DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 16 Aug. '19. No. 2199 ERNST HAECKEL f Over hem en zijn levensbeschouwing hopen wfl in een der volgende nummers een artikel te plaatsen. vaster samenwerking zal komen dan tot dusver geweest is en, mocht al tijdens den oorlog de pers heel wat berichten geplaatst hebben, meldende dat de arbeiders uit de entente landen niet weder zouden willen samengaan met die uit de centrale rijken, mochten er al persberichten zijn geweest, waarbij tot economischen oorlog werd op gehitst dit congres heeft den eersten grondslag gelegd voor de verzoening der volkeren door de samenwerking der groote massa's en heeft zoo de kiem gelegd voor een daadwerkelrjken wereldvrede, die het mogelijk zal maken, het instituut van den Volkerenbond sneller en krachtiger te deen werken en spoediger dit instituut te maken tot een levend deel der samenleving, dan wanneer de arbeiders gescheiden waren gebleven. Is het bovenstaande alreeds van genoeg zaam belang, om hiertoe tezamen te komen uit alle werelddeelen, het tweede zeer be langrijke punt is de opstelling van het alge meen minimum-program der arbeidsvoor waarden, waaronder in de toekomst zal moeten worden gewerkt. Hoe beter de positie der arbeiders, hoe bloelender industrie. * hoe vaster het levensbestaan der arbeiders, hoe minder loonconflicten, hoe minder onderbreking van den arbeid en hoe minder aandrang tot geweld dadige revolutie. Dat dit program inmiddels bij doorvoering een revolutie in het gansche bestaan der arbeiders zal brengen met medewerking der wetgeving, is wel duidelijk voor ieder, die de huidige wereldgebeurtenissen met aandacht gade slaat. Reeds in de eerste jaren is zeer groote WAT IS DEMOCRATIE? Wfj bereizen Zwitserland, maar in ? het Zwitsersche volk zien w{J enkel een ras van hotelhouders: niet veel zaaks l" In vorige eeuwen was zulks anders: tusschen de Geünleerde Provinciën en de Helvetische federatie bestonden vele en innige betrek kingen; onze Staat had vele Zwitsersche regimenten in dienst. Maar sedert wij zoo'n deftig koningrijk zQn geworden, halen we den neus op over zoo'n burgerlijk gedoe. Voelen ons op-en-top Regenten l Zelfs onze vrij zinnig-democraten zijn zoo on-democra tisch mogelijk. Ook Zwitserland heeft zoo'n Regenten voogdij gekend; zelfs drukte die voogdij heel wat zwaarder dan ten onzent; doch terwijl wij in de veertiger jaren der 19e eeuw slechts met veel krabben en bijten ons eenlge vrijheid j es wisten te verzekeren, bonsden in dien tijd de Zwitsers al de pruiken de deur uit en hernamen hun aloud zelfbestuur. Het Zwitsersche volk houdt het heft in handen; en wie eenigen tijd daar te lande doorbrengt, leeft in die atmosfeer van vrij heid, moet erkennen: dat volk staat dichter bB het ideaal dan wij, het is ons heel veel vór. Hoe initiatief en!referendum werken, werd door schrijver dezes in de Gids" uiteengezet (Nov. 1918, Januari 1919). Hier zfl het vol doende te vermelden dat indien 50 000 burgers (dus minder dan n percent der bevolking) de algemeene of gedeeltelijke herziening van de grondwet verlangen, de regeering omtrent die wensch het volk moet ondervragen. Antwoord de meerderheid der stemmenden in bevestigenden zin, dan moet de regeering de grondwet wijzigen. Kamerontbinding, en al wat daaraan vast is ten onzent, zijn daar ten eenemale onbekend. Van niet minder belang is het dat 30.000 burgers de regeering kunnen noodzaken het volk te raadplegen omtrent alle nieuwe wetten en besluiten, de ontevredenen hebben drie maanden tijd om de noodige handteekeningen te verzamelen, want geen wet of besluit wordt van kracht vór