Historisch Archief 1877-1940
26 Juli '19. - No, 2196
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
GOUDEN FEEST VAN HET NEDERLANDSCH GYMNASTIEK VERBOND
VRANK, VRIJ, VROOM, VROED
Zoo ziet de volmaakte mensch er uit:
vrank, vrij, vroom, vroed'. Maar voor toe
valligheid, voor bewogenheid moet je bij
hem niet zijn. En zfjn onschuldige regel
maat brengt je wat water op je tong, even
als alle andere flauwigheld. Als je dan door
je redactie wordt gedoemd je daarin vier
dagen onder te dompelen, wil je bij de
eerste tonen van v. Diepenbeek's orchest de
kinderkamer al ontvluchten. Maar je moet
blQ ven en langzamerhand krijgt het millieu
vat op je en geef je je mede over aan zoo
veel kinderlijke blijheid van kleinen en de
vele grooten. Want al loepen in enkele
gymnastiekvereenigingen vader en zoon of
-moeder en dochter naast elkaar in een
race en schijnen de menschen van de
blauwe pet en den korten rok dus ook hét"
leven mede te leven , hun vreugdegevoel
laat niet meer hartstocht zien dan er vrij
komt uit opeen gehoopt fanatisme, dat zweert
bfj een rek, een brug, een staaf en een
mast. En de meest naar voren tredende
karakteristiek van die veelheid die in
Stadion of Concertgebouw gedurende ruim
drie uren zes maal hetzelfde Hollandsche
lied zingt en twintigmaal op den tel een
minuut lang haar tevredenheid door den
bondsklap betuigt is op dat oogenblik:
verlangeloosheld.
Neergestort uit of ontstegen aan de hel
van het groote-stadsleven in of tot het
meerder of minder hemelsche, althans
pasTeekentngen voor ,de Amsterdammer" van Is. van Mens
Joh. Heynen
Voorzitter van het Bondsbestuur
*
Het zou mal-gracieus zijn lang van uw
aandacht t> vergen."
(Slotwoord van den heer Joh. Heynen}.
torale van de turnwereld, heb je eenigen
tijd noodig om je wolvennatuur af te leg
gen voor iets dat meer gaat in de richting
van het schaap. Je kruipt uit den ban van
je ondeugden en drijft met hangende riemen
mee op het rlmpellooze vlak, waar geen
spoor van ten aanvaring zelfs maar dreigen
kan.
Is er beter middel voor uit den koers ge
raakte zenuwen dan een lauw bad? En waar
zou de beursbezoekende of de haar bijhou
dende aankomende en jongste bedienden
van deze twintigste eeuw het zoeken moe
ten, als niet in het een of ander sanatorium
een verpleegster voor hem klaar stond met
haar roode wangen, kleine zwarte kijkers,
manchetjes en dat bad? Welke emotie is
tegen dit antiseptisch middel bestand ?
Het massa-verschijnsel bij
gymnastiekriemonstratle is: estichts-genieenzaamheid.
Ze is gekend in wees-en ziekenhuizen, Rijks
kweekscholen en in kazernen, al is ze In
de laatste van den ruwen kamt. En bij
wie ze eenmaal leefde leeft ze langcogna,
zeggen we op het rythme von een gekende
uitdrukking. Eerend den ouderdom van wie
met het Nederlandsch Gymnastiek Verbond
in die vijftig jaar grijs zfjn geworden, eeren
we tegelijkertijd de kracht waarmee zij hnn
geest hebben kunnen conserveeren in de
stemming die eigen is aan het voortgezette
lager onderwijs.
- i ii
U',llK«
'
Generaal b. d. Ophorst volgt, in een roeiboot, het verloop der zwemwedstrijden.
IDE HARSKAMP" COMMISSIE
Haar rapport is reeds eenige maanden
oud, maar de uitspraken van deze commissie
hebben toch nog genoeg waarde, dat zij
hier eens mogen worden besproken.
