19 Juli '19. No. 2195 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND De invoering van het Vrouwen kiesrecht Mr. H. P. MARCHANT wiens naam verbonden is aan de aanneming van het Vrouwenkiesrecht Naar een teekening van Joh. Braakensiek De Groote Dag Het is merkwaardig zoo kalm als de groote gebeurtenis voor de Nederlandsche vrouwen op 10 Juli j.l. is verloopen. Geen jubelklan ken, geen vlaggen, zelfs geen groote ver zameling van vrouwen op het Binnenhof in Den Haag. En toch was de aanneming van het wetsvoorstel-Marchant c.s. door de Eerste Kamer een historische gebeurtenis van be lang, niet enkel voor de vrouwen in ons land, maar voor het geheele Nederlandsche volk. Blijkbaar wisten maar weinigen dat het vrouwenkiesrecht op dien gedenkwaardigen datum In onze Senaat aan de orde zou komen, want slechts enkele vooraanstaande vrouwen uit de klesrechtbeweging waren op de gereserveerde tribune aanwezig om de debatten te volgen. Wat hadden we ons deze gebeurtenis in vroeger jaren anders voorgesteld! We had den gedroomd van een glorleusen dag, vol emotie en overwinningsblijdschap, een dag van groot vreugdebetoon; en thans? Na tuurlijk verheuging in het hart van tal van vrouwen en een dankbare stemming dat de groote strjd is volstreden, dat het werk van vele jaren met succes werd bekroond. Maar het was kalme vreugde, een gevoel van rustige voldaanheid. Vanwaar toch deze stemming ? Zeker niet omdat in ons oog het belang der zaak ook maar eenigszins was verminderd; integen deel zijn wij meer dan ooit overtuigd van de noodzakelijkheid dat in deze zware tijden van overgang tot een nieuw tijdperk in de wereldhistorie, de vrouwen haar aandeel moeten hebben in het werk ten behoeve van de gemeenschap. Het is niet meer mo gelijk dat het mannelijk regime alleen zou kunnen voldoen aan de behoeften der vol keren; de opbouw der nieuwe maatschappij moet geschieden door mannen en vrouwen te zamen. De mindere opgetogenheld der vrouwen laat zich veeleer hierdoor verklaren, dat de wijze waarop haar het kiesrecht eindelijk wordt geschonken niet zóIs als zfj hadden mogen verwachten. Geen flinke regeeringsdaad, als uiting van een royale over tuiging en een erkenning van het goede recht der vrouwen, maar een zich afzijdig houden van de Regeering, zelfs in zulke mate, dat de Minister van Binnenlandsche Zaken niet eens in de Eerste Kamer tegen woordig was bij de behandeling van het wetsontwerp. Het is daardoor geworden een noodgedrongen toegeven aan iets dat niet langer viel tegen te houden, een bukken voor het onvermijdelijke, maar zonder de weldadige verkwikking die uitstraalt van een daad uit overtuiging verricht. Bovendien ontbrak alle spanning; men wist dat deze Eerste Kamer, hoewel In groote meerderheid afkeerig van de zaak, het vrouwenkiesrecht zou aanvaarden. Er bestond geen twijfel aan den einduitslag der stemming; slechts eenige nieuwsgierigWATERWANDELING I Vór den oorlog kocht je zoo'n schuitje voor een gulden of veertig, een plat licht dingetje, dat ze in het Alblasserdamsche een schouwtje noemen. Het draagt nog met gemak vijf man, maar ik ga liefst alleen en dan uren lang rondwandelen door de vaarten en over de plassen. Ons polderland geeft daarvoor de heerlijkste gelegenheid, maar ik kan niet zeggen, dat er een druk gebruik van gemaakt wordt. Haast nooit kom je wandelaars tegen; de meeste roeiers schijnen zich tevreden stellen met een trekje van een uurtje op en neer in de nabijheid van 't schuitenhuis of het verhuurkroegje. Ook hebben velen er