die termijn is verloopen. (Behalve wat de besluiten betreft in dringende ge vallen; doch zulks moet dan door de Kamers uitdrukkelijk in het betreffend besluit worden vermeld). Te veel wordt niet door de burgers van hun recht gebruik gemaakt. Dat behoeft ook niet; want geen politieke partijen trachten er hun wetjes door te halen, als ze zich bewust zijn dat straks de volksraadpleging die ongedaan kan maken. Van 1875 af hebben de burgers 31 maal gebruik gemaakt van hun recht om de regeering te noodzaken wetten en besluiten te onderwerpen aan de volksstemming. In 19 gevallen (dus bijna 2/3) heeft het volk de referendum vragers gelijk gegeven en de Kamers in 't ongelijk gesteld. Twee en twintig malen zijn door de Kamers wijzigingen in de Grond wet aangebracht, en zijn deze gelijk is voorgeschreven daarna aan de volksiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiitiiiiiiiniiiiiitiiiiiiiiiiiiintitiiiiintuiiii Levensverzekering Maatschappij H A A R L E M" Wilsonsplein 11 DE VOORDEEUGSTE TARIEVEN verschuiving van arbeidersmassa's van het eene land naar het andere te verwachten. [n de bouwvakken bijvoorbeeld uit verschil lende landen van het continent worden op dit oogenblik langdurige besprekingen ge houden over het zenden van Duitsche ar beiders naar Noord Frankrijk en België, om aan den wederopbouw mede te werken. Zoodra Noord Frankrijk weer eenlgszins zijn fabrieken en mijnen zal hebben geres taureerd, zal daar groote behoefte zijn aan werkkrachten. Het is bekend, dat in de Fransche industriegebieden duizenden kleurlingen reeds voor den oorlog werkten. Afgezien van de omstandigheid, dat zeer veel van deze kleurllngen uit de oude legers in Europa zullen blijven om werk te zoeken, afgezien ook van de omstandigheid, dat in de scheepvaart het gekleurde ras gebruikt zal worden teneinde te trachten de vrachten wat te doen dalen door uitsparing van loon, zullen er toch nog massa's kleurlingen worden aangevoerd, hetgeen evenzeer het geval zal zijn met de volkeren uit Polen, Galicië en de Balkan-landen, die opnieuw tot landverhuizing zullen worden gebracht. Werkten al deze arbeiders vór den oorlog n in Amerika n in sommige deelen van Europa voor lagere loonen dan de-ingeze tenen, door de eischen, op het jongste con gres aan de regeeringen gesteld, zullen deze arbeiders onder dezelfde arbeids- en met name loons-verhoudingen moeten worden gebracht, zoodat zQ niet meer als vór den oorlog als loondrukkers of, bij conflicten, als onderkruipers zullen kunnen optreden. Ook de nauwkeurig omschreven eischen aangaande werktijd, voorwaarden voor vrouwen- en kinderarbeid, arbeidswetgeving en speciale wetgeving voor de zeelieden, alsmede van de Instelling van arbeidsinspec ties in verschillende landen, die aan bepaalde voorwaarden zullen moeten voldoen, geven bij doorvoering aan de arbeiders in de on derscheiden naties meer vastheid van levensbestaan, meer rust, meer gelegenheid tot ontwikkeling en verpoozing, waardoor van zelf de onrust onder de arbeldersmass&'s, die thans alom wordt waargenomen, zal verminderen en door een verbetering van het arbeidersbestaan ook de totaal wereld productie in betere omstandigheden brengt. Al deze dingen, internationaal vastgelegd en doorgevoerd, zQn daarom van zoo groote beteekenis, ten eerste omdat het eene land dan niet meer bevreesd behoeft te zijn voor een concurrent op de wereldmarkt door een ander tengevolge van verschil in arbeids voorwaarden, maar ten tweede omdat het dan niet meer mogelijk zal z|n, dat groote conflicten in eenig rij k dadelijk onrust brengen in het andere. N.V. PAERELS Meubileering Mu. COMPLETE MEUBILEERING -: BETIMMERINGEN : Rokin 128 Telef. 