Historisch Archief 1877-1940
r
30 Aug. '19. - No. 2201
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
13
werkelijke waarde der spoorwegen kan geta
xeerd worden.
Op een punt wensen ik nog de aandacht
te vestigen. Bij oppervlakkige lezing van
het plan maakt het allicht den indruk, dat
bfl aanneming daarvan, de dividenden beperkt
zullen blflven tot 6 .pCt., ook van die maat
schappijen, die thans meer betalen. Dit is
echter niet het geval. Maatschappijen, wier
kapitalisatie beneden de te fixeeren werke
lijke waarde is, of die lage rente-dragende
obligatieschulden hebben, zullen ook onder
het nieuwe plan meer dan 6 pCt. kunnen
uitkeeren, ofschoon zooals van algemeene
bekendheid is er slechts zeer enkelen
zijn, die in een zoodanigen gunstgen toestand
verkeeren.
J. D. SANTILHANO
Op den Economischen Uitkijk
De collectieve arbeidsovereenkomst
het drukkersbedrijf.
in
De betreurenswaardige geschiedenis, voor
gevallen met de collectieve arbeidsovereen
komst in het drukkersbedrijf, heeft in den
lande een zeer verklaarbare en gerecht
vaardigde beweging gewekt. Men meende
dat deze zeer ver doorgevoerde collectieve
arbeidsregeling kon gelden als model voor
vele andere; men verwachtte dat
bedrlfsregelingen zich meer en meer in deze richting
zouden ontwikkelen en dat in zoodanige
ontwikkeling dan een zeer gewenschte op
lossing zou worden gevonden van de velerlei
moeilijke vraagstukken, die bij een vast
legging van arbeidsvoorwaarden tusschen
werkgevers en werknemers rijzen. Ik zal
niet zeggen, dat al zulke verwachtingen nu
|del zijn gebleken, maar ik moet wei zeggen,
dat haar verwezenlijking verder af blijkt te
zijn, dan vele overtuigde voorstanders van
collectieve arbeidsovereenkomsten ten onzent
hadden gemeend en gehoopt.
De feiten behoef ik hier niet te herhalen;
ik mag ze bekend onderstellen. Wat mij niet
en niemand bekend is, dat is de loop,
dien de feiten zullen nemen tusschen thans
en het oogenbllk, waarop deze beschouwing
zal verschijnen. Maar ik heb hier de ont
wikkeling der feiten niet op den voet te
volgen. Voor een algemeene beschouwing
Is dat niet noodlg en voor een andere is
hier geen plaats. Het kan er mij slechts om
te doen zijn, de zaak hier van boven af",
uit een ruim gezichtspunt, te bezien. Doet
men dat, dan kan, dunkt mij, de alles
overheerschende Indruk geen andere zijn dan
deze: dat over het geheel onze vakbeweging
niet zoo sterk is als zQ schijnt.
Natuurlijk bedoel ik dan met het woord
sterk" niet getalsterkte. Het is overbekend,
dat onze arbeiders-vakbeweging in den loop
der jaren, der latere jaren vooral, zich sterk
in de breedte heeft uitgebreid. Maar ik denk
aan uitbreiding in de diepte, aan innerlijke
kracht. En voor wie nog noodlg had het te
leeren, is nu wel gebleken dat aan die in
nerlijke kracht nog heel veel ontbreekt.
Want innerlijk krachtig is elke beweging,
iedere organisatie slechts door tucht. En die
bleek juist in de drukkersgezellen-organisatie
afwezig. Want tucht beduidt dat de leden
hun besturen volgen en dat, wanneer die
leden daartoe niet bereid z|n, de besturen
een beroep op de leden vergadering doen,
om te onderzoeken of de meerderheid op
hun zijde is en om de gevolgen van dat
onderzoek ten volle te aanvaarden. Is zulke
tucht altijd het onmisbaar cement van elke
organisatie, zQ is dat vooral, wanneer namens
déleden, met hun voorkennis en goedkeu
ring, zulke belangrijke overeenkomsten en
van zoo groote draagwijdte, aangaan als
hier was gebeurd.
Een verklaring is nog niet een rechtvaar
diging. Er is, dunkt mij, voor het
desorganisatorisch" optreden in casu wel een
voor de hand liggende verklaring. Ik voor
mij althans zoek haar in ons volkskarakter.