De samenstelling der commissie is gelaakt,
omdat men meende dat mede-schuldigen,
althans mede-verantwoordelijken nu het
oordeel te vellen kregen over hetgeen onder
hun beheer is voorgevallen.
Het rapport hebben we slap" hooren
noemen. Zekere gezaghebbende zijde achtte
het een bewijs, dat het leger volstrekt niet
zoo slecht en onbetrouwbaar was, als men
het wilde afschilderen. Anderen beweerden
dat het rapport weinig nieuw licht wierp
op de gebeurtenissen en dat daarom con
clusies omtrent oorzaak en gevolgen niet
wel te trekken waren.
Voor elk dezer meeningen is inderdaad
grond aanwezig. Ook ons heeft het bevretmd,
dat zoo weinig positieve gevolgtrekkingen
gemaakt zijn, hetzij in gunstlgen, hetzij in
ongunstigen zin.
Ons dunkt, dat te weinig in het oog wordt
gehouden, dat men als resultaat van een
onderzoek een besluit,
raad, een uiteenzetting
grondslag kan dienen
volgen gedragslijn.
Weliswaar wees de
commissie niet in die richting, immers de
Minister van Oorlog vroeg slechts naar de
oorzaken en de omvang der ongeregeldheden.
een conclusie, een
verwacht, die als
voor de nader te
opdracht aan de
Doch evenzeer zelde de Minister in zijn
installatierede: Ons volk heeft er recht op
om naar waarheid en zonder aanzien des
persoons te worden ingelicht " want,
zoo zeide hrj te voren: de vraag is
zelfs gesteld of onze troepen nog wel vol
doende betrouwbaar en in de hand van
hun aanvoerders zfjn, om naar behooren
mede te weiken tot verdediging van ons
grondgebied en tot handhaving der neutra
liteit".
Tegenover deze sterk uitgedrukte twijfel
van hoog geplaatste zijde was een catego
risch antwoord aaa het volk" noodzakelijk
geweest. We hebben dat niet kunnen vinden.
Op dit ontbreken van krachtige, korte con
clusies over zulk een gewichtig onderdeel
van de taak, meenen wfj dat de qualificatle
slap" van toepassing is.
* De meeningen hier en daar geuit alsof
het dus met dien slechten geest niet zoo'n
vaart liep, aanvaarden wij gaarne en wij
kunnen ons dan ook aansluiten bfj hen, die
zeggen, dat het leger volstrekt niet onbe
trouwbaar is gebleken.
Alleen is helaas de samenhang in het
leger zoo gering, dat het zeer moeilijk is
de slechte elementen te scheiden van de
goeden en de eerstgenoemden voldoende in
bedwang te houden.
Het gevoel van vele meerderen in dit
opzicht onmachtig" te staan heeft de
twijfel omtrent de betrouwbaarheid gewekt
en versterkt en wij mogen dit gerust
schrijven op rekening van de verslapping
van de tucht, in de hand gewerkt door de
gebleken onmacht om de tucht op het
juiste oogenblik en op de juiste wijze stevig
te handhaven.
Het rapport werpt weinig nieuw licht op
de gebeurtenissen. Wat de commissie be
weert is niet nieuw en voor den
troepenofficier van algemeene bekendheid.
Dit is niet de schuld van de commissie.
Dat zij niettemin al deze zaken uitvoerig te
berde bracht, moet wellicht worden
toegeVaandeldefile in het Stadion.
Het wonder van de gymnastiek is het
behoud der jeugd en van hare eigenschap
pen.
Maar de wijze, waarop zij wordt uitge
oefend in massa, wekt bewondering, is ont
roerend, weergaloos van volhardendheid,
\\
L. C. v. d. Meulen Johzn.
Voorzitter van de Regelingscommissie
van zelf beheersching, van onderwerping, van
een zich zelf weggeven aan eeri algemeenen
wil, die door ieder gekend wordt. Zij is
discipline, berustend op de vrije medewerking
van allen. Een menigte die in
turndemonstratie bijeen is, is als massa behept met
zelfrespect.
