i: 10 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 30 Aug. '19. - No. 2201 RUSSISCHE KUNSTNIJVERHEID*) door J. GRESHOFF Wanneer men aandacht heeft voor het geestelijk leven in Europa en wanneer men de ontwikkeling van het denken en de whoonheidszin kan volgen, dan ziet men of liever nog, dan gevoelt men den invloed van Rusland als een macht, waar van men het wezen en den omvang nog niet met zekerheid vermag te bepalen. Alle kun sten hebben den Russischen invloed onder gaan en deze heeft hun geest en verschij ning veranderd. De Jonge literatuur, die in Frankrijk ontstond als een noodwendige re actie op het naturalisme, dat in een Zola doodgeloopen was, werd geheel beheerscht door Dostojewsky. Men kan de Russische inwerking volgen vanaf het verschijnen van de Vogués Le Roman Russe" tot aan Charles Louis Philippe, die in zQn brieven aan Henri Vanderputte de spontane uitingen van zQn jeugd geheel opgaat in de bewondering van de diepe werkelijke menscheniiefde en het volle naakte gevoel, dat hQ allén vindt bij die hij de nieuwe barbaren noemt: Dostowjewsky en Tolstoï. Voor een geheele generatie van schrijvers is de Russische letterkunde een openbaring geweest. Men kan zoomin Lucien Jean als AndréSuarès, zoomin Gilde als Roland welk een verschillen! volkomen waar deeren en zuiver beoordeelen als men hun werk niet ziet in dien atmosfeer van Russi schen geest, waarin zij ademen. Maar de invloed ging verder. Tolstoïhielp mede een nieuwe moraal te vormen, die gebasseerd zou zijn op de vereering van den mensen en het menschelijk medelijden. Het internationalisme dat voor Marx een po litieke noodzakelijkheid was kreeg hier een mystiek religieuze beteekenis. Rus land werkte op Frankrijk b.v. zósterk, dat een natuurlijken tegenstand ontstond. De traditionalisten van den LatQnschen geest verzetten zich tegen de drie denkers, die volgens hen Frankrflk hebben af gewend van zfln zuivere historische ont wikkeling. Zij heeten Kant, Ibsen, Tolstoï. Het is niet mogelijk in dezen intellectueelen strijd een standpunt te kiezen. Het feit, dat deze strfld ontstaan is, moeten wij hier slechts clteeren als een bewijs voor het groote belang en de groote kracht der Russische invloed. Men behoeft nog slechts enkele namen van Russische meesters te noemen om onmiddellijk den omvang van den geestelijken macht van dit land te suggereeren: Rimsky, Korsakov, Moussorgski, Dostojewski, Kadinsky. Als men over de Russische kunstnijverheid schrijft, dan ziet men deze het eerste in Europa op de ParQsche wereldtentoonstel ling van 1900. In een paviljoen, door Constantin Korovine ontworpen, was toen een belangrijke en volledige verzameling Rus sische kunstnQverheidsvoorwerpen bijeen gebracht. Belangstellenden en leergierige kunstenaars stroomden toe. Dit succes bleef voortduren op de expositie van 1904 te Parijs, op tentoonstelling te Luik, Milaan, Bordeaux enz. Toen werd besloten te Parijs een permanente expositie en verkoopplaats van Russische kunstnijverheid in te richten. Dit magazijn werd onder den naam Koustari russes" gevestigd op den Place du Théatre frangais no. 4. Langzaam begon men den invloed van deze frissche en spirituëele Russische volkskunst op de jongere Fransche nij verheidskunstenaars te gevoelen. Toen ik de herfstsalon van 1913 bezocht vond ik in de afdeeling der binnen huis-architectuur telkens de naïve en sierlijke motieven, de levende, zinrijke kleurigheid der Russische kunstnijverheid terug, zoo goed als men bij jonge graphische kunste naars invloed der Russische Iconen meende te mogen constateeren. Ook elders zag men werken ontstaan onder aandrift van een bewondering voor Rusland. Franz Mare's (deze schilder was de vriend van Kandinsky) monumentale en geestige