Historisch Archief 1877-1940
12
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
6 Sept. '19. No. 2202
SENTIMENTEEL VERHAALTJE
Un homme passa...
Ik haast me om de laatste electrische nog
te halen. Met een razende vaart schmink
ik me af. Gauw de poelerkwast over m'n
gezicht, m'n hoed over m'n hoofd gestulpt.
De eene' kleedster staat al klaar met m'n
japon, de andere met m'n groote, witte
mantel. Vergeet uw pakjes niet."
O, ja, twee, drie pakjes. En een parapluiel
Wat moet ik in 's hemelsnaam met een
parapluie in dit mooie weer l! Maar van
morgen, in den Haag, dreigde het.
Toch maar meenemen, kan niet blijven
staan.
Als u een beetje hard loopt, haalt u hem
nog wel."
En ik word de kleedkamer uitgeduwd.
In de electrische plof ik in het eerste het
beste leege hoekje neer. Dan zet de trein
zich al in beweging. Ik sluit m'n oogen,
leun tegen den kant en probeer tot rust te
komen. Ik ben hél moe. Eind van het
seizoen. Ood, wat ben ik moe. Vaag gaat
het door m'n hoofd, dat ik er wel gek zal
uitzien met m'n pakjes, en m'n parapluie,
en m'n hoed natuurlijk scheef van het
leunen en m'n haar d'r onderuitgepiekt...
Lekker", denk ik vijandig tegen een aan
valler, die er niet is. Nu maar stilletjes zoo
zitten tot Den Haag en dan gauw met de
tram naar huis.
Even doe ik mijn oogen nog open naar
het licht als een poes, die tegen de zon
knipt. Ik zie in een paar donkere oogen, die
me aankijken. In een seconde heb ik hem
getaxeerd: Vijftig, goed geconserveerd, veel
charme.
Natuurlijk denk ik aan een stuk: Papa.
Wat speelde Gimberg dat goed!"
En in dezelfde seconde gaat het door m'n
hoofd : Wat zie ik er uit l Maar wat kan
het me schelen! Wat kunnen me alle moge
lijke mannen schelen! Ze vervelen me t"
Als protest druk ik me nog dieper in m'n
hoekje en open mijn oogen pas als we in
Den Haag zijn.
Dan ineens een stem, vlak bij mij: U
ziet er zoo moe uit. Mag ik U even met
mijn auto thuis brengen ?"
Iets in mi] reageert plotseling op die stem.
Ik kijk hem aan en buig zwijgend het hoofd.
Hij noemt een naam. Den zijne. Ik geef
den correcten chauffeur mijn adres op en
stap in. Gerulschloos glijden we door den
maanavond. We praten. Of liever hij praat.
Ik hoor alleen zijn stem, 'n rustige, onver
schillige stem. 'n Routine-stem. Maar met
een bijklankje. Dat voor mij is. Ik antwoord
kort, haast kortaf.
Want m'n gedachten spinnen lieflijk en
willen niet gestoord wezen. ?. U ziet er zoo
moe uit." Hoe eenvoudig, als muziek, t
van het blad te lezen. Maar dat kunnen ze
niet, de anderen, de mannetjes. Als je er
goed uitziet, of 'n hoed op hebt, die je
bizonder flatteert, ja dan. Maar deze: moe
zag ik er uit, met m'n hoed scheef en al die
gekke pakjes en belachelijk van het hollen.
Ik hoor eigenlijk niet goed, wat hij zegt.
Die rustige, onverschillige stem begeleidt
alleen m'n gedachten.
Ik hoor hem vragen: is u nog zoo moe?"
Nu moet ik oppassen. Want anders vloeit
het weg, dit mooie. Ik antwoord: Ja; nog
wel een beetje." Want dat ik niet meer
moe ben wil ik voor me zelf houden, daar
mag hij zelfs niet aan raken. Vooral hij niet.
Ik ben op mijn kamer en sta voor den
spiegel. Oogen kijken mij daaruit aan, zoo
als ik ze gehad moet hebben, toen ik achttien
jaar was. Een groot, rijk gevoel van zuiverst
welbehagen vervult me en ik slaap in als
een kind.