Wfl zijn nu eenmaal geen volk, dat aan
tucht hecht, voor tucht gevoelt. Men kan
veilig zeggen: integendeel. Wij zijn een
vrijgevochten" volk, dat afkeerig is eigenlijk
van eiken band, ook van banden, die wij
onszelven hebben aangelegd. Wfl weten wel
en wfl gevoelen dat, gelijk ons Burgerlijk
111 '" " iiiiiinuiimii iiiiiiiiiii i
Wetboek het uitdrukt, overeenkomsten bin
dend zijn en partijen, die ze hebben aan
gegaan, strekken tot wet. Maar het begrip
wet" is ons hatelijk en dus ook de knel
lende band van de gesloten overeenkomst.
Zoolang het wederzijdsch contract voordeel
oplevert, is het ons welkom en knelt de
band niet, maar zoodra de verbintenis ons
noopt iets na te laten, wat wij om welke
reden dan ook graag zouden doen of iets
te doen, wat wij liever zouden laten, dan
werkt voor velen van ons volk de overwe
ging, dat de gemaakte afspraak bindt, d. i.
gebiedt en verbiedt, niet meer als een rem,
die ons zou weerhouden. Dan hebben vele
maling" aan het vodje papier, waarop
namens hen hun bestuurders hun
handteekening hebben gezet en volgen zij de in
geving van hun vrijgevochten" gemoed....
Deze verklaring is geen rechtvaardiging.
ZQ heeft zelfs dit troostelooze, dat zij de
oorzaak zocht in een karakter-fout, in een
fout van ons volkskarakter en men weet
hoe moeilijk karakter-fouten, ook bij een
volk, te verbeteren zijn.
Andere volken geven ons hier een be
schamend voorbeeld : het Duitsche en
Engelsche. Ik meen, dat dit van de Fransche
niet of althans slechts in veel geringer mate
kan worden gezegd. Maar Duitschland kende
reeds vele jaren vór den oorlog collectieve
arbeidsovereenkomsten van zeker even wijde
strekking als die in ons drukkersbedrijf.
En hoewel ook daar zich wel eens conflicten
hebben voorgedaan, geloof ik niet dat de
geschiedenis van dit instituut ginds wijst
op zoo ernstige inbreuken, als waarvan wij
hier thans de getuigen zijn geweest. De
Duitscher was door het militairisme nu
eenmaal opgevoed in het begrip van de
tucht; hij weet te gehoorzamen. En den
Engelschman zit, gelijk men weet, de tucht
in het bloed. In Engeland kende de vak
beweging dan ook allerlei ver strekkende
arbeidsregelingen, die over het geheel be
hoorlijk en te goeder trouw werden nageleefd.
Wij kunnen en móeten onze oogen niet
sluiten voor het feit, dat dit bij ons anders
is. De instelling der collectieve arbeids
overeenkomsten hebben wij uit Duitschland
en Engeland op onzen eigen bodem
overgeplant, omdat wij terecht daarin zagen een
vredes-lnstrument" op sociaal gebied. Er
valt van die instelling veel hoewel niet
louter goeds te zeggen. Mijn lezers her
inneren zich wellicht, dat ik ten vorige jare
in 4 nummers van .de Groene" vrij uit
voerig over collectieve arbeidsovereenkom
sten heb geschreven, ik heb er toen naar
gestreefd, licht en schaduw naar billijkheid
te doen uitkomen. Maar er is nu reden om
te vragen, of wij, die instelliBg uit andere
landen hier overplantend, daarbij niet ver
geten hebben dat hetgeen ginds gunstig
kan werken omdat de aard der instelling
daar met het volkskarakter overeenkwam,
hier wellicht niet gunstig werken zou, omdat
ons volkskarakter zich verzetten zou tegen
den soms kwellenden band, dien een col
lectieve overeenkomst partijen aanlegt.
