28 Juni '19. No. 2192 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND ZEÏ E T I3STTERlTA.TIOlTA.ILiE 'VROTJ ElTOOHSrO-RES Van WnAs /raar recft/s: Mrs. Despard, de 73-jarlge leidster van een deel der vrouwenbeweging in Engeland, zuster van generaal French; Elene Moore, eene der drie Australische afgevaardigden Het Internationale Vrouwencongres te Zürlch, van 12-17 Kei 1919 II Dit Internationale Vrouwencongres ken merkte zich niet zoozeer door vele belangrflke besluiten, dan wel door den geest die het bezielde. Hier waren vrouwen bijeen, die door den oorlog het liefste wat zQ bezaten verloren hadden en die toch zonder haat, noch minder met vergeldingszucht, hare zusters uit de vijandelijke landen de hand reikten om in samenwerking kracht te vormen tot voorbereiding van betere toestanden. Hier waren geen Duitsche en Engelsche en Fransche en Oostenrfjksche en Amerikaansche en andere vrouwen bfjeen, hier waren wereldvrouwen te zamen, die allen geleden hadden onder het gruweiqke leed, waaronder de wereld in de laatste jaren gebukt ging en die niet probeerden uit te maken, welke regeering voor dit leed de grootste schuldige was, maar die zochten naar de middelen om alle verdere oorlogen te voorkomen. Nationallteitsbelangen werden ver op den achtergrond geschoven, de wereldbelangen, de belangen der menschheid stonden op den eersten rang. Alle besluiten die genomen werden, werden dan ook alleen getoetst aan hunne waarde voor de menschheid, nationaliteitsbelangen verdienden geen overweging. In Zürich bleek ook dat Fransche en Bel gische vrouwen niet allen hetzelfde geluid doen hooren, wanneer haar om Internationale samenwerking, ook met vrouwen uit de centrale rijken, gevraagd wordt. Door 35 Fransche vrouwen, waaronder vrouwen als Mme. Duchéne, Sévérine, Madeleine Rol land (zuster van Romaln Rolland) die van plan waren het congres bij te wonen, doch daarin door hare Regeering waren ver hinderd, door ze passen te weigeren, werd een brief gezonden om op die wijze uit drukking te geven van hunne warme ge voelens van sympathie ook voor de vrouwen uit de centrale rijken. Een paar Fransche vrouwen was het echter toch nog gelukt de grenzen over te komen. Daarvan was n, de ook in ons land zoo hoog vereerde en onovertreffeHjke spreekster, Jeanne Mélin, die nog juist aankwam op den laatsten morgen van het congres. Zoo van den trein was zij naar het Congres gesneld en toen zij, daar aankomende, werd uitgenoodlgd enkele woorden te spreken, toen vertelde zQ met hoevele bezwaren zij te kampen had gehad om nog bij tjds aan wezig te kunnen zijn om de vrouwen van alle landen de hand te kunnen drukken en haar aan te sporen om toch gezamenlijk den strQd aan te binden tegen den oorlog. Nauwelijks had zQ uitgesproken of de Duitsche vrouwen boden haar bloemen aan en b g monde van Lyda Hefjmann dankten zfl haar voor hare komst. Daar stond nu voor het eerst na den oorlog, ten aanschouwe van een groot internationaal publiek en bij aanwezigheid van de wereld pers, eene Fransche en eene Duitsche vrouw hand in hand. Jeanne Mélin, die de Duitsche woorden niet had verstaan, begreep wel de beteekenis van dit moment. Onmiddellijk IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIHHIIII imiiiiiifiiiffiii STOFZAAD Nu de regens gekomen zijn, begint de boschbodem zijn zomerleven. Er bestond al gevaar, dat het eerste deel ervan zou uit blijven, net als In 1911, maar nu is net op het nippertje het leelfjke weer" gekomen en als we dat nu zoo houden, telkens af ge wisseld met een weekje van mooie, zonnige, warme dagen, dan krijgen we in de vacantie nog een kleurig, interessant bosch. Op onze hooge gronden is tusschen het naaldhout zoowel als het loof hout de grond meestal dor en kaal, met een eenvormig dek van mos of doode naalden en bladeren of zelfs dat nog niet eens. Hoe welkom z|n dan de kleurige paddestoelen en dubbel welkom de geheimzinnige plant, die zijn lot aan het hunne heeft verbonden, het bleeke stof zaad. Meestal merken de wandelaars het niet op, maar als ge eenmaal weet, dat