Ik word wakker, blij of ik iets kostbaars
kreeg. Ik loop glimlachend door het huis en
neurie zacht voor me heen. De rozen
geuren.
Drie dagen lang ben ik zeer onhebbelijk
tegen alles wat man is en zich in mijn na
bijheid waagt. Dan gaat alles weer
gewoonMaar soms, midden in het banale leven,
zingt het in me als een Hef, oud melodietje...
gehoord... ergens ... toen ik nog een kind
was... u ziet er zoo moe uit "
MIEN VERMEULEN
DEN HAAG VAN UIT EEN
EENDEKKER
Het blijkt dan toch maar, dat ik gelijk
heb met te beweren, dat Den Haag de stad
is der primeurs." Niet alleen vindt je dat
maar op alle vensters van voorname
fruitwinkels, ofschoon ik niet begrijp wat het
speciaal met fruit te maken heeft, niet alleen
waren de primeurs, beter gezegd de
primicres bij Cor v. d. Lugt gepasseerde winter
niet van de lucht, maar op elk gebied is er
in Den Haag een haute nouveauté, een demier
cri te vinden. We zijn er bij de pinken als
nergens anders, we hebben een fransche
vlugheid... behalve dan het gemeente bestuur.
Nu ja, maar dat telt niet mee, dat is van
een degelijke sollede, Hollandsche langzaam
heid; 'zonder die degelijke Hollandschheid
zou Den Haag allang vercosmopolitiseerd
zfln; en nu is onze residentie, ondanks haar
tikje verborgen perversitelt, tenminste nog
een fatsoenlijke Hollandsche stad gebleven.
Maar nu we gaan de temp! versnellen.
Wij krijgen... schrik niet lezer, het is
heusch waar... we krijgen een vlieghaven.
Den Haag zal dus weer een primeur hebben
DEN MAAG
WARMOND
PADOX
HOUTBOUW
EbUREAJ ARCHITECT: PAWK^TRAAT rt/
LEVERT DE/VERLANGD IN ZIER KORTEN
TUD ALLE HOUTCONSTRUCTIE/
ALS
CLUBGEBOUWEN
JACHTHUIZEN
TENNI/HUI/JE/
CATALOCU/ OP AANVRAAG
geleverd. En welk eene ? De Elta is er niets
bQ. We krijgen een vlieghaven met al wat
daar bQ hoort. Het geheele patriclsche land
goed Ockenburg, dat zich uitstrekt van
Houtrust tot in Loosduinen, is er voor aange
kocht. Wij krijgen er vliegvelden, hangars,
station voor vliegreizigers, café's en restau
rants, misschien straks een hotel, een huis,
waar plaatsen in de vliegmachlnes kunnen
gereserveerd worden, enfin de lezer begrijpt
me wel, dat het daar een nieuw Haagsch
milieu zal worden, de cc qu'il y a de plus
chic. Want ditmaal heeft de haute noblesse
besloten om zich de vliegmachine niet te
laten ontfutselen door O.W'ers, zooals ze
het hun auto's deden. Ze hebben een bond
opgericht en elkander beloofd geen lage
nummers van hun motorvogels" te
verkoopen voor hooge sommen, want die dingen
krijgen natuurlijk ook nummers met het oog
op de politieverordeningen, nopens" zoo
luidt immers de prachtig ambtelijke uit
drukking, de te nemen vlieg wegen.
Den Haag zal een attractie meer hebben.
en ofschoon dit alles van particulier initiatief
uitgaat en het gemeentebestuur er nog lang
niet aan toe is, om zelfs maar zijn gedachten
in te spannen ten opzichte van deze moge
lijkheden, juicht hij het plan toe, omdat aan
de onveiligheid en de onzedelijkheid in de
duinen achter de evenzeer beruchte als be
roemde boschjes van Poot dan een einde
zal komen, want nu kon geen vrouwen
belager meer ongezien langs de paden
sluipen, en de verliefde paartjes zijn zelfs
in een verborgen duinpan niet meer vrij.