dier-vormen zijn aan Russische ornamentarie verwant. Ik zag een stflgerend paard in vlak hout gesneden uit de ateliers van Talachkino, dat in zijn massa en beweging een treffende overeenkomst vertoonde met Mare's opvattingen. In de Semaines Russes" die Serge Diaghilfe in samenwerking met Russische com ponisten en musici, Russische schilders en Russische dansers organiseerde, werd de pracht van gloeiende kleuren en exotische zielsverlangens opgevoerd tot een ononder broken feest van schoonheid en wemelend levensgeluk. Zij die Nijinsky en Petrouchka of de Sacre du Printemps beide van Strawinsky of Andreas Bolm de Danses du Prince Igor" hebben zien dansen, behouden voor altijd de herinnering aan die panische schoonheid van goud en bloed, omdat zij getuige waren van de geboorte van een nieuw leven. De Russische Week is ontsaan uit het volksfeest, waar de Russische boer zijn pri mitief levensgeluk tegelijk met een diep en eenvoudig religieus besef vierde in kleuren beweging. En de groote beteekenis van Rusland ia Europa is alleen te verklaren uit het feit, dat het zulk een sterke innerlijke eenheid en zulk een homogeene geestelijke macht vormt. In een goed Russisch kunstwerk uit zich gansch een volk. En het wordt door een groot volk ook begrepen en bewonderd. Het oude Europa zag in den altijd jongen Russi schen geest een middel om zich te gene zen van zfln verfijnd en steriel individua lisme, van zijn leege en dwaze ornatnentatie en van zijn ijdelen afgodendienst. Z moet men Philippe's woorden begrijpen als hij uitroept: wij moeten Barbaren zijn. Wij weten nu ook Rivicres woorden naar waar de te schatten als hij een werk van Stra winsky bewondert in deze termen: Tout ici est franc, intact, llmpide et grossier. In de toekomst meer nog dan nu zal de Europeesche kunstnijverheid beheerscht worden door den geest der Koestari, de hulsarbeiders van het Russische platteland. Zij maken een levende kunst, die voort komt uil een levende traditie. Men dweept hier met Duitsche kunstnij verheid. Maar deze mode zal voorbij gaan. Eén oogenblik wekte deze den schijn van originaliteit en levenskracht. Maar hoe spoedig verliep de gansche beweging. Het was een geforceerde kunst van architecten zonder nlge beteekenis voor het leven van het volk, en zonder eenig verband met de _______ SHEER SURREY DE PROTECTOR HELMSTRAAT 2, VLASMARKT 3-5 SCHEVENINGEN ROTTERDAM, tegenover Museum Boymani Directie VAN MARLE en BIGNELL TENTOONSTELLING ian SCHILDERIJEN door diverse moderne meesters behoeften en de verlangens van de massa. Van deze onechte, kunstmatige gestyleerde stijlloosheid viel men dan ook noodzakelljkerwlze terug in de Biedermayer, de laatste zQ het dan ook nog zoo weinig aantrekkelijke uiting van cht Dultsch leven. Zoodra kunstnijverheid het werk is van enkele kunstenaars ten behoeve van enkele kunstminnaars, is zij veroordeeld. Nog nooit hebben de architecten een stijl gemaakt. Hoogstens zullen zij door groote vaardigheid en kennis de kunstzin van het volk kunnen leiden en veredelen. Zóbegrijpen dan ook de jonge Russische kunstenaaars hun taak. Zij zijn vór alles ideëele paedagogen. Malioutine,Zinovief,Roerich,Beketof,Vroubel, Otchinikow, Marie Tenichef, zij allen ge voelen zich nooit als eenzame bevoorrechtten, maar altijd als de verantwoordelijke leiders der Koestari. De Koestari zijn de kleine handwerklieden van het land. De winter, die in sommige streken van de groote republiek acht volle maanden duurt, maakt het den landbouwers een groot gedeelte van het jaar onmogelijk hun bedrijf uit te oefenen. Om dien don keren tijd te korten en om de inkomsten van het gezin wat te vergrooten beoefenen zij eenige huisarbeid, welker handgrepen sedert onheugelijke tijden, de zonen van