4541 N iiiiiiiiiiiiiiiiiiit Het spreekt wel vanzelf, dat eenheid van loonbetaling in de verschillende landen bQ het verschil in levenswijze en geldstandaard in den meest afzienbaren tijd nog niet te bereiken zal zijn, maar voor wat alle overige bepalingen betreft, die de arbeidsvoorwaarden beheerschen, zijn op dit congres minima vastgelegd, die kunnen en zullen worden doorgevoerd. Natuurlijk was het noodig, hiertoe zooveel mogelijk het uiterste Oosten met het uiter ste Westen in relatie te brengen. Wanneer in de sovjet-republiek Rusland de toestand weer zoo mocht worden, dat de productie daar opleeft, dan zal. het de wereldmarkt kunnen o verstroomen met velerlei artikelen en als dan daar de arbeidsvoorwaarden ongunstiger zijn dan in West-Europa, wordt dit laatste ten prooi gegeven aan een schrik kelijke werkloosheid. Dit geldt in nog veel grootere mate voor het sterk industrieele Japan met zijn ongehoord lange arbeids tijden, zijn vreeselfjken kinderarbeid en zijn lagen loonstandaard. Het was daarom, dat besloten is, te trachten, tot opheffing te geraken van de blokkade ten opzichte van Rusland en Hongarije en dat een onderzoek zal plaats hebben in Rusland aan gaande de vakbeweging. En het was ook daarom, dat er zooveel waarde gesteld werd op de deel neming aan de eerstvolgende conferentie van den Volkerenbond te Washington, waar Japan als een der uitnoodigende mogend heden dient gebonden te worden aan de arbeidsvoorwaarden en arbeidswetgeving, welke voor Europa en Amerika in de toe komst zullen gelden. Het spreekt echter vanzelf, dat b IJ de tendenzen, welke op het vasteland van Europa werken in de arbeidersbeweging, een gang van zaken, als welke voor de Volkerenbondconferentie is vastgesteld, niet kon worden toegestaan. Zoowel de arbeidersorganisaties op het continent als in Engeland zijn niet gewend, hun mandaten te ontvangen uit handen der regeeringen en zij zijn te sterk MIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii minimum iHiiimmtiimii OELOPplTROEN U JUWELIER KALVERSTRAAT1 AMSTERDAM OPGERICHT 185O Uitsluitend Nieuwe Collectie PLATINA ARMBANDHORLOGES MET BRILLANT Eerste Kwaliteit imiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiHiiiiniitiiiiii stemming onderworpen. Slechts 5 malen heeft deze het werk der Kamers ongedaan gemaakt. Daarentegen zijn de voorstellen van grondwetswijziging, uitgaande van de burgerij zelve, minder gelukkig geweest. Van het twaalftal, waarover te stemmen was, zijn slechts vier aangenomen. Een paar der verworpen voorstellen gingen uit van socia listen, die meenden uit naam van heel het volk te mogen spreken; de uitkomst gaf hun deerlijk ongelijk. Want dat is het groote voordeel van 't referendum: die volksstem mingen leeren precies kennen, niet hoe of l een troepje, maar hoe of het heele volk over | een zaak denkt. Veel beter dan evenredige i verkiezingen maken zij den volkswil open baar. Want bij verkiezingen spelen allerlei persoonlijke invloeden een groote rol; de candidaten worden aangewezen door be sturen van kiesvereenigingen, dikwijls kleine onderonsjes; men stelt partijprogramma's '> op, welke zoo vaag mogelijk worden ge houden, ten einde een zoo groot mogelijk aantalkiezers mede te slepen. Een referendum daarentegen heeft betrekking op n bepaald geval. Ieder kan dat overzien en beoordeelen. Daarenboven heeft verwerping of aan name geen verdere politieke gevolgen: geen Kamerontbinding; zelf j alle ministers blijven rustig zitten. Twee Kamers heeft Zwitserland, evenals l wij. Maar de Eerste Kamer heeft een be- ! paalde