Dat ik persoonlijk het vlieghavenplan
toejuich, laat zich denken. Ik behoef nu niet
meer in alle stilte ergens neer te dalen.
Als een majestueuse Albatros, die drijft op
zijn breede wieken, laat ik mijn eendekkertje
zweven over de vllegweide en daal statig
neer te midden der Haagsche beau-monde.
Pas maar op! Het Scheveningsche seizoen
krijgt een concurrent. Straks wordt het ton"
om in den zomer te gaan afternoon-teaën"
op het vlieghavenveld, want mondain zal
het er wel wezen. Daar ken ik mijn Haegje,
mijn Haegsche vrouwtjes voor.
V LIEGENIER
J. H. DE BOIS - HAARLEM
KRUISWEG 68
TABLEAUX - ESTAMPES - EDITIONS D'ART
Zomer1919
R EDON
Tentoonst.
IIIIIMIIMIIMHIIIII
BOEKETJES SOFISTIEK
XXVI
Het Feest
Het is omtrent 2 uur in den voormiddag,
en beneden, op de gracht" dat is: de
straat, niet-Amsterdamsche lezer onder de
ramen mijner slaapkamer ontmoeten elkander
juist twee cohorten jongelieden van beiderlei
kunne.
Terwijl het eene gezelschap met ietwat
schorre, doch nog zeer luide stemmen betuigt.
Jao-hao, wij wi-hille frou-leksaan,
verzekert de andere, (met alleszins redelijken
nadruk, want men zou het niet kunnen
vermoeden):
Dat gaat naar Den Bosch toe
zoete, lieve Gerretje.
Bedenkend dat ik het aanhooren dezer
reien, evenals de gansche cacophonie van
dezen infernalen avond, te danken heb aan
wat de kranten euphemistisch noemen: de
viering van den Koninginne-dag" zoek ik
naar het verband tusschen deze twee feite
lijkheden : de verjaring onzer vorstin en het
onaesthetisch bedrijf dat van den vroegen
middag tot den zeer laten nacht van Am
sterdams centrum een (bovendien
ongeriefelijk) Luna-park maakt.
Ik moet mfl voorzichtig uiten: het betreft
een dubbel delicate kwestie. Zoowel de
S«ylla der verachting van allen die ons
koningshuis liefhebben, als de Charybdis
der doodverklaring door ieder waschechten
democraat, zal ik moeten ontzeilen. Den
eersten verzeker ik, Maandagmorgen op den
Dam met ontbloot hoofd en een vol hart
de melodie van den Wilhelmus-psalm te
hebben aangehoord. En van binnen zong
iets mede, dat hoop ik tot mijn dood
niet zwijgen zal.
Hoe echter te ontkomen aan den doem,
ons gelief d volk te kwetsen, dat zijn teederste
gevoelens in hossen pleegt te uiten ?
Zeker, jedes Tierenen fiat sein Plalslrchen,
en ik misgun mijn tierenden broeders en
zusters deze vermoeiende doch blijkbaar
henzelf bevredigende genoegens allerminst.
Ondanks de werkzaamheden eener achtbare
Vereenlging t«t Veredeling van het
Volksvermaak schijnt nog een belangrijke categorie
dézen vorm van vreugdebetoon boven alle
andere te apprecieeren. Misschien ook zijn,
ondanks de ffjnzinnigheid dezer eeuw, zulke
lawaai-explosies even natuurnoodwendlg (en
dus even redelijk) als vulcaan-erupties, en
voorkomen zQ andere, nog minder
gewenschte excessen.
Het eenige, dat men discretelijk in over
weging zou willen geven, is de mogelijk
heid om de, laten we 't noemen: coïnci
dentie van Haier Majesteits verjaring en
de jenever-vreugde af te schaffen. Moet
ook de hos-woede haar dag" hebben, men
zoeke uit de,364 resteerende dagen een anderen.
De stichtingsdatum der Erven Lucas Bols
bijvoorbeeld, of een andere passende ge
legenheid.
