Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
11 Oct. '1§. No. 22f7
HET LAATSTE REDMIDDEL
Teekentng voor ,de Amsterdammer" van Jordaan
N.V. PAERELS
Meubileering M".
COMPLETE MEUBILEERING
-: BETIMMERINGEN
:
Rokin 128 Telef. 4541 N
IttlllllIltlllllllHllltllllli
Illllllllllllllllll
H e fj e r m a n s (als Billie Ritchie)
IIIIIIIIIII1IIIIIIII11MIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
Naar verluidt wordt thans ook 't gezelschap
Heijermans in zijn bestaan bedreigd, door
'n bioscoop onderneming, die zich in 't
Grand-Theatre" wil vestigen.
Als ik 't eens zoo probeerde"
H. STINIS
Haarlem - Kruisweg 23
TELEFOON 15O6
EXPORT IN TABAKSARTIKELEN NAAR
DE GEALLIEERDE STATEN
ifiiimiiimiimiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiillllmiMi
groot aantal typhusbacillen in de buitenwe
reld. Nu komt het voor zijn omgeving maar
op aan of hij behoort tot hen, die Koch
noemde: Leute, die nicht gelernt haben mit
ihrem Koth umzugehen, of wel tot de in
dit opzicht later geïnstrueerden.
Men krijgt dus febris typhoïdea hetzij
direct van zulk een bacillenafscheider of
van een lijder aan f. t., hetzij indirect door
dat bacillen van een van beiden ons voed
sel hebben besmet. Epidemiën van f. t. wor
den in den regel veroorzaakt niet door con
tact-infectie, deze blijft in den regel beperkt
tot enkele personen, maar door het gebruiken
van met typhusbacilien besmet voedsel. Het
voedsel, flat het meest aan besmetting met
typhusbacillen is blootgesteld is de melk.
Ook drinkwater kan typhusbacillen bevatten,
De epidemiologie van de f. t., dat is: de er
varing bq tal van epidemiën opgedaan
omtrentde bronnen en de wijze van verspreiding
der (infeciie, heeft echter geleerd, dat in
verreweg de meeste gevallen de ziekte is
imiiiiiitiimim
NEDERLAND IN DEN VREEMDE
Over de Nederlandsche
week te Stockholm
Vroeger togen de Vikingers er op uit om
de wereld te veroveren... maar ook dit
moest verkeeren, en zoo geschiedde het dat,
terwijl de afstammelingen van deze koene
reizigers thuis bleven, een helrleger van
Nederlanders zee koos, voorzien van het
beste wat ons land aan geest en goed bezit,
teneinde zich een plaats te veroveren op de
Zweedsche markt, maar bovenal ook in het
Zweedsche hart.
Deze tocht had plaats onder de auspicieen
van de vereenlging tot verspreiding van kennis
over Nederland in den Vreemde, en er was
een speciaal comitédat de voorbereidingen
tot die propagandaweek getroffen had.
Ik zal u niet vervelen met namen en
cijfers die de dagbladen u al gebracht
hebben. En ze hebben u immers ook ver
haald van de gastvrije ontvangst die de
Nederlanders in Zweden is te beurt geval
len... ge weet dit nu wel allemaal en ook
dat we wellicht het volgende jaar reeds de
gelegenheid zullen krijgen op onze beurt
verkregen door het gebruiken van melk, die
afkomstig was van een boerderij, waarin een
tyhusbaclllen-afschelder aanwezig was, of
van melk, die was verkocht door
eenmelksiqter, die zelf typhusbacillen afscheidde of
in wiens gezin f. t. heerschte.
Onder die melk-infectie zucht Amsterdam
ieder najaar, reeds vele jaren achtereen en
speciaal dit jaar. London met zijn ruim 10
maal grooter aantal inwoners heeft op dit
oogenbllk op verre na niet het aantal lijders
aan f.t. als waarmede Amsterdam thans wordt
gestraft. De Amsterdamsche Gezondheids
dienst weet wel waar die infecties vandaan
komen, maar kan tot dusverre niet buiten
Amsterdam optreden, terwijl de
Amsterdamsche burgerij den goeden raad om de melk
niet ongekookt te gebruiken niet algemeen
opvolgt. Zeer lezenswaard is het in 1918
verschenen proefschrift van Dr. I. H. J. Vos,
getiteld: De melkvoorziening van Amsterdam.
Staaltjes van schandelijke verwaarloozing
door boeren van de belangen hunner klan
ten, zelfs van de belangen hunner eigen aan
f. t. lijdende huisgenooten vindt men in dit
boekje. Verder geeft Dr. Vos daarin de uit
komsten van zrjn onderzoek over het ver
band tusschen f. t. en de melkvoorziening.
