DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 5 Juli '19. No. 2193 .nieuwe" Duitschland het den tegenstanders gemaakt heeft, dat vertrouwen te schenken, heb Ik reeds dikwijls in het openbaar ver klaard. Tóch moet er krediet gegeven worden, of er valt te rekenen met het verval en de ineenstorting van Duitschland. Maar ver trouwen is niet zoo snel te verwerven. Wilson moest met de feiten rekening houden. De zegevierende, maar uitgeputte volkeren van Europa wilden eerst van hun zegepraal genieten en Wilson mocht zijn volk niet het gevaar laten loopen, dat men hem zou toevoegen: Uw leed was kleiner dan het onze. Bevalt U onze geneesmethode niet, ga dan, omkranst met onzen allerhartelQksten dank, naar huist" HQ mocht eveneens niet, zooals zoovele hem aanbevalen, vrijwillig heengaan, hij mocht niet zeggen: Uw vrede is de mijne niet, dus onderteeken ik hem niet en laat aan U de verantwoording over." Dat zou een gemakkelijke geste geweest zijn, die zeker veel applaus zou verworven hebben, maar die Amerika beroofd zou hebben van den oogst, waarvoor het zooveel bloed ge stort had. De verkondiger van een grootscher, geweldig resultaat belovenden ge dachte heeft het recht niet, dat voor hin derpalen uit den weg te gaan. De president moest blijven en zQn medewerking voort zetten, moest, gewis met zieleleed, het aan zien en dulden, dat allerlei onkruid opschoot, om den oogst uit het zaad zflns geestes ten slotte toch binnen te halen. De plaats, waar die oogst veranderd wordt in spijze voor de menschheid, kan slechts de volkerenbond zijn. Wie den volkerenbond niet wil, die wil, dat de menschheid gebrek lijdt, omdat men haar het geloof heeft bij gebracht, dat zQ eindelijk den honger harer ziel zou kunnen stillen. Wie tegen den vol kerenbond strijdt, hem als een .utopie" van Wilson verwerpt, verzet zich tegen de komst der nieuwe wereld en baant, omdat hem het geloof aan den vooruitgang en aan de n wording der menschheid een utopie toe schijnt, een breeden weg voor de utopie van Lenin. Want, spelen de thans nog bezittende klassen het niet klaar, een supranationale instantie te scheppen, wier taak de verzedeIQklng van het volkenleven, de socialiseering der zielen moet worden, dan zullen de bezitloozen probeeren, met rasse middelen hun hongerdroom tot werkelijkheid te maken en de verweerde burcht van het kapitalisme zal den aanstorm van deze massa niet langer kunnen weerstaan. Al ware de Volkerenbond alleen slechts een hope, ook dan nog zou het misdadig zijn, den bloesem te vernielen, vór deze het bewijs gebracht heeft, of hij in staat is, vrucht te zetten. Instinctief voelt de menschheid, dat in Parijs pas een parlementaire vrede tot stand is gekomen, dat pas de deur van het vage vuur, nog niet van den hemel geopend is. De eind-vrede, het rechtsstatuut eener nieuwe wereld kan niet in den haast, in nog zoo rechtmatigen toorn gemaakt worden. Ik geloof, dat Wilson dit ingezien heeft en derhalve verschillende wenschen, die in de voorwaarden hadden moeten staan, voor het oogenblik opgeofferd heeft, om steenblokken en struikgewas op den weg naar den bond weg te ruimen. Het convenant staat aan de spits van de voorwaarden. En ook ik zou, niettegenstaande het vele harde, met goed geweten den preliminair-vrede onderteekend hebben, die aan Duitschland de toelating tot den bond verzekert en die Duitschland de kans geeft, om het vertrou wen der wereld te herwinnen, weliswaar niet, omdat het reeds zichtbaar van wezen is veranderd, maar wijl het onnoemelijk leed doorstaan heeft en omdat de goede klem van zijn volkswil onuitroelbasr is. Want deze vrede geeft de zekerheid van voortdurende openhartige gedachtenwissellng onder verstandige lieden, die