Zooals thans zekere soort oranje-lol"
uit haar zesjarigen schijndood is herrezen,
behoeft men niet eens een Nurks te zijn
om er een smaad in te zien van Haar die
nog duizenden willen eeren met een lach
van liefde en een lied van trouw, maar
niet met 'n oue" en liederlijkheid.
Ik begrQp volkomen dat ik hiermede mijn
laatste kansen op een democratischen
raadszetel voorgoed verspeeld heb
G ER H. v. D.
KONINGINNEDAGVIERING
Stadion
Vór den oorlog hadden wfl, op H. M's.
verjaardag, vrfl entree (en dientengevolge
recht op vrij vervoer per gasthuiskarretje"
UIT HET KLADSCHRIFT VAN JANTJE
^ & (p)
\.,~^ Jfe'
tL-r
^?/Mf f/V
iiiiiiiiiiiiiiiiii
C7E F\ MSTERIM MSCH E
HEEREMGKflCHT ? *M1 ,
LEVEMS-OMGEV/1LLEI1-/l/lNSPR/lKÉLlJKHEIpS
ZIEKTE VERZEKERIMGEtt
niniiiiiiiiiii
van de plaats waar wij bewusteloos werden
gedrukt tot in een ziekeninrichting) op de
terreinen der Amsterdamsche Ysclub, waar
wedstrijden werden gehouden en voorstel
lingen gegeven. Met duizenden trokken wij
daarheen. Vooraf verwisselden wij onze
nette schoenen voor een paar zeer oude,
omdat het een ingewortelde gewoonte scheen
dat de voor ons staande personen de crème
op onze schoenen niet konden velen en, de
achter ons staanden met alle mogelijke ge
weld onze voetbekleeding trachtte uit te
trappen. Het ging dan ook leer om leer. In
onze ijver, om toch ook maar iets te zien,
gaven wij waarheid aan het spreekwoord:
zoo gij zaait, zult gij maaien. Onderwijl
hingen wfl tusschen de schouders der om
standers. Het geheele publiek hing. De
buitensten van de massa hadden het hek
als steunpunt voor hun z.g. vrije schouder.
Wij deinden met de groep mede,
voorof achteruit, links of rechts al naar gelang
de plaats waar het hek bezweek of doorboog.
Van hetgeen op de bühne" gebeurde, of van
de wedloopen enz. zagen wij totaal niets.
Dat ging zoo door totdat wij een lang
gerekt en zich langs de rijen voortplantend
.hè" hoorden. Het beteekende dat de lucht
ballon was opgegaan. Hadden wij het geluk
ons, tusschen de lichamen uit, naar boven
te werken, dan zagen wij de ballon juist
achter de boomen of huizen verdwijnen.
Onder het huiswaarts keeren moesten wij
oppassen dat ons gehoorvlies door het aan
houdend gejenk van nationaal oranje,
oranje nationaal" niet werd beschadigd.
We hadden niets gezien; maar het was
alles vrij", het kostte geen cent, behou
dens de na-behandeling van dokter en
apotheker.
#
* *
Tijden en toestanden zijn veranderd,
eveneens de menschen.
Dat bewees de virring van den voorbyen
verjaardag der Vorstin.
De dag stond niet in het teeken van
oranje nationaal, nationaal oranje," doch
in dat van kwatta, kwatta; pleyer en
kapstan, heeren."
Het vroegere feestterrein, achter het Rijks
museum, lag stil te treuren tusschen zijn
gesloten hekken.
Ditmaal trokken wij met drommen langs
den breeden Amslelveenscheweg naar het
Stadion om daar, in het land van koning
Ceucke, ons royalistisch hart te luchten.
Weliswaar werd een bescheiden toegangs
prijs geheven, maar wij konden daarvoor
rustig zitten of staan, naar verkiezing, en
alles zien, indien wij oogen genoeg hadden
gehad.
Er was volop te genieten en de aan
wezigen hebben genoten van een schitterend
varietéprogramma en interessante wieler
wedstrijden, die, daar de meeste aanwezigen
niet tot het geregelde wielerwedstrijdpubliek
behoorden, de belangstelling voor de wieler
sport nog grooter heeft gemaakt, dan zij
reeds is.