behoefte aan om eens lek ker stil te liggen in de schaduw der wilgen of de luwte van het riet met of zonder hengel ook goed werk, voor een enkelen keer. Maar een flinke rondreis, dat doet men nog lang niet dikwijls genoeg. Het behoeft nog geen zeven-provinciën-tocht te zijn: een Zaterdagmiddag- of Zondagmorgentochtje is al aardig genoeg. In de buurt van Amaterdamzijn heel mooie krin getjes te maken b v.Vinke"brug, D»m, Merweoekanaai.SmalWeesp, Gaasp, Bylmer, Vinkebrug of van Ouderkerk uit de Bullewijk en de Waver om, of zwerftochten tusschen Haarlemmer meer en Ouden Rijn. Als in ons land het zwemonderricht niet zoo allerschandallgst verwaarloosd werd, zouden de Hollandsche moeders wellicht hun watervrees nog eens beid naar bet getal der tegenstemmers en naar hun motieven. Wonderlijk hoe er ondanks dit alles nog enkele uren konden worden volgepraat. Het onderwerp is uitgeput" klonk uit veler mond; maar niettemin werden de oeroude argu menten nog eens van stal gehaald. Ik zal er me wel voor wachten ook hier nog eens te herhalen wat de heeren Verhelen, van den Berg en de Waal Maleffjt meenden in het midden te moeten brengen tegen het toekennen van politieke rechten aan de vrouwen. Een begrip van het denken en werken der hedendaagsche vrouw hebben deze verstokte tegenstanders niet. En waar zij zich op den Bijbel beroepen om aan te toonen dat het vrouwenkiesrecht uit den booze is, daar kunnen we ons slechts verbazen -over de naieveteit dezer senatoren.die in ernst meenen, dat wat tientallen van eeuwen geleden recht van bestaan had, nog tot richtsnoer zou kunnen dienen vopr den tegenwoordigen tfld. De heeren de Vos van Steenwijk en de GQselaar, eveneens tegenstanders, erkenden volmondig de onmogelijkheid om de zaak tegen te houden; noodgedrongen zouden zij hun stem vór uitbrengen. Naast de vol doening dat uit zoo conservatieven hoek een ontboezeming van onmacht klonk, hebben we ons toch zeer verbaasd overeen dergelijke openhartigheid, al klonk ze ietwat minder cynisch dan indertijd de bekende verklaring van baron van Wrjnbergen tfdens de be handeling van het wetsontwerp in de Tweede Kamer. Hoe gunstig stak hierbfj af het geluid dat de Christ. Hist. heer van der Hoeven liet hooren. Uit zijn aanbeveling klonk warme overtuiging. Alleen de heer van der Hoeven kent de kiesrechtvrouwen" niet goed; anders had hij geen tegenstelling ge maakt tusschen haar die om het kiesrecht vroegen en de huisvrouwen. Hoeveel dui zenden van de besten onder de huismoeders hebben niet krachtig aan onzen strijd deel genomen. De aanbevelingen van de heeren van der Feltz en Vliegen waren welgemeend, al brachten zij geen nieuwe gezichtspunten. Dit lijkt me trouwens onmogelijk. Ook de heer Marchant vermocht het niet bij zijn verdediging. Op zijn gewone, geestige wijze stond hij de tegenstanders van het ontwerp te woord, hen op menig punt bestrijdend met eigen wapenen. Zqn taak was ditmaal niet zoo zwaar, daar ook hij natuurlflk kon verzekerd zijn van de over winning. L'enfant chérie des dames" noemde de heer VeJheyen hem; ik weet echter niet of de heer Marchant gevoelig is voor die aanduiding, veel minder of hij er zich door gevleid voelt. Maar dit is zeker dat de vrouwen veel te danken hebben aan den volhardenden ijver waarmede de heer Marchant steeds voor de Invoering van het vrouwenkiesrecht heeft geslreden. Door zijn initiatief-voorstel zal zijn naam voor goed aan die zaak verbonden blijven. Zijn aan deel aan het werk is thans afgeloopen. Dat het wetsvoorstel op zijn