En is het waar, dat hel'geestelijk ver
mogen van een verzameling individuen
minder is dan de som der samenstellende
intellecties, haar daadkracht door n hand
langs gezamenlijk afgesproken weg geleid
brengt het tot een harmonie, dienogeenige
achting voor het menscheHJk geslacht kan
inboezemen en het geloof kan doen post
vatten, dat de mensch kracht zou kunnen
opzamelen zonder er dadelijk het kattekwaad
mee uit te voeren als blijkens de geschiedenis
zoo ns in de honderd jaren schijnt noodig
te zijn.
Dat we die harmonie te zien hebben
gekrrgen is de verdienste van het Nederlandsch
Gymnastiek Verbond.
Hulde!!!
Hulde voor zulk 'n organisatie, hulde voor
zoo groote zelf opgelegde tucht, hulde voor
'n systeem, dat geen enkele mogelijkheid
onbeschouwd liet en langs een zelf gekozen
hierarchischen weg van Verbondsbestuur,
Regelings Commissie en Suo-Commissies
den hoofdleiders een massa in handen gaf,
die bij n wenk in een groote zaal, of op
n roep door een toeter over het uitge
strekte veld in n tempo, in n richting
en met n kracht n en de zelfde daad
verrichtte.
Is het niet Hef te weten dat er in die
wiskunstlg ineengrijpende compactheid een
juffertje schuilt, dat niet voor een
estafetteschreven aan het feit, dat een en ander
voor bijna de geheele commissie wel nieuw
was en dat zij daarom meende, dat het
publiek er wel van gediend zou zijn.
De maatregelen tot verbetering, die zij
aangeeft in Hoofdstuk III bieden al evenmin
nieuwe gezichtspunten.
zq begint het hoofdstuk evenwel met een
bewering, die wij niet zoo grif kunnen
onderschrijven.
Naar hare meening kunnen de voorge
komen woelingen en bestaande ontevreden
heid niet gewttei worden aan bolsjewistische
en revolutionaire denkbeelden.
Dat de bestaande ontevredenheid andere
oorzaken heeft geven wij gaarne toe. Dat
zwemwedstrijd in het water zjiept, of zij
moet wel zeker weten dat haar
gelukaanbrengendeswastikaop haar rugje tusschen
haar schoudertjes aan een kettinkje ligt?
Weet, dat daar tusschen die allen dat rooie
Friezinnetje uit Heerenveen is, dat bij de ver
tooning van Rhytmlsche gymnastiek op den
eerenavond in het Concertgebouw naar de
punt van haar spits uitgestoken band keek
met een geloof als geen Duncan haar ver
beteren zou. En laat het naïef zijn, dat het
een leider uit Bergen op Zoom niet te bin
nen schiet dat zoo'n prachtig opgezet feest
eigenlijk niet mocht besloten worden met
zijn al te dorpelrjk danspartijtje, dat ieder
toch de beleefdheid en dus zelfiucht had
tot het einde toe af te wachten het is
genoeg te weten dat in Barsingerhorn
(hebt ge er wel eens van gehoord?) of in
Maasbree (zQt ge er wel eens langs gereden,
of ligt daar geen spoorlijn o, meester, wiens
ondankbare leerling ik nu ben), welke namen
werkelijk prijkten op vaandels, evenals te
Amsterdam mannen en vrouwen zfjn, die
een heel menschenleven bang avond aan
avond in het gymnastieklokaal met
staafgetik op den grond al maar door het tempo
aangeven waarop jongemannen en
jongedochteren, die van karig zakgeld nog een
contributie afstaan, armen zwaaien,
beenen strekken, rompen buigen,
alles in dien nen wil, die van
een bewust leven spreekt, dien
wil om zooals de Engelschen zou
den zeggen: to take the best of...
human body.
