10 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 13 Sept. '19. - No. 2203 DE AVIETTE Eenige jaren geleden heeft de motorenfabrikant Peugeot een prijs van tienduizend francs uitgeloofd voor den man, die er 't eerst in zou slagen om tweemaal tien meter te.vliegen op een toestel dat zonder behulp van mechanische kracht voortbewo gen wordt. Gedurende de laatste jaren zijn verscheidene pogingen in het .werk gesteld om dien prijs machtig te worden. De Fransche wielrenner Gabriel Poulain zal dezer dagen trachten aan de voorwaarden van den Peugeot-prijs" te voldoen. Hij gebruikt daartoe een eenvoudig samengestelde machine, Avlette genoemd, zooals hierboven afgebeeld. De bovenste vleugel, die zich boven den rijder bevindt, is 6.5 meter breed. De onderste vleugel is boven het achterwiel bevestigd en meet 5 meter. Een kleine hoogte en richtingstuur zijn aangebracht. Het geheel wordt gedragen door een rijwiel, een racemachine, waarvan het achterwiel kleiner is dan het voorwiel. De renner ontwikkelt de kracht om tien meter in de lucht te toeren, door op den grond zoo snel mogelijk te fietsen, geeft dan het hoogtestuur de gewenschte richting en zweeft tengevolge van de verkregen aan van gsnelheid. Een schroef is niet aanwezig. iiiiiiiiiiiminiiiiiiimiiiiiiiimiiiiiii DE EERSTE VLUCHT VAN EEN JOURNALISTE Al is de leugen nog zoo snel, de waar heid achterhaalt haar wel". Is dit kostelijk rfmpje niet van opa van Alphen, die zoo'n afschuw had van liegen?' En nu moet ik er helaas wel onderuit komen, dat ik, die vanuit mijn eendekkertje pochte, een eigenlijke vliegsensatie nog nooit had ondergaan, dat het vliegeniertje" ze alleen maar zag vliegen, maar zelf nog nooit gevlogen had. Nu echter de Elta er was, kreeg, en nam ik mijn kans en het Elta bestuur, speciaal luitenant Hofstee, stelde mij in de gelegendheid. Gevlogen heb* ik, gevlogen duizend meter hoog misschien. Ik heb me gevoeld, als kwam ik haast bij onze Lieve Heer. Ik kreeg een sensatie of alle klein aardsch gedoe niet alleen letterlijk, maar ook figuur lijk onder me weg viel, of daar alleen maar meer om me was de lucht vol paailmoer glans, de stapel wolken als besneeuwde bergen, de vliegenier die me met zijn snor rende stalen beest meenam in het heelal. Dan krijg je pas besef van de oneindigheid als je zoo in 't luchtruim zweeft. En er is geen angst in je, geen duizeligheid, geen weeheid om je maag, waarvoor ik stiekem bevreesd ben geweest. Bang voor 't eigen lijke vliegen" was ik heelemaal niet. Ik ga liever in een vliegmachine de lucht in, dan in een bobslee de rodelbaan in 't Luna park af. Maar vrouwen zijn wel eens over moedig, weten in hun durf weieens niet van maat houden. Zouden we ook kunstjes maken, vroeg ik captain Douelas. Looping the loop, do you wish that?" : Nou, dat was me dadelijk wat al te kras, doch ik maakte een schommelende beweging met mijn hand, zooals je een baby trararetjes leert maken. I see, some swings". We stegen, we doken, alsof we een stflle brug afgleden, we draaiden, we stonden haast op n vleugel, we stegen weer, en daar, heel hoog in de lucht: lieve hemel, waar ging ik naar toe? Ik voelde geen richting meer, ik voelde een ijselijke druk tegen mijn maag, ik had een gevoel alsof ik ,ten onderste boven zat. Ik stootte heel vrouwelijk een gilletje uit, en deed even mijn oogen dicht. Maar 't was gauw over, ik had mezelf weer in 't handje en toen ik opkeek, zag ik in 't lachende gezicht van captain Douglas. En ik lachte terug, volko men gerustgesteld en vol vertrouwen in den kleinen man, die met zijn bijna vrouwelijk tengere handen het toestel volkomen in zijn macht had. Ik had een swing gemaakt. Dan was er opeens de stilte, de motor raasde niet meer, we gleden omlaag, we cirkelden terug naar het terrein. We hadden eerst gevlogen in de richting