verderen parlemen tairen weg nog schipbreuk zou kunnen lijden, is ondenkbaar. Zonder twïjfel zal de Minister van Binnenl. Zaken het aan H. M. de Ko ningin voordragen en daarna zal het onge hinderd zijn weg afleggen door den Raad van State. Als de zaken geregeld hun gang gaan, zal de wet waarschijnlijk in de eerste helft van September misschien zelfs vroe ger in het Staatsblad kunnen staan. Dan is de lange weg ten einde gebracht en ook dan eerst kan er van een volledige over winning worden gesproken. Dan, in de zekerheid van het bezit, zullen de Nederlandsche vrouwen kunnen juichen over het verkrijgen harer volledige burger schapsrechten. Is het eenmaal zoover, dan zal ook de stemming een zoodanige zijn, dat het voorgenomen feest van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht glansrijk kan worden gevierd. Dan kan het zoo mooi samenvallen, de herdenking van haar 25-jarig bestaan met de viering der overwinning na dien moeizamen strijd van een kwarteeuw. Een mooi tijdperk zal dan voor de Ver. v. Vr. kiesrecht worden afgesloten, maar zij gaat onmiddellijk in haar gereorganiseerden vorm een nieuw beginnen. Daarin staat haar eveneens vsel arbeid te wachten, wellicht nog veel strijd. Maar met het stembiljet als wapen zal het gemakkelijker vallen dan voorheen, de zege te bevechten. Mogen wederom duizenden vrouwen daarbij haar medewerking verleenen. F. S. VAN BALEN-KLAAR. IIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIItllllillllllllllllllll llllllllllllllllllflllll overwinnen en dan kregen we de jeugd misschien wat meer In de schuitjes, goedkoope schuitjes, gemakkelijk beschikbaar. En dan zou er zeker ook wel spoedig algemeen behoorlijk in goeden stijl geroeid worden. 't Lijkt m^ altijd toe, dat mfjn bootje even graag uitgaat als ikzelf. Het komt mij bfj het Instappen al tegemoet, hobbelt vol verlangen het donkere schuitenhuis uit en na de eerste riemslagen murmelt het onder de boeg vol tevredenheid. Wie veel roeit voelt zich n met zijn schuit en kan dan volop genieten van het gevoel van zonder gewicht te zijn. In deze stemming kun je dan urenlang voortroeien zonder spoor van vermoeienis; een achturige roeidag heeft voor mij dan ook niets om het lijf en be zorgt mij niet anders dan een heerlij ken eetlust en grenzenlooze voldoening. Maar De toegang tot de plas. Foto E. A. Loeb Van Vrouwelijk Doen en Denken Het zaaltje van het Seinpost-Paviljoen, waar des avonds zich gewoonlfjk de halve wereld vermaakt, waar grappen van beden kelijk allooi als raketten heen en weer schieten en de conversatletoon in luchtigheid wed ijvert met de kleedij der dames, was nu herschapen in een feestzaal van ernstiger bezoek, en de frissche teekeningen op de zoldering friezen contrasteerden zoo vreemd met de hooggestemde ernstig-feestelrjken toon, die er heerschte tusschen deze vrouwen, bijeengekomen en uiting te geven aan hare vreugde, dat het kiesrecht der vrouw door de Ie Kamer is aangenomen, vrouwen, die er zich bewust van waren, dat zij staan voor de vervulling van een vreugdevolle, maar moeil<ke taak. Er waren tafeltjes waaraan de vrouwen groepsgewijze hadden plaats genomen, op elk tafeltje bloemen. Groen en bloemen rond het podium, op de bestuurstafel. Debondsvlag tegen de zoldering gespannen en langs het groene tafelkleed op een wit veld de woorden: Vrouwenkiesrecht. Natuurlijk waren er spreeksters en spre kers. De liberale Unie, was de eenige poli tieke partij die in den persoon van haar secretaris een vertegenwoordiger had ge zonden, die