niets onverstandigs willen, geen ondraagbare lasten opleggen en die door ervaring geleerd heb ben, dat druk en verachting menschen en volkeren nog dieper demoraliseeren dan het overmaat van geluk, dat tot Qdelen hoog moed verleidt. Ik geloof aan den volkerenbond, en, heden nóg, aan Woodrow Wilson, die daartoe, gepraedestineerd is, den bond tot stand te brengen. *,* In den ouden mythos, in het heilige boek van het Oosten en Westen heeft de geest der nieuwe wereld over diep der oude ge zegepraald. Door het ingrijpen in dezen oorlog der nieuwe wereld is de wapengang der oude wereld beslecht. Ook in den strijd der gees ten straalt, in het groote vlammenteeken van den genius van den tijd, van over den Oceaan de beslissing ons tegen. Lang, lang duurde de winter. En toch wordt het lente. Ons omgeeft reeds lieflijk zijn geur. En de thans nog meest blinde ziele ziet, luid pjubelend, dra den jeugdglans zijner kleuren. MAXIMILIAN HARDEN DE STAAT EN ONZE DUINEN door P. H. BURGERS Directeur van het Landgoed ,Johanna Hoeve" Een der zaken die in het licht van den nieuwen tijd het meest de aandacht vragen is ongetwijfeld het particulier grondbezit der duinen. Hier is langzamerhand een toe stand ontstaan die vrijwel onhoudbaar is. Een klein aantal rijke Nederlanders bezit deze duinstrook die in alle opzichten voor ons land en volk van enorme beteekenis is en profiteert van deze strook bijna uit sluitend ten eigen bate. Zeer gewichtige kwesties van algemeen nationaal belang zQn verbonden aan deze duinstrook en een democratische ontwikke ling van onze maatschappij eischt ontegen zeggelijk wijziging In de bestaande toestand. Het is niet mogelijk een volledig inzicht in deze materie te geven, ik wil slechts enkele der belangrijkste zaken aanstippen en opwekken tot een grondige studie en afdoende wetgeving binnen afzienbaren tijd. De dichte bevolking in onze provincies Noord- en Zuid-Holland profiteert van het strand en de duinen als ontspanningsplaats. Geleidelijk is het duin echter op vele plaatsen afgesloten en is de wandeling er niet langer mogelijk. De trek naar bulten zoo goed te verwezenlijken naar het duin, ondervindt groote last door de enorme stijging der grondprijzen. Het binnenduin is als van nature aangewezen tot een gezonde en schoone woonplaats der menschen die hun zaken in onze groote steden hebben en een uitbreiding van het tuindorp in het electrlsch verkeer met de stad en gelegen in deze duinen is op groote schaal te verwachten. Het is in hooge mate te betreuren dat deze gronden zoo duur worden en daarvan uit sluitend enkele eigenaars profiteeren. De belasting op de waardevermeerdering wordt feitelijk verhaald op de koopers die hun woningen daar willen bouwen. Het duin ondervindt voorts steeds door groote gevaren van verstuiving en het moet daarom voortdurend onderhouden worden met helmbeplanting. In de Schoorlsche duinen is afdoende bewezen dat ook be bossching mogelijk is en het ware te wen schen dat deze bebossching op veel grooter schaal kon plaats hebben. Vooral de binnenduinen worden daardoor afdoende en op de mooiste wijze gevrijwaard tegen ver woesting. Het particulier initiatief heeft in deze richting feitelijk niets geen invloed. In de eerste plaats wordt het wild, in hoofd zaak de konijnen, zósterk beschermd dat bebossching mislukken zoude en voorts kost zulk een cultuur, vooral in onervaren handen veel te veel geld en wordt dus nagelaten. Zeer groote uitgestrektheden in het duin zijn gereserveerd voor de konijnen die aan de eigenaars een eigenaardig jachtgenot verschaffen. Dit is een toestand die ten bate van de gemeenschap veranderen moet. De bebossching der duinen heeft naast de sociaal-hygiënische en technische