van Zaandam. Ik zag duidelijk de Zaanstreek onder me, en beter dan ik ze ooit op school had kunnen leeren, zag ik nu aanschouwelijk de rij van plaatsen van Buiksloot tot bijna aan Zaandam. Toen wendden we ons links om, over het Noordzee kanaal, dat een grijs streepje scheen, terug naar Amsterdam, dat onder ons lag als een blokkendoos, maar buitengewoon regelmatig gebouwd. Het is onbegrijpelijk, dat ik dit alles door maakte in even tien minuten, dat ik een kwartier later weer als vergeten sterveling tusschen de menschen stond, en toen de Avro met een volgende passagier het lucht ruim koos. kon ik haast niet gelooven. dat iiiMiiiiiliiiiiiiiiMiimimiiiitmiiiMiiM SS B L R N C H E ClCFlRETTES iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiriiiiiiiiiiiiiii' j' iHiimiiiimmiiimiuin VLIEG E N. Teekenlngen voor ade Amsterdammer" van Is. van Mens r"ii >. 4^ - ~ < '';'>« i/r>-fe-- "t V/lrl' . Wanneer iemand die in een Atax van het Centraal Station naar den Dam gereden is het in zijn hoofd zou krijgen om een oordeel over automobilisme uit te spreken, zou hij groote kans loopen een min of meer scep tisch gehoor te ontmoeten. Er zouden maar zeer weinige naïve men schen zijn, die het geduld en de naastenliefde bezaten om zonder hoongelach aan te hooren wat hij wel dacht van desnelheldssensatie, het betrekkelijk risico en de mo gelijkheden op groot-toeristisch gebied die zijne enkele guldens dure ervaring hem ge openbaard had. En als we ons niet haasten met het zeggen wat een tochtje per vliegmachine in ons heeft wakker gemaakt, dan loopen wij grooten kans een even sceptisch gehoor te vin den als opgemelden automobilist. Het is nog altijd niet uitgemaakt, wat wfj eigenlijk willen met die vliegtochtjes. Het E. L. T. A.-bestuur heeft gesproken van populariseeren van het vliegen, het aantoonen van de gemakken en het betrekkelijke geringe risico van tochten op enkele dui zende meters hoogte. Daartegenover zijn de menschen die zich niet als een all-round sportsman beschouwen, wanneer niet hun dood gewicht door me chanische kracht eenige minuten door het luchtruim gesleept is. Zooals bij alle dingen ligt de waarheid in het midden. En die waarheid is eene ietwat pijnlijke voor degenen onder ons, die, ondanks we reldoorlogen en Luna-Parken zijn blijven vasthouden aan eene idealistische beschou wing van wat ten slotte de mensch wel gebleken is te zijn: ... een genot en sensatie zoekend massa dier. Waarlijk, de tijden waren er rijp voor, dat er een nieuwe sensatie zou komen. Reeds tientallen jaren lang had zich het menschelijk vernuft uitgeput in het verzin nen van gecompliceerder en verrassender werkende toestellen, die er allen toe dienden om een sterfelijken mensch de sensatie te geven, dat zijn stoffelijk einde nabij was... kronkelende glijbanen, veelal eindigend in waterbassins, golvende vloeren, die angstI gedachten aan aardbevingen opwekten, zwevende en schrilgekleurde karossen, langs slappe kabels gierende bankjes... zij alle beoogden ten slotte het zelfde doel: het opwekken van een heerlijk prikkelende doodsangst, die zich uitte in fel gekrijsch en verrukkelijke hartkloppingen... En op den afctergrond was altijd de voor ons laffe menschen heerlijke overtuiging dat het goed af zou loopen..." In dat opzicht is de geweldige kermis van 1914?1919 haar doel voorbfl gestreefd. Daar waren geen wiskundigen geweest, die ten dienste van spullebazen zuivere berekeningen hadden gemaakt, waardoor de doodsfactor voor de deelnemers tot een minimum werd beperkt... maar het publiek Met zich in UIT HET KLADSCHRIFT VAN JANTJE ik even te voren in die zelfde machine min stens even hoog de lucht was ingeklommcn. Als straks de vlieghaven te Loosduinen er is, zal ik met mijn eendekkertje geen gefingeerde landingen meer maken, maar ik pakken door de bazen