zijn vreugde ultzeide over de aanneming van het wetsontwerp. Later heeft de heer Nijpels hulde gebracht aan het wakkere bestuur van den Bond. Gesproken is er door de presidente, Mevr. v. Riel-Smeenge, die allen welkom heette, en die de belangrijkheid van het historische feit uiteenzette, om daarna het woord te geven aan Mevrouw van EeghenBoissevain, die namelijk er op wees, hoe de vrouw met haar specifiek vrouwelijke eigenschappen, met haar aard van zich geven, met haar groot moedergevoel, haar practlsche zuinigheid, zooveel kon doen, wat aan den man voorbijging. Ze moet niet bang zijn om fouten te maken, want ook de mannen hebben die gemaakt en maken ze nog, maar ze moeten werken met haar gaven, wat haar geheim is, zoo*kan zeden man aanvullen en met hem samenwerken. Mevrouw Wfjnandts Franken. Dyserinck hekelde In het burgerlijk wetboek het arti kel, waarin de vrouw gehoorzaamheid is verschuldigd aan den man. En zfj lichtte dit toe met treffende voordeelden; het geval, dat zich voordeed waar man en vrouw samen zitting hebben In den gemeenteraad en een verschillende opinie zijn toegedaan. Waar nu met de stemming een raadsbesluit van n stem kan afhangen verbiedt de man de vrouw naar de vergadering te gaan. Door de practQk zijn deze artikelen absoluut uit den tijd geraakt. In een ander voorbeeld vertelde zfj van een vrouw, wier man in Soerabaja woonde, terwijl xfj voor de op voeding van de kinderen in Holland zat. Ze woonde In n provinciestad, reeds 10 jaar, waar ze ook veel aan maatschappen k werk deed. Zij kwam In aanmerking voor een zetel in den gemeenteraad. Toen bleek het, dat die vrouw volgens het Burgerlijk Wetboek eigenlijk In Soerabaja woonde. Mevrouw W. Fr. noemde het een vernedering voor de mannen dat zij hun macht en kracht aan zulk een artikel moesten ontleenen, en met aanhaling uit den Bijbel argumenteerde zij, dat ook Jezus de achterstelling van de vrouw niet had gewenscht. Mejuffrouw Westerman, die getuigde hoe de Bond haar had wakker gemaakt voorde vrouwenbelangen, vond dat de vrouw juist noodlg is in de bestrijding tegen alcohol, militairisme, zedeloosheid. Een OostenrQksch prelaat, monseigneur Gieszmann had gezegd: Dat wat we noodig hebben Is: DleM tterlichkeit der Fraucn" zij moet staan tegenover het nuchtere verstand der mannen. Ook In opvoeding en onderwijs kan zij veel goed doen. Mevrouw [ames bepleitte de opvoeding van het nieuwe geslacht zonder de vooroordeelen, die het oudere geslacht aankleven, de opvoeding van het meisje voor de ge zinstaak, waarmee de dienstbodekwestie nauw samenhangt. Er is een groote wondeplek in het voortgezet onderwijs voor het meisje. De vrouw moet de vrije arbeidskeus worden gelaten. Mevrouw Boissevain?Pfjnappel zegt dat de vrouw In haar kiesrecht moet groeien. Dat de ontwikkelde, degelijke ernstige vrouwen de modepopjes moeten leeren, dat ze mee verantwoordelijk worden voor het wel en wee van haar land. Niet was het doel vrouwenkièsrecht.wèl vrouwelijk inzicht, want de afgevaardigden zijn gezonden door het geheele volk, vrouwen hoeven niet van alles verstand te hebben. Zij kunnen zich een onbekend skiff-kampioen uit een bekend provinciestadje noemt mijn boot een pierenmagoggel en zegt dat mijn riemen als lucifertjes zijn. Het gaat nu al een kwartier lang tusschen twee hooge wanden van riet. Dat lijkt op het eerste gezicht wat eenvormig; grauwgroene stengels en grauwgroene bladeren, als windvaan!jes alle naar n kant gericht. Een enkele glanzende bruine pluim komt al tevoorschijn; het