Uit goede bron is mfj bekend, dat op een
i dorp, wanneer daar gevallen van f. t. voor
komen, wat nu en dan gebeurt, telkens blijkt,
dat de sterilisatieinrichting van de coöpe
ratieve boterfabriek aldaar defect is. De
boeren, die de ondermelk terugkrijgen, geven
die niet aan het vee, maar laten ze in
hun gezin gebruiken.
Het is duidelijk gebleken, dat er nog zeer
vele menschen zfjn, die ondanks alle waar
schuwingen de melk ongekookt gebruiken.
Wil men in de groote bevolkingscentra de
febris typhoïdea met vrucht bestrijden, dan
Is het noodig, dat alle consumptlemelk
ziektekiemvrij wordt gemaakt, alvorens zfj
in den handel wordt gebracht. Dit procéd
eischt zoo groote nauwgezetheid, dat de
Amsterdamsche Gezondheidsdienst heeft
aangeraden ook de gepasteuriseerde melk
te koken. Toch kan het pasteurlseeren z
geschieden, dat de melk zonder gevaar is
te gebruiken: bijna 10 jaren reeds wordt
alle drink-melk voor Binnen- en Wilhelmina
gasthuis in het Binnen-gasthuis gepasteuri
seerd zonder tot infectie aanleiding te geven.
Het dlagnostiseeren van f. t. is dikwijls
verre van gemakkelijk, en voordat het het
bekend was, dat de typhusbacillen reeds in
de eerste dagen van het ziek-zfjn in het
bloed konden worden aangetoond, was het
stellen van een zekere diagnose niet moge
lijk vór het midden der tweede week van
het zlek-zQn.
Wel kon men eerder vermoeden met deze
ziekte te doen te hebben en was men op grond
van dat vermoeden verplicht te handelen
alsof de diagnose f. t. vast stond, maatre
gelen dus te nemen a ter bescherming van
de omgeving van den patiënt n tot doel
matige behandeling en verpleging van dezen.
Want zoo ergens, dan komt de kunst van
den medicus aan den dag bij de behande
ling en die van de verpleegster bij de ver
zorging van den typhuslijder. En aan den
geneesheer n aan de verpleegster worden
door den typhuslljder de hoogste eisenen
van bekwaamheid en kunstvaardigheid ge
steld. Deze enkele woorden mogen volstaan
om te doen gevoelen, dat f. t. Is een zeer
ernstige ziekte, die het leven van den lijder
bedreigt a door de infectie op zichzelf n
door talrijke complicaties, bijkomstige afwij
kingen, die steeds op de loer liggend hem
vaak bespringen. Op de ziekteverschijnselen
en op die complicaties zal Ik hier niet in
gaan. Niemand behoeft zich echter ongerust
te maken, dat hij met f. t. rondloopt: de
gevallen van typhusambulatorius, een
typhusvorm, waarbij de patiënt zijn werk doet en
IIIIIIIIIIIIMII IIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIII
OELOF niTROEN
JUWELIER
KALVERSTRAAT1
AMSTERDAM
OPGERICHT 1850
Uitsluitend
Nieuwe Collectie
PLATINA ARMBANDHORLOGES
MET BR1LLANT
Eerste Kwaliteit
IIIIIIIMIIIlllllllldlIIII
Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
een Zweedsche week in Holland te zien
houden, en een heel gezelschap ter ver
strooiing in ons midden. Om u de waarheid
De Nederlandsche gasten voor
Rlddarhuset te Stokholm.
Die Welt ist mein Feld". De generaal
Hoogeboom, afgevaardigde van het hoofd
bestuur van Nederland in den Vreemde,
overziet Stockholm, het arbeidsveld.
te zeggen... ik houd mijn hart vast. Dat
is niet om iets onvriendelfjks te zeggen ...
maar denk u zelf eens in de situatie:
Daar komt dan in het een of ander Am
sterdamsen gebouw, laten we zeggen
Bellevu, een tentoonstelling ?van Zweedsche
producten:machineonderdeelen, instrumenten,
houtwaren, manufacturen... ja, wat u maar
wilt...
Gelooft u dat er per dag 3000 Amster
dammers zullen zijn om die tentoonstelling
te bezoeken, zooals er per dag 3000 Zweden
zijn geweest om onze sigaren en onze
sierplanten, onze schoensmeer, likeuren,
dakpannen en chocola te zien...?