voordeelen (vastleggen enz.) ook nog het groote voordeel dat het hout in deze streken naast IIIIIIIIIIIIIIIIIMIItlIIII OELOF niTROEN Kalverstraat 1 ? Paarlen, Brillanten - Opgericht 1850 - H_l Goud, Zilver en Horloges TELEFOON 658 N Uitsluitend eerste kwaliteit EPIS KUNST i The Home and the world, Rabindranath Tagore Colas Breugnon, Romain Rolland Pallieter, Fellx Timmermans Koningen, Is. Querido Jimmie Higgins, Upton Sinclair Er is een rijke bloei van epische kunst in de waereld van deezen tijd. De vijf boeken, waarvan ik de titels hierboven plaatste zijn alle belangrijke kunstwerken, verscheenen bQ verschillende volkeren, in den betrekke lijk korten oorlogstijd. Er valt niet te klagen over productieve armoede. Een meesterwerk in elke tien jaren zou al voor een groot volk een goede prestatie zijn. Het wordt niet om bQ te houden. Groote meester werken moeten in alle talen vertaald en j door alle welopgevoede menschen geleezen worden. Als het zoo doorgaat, waar vinden wij dan tijd om dat alles te leezen? En ik ben zeeker dat nog minstens een dozijn groote epische kunstwerken in denzelfden tijd geschreeven zijn, en dat een dozijn schrijvers zich miskend zouden voelen als ze wisten dat ze niet op deeze IQst voorkoomen. Russische, Duitsche, Italiaansche, Spaansche, Servische, Hongaarsche, Tsechische, Scandinavische schrijvers. Maar ik heb alleen deeze vijf kunnen leezen, en nog niet eens allen heelemaal. Dit schQnt mij echter wel duidelijk dat epische kunst in deezen tijd bovenaan staat. Dit is begrijpelijk. Lyriek is de spontane en persoonlijke uiting van schoonheid, ethi sche en aestetische, die in het volk leeft. Maar op dit tijdstip is de waereld vol ver warring en onrust, en de heerschende ge voelens zijn teegenstrijdig. Het nationalisme is uit den tijd en de vaderlandslievende zangen zijn uitgezongen. En de nieuwe menschheid heeft profeeten, maar nog geen zangers. Die laatste koomen er eerst als de zeege-praal voldongen is. Shelley en Hugo waren lyrisch-profetisch, hun opvolgers moeten een heerlijk Heeden bezingen. En daar zQn we nog niet aan toe. Tagore is een groot en wijs man, maar de menschheid wacht nog op den internationalen Dichter, die de verlangens van het grove volk zoo wel als die van de verfijnde cultuur-menschen vervult. Walt Whitman geleek er op, maar hQ is zoo ruig en ruw, zoo onvolkoomen in zijn harmonieën. Eevenmln is er een drama-dichter, die onbetwistbaar de Meester is in de waereld des geestes, zooals Shakespeare en Goethe het waren in hun tijd. Met Ibsen en Wagner kunnen wij het niet doen. De menschheid ziet uit naar de Grooteren. Maar in epische kunst zoekt ieder nu verligting en troost. De waereld is niet zuiver, niet mooi, niet eendrachtig genoeg. Men wil iets anders, verandering van lucht, zooals de ouderwetsche doctoren plagten te zeggen. Een andere sfeer, een omgeeving, een wae reld die niet op de hunne gelijkt. Dat geeven die boeken, zooals ik er vQf opnoemde, en ze worden greetig gelezen. Het zijn allen merkwaardige menschen, die vijf schrijvers. Krachtige persoonen, sterke temperamenten, meesters in woord kunst, leder zelfstandig en eigenaardig. Moeyelijk lijkt het mQ een andere bescha vingsperiode te noemen, waarin tegelijk vijf zulke bizondere en krachtige schrijvers voorkomen, in vijf verschillende naties. Want ze behooren elk tot een andere natie, Tagore de voorname, eedtle Indiër, zelfbewuste verteegenwoordiger van het hoog beN.V. PAERELS Meubileering Mu. COMPLETE MEUBILEERING -: BETIMMERINGEN : Rokin 128 Telef. 