Dat is 'n werk, waarvoor over
tuiging noodig is, omdat het stof
felijk succes heusch niet verder
reikt dan 'n vereeniglngsmedalje
en het geestelijke niet verder dan
een naamsvermelding in een dag
bladverslag, waar in een
weekbladoverzicht geen kans op is.
Als vaders en moeders traden
de leiders de arena binnen of
toonden hun in n zelfde klee
ding gestoken kroost op estrade
in de zaal. En je voelde hoe daar
met liefde wordt gewerkt. En
moge het dan niet voldoen aan
wie naar ingewikkeldheid smacht:
massale beheerschtheid is een
volksdeugd, waarmede wonderen
zouden kunnen worden gedaan;
is een geluksbron voor velen die
al tevreden zijn met 'n gezond
lichaam, wat, op zich zelf be
schouwd, toch niet zoo heel wei
nig is.
Het is waar: dat ideaal wordt
niet geheel beleefd en niet overal
gekend in de turnwereld. Je behoeft
er de vaandels der vereenlgingen
maar op na te zien Simson"
Krachtpatser^, .Kracht en Vlugheid" is al
minder barbaarsch, .Kracht en Vriendschap"
is aanminnelflkheid. Maar Achilles",
Olympla", Hellas" en Spartacus" zijn een
platonische herinnering aan een roemrijke
opvatting van het menschelfjke leven, waar
voor we veel te klein zfln geworden.
Maar toch, eindelijk onder al die namen,
komt dan die eene van die vrouwen, die
met rhytmisch stokzwaaien een verheven
cachet gaven aan den eereavond: Hygiëa".
Deze vrouwen hebben het begrepen.
Hvgtëa." Zeker, het personeel van de
Bijenkorf" dat zich in een sportvereeniging
van dien magazijn-titel wekelijks voor
oefeningen naar Watergraafsmeer opmaakt
heeft wat hygiëne noodig, zooals het ge
heele volk dat ongezonder leeft dan in de
dagen van S paria."
Die eenheid in het inzicht van de be
staansreden der gymnastiek is er niet. En
ook het zoo prachtig geslaagde turnfeest
stond niet enkel en alleen in dat teeken,
evenmin als trouwens de regeeringszorg,
Het is nog altijd Jahn tegenover en naast
Spiess. De krijgsman tegenover en naast
den opvoeder.
In het Eerecomitézaten welgeteld 7
ministers en oud-ministers (waaronder van
oorlog en van marine), 20 kooplieden, 3
groot-industrieelen, 4 burgemeesters, 20
politici, 4 rechterlijke magistraten, 12 hoofd
officieren en maar.. 12 bevorderaars van
lichamelijke opvoeding en onderwfjsfiguren
door elkaar en slechts 2 . . geneeskundigen,
van wie de een, prof. Treub, zich hoogstens
bemoeit met lichaamsdeelen die niet bepaald
voor gymnastische oefening in aanmerking
komen en prof. te Winkel, die vooral op
treedt in gevallen, waar de geest wat anders
noodig heeft dan beweging van het lichaam.
Geen enkele hygiënist, geen schoolarts, en
geen enkele . . paedagogische autoriteit van
eenlgszins modernen trant, als er intrede
hebben gedaan in de academische kringen
der psyciologie.
De oorlog moet ons geleerd hebben dat
we een anderen kant uitmoeten dan een op
menschen-vernietiging toegespitste lichame
lijke opvoeding. Ze moet ten goede komen
aan die rustieke blijheid waarmede dit heer
lijk feest was overgoten, al ontbrak er het
besproken dualisme niet aan, dat wel het
meest u'tkwam in de aanwezigheid van die
twee antipoden: A. H Gerhard en Generaal
A. R. Ophorst, veteranen van uiteengaande
richting.
Hygiëa!