zelf, die ten voordeele van hunne ondernemingen lokkend voor de tent gingen staan, en de groote woorden wisten te vinden om het publiek binnen te lokken... zelfs nog toen hun voorgangers er aan de achterzijde reeds dood werden uitgedragen. De gevel bleef verguld... de bazen lokten. och, en bij de rutschbaan er naast gingen de menschen immers k binnen .. ? Waarlijk . . er is meer analogie iusschen een Lunapark en de wereldoorlog dan men oppervlakkig denken zou .. Hebben we het niet onlangs nog gezien, dat het personeel van het Lachhuis" aan het staken ging? Hebben we het niet gevoeld toen we de groteske nonsens zagen van de White City bij Londen... de stad van de blanke palei zen, die in minder dan geen tijd zwart en groezelig waren dooi de rook van het levende fabrieksgezwoeg in de nabijheid... hebben we de sensatie niet gehad bij het stumperig verlangen naar rust dat zich uit in bordpapieren geveltjes die ons telkens weer een Oud Holland voortooveren ... een Oud Holland intusschen van dansvloeren, werptenten en meisjes van pleizier...? Wfl verlangen onbewust terug naar de rust van het verleden... maar wc kunnen niet meer bulten de Sensatie .. .de vieze gewoonte van dezen tijd... En nu is er dan het nieuwste kermis vermaak .., het vliegen. Voor betrekkelijk weinig geld kunnen we in doodsgevaar verkeeren... en we doen het allemaal omdat het zoo onuitsprekelijk aangenaam is. Reeds bij de inschrijving begint de heer lijke sensatie. Want bij welke draaimolen, bij welke Water-Chute, bij welke Witchlng Waves heeft de ondernemer het kostelijk denkbeeld gehad om de spanning van zijne cliënten te verhoogen door ze in staat te stellen vooraf hun leven te verzekeren ? Met een zekere wellust zien we hoe een nuchtere kantoorjongen onze polis invult. Wat is bij dat moment vergeleken het genot van een abonnement op zekere tijd schriften die hun abonné's bij elk nummer weer doen griezelen door ze te herinneren aan de mogelijkheid dat men n oog, twéoogen, n arm en n oog. ja, zelfs twee armen, twee beenen en twee oogen zou kunnen verliezen... ? Vergeleken bij deze vage mogelijkheden is de sensatie dat we wellicht over enkele minuten van duizende meters hoogte storten.. dat de kans daarop althans volstrekt niet ontkend wordt door den kantoorjongen en alle andere aanwezigen, In n woord grootsch. t. * * Met ons biljet in de hand ticdeii wc naaf buiten. We hebben het gevoei of liet eer! loterfjblljet is ... negerihonderdncgenennegentig nieten zijn er... maar daartusschtn blijft toch die ëne kans op den dood... dat héle kleine kansje, waarmee wij latie menschen zoo hél blij zijn... omdat het er is, en omdat het ondanks zijn niet te zal er in werkelijkheid stijgen en dalen; ik zal niet masr gcfantaiseerde sensaties geven en panorama's beschrijven die ik nimmer heb gezien, maar ik zal in werkelijkheid hebben aanschouwd, en daarom zal ik blij111111111111111111111111111""1"1111111111111111"1111"11111"111111111111111111111 ven vertellen, edoch als vliegenier, omdat 't ondanks 't vrouwenkiesrecht, nu eenmaal in onze society nog zógesteld is, dat je als man vrijer bent in denken en spreken. Ofschoon dus journaliste, blijf ik VLIEGENIER loochenen aanwezigheid toch zoo hél klein, bijna ongevaarlijk klein is. Het kleine kansje kriebelt. Het is een bacil die we allemaal in ons dragen... en de infectie is sensatielust. Begrijp me goed... we zijn passagiersvlie gers voor een kwartiertje... we hebben niets aan ons hoofd dan de zin om te vliegen... we zijn geen handelsmenschen of diplomaten die met een hoofd vol plannen haastig naar een ander land willen vliegen .. We hebben geen ander doel dan naar boven te gaan en weer neer te komen op ditzelfde stukje kermis... we willen ge vlogen hebben, en het bestuur begrijpt dat zógoed, dat ze er ons een certificaat