DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 5 Juli '19. - No. 2193 UIT DEN NAPOLEONTISCHENTIJD Groot is wel het aantal portretten van ,1e petlt caporal" dat in de wereld is gebracht. Enkele zijn er maar welke getrouw Napoleon's beeld weergeven en van zijn portret als consul geeft Von Kotzebue de navol gende belangrijke mededeeling: Op verre na het gelQkendste vind ik het borstbeeld op de nieuwe stukken van vijf francs van het twaalfde jaar (1804), zoo dikwQls ik dit beschouw staat de eerste consul levendig voor mij. Hfl is sedert eenigen tijd gezetter geworden, hetgeen een man als Bonaparte niet te best staat." Ook kunnen de onder het keizerrijk ge slagen vijf francsstukken met 's keizers ge lauwerd borstbeeld als betrouwbaar doorgaan. Evenzoo 's keizers gravure naar de schilderij van Isabey son premier peintre". Het tenue waarin de keizer op die gravure voorkomt, is dat van kolonel der grenadiers, blauwe rok met witte opslagen. Op zijn tochten echter droeg hQ meestal de monteeringvan kolonel der jagers, welke groen was en zoo ook de opslagen, want immers wit was gauw vuil. Dat portret van Isabey met den ietwat spotachtigen trek om den mond en den doordringenden sluwen oogopslag geeft hier 's keizers beeld weer, wanneer hij goed ge luimd was. Toch is het niet zonder waar digheid. Goed gehumeurd zijnde, wist hij de menschen dan zeer voor zich in te nemen, doch nam ze ook wel in het ootje. Menig een voelde zich echter niet altijd op zQn gemak tegenover dezen mystieken man, vooral wanneer hij tot dezen of genen een vraag richtte die een zeker sarcasme insloot. Ook is hem steeds bijgebleven een zenuw achtige snelle optrekking van den rechter schouder, waarin degene wien deze ge woonte onbekend was, een teeken van afkeuren of van humeurigheid zag. Zoo kon de groote man tegenover dames wel eens lomp optreden, om maar een enkel voorbeeld te'noemen bepalen we ons tot het geen de dochter van den staatsraad Beug not, gehuwd met den generaal Turiol over kwam. Zij was een niet onaardig persoontje maar had een groote neus. Op zekeren dag vraagt Napoleon haar hoe zij heette. Zij noemt haar naam, waarop de keizer in een lachbui uitbarst en tot haar zegt: Ah pardiu, ik moest u wel herkend hebben aan uw groote neus, die precies eender als die van uw vader is." Maar zelf had de keizer ook niet zoo'n kleinen neus. Zeer goed herinner ik mij hoe in mQn jonge jaren het een mijner familieleden over Napoleon sprekende, die getuige ge weest was van 's keizers komst te Rotter dam in 1811, toen was opgevallen dat de groote man een tameiijk grooten neus had, Op 's keizers afbeelding in kronlngsorriaat van Isabey een zeldzame gekleurde gravure is dit waarneembaar, doch duidelijker op de fraaie marmeren busta van Canova, welke tot de collectie van wijlen jhr. mr. Victor de Stuers behoort 1). Nu deelt weliswaar Constant 's keizers eerste kamerdienaar, in zQn mémoires mede dat Napoleon's neus welgevormd was en zijn reuk allerfijnst, maar een getuige als de beroemde beeldhouwer Canova geeft den doorslag. Om nu terug te keeren tot 's keizers be staande portretten dient nog te worden vermeld dat in het museum te Leipzig zich bevindt de bekende schilderij van Paul Delaroche (1797-1856) voorstellende Napo leon's eerste abdicatie te Fontainebleau op 31 Maart 1814. Ter neer gedrukt, strak voor zich uitstarend, de lippen sa a m geperst en met ineengedrongen houding, zit de ont troonde imperator met de bekende histori sche overjas achteloos opengeslagen