loopt ook al naar den nazomer. Intusschen is er nog heel wat meer dan riet, weldra passeert de heele optocht van al de bloeiende oeverplanten, die in den zomer eiken slootkant kunnen maken tot een ding van groote schoon heid maar hun volste pracht eerst ont plooien onder de bescherming van het hooge riet. Ze staan een beetje uit den oever, zoowat knlediep in het water en hun bloemen staan in vier verdiepingen van heel onderaan gelijk met het vaaitvlak tot tusschen de hoogste pluimen van het riet zelf. Zoo zie ik ze voorbijtrekken: grillige troepjes pijlkruid met puntige bladeren van allerlei breedte en spichtigheid en tritsen van fris sche bloemen, wit met violet, lange rijen zwanebloemen, hooge lischdodden, dicht gedrang van egelskop en kalmoes, fel roode ka'testaarten afgewisseld met zachter rood van wilgenroosjes en het eventjes doffe geel van de hooge wederik. Hoog boven alles komt soms de moerasmelkdistel met zijn sierlijke ijle pluim van groot gele bloemen, een plant van de echte waterwildernis, of waar de hooge planten den voorgrond vrij laten krioelt het onder in het riet opeens van de echte grootbloemige blauwe moerasvergeetmijnietjes en fijn wit gespikkel van mocraswalstroo of sterremuur. Ook klimt daar heggewinde tegen de rietstengels op en de groote witte of lichtpaarse klokken kijken allemaal naar het licht en er hangen ranken van bitterzoet over het water met Vrouwen in de Provinciale Staten Teekening voor de Amsterdammer" van E. Woutersen-van Doesburgh XII s / Drenthe. Mevrouw J. H. BERGMANS?BEINS (Vrgz. Dem.) iniiiimiiiiiiiii specializeeren en haar stem uitbrengen op diémannen of vrouwen wier werk 't meest haar sympathie heeft. De vrouw is er niet allén voor den man, zooals de vrouw er ook niet is voor de mode. Ze moet huisvrouw n kiesrechtvrouw zijn, noch het een alleen, noch het andere. We hebben een prachttaak voor ons, mits wfl die ernstig verrichten, mits wij met elkaar en vór elkaar arbeiden. Mevrouw van Riel-Smeenge als laatste spreekster zeide, dat de wet nog niet in de grondwet was vastgelegd, dat die nu ieder oogenblik kon worden afgenomen. Aan ons te zorgen, dat de ,proef" niet zou mislukken. De vrouw moest nu in zoover aan politiek gaan doen, dat zij de program ma's der partijen moest leeren kennen, want de regeering richt zich hoofdzakelijk naar het program der meerderheidspartijen. Mevr. v. R. raadde dus aan zich aan te sluiten bij een der politieke partijen, omdat elk mensch een eigen levensinzicht en overtuiging heeft en zich dus kan aansluiten bij die partij, welke het meest met haar levensvisie over eenstemt. Zoo kon vór 1922 als de vrou wen daadwerkelijk voor de 2e Kamer zullen stemmen al veel invloed in de partijen worden uitgeoefend en 't vrouwelijk inzicht zich al kunnen doen gelden in vele zaken. Zoo heeft elk der bestuursleden aan de bezoeksters, waaronder hier en daar een enkele belangstellende heer viel op te merken, haar standpunt doen kennen, die reeds genoeg uiteen loopen, doch daarin wonderwel overeenstemden,dat allen voelden pas te staan aan het begin van het groote werk, waarvoor zij hebben .gestreden. Kies recht was niet doel, maar middel. Middel om te trachten vele wantoestanden te ver helpen, veel wat ontredderd is in de laatste vreeselijke jaren weer te herstellen, veel schoons en ideëels, wat door mannen werd voorbijgezien, te brengen in 't leven van min-bedeelden. Zoo krijgen wfj vrouwen bij ons veelal trossen van blauwe bloemen met heidergele hartjes. Al die bloemen hebben dadelijk