bij verkoopt. Wie weet hoeveel van die mérite-looze certificaten zijn uitgespeeld in blufferige kcitiehuisgesprekken, waar men immers bewiüen verlangt, en garantieün. Dan is er een afgeschoten stukje land met rieten stoelen er op, waar de passagiers hun beurt afwachten, en dat dus een zekere overeenstemming herft met het bagagedepót dat men aan ieder station aantreft. Op rijtjes wacht men daar zijn beurt af, en onderwijl is er volop gelegenheid om te zien hoe anderen zich een kap op het hoofd zet ten, esn gevoerde leereri jas om het veege lijf knoopen, en naar de vermakelijkheid toe wandelen. De vermakelijkheid zelf is in negen van de tien gevallen een groot toestel ge naamd Kangaroo, en de naam wekt herinneilngen op aan de houten panters,leeuwen en andere roofdieren die we in onze vroegere jaren plachten te bestijgen in draaimolens. De bestuurder intusschen van dit vliegtuig is waarschijnlijk een man die er in den tijd toen hij oorlogscHensten verrichtte wél niet aan gedacht zal hebben dat hij nog eens de sensaiielust zou dienen van lederen burger die voldoende contanten bezit om die in zijn toestel te bevredigen. Ieder kwartier worden zeven of acht on handige adspirant luchtvaarders langs een blauw leertje ingeladen, de deksel gaat dicht en het heeie vrachtje gaat de lucht in. Wat daarbinnen geschiedt weet ik slechts bfl geruchte... ik geloof dat men elkander bij den arrn trekt en toelacht. Of hst aangename gegil dat onafscheidelijk is van de vermaken der kermis in de nauwe ruimte weerklinkt bij iederen bocht, of dat het mortorgedruisch deze teekenen van angst en pret onverstaan baar maakt weet ik niet. Na eenig vllegens daalt het toestel weer, en langs het blauwe leertje wankelen zeven of acht gebreveteerde colli naar beneden. I >aar wacht c'an alweer een nieuw ge zelschap, De herinnering die ik aan mijn eigen passagiersv'ucht btwaariseene zeer vreemde. 'n de eerste plaaiütoch rustte mijn blik in het kleine eendekkertje op een plakkaat da! de vrijgevigheid van den inzittende opwekte ten gunste van de particuliere mid delen van den méchanicien, en waarvan de tekst meen ik luidde: VERGEET u NIET DEN MÉCHANICIEN. Voorts is het een belachelijk gezicht om onder aan een vliegend toestel de wielen te zien hangen, als een paar lamme pooten en voorts, diep daaronder iets dat alleen te vergelijken is met een landkaart. De landkaart verplaatst zich telkens in allerlei standen... dan ziet men hem links naast zich, dan weer bijna onder zich, en plotseling weer moet men naar boven kijken om goed te zien. Daarbfj heeft men de sensatie dat de motor wel heel veel rumoer maakt in verhouding met de snelheid waar mede men zich vooibeweegt. Op een zekere hoogte is het of het toestel stilstaat. Aan gename schokjes herinneren er U telkens aan dat ge niet ergens op een hooge toren zit. De wolken zijn niet anders dan op een bergtop, en de wind giert door de gespannen draden. Vliegen Is misschien een sensatie als men het zelf doet... gevlogen worden is er net zoo min een als bijvoorbeeld met het pontje over het Rokln gaan. De vreugde van de meeste passagiersvluchtelingen komt voor een groot deel voort uit blijdschap van het-doorstaan-tehebben. Het is nu eenmaal zoo in dit leven dat de werkelijke vreugde en het echte genot voortkomen uit niet misplaatst gebleken zelfvertrouwen. Dit is het groote verschil tusschen den bestuurder vór, en den passagier achterin het schuitje. Ik zou in overweging willen geven, het passagiersbrevet officieel op de volgende wijze te doen redigeeren : IS VERVOERD OP EEN HOOGTE VAN .... METER, EN GEDURENDF. MINUTEN, DE HI:ER GEWICHT?KILOGRAM. IN-EN UITLAD1NÜHEBBEN PLAATS GEHAD TE DE PASSAGIER IS IN ONBESCHADIGDEN TOE STAND AIGELEVERD. HIJ HEEFT BETAALD EEN BEDRAG VAN GULDEN. Dit /'s beslist waar. MELIS S T o K E