het bestaat, dan kan het niet missen of het moet in den zomer in de bosschen uw aandacht trekken, al was het alleen maar door zij n geligi vorige kleur en door zijn deemoedig gebogen houding. In de bosschen van Kennemerland komt het in sommige zomers in zeer groote hoeveelheid voor, zooals In het regenjaar 1908 en ook in andere jdeelen van ons land heb ik het veel aangetroffen, met name in de bosschen van Montferland en Hettenheuvel. In Amerika noemen ze deze plant Indian pipe", de soort, die daar groeit, is wat ranker en slanker dan de onze en mag dan in zeker stadium van haar ontwikkeling nam zij weder het woord, schetste in felle kleuren het lij den van vrouwen en kinderen en van mannen in den oorlog, vertelde hoe zij, herkomstig uit de Fransche Arden nen, reeds in het begin van den oorlog met hare oude, zieke moeder uit haar dorpje moest vluchten en gedurende den heelen duur van den oorlog als vluchtelinge heeft moeten leven. Dan vertelde zij van de wreedheden, die zij en anderen ondervonden hadden, van de verwoesting van levensgeluk van tallooze famillen, van de verregaande demoralisatie van allen, die aan den oorlog direct of indirect moeten deelnemen, waarbij zfj tel kens deed uitkomen, dat niet n natie hierin schuldiger Is dan een andere, maar dat dit alles adhaerent is aan den oorlog. Daarom geen haat tusschen de volken, zoo besloot zij, maar haat aan den oorlog en een muurvasten wil dien uit te roeien. Gedurende deze rede werden vele tranen gedroogd en toen daarna de rijzige gestalte van de Amerikaansche Emily Greene Balch in volle lengte verrees en een plechtigen Van links naar rechts: Marguerite Gobat, Zwitserland, die zoowel door haar vader als door den Regeeringsraad Gobat van jongs af in het vredeswerk werd opgevoed; Jeannette Rankin, Amerika, de eenige vrouw in het Amerik. Federale Parlement; Mrs. Philip Snowden, Engeland, lid van het bestuur en vertegenwoordigster van de Onaf hankelijke Arbeiderspartij in Engeland, onovertrefbare redenaarster Van links naar* rechts:* Dr. 'Anlta^Augsburg.fMrs. Despard, Lida Gustave Hey manJSlgnora Genoni, Leopoldina Kulka.Dr. Alice Hamilton. Duitschland, Engeland, Italië, Oostenrijk, Amerika, zusterlijk vereenigd weigeraars uit gewetensbezwaar en de ver-. schillende straffen, die daarvoor gegeven werden. Opmerkelijk is wel dat bleek, dat in geen enkel land zulke wreede en misdadige straffen aan dienstweigeraars werden opge legd, dan in het zoogenaamde vrije Amerika. Toen in een van die bijeenkomsten de gevolgen geschetst werden, veroorzaakt door het voedselgebrek in verschillende landen, was het vooral Frafi Baer-Angerer uit Wee nen, die ons het lijden der bevolking daar door in allen omvang deed gevoelen. In allen eenvoud, zonder eenige poging voor effectbejach, vertelde zij van hare onder vindingen bQ de voedselverdeeling, waar ook zfj mede belast was. Gedwongen om het kleine beetje dat beschikbaar was, zoo doel matig mogelijk te verdeelen met het oog op het lands belang, moesten overal de kinderen vór gaan, 't geen beteekende dat de ouden van dagen onbedeeld bleven. Ziekte- en sterftecijfers, kortaf vermeld, deden bij de hoorders een rilling door de leden gaan. Als Een zitting van het congres eed zwoer, dat zij haar gansch verder leven zou wijden aan de bestrijding van den oorlog, toen stonden plotseling alle aanwezigen op en met opgeheven hand werd deze belofte door allen herhaald. Moge deze scène voor de lezers ietwat theatraal lijken, voor de aanwezigen was het een moment van de hoogste ernst en van de grootste beteekenis. Geen der daar aanwezigen zullen zich in de toekomst ooit aan het vredeswerk onttrekken. Niet alleen de dagzlttlngen, waarin het gewone congreswerk werd verricht, waren belangrijk, niet minder waren dat de avond zittingen, die voor het publiek toegankelijk waren en waarin eenige spreeksters n bepaald onderwerp behandelden, evenals de kleine comitee-vergaderingen, tusschen en na het congres gehouden, waarin men elkaar van voorlichting diende omtrent allerlei zaken in nauw verband