beteekenis. ZIJ vertegenwoordigt niet den Rijkdom of de Deftigheid, maar de j gewestelijke belangen ; de kantons die even ; soeverein zon als vroeeer ten onzent de ? provinciën. De Tweede Kamer daarentegen ?, vertegenwoordigt heel het volk. Beter dan { bij ons, omdat het aantal leden zooveel , grooter is. Die Kamer toch telt 189 leden, l die verbaas u, landgenoot heel wat : minder lang van stof zijn, dan onze honderd! In 1913 (het laatste normale laar) kwam die , Kamer slechts samen van 25 Maart tot 10 '. April, van 2 tot 21 Juni, van 29 Sept. tot i 11 Oct., en van l Dec. tot 20 Dec. Dienten- i gevolge kunnen er ook veel boeren en ' buitenlui in zitten, zonder hun eigen werk thuis te verwaarloozen. Wij daarentegen kweeken praatvairs! Er is nog een voorname reden waarom de Zwitsersche Kamer zoo kort bijeenkomt. Zooveel mogelijk hebben de Kantons het finantleele beheer aan zich gehouden. Alleen wat niet anders kan: post, telegrafie, spoor wegen, douane, is in handen der Bondsregeering. Het Bondsbudget is dan ook heel wat magerder dan ons Staatsbudget; daaren tegen zijn de Kantonale begrootingen veel l belangrijker dan onze provinciale. Vór mi] ligt het Jaarverslag over 1913 van Gelderland's Staten. Een zwaar boekdeel. Maar de uitgaven en inkomsten nemen niet veel plaats in. Zij bedragen dan ook maar 8 ton; en dat bij eene bevolking van 670000 zielen! Het Kanton Zürich daarentegen, dat 535.000 inwoners telt op ongeveer 1/3 van Gelderland's oppervlakte, vertoont voor hetzelfde jaar een budget van drie en dertig millioen franken. Ia plaats van eerst al hun geld naar Bern Ie brengen, om dan nederig de Bondsregeering te smeeken hun genadig te subsidieeren, houden de Zürichers hunne dubbeltjes thuis. De Züricher Kantonale Staten vergaderden in 1913 slechts 23 maal, niettegenstaande hun hoog budget! Echt democratisch zijn die Staten, zeer talrijk, zoodat alle vakken en bedrijven vertegenwoordigd zijn;223leden telt de Kantonraad. Zoo is het trouwens overal in Zwitserland; zelfs in de kleinste Kantons bestaat de Kantonraad uit vele leden. In Obwald bijv. wordt per 237 stemgerech tigden a lid afgevaardigd. In de gemeenten is 't precies hetzelfde. Ook daar zijn de raden zér t al t ij k, opdat leder een beurt kan krijgen. (ZIJ worden daarenboven veel ververscht). In Waadland bijv. hebben alle gemeenten boven de 800 zielen een raad van minstens 45 leden. (Lausanne met ongeveer 70.000 inwoners, waarvan bijna de helft vreemdelingen, heeft een raad van 100 leden). In gemeenten met minder dan 800 zielen vormen alle stem gerechtigde burgers den gemeenteraad. Iedereen zooveel mogelijk aan de regeering te doen deelnemen, is de eerste eisch van een democratisch bestuurd land. De tweede elsch is: geen vaste ambtenaren! Wie amb tenaren vast aanstelt, geeft zich zelf meesters. Alle ambtenaren van den Bond, van de hoogste tot de laagste, hebben maar een drie-jarig leven. Alleen de leden van den Hoogen Raad zitten iets vaster: zes jaar. Natuurlijk worden herkozen wie 't waardig zijn. Maar het democratisch beginsel blijft gehandhaafd: geen meesters, doch dienaren van den Staat. Omgekeerd geeft men zulke dienaren grooter macht; kan zulks ook doen, omdat het volk ten slotte toch het heft in handen houdt. Die rechters kiezen hunne ondergeschikten, hunne griffiers, klerken en deurwaarders. Ook maar voor een bepaald aantal jaren. Zóis het overal: zooveel mogelijk ieder een in staat te stellen van zijne gaven gebruik te maken ten bate van het gemeenebest. Niet in n centrum alle draden te laten samenloopen. Dat is een socialistisch, doch allerminst een democratisch ideaal! En