4541 N IIIIIIIIII1IMIIIIIIIIIMIIIIIII1IIII1IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIU1IIII het kleine tuindersbedrQf zeer veel waarde heeft en de economische beteekenis mag dus niet onderschat worden. Dan is er de belangrijke kwestie der waterleiding voor de steden. Het uitstekende duinwater zal al meer en meer afgetapt worden en het spreekt vanzelf dat deze zaak het meest ten algemeenen nutte kan uitfevoerd worden, indien het duin in algemeen taatsbezit zou zQn. De beschikking over al het duin levert den Staat bovendien nog het voordeel van de mogelijkheid eener meer practisch ingerichte kustverdediging en kustwacht, een kwestie die ik niet verder beoordeelen kan. De Staat werkt in het duin nog op een eigenaardig ouderwetsche wQze. De voort durende helmbeplanting die veel geld kost, onderhoud der d r] ken in Zeeland en NoordHolland en de bebossching worden door drie verschillende departementen behartigd. Dat de zorg van de dijken aan Waterstaat blQven moet zal een ieder toegeven, maar het is onbegrijpelijk dat alle vastleggingsen beplantingszorgen niet radicaal aan het staatsboschbeheer worden toevertrouwd. Ook in het binnenland is dit lichaam de vastlegging van verstuivingen opgedragen en het kon op den duur van groote econo mische beteekenis zijn indien de Staat overal waar dat mogelijk geacht wordt het duin ging beplanten en tevens onder n uniforme leiding de andere dulngronden met helm verzorgde. Het staatsduin moet op veel krachtiger wQze en zoo spoedig mogelijk aan de zorgen van het Staats boschbeheer toevertrouwd worden en er most wat ruimer geld beschikbaar worden gesteld voor een mooie en blijvende be bossching dier gronden. Tegenover het particulier beschlkkingsrecht moet de gemeenschap haar rechten krachtiger doen gelden. Waar pleiten sterkere argumenten voor de onteigening ten algemeene nutte, of voor vrijwillige aankoop door de Staat? De geweldige waarde van deze duingronden voor ons geheele land en volk, dwingt er toe dat de Staat zich meer dan tot dusverre daaraan gelegen laat liggen en vooral dat de volledige gemeenschappelQke rechten op die gronden voor het volk verkregen worden. Illllll Illlllllllllllllllllllllllllllltltl Illllllllllllltlll IIIIIHIII DE DELFTSCHE RIJSCHOOL De Delftsche Vroede Vaderen namen een dezer dagen een verstandig besluit: de Rij school blijft in stand. De Rijschool. Welke mooie herinneringen wekt zQ r iet bij menigen inwoner der oude Prinsenstad; bQ aanschauwers van maskerade's; bQ reunisten, die in die rijschool een steek van hun oude, Alma Matei" ZQ vertegenwoordigt een stuk typisch studentenleven, dat wQ in on zen tijd van voortschrijdende demokratlseering, ook van het studentenleven; noode zouden missen. Het is als een Aureool om den historischen troon der Oude Prinsen stad. Als daar zoo'n ommegang plaats vindt, bQ fakkellicht; vuurwerkpotten; bij het geklank uit koperen trompetten van den triomvang Jovlvat"... dan zien wQ hen deftig op hun paarden voortschrijden, dien stoet van heer-rijders in hun nauw-sluitend uniform... En welk een uniform l Man en paard zQn een. De glanzende laklaarzen; de gespannen witte rijbroek; het fijne laken jacquet; de hooge-zijden hoed; de fQn geganlcerde handen... En dan het smetteloos linnen front... Het is een oogenlust. Het geeft zoon studenten-stoet het cachet, dat zij niet missen kan. Oorspronkelijk werd de school meer opgericht als een toevoegsel aan de In stelling. Men oordeelde dat de jongelui, die voor den Indischen Dienst werden opgeleid, ook te Delft hun rijlessen moesten kunnen ont vangen. Tot de meest bekende pikeurs be hoorden Hulting en Hesterman. ZQ gaven op gala-avonden der Studenten CarousselIIIIIHII iiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiimiim schaafde Bengalen, Romain Rolland de groote Franschman van zuiver fransen bloed, die een mondialen, unlverseelen, stellig