op een stoel, terwijl zijn rechterarm over de rug leuning hangt. Nabij zijn hooge met slik bespatte rijlaarzen ligt de driekanten hoed op den grond. Zijn ontgespte degen ligt ter linkerzijde op een penanttafeltje aan een venster met ter zijde geschoven gordijn. Delaroche's kunst hield het midden tusschen de klassieke en romantische school. Het hier besproken stuk behoort tot zijn latere doeken. Van niet weinig belang is het tevens te vermelden dat het voormalig lid de la SocietéRoyale des prisons de France" M. Appert, gedurende zijn reis door Pruisen omstreeks 1845 getroffen werd door een afbeelding van zijn vereerden keizer in menige woning te vinden, waarvan het portret van den grooten Frederik meestal het pendant vormde. Et, en effet," besluit de heer Appert, ces deux grands hommes sont bien dignes de s'offrir ensemble comme l'emblème des plus hautes pensees, du génie Ie plus etend u" 2). Ook uit dien tijd dateeren de zwarte ijzeren statuetjes van Duitsch maaksel, dezer beide groote figuren. Een fraaie collectie portretten en bustes van leden van het geslacht Bonaparte be vond zich tijdens de annexatie van ons land door Frankrijk in het paleis op den Dam. Zij was door koning Lodewijk achter gelaten en daaronder waren van Napoleon een tweetal marmeren bustes en twee ge schilderde portretten. Al deze zaken zijn, ingevolge de bevelen van den Intendantgeneraal van 's keizers Huis graaf Daru, in November 1811 in 31 kisten verpakt naar den directeur van het nationaal museum te Parijs opgezonden 3 Veel is er na den terugkeer de-Bourbons zoowel In Frankrijk als hier te lande wat aan Napoleon herinnerde, vernietigdReeds een in April 1814 genomen besluit van het provisioneel Fransche gouvernement hield in: ten Ie. dat alle zinnebeelden, cijfers en wapenborden welke het bestuur van Buonaparte gekenteekend hebben zullen worden weggenomen en uitgewischt overal waar die zouden kunnen bestaan. ten 2e. dat deze verwijdering uitsluitend zal geschieden door personen, daartoe van wege de politie of magistraten gelast, zon der dat de ijver van een particulier burger hiertoe mag medewerken of deze maatregel voorkomen. ten 3e. dat geen voordracht, proclamatie, publiek nieuwsblad of bijzonder geschrift eenige beleedigende termen of scheldwoor den tegen het vervallen gouvernement mag voeren, aangezien de zaak van het vader land te edel is, om zich van zulke mid delen, waarvan het vorige gouvernement gebruik gemaakt heeft, te bedienen." Na de tweede restauratie ging men ver der en gelastte - in December 1815 de toenmalige minister van Politie aan den prefect van het departement Olseden maires aan te zeggen zorg te dragen voor het ver nietigen van borstbeelden en portretten van Buonaparte, welke zich in particuliere woningen mochten bevinden. Gemelde zaken behoorden bij diegenen te worden opgehaald welke t t voedsel van den partijgeest mochten strekken. Te Caen werd een besluit van den pre fect aangeplakt inhoudende dat alle borst beelden en portretten van den overweldiger, alsook alle andere teekenen van tyrannie welke zich in publieke gestichten of bij particulieren bevonden binnen tien dagen aan de hoofdplaats der onder-prefectuur moesten worden afgegeven. Al deze zaken zouden alsdan op last van den onder prefect gebroken of verbrand worden nadat een proces-verbaal daarvan was opgemaakt. Wie van de aangifte in gebreke bleef zou volgens de wet worden gestraft. Het waren dus geen halve maatregelen welke in Frank rijk werden voorgeschreven. Daar