ook wij moeten een democratisch volk worden. Weet gij, hoeveel geld is uitgetrokken op het Zwitsersche bondsbudget voor het lager onderwijs? Nauwelijks t wee millioen f ranken. Elk Kanton en er zijn roomsche, protestantsche en gemengde kantons kookt zijn eigen potje. Toen de Zwitsersche Kamers goedkeurden een voorslag van het Bondsbestuur om aan te stellen een bonds-secretaris (wij zouden zeggen: een inspecteur) voor het Onderwijs, vroegen 180.000 burgers om dit besluit te onderwerpen aan een volks stemming. En met overgroote meerderheid bleek inderdaad het volk niet gediend te zijn van dien Berner kijk-in-de-pot. Maar niemand zal daarom durven beweren dat de Zwitser niet weet wat goed onderwijs beteekent! Het onderwijs daar te lande heeft zelfs zulken een goeden roep, dat van heinde en ver vreemdelingen toestroomen om er van te genieten. Dat was slechts door vrij heid te bereiken! Regeeren in parlementairen zin althans gelijk de 19e eeuw zulks opvatte is niets anders dan onderdrukken der minderheden, Democratisch regeeren daarentegen betee kent : ieder het zijne geven. Alleen zoodoende kan de levensblijheid weer opluiken, welke in de 19e eeuw zoo weinig voedsel vond en kwijnde. Levensblijheid eischt zelfdoen Hierdoor Is de democratie gescheiden van het socialisme: de democratie eischt ont wikkeling van het Individualisme. Niet alsol een tot op den spits gedreven individualisme ontwikkeld en te onafhankelijk, dan dat zij zouden toelaten, dat eenige regeering, welke dan ook, beslissen zou over de personen, die als vertegenwoordiger der arbeiders dasse op een dergelijk congres zouden op treden om arbeidersvoorwaarden vast te stellen. In de tweede plaats zfjn deze arbeiders te veel gewend aan bet pariteitsstelsel en zijn zQ den toestand reeds ontwassen, dat een regeering bijvoorbeeld twee afgevaar digden zou sturen, terwijl daarnaast nog een vertegenwoordiger van de werkgevers zou staan tegenover een vertegenwoordiger van de werknemers. Blijkens het arbeldersprogram, in Parijs opgesteld, had de Amerikaansche vakbewe ging zich bij dit systeem wel neergelegd en vandaar dat een botsing tusschen deze beide richtingen moest ontstaan, die echter ten slotte, in stede van te voeren tot ver deeldheid, krachtig gewerkt heeft tot hand having van hot Europeesche systeem, waar door de eerste stap gezet is op den weg, om ook in Amerika de Europeesche tendenz te doen werken. Voegen wij hierbij, dat tevens de vraag onder de oogen is gezien, hoe het mogelijk zal zijn, te komen uit den noodiottigen cirkel, waarin op dit oogenblik de gansche wereld ronddraait, dit wil zeggen dezen, dat iedere loonsverhooging wordt ingehaald door een prtjsverhooging en daardoor noch de positie van de arbeiders wordt verbeterd, noch de industrie tot rust kan komen. Het is daarom, dat het bureau werd opgedragen de vraag der socialisatie van de bedrijven goed onder het oog te zien en daaromtrent rapport uit te brengen. Het bestek van dit artikel laat niet toe, in den breede al deze belangrijke onder werpen en de minder belangrijke, die be handeld werden, te bespreken. Wij achten het voldoende, in deze korte trekken het belang geschetst te hebben van dit congres, hetwelk nog verhoogd wordt doordat in de plaats van de vroegere per soonlijke vriendschapsbanden vaste vertegen woordiging gekomen is door de samenstelling van een bureau, dat permanent zal vergaderen en dat hier te Amsterdam zal zijn gevestigd. En voor de arbeidersklasse zelf n voor de industrie, n voor de gansche samenleving zijn er thans maatregelen genomen, die van zeer diep ingrijpende beteekenis voor het leven