antinationalen geest vertoont, Felix Timmer mans de sterke Vlaming, die het lekkerste, smeujigste, smakelijkste Vlaamsch-Nederlandsch schrijft dat ooit geschreeven is, en het dialect en de waereld van het kleine provinciestadje Lier, tot een lust heeft ge maakt voor al wat Nederlandsch verstaat, Querido de zware, pronkerige, veelschrijvende Hollandsche Hebreeër, met zijn taaye hersenkracht en zQn verwaande manieren, en eindelijk Upton Sinclair de niets ontziende, eerlijke en onvervaarde her vormer, die het eene tendenswerk na het andere schrijft, met ongeloofelijke memorie, werkkracht en productiviteit. ZQ voeren ons elk in een andere sfeer, een andere waereld, waardoor wij uitrusten van het geestelijk-vermoeyende heeden daagsche leeven, zelfs Upton Sinclair wiens boek toch een machtige samenvatting is van het teegenwoordige, beschrijft ons dat leeven van uit de oogen van een Amerikaansch proletarlër gezien, hetgeen ons eigen blik verruimt en verheldert. Ook Tagore, de Indiër, geeft ons het heeden, maar van uit een milieu, dat den meesten van ons onbekend is en ons toch allen boeit het milieu van een heedendaagsch Indisch aristocratisch gezin, waarin Europeesche zeede en Europeesche gedachte nog maar weinig is doorgedrongen. Romain Rolland geeft in rijk en schitte rend Fransch een beeld van het leven in een kleine Bourgondische stad in de zes tiende eeuw, met Colas Breugnon als het type van den lustigen, geestlgen, welbe; spraakten en karakter-sterken Bourgondiër. i Een boek dat als kunstwerk, door zijn struci tuur en voortreffelQke typeering, gelQkt op vereenlging, in de ruime manege, de schit terendste proeven hunner rQ-vaardigheld te zien. Die manege. Hoe typisch ligt die daar op dien hoogen bergweg, den ouden vestingwal, vlak tegenover den uitgang van het Hollandsch Spoorstation. ZQ vormt mede een stuk Oud-Delft, dat niet te loor mag gaan, niet kan gaan, omdat het samen ge vlochten is met heel dat voorvaderlijk terrein; den Poppensteeg, met het leuken hoogen trapje... Waar ter wereld vindt gQ zoo'n toestand, waar uw historische stemming wordt opgewekt, gelijk daar ter plaatse?... Om die reden is het goed, is verstandig, dat de Rijschool gehandhaafd bleef. ZQ is een ondeelbaar iets geworden met dat mooie Oude-Delft, met zijn brugje, zQn grachten, zijn scheeven toren, zijn Prinsenhof, al die Elekjes, waar gQ historie snuiven kunt. traks trekt de rulterstoet in onberispelijke houding aan het hoofd van een of ander tafreel uit Rome's ver verleden. De maske rades komen weer. De rQschool blQft, en met haar de cavalcade, zonder wie Delft, met zijn hoogeschool, niet bestaan kan... J. N. J. DE BOOIJ MUIIIIIIMIHHHIII Christian Science geen Suggestie In hun streven om eene verklaring te vinden van de wijze waarop Christian Science aan velen bevrijding van zonde of ziekte brengt, hebben sommige buitenstaan ders ten onrechte gemeend, die aan sug gestie te moeten toeschrijven. In de Cristian Science literatuur echter is geen enkele zin te vinden, die bovengenoemde opvatting kan rechtvaardigen en ook de ondervinding dergenen, die deze leer jarenlang in toe passing hebben gebracht, is volkomen er mee in strijd. Christian Science werkt als het licht, licht openbaart al datgene wat er is en verjaagt de duisternis met hare schaduwen en schijnbeelden. Christian Science doet evenzoo: zij leert ons God, het Leven, de Waarheid en de Liefde, de eenige Oorzaak en Schepper, en de ware, geestelijke mensch, Gods beeld en gelijkenis, de uiting van het Denken, kennen, en verdrijft hierdoor de waanvoorstellingen van wat de apostel Paulus het bedenken des vleesches" noemt. Dit geestelijk licht is niet een produkt van het menschelijk denken, het is de