Men kan deze vraag ook zoo stellen:
hebben patroons en arbeiders in het druk
kersbedrijf nietde spankracht der werknemers
overschat ? Wanneer men een eenvoudige
collectieve regeling maakt, zonder veel
omhaal, en een der partijen verbreekt die
tQsschentqds, dan is er natuurlijk ook wel
in beginsel een betreurenswaardig feit ge
beurd, maar de faeteekenis daarvan is geringer
naar gelang de regeling In quaestie minder
wfld om zich heen greep. Doch hier! Hier
gold het een zeer velen en zeer veel om
vattende regeling, die algemeen bekend was,
waarover veel was gesproken en geschreven,
een proeve van economische bedrijfsorga
nisatie" Immers, waaraan hooge verwachtin
gen werden vastgeknoopt. Is dit, achteraf
bezien, niet te veel geweest voor de
spankracht ? Toen men dit groote gebouw optrok,
kon men toen hopen dat het onmisbaar
fundament het gev«el voor tucht bij
beide partyen voldoende stevig was?
Hoe de zaak verder zal loopen, moeten
wij afwachten. Maar in de feiten, die zich
hebben voorgedaan, is iets zeer
ontmoedigends gelegen. Voorbeelden wekken en
leeringen trekken". Het kan niet anders, of
dit ongelukkig voorbeeld zal wekken tot
voorzichtigheid. Zoo onverklaarbaar zou het
toch waarUk niet zfln, indien deze of gene
patroonsvereenlging wat minder geestdriftig
ging denken over de waarde van een col
lectieve arbeidsovereenkomst als
vredesinstrument" wanneer zij zich deze gerucht
makende geschiedenis herinnert. Het is alles
heel mooi en wel, te zeggen dat men voor
drie of vflf jaar de arbeidsvoorwaarden zal
vastleggen in een beide partijen bindende
regeling en dat de patroons brj de bepaling
daarvan dan tot verschillende concessies
bereid moeten z{jn, omdat zij voor den
geldigheidsduur der verbintenis dan ook af
zijn van tusschentijds te stellen elschen...
maar wanneer dan zoo iets blijkt als nu is
gebleken, wat is dan eigenlijk de waarde
van zoo'n contract?
Moet men n les trekken uit deze ge
schiedenis, dan zou men wenschen dat die
les kon inhouden een middel tegen her
haling daarvan. Maar zulk een les weet ik
voor m? niet hieruit te halen. Althans niet
een snel werkend middel. Zie ik de oorzaak
juist in en ligt die inderdaad in ons volks
karakter, dat van banden afkeerig is, welk
ander middel Is er dan te vinden dan op
voeding, die zich richten moet op
wegneming van die karakterfout. Geen snel werkend
middel zeker. Maar het eenlge, dat baten
kan. Onzen arbeiders moet geleerd worden,
dat de belofte bindt, dat het eens gegeven
woord moet worden nagekomen, dat hun
organisatie nooit sterk kan zijn zonder tucht
en dat zij dus zlchzelven in hun eigen belang
dit gevoel van tucht moeten eigen maken.
Daartoe zullen zij, die dit beseffen, de
elementen, wien dit besef vreemd is en
vreemd blijft, moeten weren uit hun orga
nisatie, die dan numeriek niet sterk zal zijn,
maar innerlijk krachtig zal wezen als samen
gesteld uit mannen, op wie men kan rekenen
voor de nakoming van een overeenkomst.
Gaat het dien kant niet uit, wil men ter
wille van de groote cijfers allen bijeen
houden ; begr^pt men in deze kringen niet
de zoo sterk gebleken noodzaak van tucht
en van opvoeding tot tucht; ja, dan kunnen
wij steeds herhalingen verwachten, maar
dan zal ten slotte de collectieve arbeids
overeenkomst in ons sociaal leven ook nooit
wortel schieten, omdat de bodem daarvooi
te schraal is.
SMISSAERT
ONZE KANTOREN
zijn gevestigd:
'sGRAVENHAGE
Veenestraat 1
AMSTERDAM
Keizersgracht 508
UTRECHT
Minrebroederstraat 22
PANDBDIEVEN
i, n , nu minimi 1111111.11 iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiii
BATAVIA
Noordwijk 34
BANDOENG SEMARANG SOERABAIA
Aloon-Aloon Heerenstraat Willemskade t
NILLMIJ... 1859
Algemeene Hypotheekbank,
HEEEENGEACHT 416, AMSTEEDAM.