der volkeren zullen zijn en waarvan zal blijken, dat zij binnen betrekkelijk korte laren het leven van bij na alle volkeren zullen Hebben gerevolutioneerd. Want een wereldmacht als thans verga derd heeft, is nog niet bijeen geweest. Uit 14 landen spraken 91 gedelegeerden namens bijna 18 millioen arbeiders. En deze gedelegeerden waren mannen, die niet gewoon zijn resoluties aan te nemen, zonder dat zij de daad er op doen volgen. / gelijk beteekenend ware met anarchie! Zich geven, maar vrijwillig zich geven, dat is het kenmerk van den democraat; dit onderscheidt hem van den socialist, wiens ideaal is: l'état dominant complètement l'tndividu, de staatsvoogdij; de mensch derhalve minder jarig tot aan den dood! Ziet men niet, hoe wel onbewust, doch stellig?het Nederlandsen parlementair regee ren den weg effen maakte voor den socialist? Ons land is een ambtenaren-staat geworden. En zulk een ambtelijk raderwerk draait even goed met een socialist aan den zwengel, als met een liberaal of een anti-revolutionairl Zelfdoen op alle gebied, dat moet de leuze worden. Zelf doen en ... zelf denken l Waarschuwend en aanmoedigend staat ge schreven in de Betnlehem Staalwerken (Amerika). Niet wachten op den baas; zelf denken!" Derhalve arbeidersraden in onze fabrieken, medezeggenschap van het personeel, overal in staat, provincie en ge meente, bij zee- en landmacht. Niet om chef te spelen, maar om de hoofden te steunen. Tien weten meer dan n, mits geen van die tien zich verbeelden alle wijsheid in pacht te hebben. Doch om terug te keeren tot het eigenlijke gebied dezer beschouwingen: Groote mede zeggenschap der burgers in het gemeente bestuur. Algemeen toezicht op de dubbeltjes; In vele steden (in sommige kantons zelfs in alle gemeenten) is in Zwitserland geen raadsbesluit van kracht, waarbij tot nieuwe of verhoogde uitgaven wordt besloten, al vorens het volk daaromtrent is geraadpleegd. Zooveel doenlijk ook alle ambtenaren bij volksstemming aangewezen en slechts voor bepaalden tijd gekozen. Natuurlijk ook de burgemeester. Grooter zelfstandigheid, meer macht ook gegeven aan provinciale staten. Begrijpelijk dat men na den val der Fransche overheersching, niet terug durfde te keeren tot den ouden toestand. Maar men ging te ver o ver stag. Het traag afdoen van zaken, blijkt nu zonneklaar niet te wijten te zijn aan die oude staatsinrichting; ons Parlement toont precies dezelfde gebreken: het Is de eigenaardigheid der Regenten-heerschappij. Geraden is dus ook hierin zooveel mogelijk Zwitserland tot voorbeeld te nemen. Er moet weer wedijver ontstaan tusschen de verschillende gewesten, evenals ook in Amerika het geval is. Alles wat het eigengevoel onzer provinciën kunne opwekken, dus aangemoedigd! Willen de friesche provinciale staten friesch spreken ? Opperbest! Ze zouden zelfs nooit iets anders gesproken hebben indien zij indachtig waren geweest dat zij in Nederland de oudste adelbrieven bezitten, het langst van alle gewesten in volkomen vrijheid hebben geleefd, 't Is waar, hun taal wordt slechts in klein gebied gesproken; maar geldt dal argument niet even goed voor het Neder landsen? Het maakt maar een verschil van een paar kilometer! En de zinspreuk der democratie is: Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook aan een ander niet Hoe verontwaardigd waren wij niet over de verfransching der vlaamsche gewesten, over 't verduitschen van deensch, poolsch en f ransch sprekende deelen van het oostelijk rijk Natuurlijk, wil men de macht der provin ciën vergrooten, dan ook hunne geldelijke middelen versterkt! Aan haar bijv. grond belasting en personeel