de vaders leerden. De aard van dit werk wordt bepaald door de materialen, die de landstreek oplevert. Het is natuurlijk, dat in een zoo noutrijk land als Rusland de schrijnwerkerij en de houtsnijkunst het drukst beoefend worden. In de gouvernementen Moskou, NisjnlNowgorod en Vyatka vlecht men sierlijke manden en kleurige matten. In de gouvernementenNowgorod,Nisini-Nowgoroa,Perm, Tambof, Ter, Vyatka, wonen de smeden, de ciseleurs, de messenmakers en de sloten makers. In de Oeral, waar men half-edelsteenen in groote getale vindt treft men de steensnijders aan. De goudsmeden en bijoutiers leven in den Kaukasus en in de gouvernementen Kistroma en Kazan. Vlas wordt verwerkt in Jaroslov, Kosroma, Tchernikov en Koersk, katoen in Moskou, Wladimir, Ryasan, Satatov en Kostroma. In Nlsjnl-Novgorod, Vyatka en den Kaukasus bearbeidt men de wol der schapen. In Mos kou en Wladimir de zij van de zijderups. En in al die landstreken bloeit de textiel nijverheid. Het is een eigenaardigheid van de Rus sische kunstnijverheid, dat het product vervaardigd wordt daar waar men de mate rialen wint en dat zij, die de grondstoffen delven of oogsten ze ook verwerken en ver sieren. Wie zou beter dan zQ de waarde, het karakter en de mogelijkheden van iedare stof kennen? En het natuurlijk gevolg is, dat de materialen allén gebruikt worden voor het vervaardigen van die voorwerpen, waartoe zij geschikt zijn. Ziehier dus ineens alle factoren, die de schoonheid en deugd van het Russische product bepalen bijeen: de natuurlijke in tuïtieve warenkennis, de ervaring der ge slachten en het rustig handwerk met zijn oude deugdzame wetten. De democratie, die haar motieven ontleent aan de natuur van de landstreek, wordt altijd gedacht en uit gevoerd in het karakter van de materie. Roerich, die een van de meest bekende Russische nij verheidskunstenaars is, heeft van zijn eerbied voor de kunst der Koe stari het leidende principe van zijn leven en werken gemaakt. Auprés du foyer sacré, loin de la contagion des villes, Ie peuple crés des objets de conception nouvelle, sans servilit complaisante sans marque de fabrlque, avec amour et sans précipitation. On en revlent aux traditions des aieux, a la beautéet i la soliditéd'autrefois." (Slot volgt) *) In dit artikel worden de toestanden bedoeld van vór de Russische revolutie. Zooewen verscheen: Dr. RUDOLPH PENZIG Eerlijke Antwoorden - op Kindorvragon 2°druk Prijs ingen. 3.25, geb. 4.25. ... Het uitstekende paedagogische geschrift van R. PENZIG in de verzorgde vertaling van C. v. Gelder en met een inlei ding van A. H. Gerhard, bereikte alreeds een tweeden druk. WQ denken aan Lhotsky en aan de beste moderne Amerikaansche Humanisten bfl de lezing van deze beschouwende en tegelijk zoo ingrijpend practische verhandeling die op heel wat uiterst delicate vragen een positief antwoord geeft. ^^_ De Ho/stad. Uitgave EM. QUERIDO, Amsterdam. J. C. Henri van INGEN. BOUWKUNDIG BUREAU. Belast zich met het ontwerpen en verder uitwerken van voorgenomen bouwplannen. :: Toor hinder- en « ||j||||r||( 0^ R^^ veiligheid^ wetzaken u il" uil HUI u ui m i i in i n mi UMI i iiin in "n mi niiiiiiiiiiiii i ui in il "ii min i iiiniiiii i i " mini MAXWELL-AUTO'S Midden September verwachten wij wederom eene groote zending Laat Uwe orders daarom NU reeds boeken, ten einde U spoedig te kunnen bedienen. De Maxwell 1919 is een groot succes! Prijzen en Catalogus op aanvrage Automohiel-Exploitatie-Mij. OVERTOOM 399 onder Directie van de Amst. RiJtuig-MI/. AMSTERDAM SPIEGEUIJSTEN en SCHILDERIJEN, ETSEN, GRAVURES etc. Firma G. W. R OM TELEFOON 6824 Zuid Nassaukade354a,An»t. Vergulden, Repareeren, Encadreeren Monsters op aanvraag HET KANTOOR DER Haarlemsche Brandverzekering is thans gevestigd JANSWEG 42 te HAARLEM ^?