De tijd toch zal komen, dat leder begrijpt :
De geest In het krachtige lichaam slechts ? Ijpf'.
Zo i zingen de Turners in hun lied. Hun
prachtig geslaagde gouden feest in Nederland
zal deze gedachte verder dragen.
Nederlandsch Gymnastiek Verbond, ad
fundum.
NA-TURNER
De heer A. H. Gerhard
Algemeen Commissaris van Advies voor Lichamelijke
Opvoeding, toonde vooral zijn belangstelling voor
de wedstrijden in het water"
iiiiiiiiiiiiiiiiiiii
iimiiiiiiiiiiiiiiii
bolsjewistische en revolutionaire denkbeel
den niet de aanleiding waren, betwijfelen wij.
Zonder al te veel eer te geven aan de
bolsjewistische en revolutionaire agitators,
meenen wij toch dat de gelijktijdigheid van
uitvoering op zijn minst wijst op een af
spraak en op voorbereiding, die dan toch
uit een soortgelijke koker is gekomen, waar
andere dergelijke onrust verwekkende relletjes
worden uitgebroed.
Aan te nemen, zooals de commissie doet,
dat het voorbeeld van Harskamp aanste
kelijk heeft gewerkt" is wel zeer eenvoudig,
maar niet afdoende, terwijl de data van
andere relletjes niet wijzen op voorgaan,
doch op volgen.
Wij vonden in het rapport ook niet
aangeteekend, dat schuldigen, dat zijn de
aanleggers van het opstootje, zfjn gevonden.
Daar had de commissie toch ook naar dienen
te zoeken, opdat wellicht een draad ware
blootgelegd, waarlangs de leiding der rel
letjes heeft gewerkt.
Het staat wel vast, dat geen relletje slaagt,
wanneer niet een zekere leiding aanwezig
is. Over die leiding" vernemen we niets.
De overige beschouwingen over den geest
in het leger mogen feitelijk als overbodig
worden beschouwd, al aanvaarden wij ze
gaarne als lezenswaardige lectuur.
Niettegenstaande slechts vier van de veer
tien leden militairen waren, ovcrheerscht de
militaire stfjl en de militaire zienswijze,
hetgeen deze commissie juist had moeten
weten te vermijden.
Op de bijzonderheden van het rapport in
te gaan, dat de oorzaken wijt aan de
mobilisatie-moeheid en een aantal min of
meer gegronde grieven, ligt niet op den
weg van dit artikel, temeer daar naar onze
meening het verslag omtrent deze grieven
weinig nieuws vertelt en zich heeft begeven
op zijpaden, (de militaire groet en andere
onderwerpen) die met haar opdracht niets
te maken hadden.
We mogen hopen, dat het gebeurde in
Harskamp ons wat geleerd heeft n.l. op
onze hoede te zijn voor het terrorisme van
een zeer kleine meerderheid.
De maatregelen die thans in ruime mate
zijn genomen werken gelukkig zoodanig
preventief, dat kwaadwilligen zich wel
zullen bedenken iets te ondernemen tegen
de goed voorgelichte, waakzame organisaties,
welke in het leven zijn geroepen, tot het
handhaven van de rust en orde in den staat.
WEERBAARHEIDSMAN.
IIIllliinilllllllimilllllllllllIllIEIIIIlllllllllIIllllIlllllllllllllIllllllUIIIIIIIII
Zomer
Het golvend gouden veld is rijp
en rijp is ook de zon;
de zon, die het lazuren trijp
met goud-brocaat bespon;
Een vrucht, die van 't kristal-getak
rijp inhangt in den kelk,
waaruit het room i g leven brak
als wilde moedermelk.
Een zuiver witte zilverstroom
vloeit huivrend in de schaal
van gouden dag, die als een droom
weer opgaat in opaal.
En door guirlandes van smaragd
gloeit de appel van granaat.
Ik ben een mensch, die onbedacht
door zomerweelde waadt.
WOUTER HULSTIJN