onze Ned. Staatscourant deze bijzonderheden uit het Journal des Débats overnam, maakt het eenigszins den indruk alsof ons officieel blad met die publicatien eenigen invloed trachtte uit te oefenen op het houden van een algemeenen schoonmaak onder datgene wat aan Napoleon herinnerde. Ik kan mij hierin vergissen, maar een feit blijft het toch dat de herinnering aan den Napoleontischen tijd nog lang na 's keizers val menigeen bitter stemde. Eerst later zou men beseffen dat de geniale autocraat ver boven zijn tijdgenooten had'uitgeblonken en sedert zQn heengaan van het staatstooneel er geen enkel monarch is geweest die in zijn schaduw heeft kunnen staan. C. F. G IJ S BERT I HO DENPIJ L 1) Een reproductie van die buste gaven we in Elsevler's Geïll. Maandschrift van Apiil 1913. 2) Dix ans h la Cour du Roi Louis Philippe et souvenirs du temps de l'Empire et de la Restauration. 3) Archives nationales. Mobilier de la Couronne en Hollande. llllllltUllllMllllllltlf NOG MEER VARIATIES IN DE MARSEILLAISE? De mineur-variatie, waarover de heer J. W. Enschedéeenige opmerkingen maakte in uw nummer van 14 Juni 1.1., was mij bekend uit het plaatwerk La Révolution Fratigaise" uitgegeven onder leiding van Armand Dayot, waarin op blz. 168 is afge drukt muziek en tekst van de VANAF MAANDAG I5JUU COUPONS INALkB AFOEEUNCEN IIIIIIIIIIIIIIIMIimlIIllllllllllllllllllllllllllllllllllUIIIIMIimlIllllllllllllllllll MARCHE DES MARSEILLOIS Chantée sur dlférans th.éa'res Chez Fiere Passage du Saumon. Boven dezen titel prijkt een teekening, voorstellend ten troep zingende marcheerende soldaten. Blijkbaar is hier afgedrukt een omstreeks 1792 (Dayot voegt erbij: Texte et musique du temps) verschenen uitgave der Marselllalse. Nu trof het mij, dat de eerste vijf maten afwijken van de gewoonlijk gehoorde. Zij luiden n.l.: i iiiiiiiiiimiiiii jiin'uiuiiiiMiiiiMiimniiiiiiniif iiiiiiiiiitmm terwijl men meestal hoort: Ook maat 22 wijkt af. Daar wordt (blijk baar door een der soldaten) gezongen: mar chez, mar chez, wat dan herhaald wordt (En chocur): Marchons, marchons enz. Gewoonlijk hoort men, banaler: mar chons, mar chons, SEM DA VIDS Blieft U Vriendelijke krekelzanger Hooggeachte dichter-vriend Waarom plaagt g'ons in uw zangen Waaraan heb'we dat verdiend? Man gij zfjt heusch niet d'eenige Die van ons spreekt met onverstand, Die niet weet wat er aan vast zit Eer 'n verbinding komt tot stand. Ach wat baat het of ge ons kendet Of wij slank, gevuld of klein Of wfj vroolijk of verdrietig Of wij blank of blozend zijn. Vriend'lijk zijn!" dat is ons voorschrift, Of 't kan, dat vraagt men niet; Worden we vriendelijk toegesproken? Heusch dat doet men meestal niet. Ach 't is maar een tel'fonislje Dat u te bedienen heeft, Maar aan 't andere eind een Snauwert Die te commandeeren heeft. Waarom moppert zucht en klaagt men Dat men zoolang wachten moet, Denkt gij dat we 't voor de pret doen Met een naar en boos gemoed? Ach ge weet niet hoe 't ons hindert Dat gesnauw en dat geraas Dat getier en dat gevloek soms En dan vragen naar den baas". Als of die er wat aan doen kan Dat 't publiek het niet begrijpt Dat men niet op 't eerste roepen 't Nr. zoo maar bij de draden" grijpt. We laten u niet lustig razen, We hooren vaak uw vloeken aan, Maar weet gij beslist en zeker Dat men u duid'lfjk kan verstaan? Drienvyftnee-en tachtig Snauwt men nijdig langs den draad En dan is men boos waarachtig Als Blieft u" 't nummer niet verstaat. W. V. iiititiiiiiiiiiitiiiiiiniiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiit imiiiiiMtiiiiim<:mMiiiiiiiiiiiiiiimiiiimmiiiiiiiiiiiiimiiiiHHNiNNiiiH"i»tM mr minimin ui 111111111111111111111111 Onze Kantoormeubelen zijn Degelijk en Praktisch Eiken Kantoortafel Bladmaat 115x70 cM. bedekt met laken Voorzien van 2 schuifladen Op ieder modern ingericht kantoor in gebruik, uit voor raad onmiddellijk leverbaar/ tegen BUITENGEWOON, concurreerende prijzen. JALOUZIEKASTJE 120 cM. hoog ^J Voorzien van 9 bakken Verdere Inlichtingen worden gaarne verstrekt door de M. V. Ch. L. Boucher's Handels Vereeniging AMSTERDAM DEM HAAG GROMIMGEM Kaltreratraat 35 Kneuterdijk 5/7 Spilsluizen 13 Telefoon O 2135 Telefoon H 924 Telefoon 2372 H 925 H I6OO N. V. Woning-Bureau R l S Elandstraat 47, Den Haag - Tel. Haag 5456 Biidtti Koop aan HEERENHUIS, Nassau Ouweikerkstraat. KOOPPRIJS i 28000.-. Indeeling begaanegrond: Suite,Serre,Tuinkamer, Keuken, Kelder, Tuin enTulnhuis. Eerste tage: Suite, waarvan voorkamer over volle b i eelt e, Serre. Tweede tage: 2 Kamers, Badkamer, Dienstbodekamer, Zolder. Het huls Is voorzien van Electrlsch licht, Huistelefoon, Telefoon enz. L J. KRUGER 's-GRAVENHAGE 42B Noordeinde 42B Moderne Schilderijen en Aquarellen AMSTERDAM Hotel OLDEWELT Nieuwendijk 100 Tel. 2012 Noord Rustig jerenomeerd Mlddenitindihotil Aanbevelend, L. B. SMITS Het Moderne Jongensmaandblad Vraagt uwen Boekhandelaar een Proef af levering. SCR1PPS-BOOTH" l de meest Economische Automobiel l 1 Liter benzine) op 10 K. ft. Ie klas belasting j 15000 K. ft. op n stel banden Uit voorraad leverbaar H.ENGLEBERUC. DEN HAAG Bezuidenhout 71 nor fluim n AMSTERDAM igentschappen in Indië: BATAVIA, SOERABATA, BAJSTDOENGr, SEMARANG, MEDAN en WELTEVREDEN Agentschap in Nederland: TILBURG Sub-Agentschap: OISTERWUK Verschenen hij I.PLOEGSM, ZEIST: Prof. Dr. N. VAN WIJK Hoofdmomenten der Russische Letterkunde Poeshl(Jn,Gogo'i,Tols(oy,Doslojewskjf Met 4 portretten. Prijs ing. f 3.50, in Prachtb. f 4.70. Dit werkje, waarin de meest typische representanten van Russische geestelijke cultuur behandeld worden, is uitne mend geschikt om den buiten lander een zuiver idee te geven van 't Russische volkskarakter. Geldersche Cretfietvereeniging ARNHEM. Kapitaal f 1O,OOO,OOO, waarvan tot heden geplaatst . f 7.525.000,?. Statutaire Reserve f 3.386.565, INSCHRIJVING op: ai tot den koers van 150 pCt. op de voorwaarden omschreven in het prospectus op Donderdag 10 Juli 1919, bij de Geldersche Credietvereeniging te ARNHEM en hare vestigingen te: DeFotogratteAteliers C. l. L VERMEULEN zijn gevestigd: UWC: ? OTIEOT: - I8TTHM1: u liim Ericbt 56 Cnlsiitil Zo ÏEL£f 805 1371 TELEflOll&l TEUT08I BB Icdtfafc 1 TUEFÜOJ 4744 En zijn bekend om hun artistiek werk en zeer lage prijzen CHEMIGRAFISCHE KUNSTINRICHTING VH DIRK SCHNABEL AMSTERDAM. CLICHÉ'S VOOR ZWART- EN KLEURENDRUK. ONS NIEUW PROCEDËIS KOPERDIEPDRUK GESCHIKT VOOR ELK PAPIER. AALTEN APELDOORN BORCULO BRUNSSUM DEDEMSVAART DEVENTER DOESBURG DOETINCHEM EIBERGEN ELST (O.-B.) GROENLO GRONINGEN HEERDE HEERENVEEN HEERLEN HOENSBROEK HOOGEVEEN KAMPEN KERKRADE KLAZIENAVEEN LEEUWARDEN LICHTENVOORDE LOCHEM MAASTRICHT MEPPEL NIEUW-AMSTERDAM NI|MEGEN OSS ROERMOND SITTARD SNEEK STADSKANAAL TIEL TILBURG VROOMSHOOP WAALWIJK WAGENINGEN WEERT WINSCHOTEN WINTERSWIJK ZEVENAAR ZUTPHEN ZWARTSLUIS ZWOLLE zoompde te Amsterdam, Rotterdam en s-Gravenhage bij de Hederlandsche Handel naatschappij. Prospectussen verkrijgbaar aan de kantoren van inschrijving. 3 Juli 1919. traoaade ef sor petftawti f 275 ?n f 1.60 Ettetfein