^?^^?^^^^^^«??^?B?«I^MB^^HI^MN^H^HH^^^^M^^HH De Beste en Onderhoudendste Lectuur DE MODERNE BIBLIOTHEEK Ieder deel gebonden en in fraai omslag In deze serie zijn verschenen: F. DE SINCLAIR, Om Papa's Principe, 2e druk F. DE SINCLAIR, Het Loon der Braven F. DE SINCLAIR, l>e Krach van Iteiiswond, 2e druk F. DE SINCLAIR, De Driedubbele Vrouw F. DE SINCLAIR, Baron Selderie, 2e druk MINCA VERSTER?BOSCH REITZ, De Drie Dames Cnussewinckel, 2e dr. MINCA VERSTER?BOSCH REITZ, Ken Schat van een Vrouw, 2e druk MINCA VERSTER?BOSCH REITZ, Olga Warnate's Schoentjes van Slangenhuid LOUIS COUPERUS, De Zwaluwen neergestreken CARRY VAN BRUGGEN, Het Joodje 2e druk LOUISE B. B., Janneke de Pionierster 2e druk G. VAN HULZEN, De Witte Vallei JAAK BOONEN, «eldjan JEAN STAPELVELD, Het Hoogste Huwelijk MARCELLUS EMANTS, Een nagelaten Bekenten!*, 2e druk LOUISE B. B., Bene misdeelde, 2e druk G. H. PRIEM, De Doode, 2e druk BERNARD CANTER, Een droomer ter Haringvangst TOP NAEFF, De Dochter, 4e druk JUSTUS VAN MAUR1K, Toen ik nog Jong was, 3e dr. MEESTERWERKEN VAN PETER ROSEGGER Ieder deel gebonden en in fraai omslag PETER ROSEGGER, Peter Mayr PETER ROSEGGER, Het «iif «ter Beschaving PETER ROSEGGER, L,andzegeu PETER ROSEGGER, -l>e Zoons van den Houtvester MEESTERWERKEN VAN GUSTAVFRENSSEN Ieder deel pi.m. 5OO bldz. geb. en iu fraai omslag GUSTAV FRENSSEN, Hilligenlei, 5e druk GUSTAV FRENSSEN, De Drie Getrouwen GUSTAV FRENSSEN, De Zandgravin. GUSTAV FRENSSEN, Jörn Hhl, 5e druk MEESTERWERKE N v. GUY DE MAUPASSAN T Ieder deel gebonden in fraai omslag GUY DE MAUPASSANT, Bel-Ami GUY DE MAUPASSANT, Machtig als de Dood GUY DE MAUPASSANT, BadplaatsMont-Oriol GUY DE MAUPASSANT, Ken Leven GUY DE MAUPASSANT, Ons Hart GUY DE MAUPASSANT, Piet en Jan BARBAROSSA, Dagboek van een Amsterdammer BARBAROSSA, Journalistieke Bolmops BARBAROSSA, Barbarosserie MELIS STOKE, Van Aardapp^lmes tot Officiers degen, geïllustreerd Onze Uitgebreide Sorteerini vertegenwoordigt in de be proefde fabrikaten, steeds 't belangrflkte op dit gebied. Franco levering. Blllffke condities voor inruiling CATALOGUS TEN DIENSTE Desverlangd betaling in ge deelten, tegen vergoeding eener blllQke rente. FIRMA J. M. W. STOKER Choorstr. 9 - Tel. 409 & 3157 UTRECHT Zoo juist verscheen In onze MODERNE BIBLIOTHEEK, deel 22: DE DOCHTER door TOP NAEFF VIERDE DRUK Geïllustreerd Omslag van IS. VAN MENS Gebonden ? 1.25 OORDEEL DER PERS: Top Naeff is een prettige schrijfster, die je boeit, boeit l door wat ze vertelt en boeit door de wijze waarop ze ver telt. ZQ is een kunstenares en als zoodanig zijn haar werken [ kunstwerken en het lezen ten volle waard. Wij bevelen De Dochter" van harte gaarne aan en hopen dat velen, waaronder ook onze jongeren, in plaats van naar de pruilelectuur, die nog zooveel gelezen wordt, zullen grQ-1 pen naar goede lectuur en dus ook naar .De Dochter". MODERNE BIBLIOTHEEK, Deel 83: FREULEKEN door HERMAN ROELVINK In fraai geïllustreerd omslag in driekleurendruk Gebonden ? 1.25 Uitgaven van VAN HOLKEMA & WARENDORF, Amsterdam F*VAN WIJK & VAMOS WIJNGAARD JANSVELD 19 : UTRECHT. : LINHEH STEMPELBATIDEN AAM M.M. UITSEVER3 HALF* LEDEREN BANDEN PARTICULIER BIMDWCRK in ELK GEnne. «u«n«ucn Zoo juist verscheen de 5e druk van . ISILHOUETTEN door L. E. Met een inleiding van JER°DE VRIES. Prfls in fraai geïll. Omslag ? 3.50 In keurigen Prachtband ? 4.90 Uitgave van Van Holkema & Warendorf, A'dam In lederen Boekhandel voorhanden -:- PRIJS f 1.25 per deel Uitgaven van Van Holkema & Warendorf Amsterdam MACHINEFABRIEK DE. IJ5E.L" WE.PEMMING KAMPEM. . Teien.-)Lercnr92. ZOOWEL GROOTE ALS KLEINE SMEED, IJZEREN RIEM5CHIJVEN VAN PEN N l MG ALLE WORDEN 5OLIED AFGEWERKT, ZOODAT BEDRIJFSSTORINGEN MIET VOORKOHEN.