emanatie van de Waarheid, die God is, zooals alle wdar denken eeneimpartatieder Waarheid is. Dat alle gebeuren de uiting is van eene geestes werking wordt ook bulten Christian Science door velen erkend, en de harmonie die deze leer brengt, is niet anders dan de expressie van de waarheid, die tot het menschenhart komt, en spontaan iets van het algemeene, verkeerde bewustzijn opheft. Christian Science genezing wordt dus op deze wijze bereikt, en hierbij komt geen wilskracht te pas, geen persoonlijke macht of invloed. Het is niet anders dan de zieh manifesteerende waarheid. In Christian Science behandeling werkt niet de practitioner op de mentaliteit van een ander, maar wendt zich tot God en het licht, dat zijn gemeenschapoefenen met de waarheid hem brengt, openbaart het onwe zenlijke, het niet-ult-God-voortkomende, van het kwaad en doet die waanvoorstelling verdwijnen. Hij zoekt geen contact met den patiënt, waarvan hij soms mijlen verwijderd is, maar met God, en wordt op die wijze bewust van de werkelijkheid, van Gods wet van volmaaktheid. In het algemeen wordt onder suggestie verstaan het op de eene of andere wijze in het denken brengen van dingen, die men om welke reden ook wenschelQk, doch niet waar acht, en juist hierom is een persoonlijk overwicht, een inspannen van den wil, noodig, wat op den duur de zelfstandigheid van den patiënt verzwakt nn hem tot een weerloos slachtoffer en werktuig kan maken. Christian Science behandeling daarentegen is niet anders dan een gehoorzamen aan, een zich schikken naar de Waarheid; men schelijk inzicht en persoonlijke verlangens hebben daarin geen plaats, het is inderdaad: Niet mijn wil, maar de Uwe geschiede." Zelfs van onwillekeurige projectie van het ons Nederlanders nu reeds zoo weibe kenden boek Pallieter. Een overeenkomst die verder en dieper gaat dan men opper vlakkig zou meenen en bewijst dat zulke boeken ontstaan door een geheimzinnige aandrang, een massale suggestie. Beide boeken zijn zeer kort vór den grooten oorlog geschreeven en beantwoorden door hun forsche leevenslust, hun bloedende vreugde in al wat schoon-waereldsch is, aan de behoeften van een door de oorlogsverschrikking ver slagen en ontmoedigde meenigte. Zoowel in Timmermans als in Romain Rolland is de geest van Rabelais herleefd, en dat wel in een tijd waarin die herleeving voor de massa bizonder van pas komt. Querldo eindelijk voert ons vér terug in de ontwikkeling der cultuur en beeldt ons, met ooverdadigen pronk en dik-opgelegde kleuren, de titanische mensen-beesten uit de oertijd der cultuur, de reuzen-individuën met hun primitieve hartstochten, in hun machtige en bedwelmend schoone waereldschheid. Ook dat geeft een rust en verllgtlng, voor de heedendaagsche tobbers en beklemden, die worstelen met subtiele ethische probleemen. Zulke reuze-menschen waren er, en ze waren in hun soort schoon en goed. Wat wij een ge weeten noemen hadden ze niet, en van Christus woord en missie heb ben ze ook niet het flauwste vór-geruchl gehoord. En toch waren het individuen uit ons eigen voorgeslacht, die de fakkel droe gen die wij nog brandend houden, en die de hun opgelegde rol op het waereldtooneel met kolossale fantasie en volharding hebben gespeeld. Ieder leezer zal uit deeze vijf boeken kiezen naar zijn aard en smaak. De politisch gezinde zal Jimmie Higgins verkiezen, waarin letterlijk alle moderne politieke en econoWATERTANDEN Ach, aanschoawt de nieuwe haring En ge watertandt weerom Ziet het zilte, blanke kuifje En de gladde zoute hom. Nu wat versche Lente-boter En een sneedje knappend brood, Dan het scherpe mes genomen En het snijden, moot na moot. Snoept een blaadje pieterselie Drinkt een kruikje gerstebier, Ieder