staande met den oorlog. Zoo werd in een dezer laatste bijeenkomsten, hoofdzakelijk door de op het congres aanwezige vrouwelijke doctoren en belangstellenden bezocht, gewijd aan de ontzaglijke toeneming der geslachtsziekten en het gevaar dat daarin schuilt voor de volksgezondheid. In een ander van deze bijeenkomsten werd door vrouwen uit verschillende landen mededeeling gedaan van het aantal dienstgelijken op de calumet of vredespijp, die niet te dikwijls gerookt kan worden. Onze naam stofzaad is natuurlijk een boekennaam, maar een heel goede, want de zaadjes van deze plant behooren werkelijk tot de allerkleinste of allerlichtste, die in ons land voortgebracht worden. Ze zijn ook zeer primitief van ontwikkeling; het kiempje, dat ze bevatten ziet er in het geheel nog niet plantachtig uit. Ons stofzaad ziet er in zijn kleurloosheid geheel uit als een woekerplant, verschilt in uiterlijk ook niet veel van de welbekende bremrapen. Langen tijd heeft men dan ook gemeend, dat het zijn voedsel onttrok aan de wortels van verschillende boomen met name van dennen en beuken, eiken en berRijpend Stofzaad zij vertelt hoeveel kinderen, die in aan merking kwamen om naar Zwitserland of Holland te gaan, er moesten worden afge keurd, omdat zQ reeds te-ver heen waren om noe de reis te kunnen doorstaan en hoe eens 1500 kinderen goed gekeurd waren om naar Zwitserland te gaan, maar toen de reis vier weken moest worden uitgesteld, er van die 1500 nog slechts 800 in staat waren de vermoeienissen van de reis te kunnen dragen, dan gevoelt men welk een ontzettend kin derleed, maar nog grooter ouderleed, alleen reeds hierdoor, op rekening van den oorlog gesteld moet worden. En toen een der Amerikaansche vrouwen in diepe verontwaardiging uitriep: Terwijl in Europa duizenden van honger omkomen, laten onze regeeringen het voedsel bij scheepsladingen vol bederven, in ons land is nog voedsel in overvloed," toen moesten de vrouwen bekennen, dat zij van de wereld wijsheid der mannen niets begrepen, maar dat zij gevoelden dat het hoog tijd was dat de vrouwen overal politieke macht kregen om in het vervolg de mannen te kunnen bijstaan in het besturen der wereld. Als een gevolg van deze besprekingen, kwam dan ook een resolutie tot stand, om opgenomen te worden in het volkeren bondsverdrag, waarin geëischt wordt: Dat noch politieke, noch industrieele twistlllll III lltlllllllllllllllllllllllllllllllllllll Illlllllllllllllll ken. Maar wQ vinden hier, hoewel zelden, het stofzaad ook wel gewoonweg; tusschen het helmgras, waar wijd en zijd geen boom te bekennen is en inderdaad is dan ook door Kamlenski in 1881 ontdekt, dat onze plant met de boomwortels niets uit te staan heeft, maar samenleeft met zwamdraden en zoo aan den kost komt. Of de zwam op zijn beurt eenlg voordeel van het stofzaad onder vindt, weet ik niet, maar 't is zeer onwaar schijnlijk en wij hebben dus voorloopig het stofzaad te beschouwen als een tafelschuimer bij de zwammen, die zelf op hun beurt weer parasieten of saprophyten zijn. Het stofzaad lijdt dus om zoo te zeggen onder een afhankelJjkheld in de tweede macht. Wanneer het dus groeit in de duinen tusschen de helm, dan moet daar in den grond pok de een of andere zwamvlok aanwezig zijn. Merkwaar dig genoeg is dat er dikwijls een van een zwam, die thuis hoort in de bosschen; en wat die daar nu in de zeereep uitvoert is weer een der vele en zeer mooie geheime nissen van ons nimmer genoeg te prijzen en in den laatsten tijd zoo lichtvaardig ver waarloosd duinlandschap. Het is niet zoo heel makkelijk, maar toch heel leerzaam, om na te gaan, hoe het er onder den grond met de stof zaad wortels uitziet. Al gravend en pluizend krijgt ge dan eens een goed denkbeeld van wat eigenlijk de boschbodem is: een warnet van concurreerende wortels en zwamdraden temidden van humus en half vergane afvalstoffen. BIJ elk sterker vergrootglas dat ge gebruikt, komen nieuwe verwikkelingen aan den dag en al heel gauw krijgt ge het besef, dat de echte boschbodem een levend kleed is. Ge vindt ook de wortelstokken