De heer Coucke (voor dezen officieelen
dag had hij het luchtige spoilpak verwisseld
voor de mecr-offlcieele cut-away) heeft zijn
best gedaan, en wij hopen de resultaten
daarvan, later in zijn knoopsgat (jas, lapel,
links) te zullen zien.
Een raad meenen wij hem te mogen geven.
De vaderlandsche liederen moeten niet te
dikwijls worden herhaald. Hoedje af, hoedje
op, hoedje af... Notaris Miseroy was er ook
weinig mede Ingenomen, te oordeelen naar
de wijze waarop hij zijn keurige hoogezijë
langzaam, voorzichtig en onwillig af en
angstig-snel, na de laatste boem, weer op
zette. Neen, dan deed zij n collega Wertheim
prettiger op dat punt. Die werkte met zijn
flambard even handig en vlug als de jong
leurs en acrobaten op het midden-terrein
met hun werktuigen en toestellen.
C. F v. D A M
BATAVIA'SCHE
DAGBOEKBLADEN
IV
In 't Hertogspark staat tusschen reus
achtige waringins, koel en schaduwlg het
gebouw waar de Volksraad zetelt. Een auto
staat stil voor de poort en een tweetal
regenten stapt uit.. Ginds wacht een aantal
Europeanen, gekomen voor een plaatsje op
de publieke tribune. Meerdere auto's komen
aanrijden. Men wijst elkaar de bekende
figuren uit de inlandsche wereld. Straks
zal het onderwijsdebat worden voortgezet;
het onderwijs, bodem waarin en waaruit
het jonge Java zal moeten opgroeien. Zoo
dadelijk ga ik het gebouw binnen: het is
een deftig, paleisachtig Indisch huis: de
voormalige woning van den legercomman
dant. In de groote zaal worden de zittingen
gehouden. Links op het podium de statige
figuur van den voorzitter, geflankeerd door
secretaris en archivaris.
Aan kleine tafeltjes zitten de leden. De
voorzitter opent en achtereenvolgens be
klimmen de sprekers het gestoelte. Ik hoor
Tjipto. Luidop klinkt zijn boute, revo
lutionaire taal: zijn gebaar is dat van den
Westerschen volksredenaar, al is zijn dracht
ook Oostersch. Straks hoor ik Raden Kamiel,
inspecteur van het inlandsen onderwijs.
In keurig Nederlandsen weet men in
Holland wel hoe volmaakt zuiver de be
schaafde inlanders, k zij die nimmer daar
heen kwamen, onze taal spreken? houdt
hij een kleine rede, zijn gebaar is gestyleerd
Javaansch maar soms is er iets guitlgs in
zijn voordracht als van een oud rabbijntje.
De sprekers gaan en komen: de statige
regent van Japara in ruischend gewaad, de
preciese heer Stokvis, de drukke heer
Labberton.
Het publiek op de tribune is vol aan
dacht: men fluistert, maakt opmerkingen,
knikt instemmend of is verontwaardigd.
Het geheel heeft iets knus' en huiselijks.
En toch voelt ieder; hier is iets gewichtigs,
iets groots: hier is het begin eener nieuwe
aera. Want dit alles is ongekend-nieuw in
Indië: politiek leven, politieke belangstel
ling ; blank en bruin tezamen vrijuit rede
twistend over het wel en wee van
Insulinde's volk. Ieder gevoelt het: de tijd van
de krossi malas" *) is voorbij: een nieuwe
wind waait over Java. Java draagt op dit
plekje van zijn bodem Insulinde's toe
komstig parlement.
Zoo werd ook ten slotte het gebouw in
het Hertogspark tot symbool: symbool van
het Java van nu en van de toekomst.
Weltevreden. Mr. H. G. KOSTER
*) Luie stoel.
Een kennis zelde bQ het afscheid nemen
van een zieke, hartelijk: ik beloof je, ik
kom heel gauw weer eens bij je kijken." De
zieke, die weinig afleiding had, zcide blijde:
héja, doe dat." Maar weken en weken
verliepen eer de bezoekster haar bezoek
herhaalde. Zij had er niet eerder toe kun
nen komen. En al dien tijd had de zieke
liggen verlangen en telkens zich teleurge
steld gevoeld.