welberekend hapje Is een ongemeen pleizier. Licht hem druipend uit de pekel Raakt hem niet met water aan, Zonder ijs, met kop en graatjes Moet hij op uw tafel staan, Proeft de delikate stukjes Van de pittig fijne-rug, Onderscheidt toch alle smaak j es Eet het buikje niet te vlug. Laat uw oog zich eerst vergasten Aan die paarlemoersche kleur. Geeft daarna de neus 'n kansje Voor de versche zeewier geur. Neemt daarop het eerste mootje, Eet het keurig uit de hand... Zeg eens, lezers van de Groene, Of ge dan niet watertandt. Ach, aanschouwt de nieuwe haring Die welsmakelljke visch, En ge prijst 't Dat 't kaken Eenmaal Uitgevonden is. J. H. SPEENHOFF iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii DEVO Gouriff o Sigaar FABRIKANTE N.V. DIEVENBACH's Ho!L SlgaivnfabrUk UTRECHT gedachten kan bQ deze behandeling geen sprake zijn, daar de practitioner niet bezig is te bedenken hoe de Waarheid zal werken of welke stappen de patiënt doen moet, doch tot God gaat om wat helderder te gaan zien, dat Hij het heelal en den mensch bestuurt en bewaart. Iemand te leeren zien en begrijpen, dat de zon niet op en onder gaat, is niet hem iets suggereeren, geen suggestieve invloed is hiertoe noodig, doch slechts een op de wetenschap gegrond inzicht. Door den mensch iets van de eeuwige Waarheid, van de feiten van het ZQn, dat zijn middelpunt in God heeft, te openbaren, en de wetenschappelijke regels aan te geven om die feiten te demonstreeren, werkt Christian Science evenmin suggestief. Men zou eerder kunnen zeggen, dat zij de suggestie van het bedenken des vleesches" vernietigt. In Science and Health, with Key to the Scriptures schrijft Mrs Eddy: Door zfjn begrip der Wetenschap aanschouwde Jezus den volmaakten mensch, die voor hem zichtbaar was, waar een zondig, sterfelijk mensch aan stervelingen verscheen. In dezen volmaakten mensch zag de Verlosser Gods eigen gelijkenis, en deze juiste blik op den mensch genas de zieken" (blz. 476), dit is Christian Science behandeling. MARIE HARTMAN Illlllllllllllllllllllllllllllll mische beweegingen, met hun verbijsterende complicatie, zijn omvat en tot een geheel te samen gebracht. Maar Jimmie Higgins is te Amerikaansch, het onderstelt allerlei feiten, namen en formulen bekend, waarvan wij in Europa niet gehoord hebben. Dat maakt het leezen moeielQk, en eischt een grooter belangstelling in Amerika en in sociale vraagstukken dan de gemiddelde Europeeër eigen is. Ook is de stijl dor en zakelijk, met de welbekende droog komieke Amerikaansche humor. Maar als wijd-omvattend taaigebouw onzer moderne tijd is het uniek. Doch velen zullen het lustige, luchtige, schitterende en tintelende taal-vuurwerk van Romain Rolland verkiezen, en zich liever verdiepen in de rijke, kunstlievende tijden van Colas Breugnon, den Bourgondischen meubelmaker en houtsnijder. Pallieter heeft Nederland al verooverd, en het is verwonderlijk hoe deeze frlssche en sappige taai-loot ontsproot uit den boodem van een klein provinciestadje in Vlaanderen, met een totaal onbekend en literair onge bruikt dialect. Hoe sterk is de Nederlandsche taal, hoeveel levenskracht schuilt er nog in, dat ze zulke mooye groeisels geeft in een toch tamelijk afgeleegen hoekje. En men zegt dat in Lier geen bloeyende cultuur leeft, en dat Pallieter in België niet geleezen wordt. Maar wij Noord-Nederlanders zQn dankbaar voor die verrijking van onzen taai-schat. De sterke en beminnelijke mensch die Pallieter schreef is een heel ander en zooals sommigen zullen zeggen een minder fijn en wijs persoon dan de sublieme dich ter uit Bengalen. Maar is het geen wondere tijd die ons in staat stelt twee zulke ver scheidene en toch verwant-geniale menschen te waardeeren? F. v. E.