van uw stofzaad, grootere of kleinere klonten van een koraalachtige massa, dicht met zwamdraad oversponnen. Ook vindt ge zeer kleine klontertjes, pas ontkiemde stofzaadplantjes en die zitten zeer dikwijls met hun ten de moeder ooit mogen berooven van het voedsel voor hare kinderen. De op het congres aanwezige vrouwen, waaronder gelukkig ook vele jongeren waren, vertegenwoordigen in elk land nog slechts een kern, die de vredesvaan ten alle tijde hoog zullen houden en die, evenals Jeanne Mélin, niet de bewoners van een of ander land als de vijand beschouwen, maar die In den oorlog, door wie ook begonnen en voortgezet, den grooten vijand der mensch heid zien, dien men moet haten en ten koste van alles moet uitroeien. Dat de vrouwen daarvoor moeite, noch krachten, noch geld zullen sparen werd duidelijk, toen aan het einde van het congres de financieele steun der congresbezoeksters werd gevraagd tot voortzetting van het internationale werk en toen in een ommezien de som van 100000 francs was bijeengebracht, waarmede het nieuwe bureau het werk kan beginnen. Dit bureau zal nu in Genève gevestigd worden, tot tijd en wijle, dat ook de Vol kerenbond zijn zetel gaat verplaatsen en aan het hoofd er van werd Miss Emlly Greene Balch uit Boston geplaatst. De naam van het Intern. Com. van Vrouwen voor duurzamen Vrede werd veranderd in: Vrouwenbond voor Vrede en Vrijheid, terwijl het orgaan voortaan den naam zal dragen van Pax et Llberltas. ALETTA JACOBS De Schatten der Huisvrouw IV HET HUISHOUDBOEK Gaarne beklaagt zich de echte huisvrouw over de beslommeringen harer hulshouding, die door haar beklag in belangrijkheid moeten stagen, en vooral haar werk nuttig en groots moeten maken in de oogen van den man. De meeste moeite en last bezorgt haar het huishoudboek. Het boek is zeer vernuftig samengesteld. Onder elkander staan alle mogelijke dingen die noodig kunnen zijn voor de huishouding, zooals daar zijn de verschillende kruide nierswaren, grutterswaren, zuivelproducten, vleeschwaren, en posten als de wasch, verstelwerk enz. Zeer uitgebreid, ja zelfs vol komen volledig is deze lijst, terwijl een breede ruimte is overgelaten voor diversen. Goed Ingevuld en zorgzaam opgesteld, levert dit huishoudboek een volledig week overzicht van de onkosten en tevens een overzicht van de uitgaven per dag. Hoe zuiniger de huisvrouw is, en hoe zekerder men er van zijn kan, dat geen cent onnut wordt uitgegeven, des te consciensieuzer is ze op haar boekhouding. Omgekeerd evenredig is haar consciensieusheid met de noodzakelpheid van haar boekhouding. lederen avond vult ze in, ze peinst scherp en schrijft deels uit het geheugen, deels volgens de staat, die de dienstmeid iederen avond inlevert op een klein gescheurd leitje, de diverse posten in. 's Zaterdagsavonds maakt ze de weekbalans. Ondanks haar nauwgezetheid, komt echter het huishoudboek nooit uit. ledere week wordt de balans geflatteerd. Er zijn gevallen waarin er geld te veel is, wat zeer zelden voorkomt. Gewoonlijk is er geld te weinig. Ieder die dan in de omgeving van de huisvrouw is, moet mee helpen denken. Ten slotte wordt er een post diversen ingevuld. zwammassa vast aan de zwammassa die de wortels van de dennen of beuken overspint, dan lijkt het weer machtig veel er op, als of ze in hun jeugd toch nog van die boomen zouden profiteeren. Maar de getuigenis van mijn duin-stofzaden is toch afdoende. Ze hebben heel aardige bloemen, roomgeel, hangend en rijk aan honing. Ook geurig, maar de heele plant geurt, de hommels komen in groot aantal er op op af en wonder gauw hebben dan ook de bloemen vrucht gezet. Stofzaad; begin van bloei Er zijn vrouwen die tranen plengen bij het opmaken van de weekbalans. Er zijn er die zoo lang denken tot ze hoofdpijn krijgen. Er zijn er die na lang rekenen, het afsluiten van de balans aan haar man over laten. Er zijn er die het in hun geheel aan haar man overlaten en bij de te korten weenen. Er zfjn er die er bij lachen. Er zijn er die er bij snauwen, die zenuwachtig, kribbig en driftig worden. Er