De Bank stelt tot nader order verkrflgbaar:
4>i pCt. F andbrieven tegen Beurskoers
5 pCt. Pandbrieven tegen ,,
Deze Pandbrieven worden onvoorwaardelijk i pari uitgeloot.
( Mr-
Hn
De
: ( Mr.L.J. VAN TOULON VAN DER KOOG
|^H^^^H^^BM^Bi^B>^^BB^^_>^^^^??«???BWÜ^-^am^V
Alvorens een Levensverzekering te
sluiten, neme men kennis van de
LAGE premiën en HOOGE
Winstuitkeeringen der
H. A. V. BANK - Schiedam
A-ctie-ve Agrerrten
Residentie Hypotheekbank
'g-GBAVENHAGE, ANNA PAULOWNASTRAAT 97
Trustee'* en Accountantscontrole
VERKRIJGBAAR
5 pCt. HypotheekbrieveH te|en 99'/2 jCt
Directie: K. E. ABBINQ. - D. VAN OORDT.
HET ASSURANTIEHUIS
Keizersgracht 213 - Til. H. 9563.1488 en C. 52,2145 - Amsterdam
Combinatie van Nedorlandsche
Verzekering Maatschappijen
KAPITAAL f 1O.OOO.OOO
Verzekering tegen Transport-, Brand- en Inbraakschaden
Directie i F. A. SOREL
WO %
Circuleerende Pandbr. ruim:
De Directie:
]. }. COCK, H. J. KORLVINKE
mr
AMSTERDAM
Agentschappen in Ned.:
TILBURG,
LEEUWARDEN,
OISTERW1JK,
UDENHOÜT.
Agentschappen in ndië:
BATAYIA, SOERABATA,
SEMARANG,
BANDOENG, MEDAN en
WELTEVREDEN.
HET NIEUWE GEBOUW VAN DE
AMSTERDAMSCHE"
(c veshgen KEIZERSGRACHT hoek n.Spiegelstraat
LEVENSVERZEKERING-ONGEVALLENVERZEKERING
Tijdelijk adres HEER5HGRACHT4-14-, A'DAM,
ROTTERDAM AMSTERDAM
'8-6RAVENHA6E
KAPITAAL en RESERVEN f 67,000,000
Handelscredieten
Voorèdiotteu in Kekeniug-Courant
Deposito's
Cheque-Rekeningen met rente-vergoeding
Gelegenheid tot open en gesloten bewaargeving j
SAFE DEPOSIT
Hypotheekbank voor Amerika - Den Haag
6 o Pandbrieven
welke na 10 jaar tegen 100 pCf.
-:- AFLOSBAAR zijn.
-:Tegen kapitaalverlies gewaarborgd,
Amsterdamsche
- Liquidatiekas
GELDEN 1M DEPOSITO
voor 1 Dag .
1 flaand
1 Jaar
Pet
Pet
Pet
uw LEVENSVERZEKERING
bijeenNEDERL MAATSCHAPPIJ
en raadpleeg de tarieven van de
Oranje-Nassau Levensverzekering
FREDERIKSPLEIN 51 AMSTERDAM
Utrechtsche Hypotheekbank
Kapitaal Hypotheku
f3.500.000 UTRECHT, DRIFT 17 ±13O.OOO.OOO
f464.523.92 TELEF. 241 ± f 3O.OOO.OOO
DE BANK QEEFT THANS UIT:
tegen den
/ 5OO.
deelte per
De
koers van 1OO pCt., in stukken van ? 1OOO.?,
en ? 1OO.?, met verplichte uitloting van V"e
gejaar, te beginnen in 1920.
n. ,. ( Mr. L. VAN LIER
Directie; Jhr H j M. VAN ASCH VAN WIJCK.
5 pCt. en 6 pCt. Pandbrieven
't Financieel Nieuws- enUitlotingsblad
is begonnen mei de publicatie van eene serie interessante en leerzame artikelen, getiteld:
Hoe moet ik speculeeren?
Exemplaren a 1O Cents verkrijgbaar aan alle Kiosken en bij eiken
Spoorwegboekhandel en aan de bureelen:
DEN HAAG, Noordeinde 144, AMSTERDAM, Hcemigracht 154.
uitgifte van 5' 2 pCt, Pandbrieven
tot den koers van
De Directeur Mr. W. C. HEES.