een vlakken achtergrond, hetzij de grijsgroene riet massa of ook wel het water zelf en vooral dan krijg je allerlei mooie effecten als van Japansche prenten. Wie zich bezig houdt met bloemenfotographie, dat nog heel wat moeilijker is dan het doen van vogelopnamen, kan hier zijn slag slaan; zie maar even ons wondermooie scheerlingprenrje met de ijle, gracelflk gebogen stengels en bladeren, de ornamentieke bloemschermen, alles fijn afgeteekend op het stille water, dat is als een stuk strak gespannen grauwe zijde. Die giftige scheerllngen zfjn een voornaam sieraad op modderige plekken langs de vaart of op drijvende eilandjes in de plassen. De Waterscheerling. Foto A. BurdetS bezig leven er nog een te vervullen. Wij hebben die taak gewild, wij moeten haar nu aanvaarden en haar vervullen met toe wijding. Wat waard is gedaan te worden, is ook waard, dat het goed gedaan wordt. E. C. v. D. M. IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIII Liefde Voor Netty S. Er is niets eenzamer dan liefde, Omdat, wie in zichzelven draagt Dat stille wonder, de geliefde Niet met zijn zachten weemoed plaagt, En niet zijn wanhoop uit wil spreken Aan wie de ziel het dierbaarst is, En niet in de andere wil breken, Wat in hemzelf geschonden is. En daarom kent slechts hij de liefde, Die in zich bergt deze eenzaamheid. Hij weet, dat ook in de geliefde Eenzelfde stille weemoed schreit. TONY DE RIDDER miiiiiiiiimiiifiiiiiiiiiiiiiiniii iiimiiiiiiiiiitimiiiiMimi Verzoeke alle stukken voor de rubriek Voor Vrouwen" in te zenden Koninginneweg 93, Haarlem. IIIII1IIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII 1IIIIIIIIIIHIIIIIIIMIIIIIIII :: VERHUIZEN :: MEUBELS BEWAREN E. J. VRN SCHflICK BOOTHSTRflflT UTRECHT iiiniiMiiimiimliiiiiiililllMilliliiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitliiiiiiiiiiiiiiii Er gaat een weg langs de vaart achter het riet maar daar merken we niets van. Om het uur kraken er misschien de wielen van een karretje, of als de boomen er wat hooger zijn dan gewoonlijk schemeren er witte wilgeblaren boven de riettoppen. Ook komt er soms een bres in den oevermuur en dan getuigt een wit geschuurd houten stoep j e" dat daar ook ergens een boerde rijtje ligt te droomen met nog meer witte wilgen. Maar oogenblikkelijk gaat het weer voort tusschen de hooge planten. Er is ge speel van wespen boven de zwanebloemen en er schieten ook groote libellen langs de riettoppen, maar het is er lang zoo druk niet als in Juni. Als de boot een heel eind weg is komen uit het riet ook wel de meer koeten te voorschijn of de veel sierlijker waterhoentjes met hun heele familie en daar zijn nog wel heel kleine donsjongetjes bij. Ook is er nog zang; de kleine kareklet brabbelt onophoudelijk en de verborgen boerderijen worden aangeduid door het geschetter van winterkoninkjes of door de elndelooze tiraden vol herhalingen van den merkwaardigenspotvogel.Soms wordt er een reiger opgeschrikt en er is in 't riet ook veel geploeter van eenden, die nog niet hebben uitgeruid. Als we meer willen zien, dan moeten we een half uurtje stil liggen In een verborgen hoekje, maar dat doen we liever op de plassen. Want die naderen we nu: het dunne liedje van den kleinen karekiet is vervangen door de forscher geluiden van den grooten, van links komt in het spiegelgladde water van de vaart een flauwe deining opzetten en als we dien hoek omslaan, ligt daar de breede plas, een welkome afwisseling na al het evenwijdig en verticaal gedoe van de rietvaart. JAC. P. TH ij s SE