zijn er, die listig de prijzen van verschillende oncon troleerbare artikelen verhoogen, om het gewenschte eindcijfer te verkrijgen. Maar er zijn er geen bij wie de huishoudboeken werkelijk zonder geknoei klop pen, zelfs niet na jaren wekelljksche oefening. Als ik huisvrouw was zou ik een huis houdboek willen hebben met geen andere posten dan diversen en onvoorziene uitgaven. ARIËTTE MllllllMllllllllllMIIIIIIUIIIIIIIHIIMIIIIIlIIIllllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIItllll Huishoudelijke Wetenswaardigheden Houtworm. Menige huisvrouw klaagt en terecht wanneer zij de houtworm in een of ander meubelstuk ontdekt. Telkens en telkens weer vindt men hoopjes zaagsel. Toch is hij te verdrijven. Verschillende middelen zijn hiertoe geschikt. Ie. Men overgiet het meubelstuk met petroleum wat de houtworm beslist doet verdwijnen. Na deze behandeling moet het voorwerp echter weder overgepolitoerd of in de was geborsteld worden. 2e. De wormgaatjes inwrijven met een mengsel van gele was, terpentijnolie en sublimaat. 3e. De gaatjes vullen met een mengsel van l L. lijm en 2 gr. kwikchloride of met een oplossing van 8 gr. sublimaat en l L. alcohol inspuiten. Ketelsteen. Om ketelsteen te verwij deren bestaan eveneens verschillende mid delen. Het eenvoudigste is wei de ketel met water te vullen en er een paar flinke lepels suiker in te doen. Men laat dit zoo minstens een kwartier flink hard koken. Met den steel van een lepel stoot men daarna tegen den ketelsteen, die dan vanzelf loslaat. Gaat het op deze manier niet, dan is het goed er een mengsel van n deel zoutzuur en twee deelen water in te gieten en het mengsel heen en weer te schudden. Het zoutzuur verbindt zich met den ketelsteen, die niets anders is dan uit het water neergeslagen kalk, en lost deze daardoor op. Hierna heeft men niets anders te doen dan den ketel met warm en koud water goed uit te spoelen. Sigaren-rook. Onaangename lucht van sigaren en sigarettenrook in de kamer kan het beste en gemakkelijkste verdreven worden door in de kamer, waar gerookt is, 's nachts een schotel frisch water te zetten. Des mor gens is de reuk geheel verdwenen. Zwaaien met een doek in azijn gedrenkt, is iets wat meer direct helpt. PAULINE NOYON WAESDORP IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIHI :: VERHUIZEN :: MEUBELS BEWAREN E. J. VflN SCHflICK BOOTHSTRRflT UTRECHT Zoodra dit gebeurd is, gaat de bloemtros zich oprichten, de stengel strekt zich, er komen spleten in de rijpe vruchtdoos en de stoffijne zaden kunnen zich wijd en zQd door het bosch verspreiden, en ontkiemen waar een vriendelijke zwamvlok hun de gelegenheid daartoe verschaft. De dorre stengels zelf, zwart en ingedroogd kunnen nog jaren blijven staan. Ons stofzaad bevat nog een botanisch probleem, waar ik al meer de aandacht op hebt gevestigd. In de boeken staat, dat er twee variëteiten van stofzaad voor komen, de eene kaal en de andere behaard. Die beharing treedt het sterkst op in de bloem en wel voornamelijk in den stamper, waar van de stempel met een zoo dichten haarkrans is omgeven, dat het stuifmeel uit de eigen meeldraden daar niet op kan terecht komen en er dus al t U d kruisbestuiving moet plaats hebben, waar dan die hommels voor zorgen. Nu zou de kale verscheidenheid voorkomen in loofbosschen, de behaarde in naaldhout. Ik vind echter, dat dit heelemaal niet uitkomt en zie het kale stofzaad even dikwijls onder dennen als het behaarde onder beuken. Ook verschillen zij niet alleen in de beharing, maar ook in den bouw der bloem, want brj het kale stofzaad steken de meeldraden boven den stempel uit, zoodat daarbij zelfbestuiving optreedt. Dikwijls worden die meeldraden bladachtig. Ook lijkt het mij toe, dat het echte ruige stofzaad later bloeit dan het kale, dikwijls pas in September, terwijl het eerste al in het eind van Juni te vinden is. In het eene jaar zijn die dingen mooier waar te nemen dan in het andere; voor een berichtje omtrent het een of andere van die twijfelachtige punten ben ik altijd zeer dankbaar. JAC. P. T H ij s s E