schilderes., kijk hij zelfvoldaan glimlachen., wat zullen ze lachen., wat zullen ze een medelijden met haar hebben.. dat ben ik niet.. hoor je.. lachende sukkel.. dat ben ik niet... ik ben een heele nacht met je alleen geweest.. en nou ken ik je.. nou haat ik je.. nou... (Hij slaat de schil derij over den ezel stuk) Daar sukkel.. daar.. voor eeuwig naar de bliksem met jou.. daar.. ddar. J (Naar de deur kijkend) Dat mag je ook hooren in je bed.. en dat., en dat., en dat.. En zien zul je het ook.. dat je portret niet meer lijkt.. dat het niet naar de ten toonstelling gaat.. omdat het niet meer lijkt.. begrijp je..? Omdat het sterker Is dan jij.. omdat het tenslotte ook een vaste hand heeft... (terwijl hij op de gesloten deur bonst). Heidaar.. maak open., versta je me..? maak open.. hel.. hel.. maak open. .l" ONDERWIJL VALT SNEL HET DOEK.