Ik zal zorgen, dat jehet boek krijgt hoor!
Van de week kom ik toch in je buurt en
reik het dan wel even aan. 't Is echt opwek
kend geschreven. Net wat je op 't oogenbllk
noodlg hebt".
En na een hartelijken handdruk vertrok
de gast.
Nooit een boek gezien.,.
Twee vrienden zitten bij elkaar. De een
deelt een plan mede ter verbetering van
bestaande slechte toestanden. Hij is vol
enthousiasme voor de zaak. De ander wordt
medegesleept en roept spontaan: ,,ja, dat is
prachtig, daar voel ik voor! Ik zal je helpen,
doe met je mee. Ik kom gauw weer bij je,
dan kunnen we alles precies voor elkaar
zetten. Laat ieder voor zich in dien tijd
i het plan uitdenken". De eerste nog meer
verwarmd en aangevuurd door den ijver
van zijn vriend maakt plannen voor zich,
voor den ander, vindt dit ge schikt, verwerpt
dat maar verneemt niets meer van zijn
vriend.
Later hoort hij achteraf dat deze hem:
zoo'n leuks Idealist" noemde, waar je. je
als je niet oppaste, waarachtig door zou
laten meesleepen.
De eerste is diep teleurgesteld.
Genoemde gevallen en vele andere komen
dagelijks voor. Hoeveel maal wordt niet
spontaan uit louter goedgemeende vriende
lijkheid en hartelijkheid iets beloofd, dat
\ nooit nagekomen wordt. Hoeveel maal
wor| den door spontane hartelijkheid dingen ge
zegd, meeningen geuit, die op andere tijden
bij kalm nadenken of buiten invloed van
anderen nooit uitgesproken zouden zijn.
Toch zit er achter al deze dingen de drang
tot geven, tot warmte geven zijn ze op
zoo'n oogenblik gemeend cht
gemeendMaar hoe dikwijls v/orden anderen eerst
verkwikt door de warmte en
goedgemeendheid hunner vrienden, teleurgesteld. Zij; die
gewend zijn te gelooven en vertrouwen op
wat anderen uit ware vriendschap en har
telijkheid beloven, hebben dikwijls een heel
harde les te leeren.
Ondervindt iemand iets dergelijks van een
gewone kennis, dan is dat in de meeste
gevallen niet zoo erg.
Maar ondervindt iemand hetzelfde van
vrienden, van heel goede, dan kan het pijn
doen. Komt dit meermalen voor, dan wordt
het vertrouwen geschokt en werkt spontaan
de gedachte op: ja dat zeg je", of ja,dat
zal wel", of hoogstens: nu we zullen zien".
1 Dat is smartelijker dan te zeggen is.
Laat ons beproeven na te denken, vór
we ons uitspreken. M. M. A.
SPONTAAN
Wij hadden het over spontaan."
In een gesprek met een onzer, had eene
vriendin, die veel van bloemen hield, gezegd:
,Nu ik heb ze dan maar liever bij mijn leven,
dan bij mijn dood."
Mijne moeder, die bij het gesprek tegen
woordig geweest was, zelde later: mijn hart
drong mij om te zeggen: ,,nu, dan krijg je
van mij als je jarig bent, mooie bloemen,"
maar daar ik niet zeker wist of ik daartoe
in de gelegenheid zou zijn, hield ik mijn
woorden in, maar nam mfl voor, haar zoo
mogelijk, de bloemen te zenden.
Later bleek dan ook, dat haar voorzichtig
zijn verstandig geweest was, zij werd inder
daad verhinderd, haar voornemen ten uitvoer
te brengen. Had zij spontaan uiting gegeven
aan wat haar hart haar ingaf, dan zou zij
wel is waar een hartelijken indruk gegeven,
maar hare vriendin teleurgesteld hebben.
iitiiiiiimitiiEiimiiimiiiiiiiiiiiiimii
\