overgedragen; aan VERRAAD Belgen, duldt geen landsverraders In uw vrijgevochten land. Vrije Vlamingen en Walen Drukt geen Judassen den hand. Kunt ge omgaan met een lafaard, Die zijn eigen Volk verraadt? Zult ge zulk een man vertrouwen, Steunt ge zulk een onverlaat? Vroeger werden landsverraders Kortaf vogelvrij verklaard. Tegenwoordig wordt dat volkje Uit menschlievendheid gespaard. Vroeger hing men die bandieten Aan hun eigen deurpost op. Tegenwoordig straft de rechter, Zonder beul en zonder strop. Wij beschaafden en verfijnden Sturen zulk ontaard gespuis. Met een briefje van den dokter Hoogstens naar 'n gekkenhuis. ]. H. SPEENHOFF mumiiiimii EVO FABRIKANTE .V. DIEVENBACH's Koll. Sigarenfabriek UTRECHT iiiiiiiimmiiii haar ook het benoemen van alle ambtenaren, die thans den Haag uitzendt: ontvangers, hypotheekbewaarders, rechters, enz. enz. Het hoofd van het gewest even als gedepu teerden te kiezen door de inwoners. En evenals in de Kantons referendum en initiatief. Niet langer een Regentenheerschappij l Geen ambtenaren-overheersching? Dit alles geldt natuurlijk k voor ons Haagsche parlement. Ook daar dienen refe rendum en Initiatief die heeren duidelijk te maken dat zij niet zijn onze meesters doch onze ren/meesters. Vooral de begrootingsverhooglngen, waartoe de Kamers de Ministers dwingen ter wille van hunne kiezersbelangen, dienen onderworpen te worden aan de volksstemming. Uitgebreid moet worden het ledental; minstens tot het dubbele van thans, opdat er meer zakenmenschen in kunnen komen, vertegenwoordiging van alle belangen groepen. Vooral boeren in den trant van het nieuwe lid-Weitkamp. Een krachtige boerenstand eene uitbreiding van het kleingrondbezlt is het plechtanker onzer onaf hankelijkheid, omdat onze industrie noch over grondstoffen, noch (althans niet in voldoende mate) over steenkolen beschikt. Plaats ook in de Kamer voor de vrouwen! Beschamend dat en zulks meer bij toe val! slechts n vrouw onlangs is binnen gekomen. Want onze mannen zijn niet mans genorg om Schiedam te sluiten, noch om het prostitutie-vraagstuk afdoende onder de oogen te zien. Maar ook de geest der Kamers moet een andere worden! Niet langer onderdrukking, maar samenwerking, moet de leuze zijn. Waarom hebben wij, zelfs in deze benarde tijden niet den moed gehad, een nationaal ministerie te vormen? In de Zwitsersche regeering zitten steeds mannen van de meest uiteenloopende richting; en zoo er nu nog geen socialist in zetelt, is zulks enkel wegens onvoldoend stemmental. Maar in de Kan tonale besturen die wel wat meer beteekenen dan onze gedeputeerden ; want de kantonale raden zijn hrusche parlementen, vindt men ze wel, en k alle andere partijen zijn er in vertegenwoordigd. Alleen zoodoende wordt geleerd de rechten der minderheden te eer biedigen. Wat leutert men toch van volkerenbonden, zoolang de bewoners van n zelfde straat elkaar niet gunnen het licht in de oogen ? Maar nu is de lezer, naar ik hoop, vol doende wegwijs, om zelf verder te kunnen voortgaan. Dat hij, telkens wanneer hij een krant opneemt, bij iedere regeeringsdaad, bij ieder besluit, bij iedere benoeming (vooral benoemingen) bij alles wat hooge en lage potentaatjes ten onzent beschikken, zich af vrage, hoe gehandeld zoude worden indien Nederland inplaats van een regenten-staat, een ambtenaars-heerschappij, een voMrsstaat ware. Want eerst dan zal het die levens blijheid, en daardoor die energie erlangen, welke het in donkere dagen kan staande houden, en tot nieuwen bloei kan brengen. R. TUTEIN NOLTHENIUS H. BERSSENBRUGGE, PORTRETFOTOORAAF ZEESTRAAT 65, nuit Panorama Miriu, OEN HAAG. Tel. 1538.