Daar is wel zeer zeker een vooraf
gaande opwekking toe noodig. Maar de
Stockholmers hebben het deugdelijk bewijs
geleverd dat er toch steden zijn waar een
opgewekt openbaar leven bestaat en waar
men zich en-bloc dankbaar toont voor het
bezoek van buitenlanders. Het ontvangst
comitéhad van alles gearrangeerd: bezoeken
aan musea en fabrieken, diners, soupers,
autotochten, een operavoorstelling, tea's...
een programma waartusschen de voordrachten
der Nederlandsche lezers pasten als sardines
in een blikje... en gedurende dat alles bleef
het stampvol in de tentoonstellingszalen en
niet alleen van belanghebbenden maar ook,
en bovenal, van belangstellenden.
De lezingen van mevrouw Top Naeff en
de heeren Treub, Lovink, Begemann en
Kielstra vonden een aandachtig gehoor, en
de Zweedsche pers bracht hun gesproken
woord, ja, hunne portretten zelfs tot in alle
hoeken des lands. En wij moeten dankbaar
zijn dat wfl in Nederland een
propagandavereeniging als Nederland in den Vreemde
hebben, onder wier vlag de eersten onder
ons de beteekenls van ons vaderland willen
uiteenzetten.
Het is ook juist gezien om de Zweden, die
van aard wat trager zijn dan wij, te
overDe Nederlanders voor het Koninklijk
slot te Stockholm.
vallen met onze propaganda op het moment
dat de tijd daartoe het rijpst is.
Meer dan vroeger voelt men het groote
gewicht van de aaneensluiting der kleine
mogendheden, en vooral Zweden en Neder
land, met hunne behoeften en productie, die
elkaar op zoovele punten aanvullen, kunnen
veel genoegen beleven aan een geregelde
samenwerking op allerlei gebied. Zweden
heeft de producten uit onze kolonieen noodig,
en het feit dat de deur van Java voor hen
open staat was daar nog niet in ruimeren
kring bekend. En in velerlei opzicht kunnen
de Zweden ons, op hun beurt nuttig zijn.
Amerika, om maar eens een voorbeeld te
noemen, is niet meer het afzetgebied voor
onzen tuinbouw dat het eenmaal was. Niet
voor niets hebben de Nederlandsche
kweeeerst medische hulp inroept, wanneer een
ernstige complicatie hem daartoe ten slotte
noodzaakt, zfjn te zeldzaam om iemand
eenige ongerustheid aan te jagen. Diffuse
klachten als lusteloosheid, spoedig optre
dende vermoeidheid, gebrek aan eetlust,
maken het altijd raadzaam zijn medicus te
consulteeren. Zijn dit inderdaad de teekenen
van een opkomenden typhus, en heeft men
geen medische hulp Ingeroepen, dan doen
uw huisgenooten het over enkele dagen wel,
want op een ochtend staat ge niet meer op
omdat ge voelt, dat werken u onmogelfjk
is. En dan wordt er verder wel voor u gezorgd.
Indien een groep menschen aan de infectie
met f.t. zrjn blootgesteld, zooals dit met een
leger altijd het geval is, kan men door
inenting tegen deze ziekte de vatbaarheid voor
haar een tijdlang belangrijk verminderen.
Die mindere vatbaarheid duurt ongeveer
een jaar. Of thans ieder melkdrinkend Am
sterdammer, die niet zeker is alleen gekookte
melk te krijgen, zich moet laten inenten
tegen f. t. ? Ik raad dezen liever aan dan
maar zelf de melk te koken of melk van
Oud-Bussum of Bronstêe-melk
(HaarlemHeemstede) te gebruiken of het
melk-drinken na te laten.
Hoe kan men zich vrijwaren tegen de in
fectie met f. t.?
l o. door den raad op te volgen van den
gezondheidsdienst en alleen melk te ge
bruiken die gekookt heeft. De eisen: 8 mi
nuten koken geeft wel heel groote veilig
heid maar minder-smakelijke melk. Ik ken
menschen, die jaren achtereen melk hebben
gebruikt, die even goed-doorgekookt heeft"
d.w.z. in een melkkoker tweemaal opge
bruist heeft (of is"?).
Buitenshuls gebruike men geen melk, noch
met melk gereedgemaakte dranken als fosco,
tenzij die melk of die drank kokend heet
op tafel komt.
Van een scheutje koude melk (die in koffie
huizen altfjd als ongekookt moet worden
beschouwd) in heete thee of heete koffie
heb ik nooit eenig nadeel gezien;
Karnemelk van een goede melkinrlchting
kan rauw worden gedronken.
2o. door geen rauwe groenten te gebrui
ken, en geen rauw fruit, tenzij men het
eerst goed heeft afgewasschen, nog liever
even in kokend water heeft ondergedompeld;
3o. door zindelijk te zijn op de handen.
Men wassche vór eiken maaltijd de han
den, en wassche die ook na op de W. C.
te zijn geweest. Het opvolgen van dien
dikwQls gegeven raad helpt echter nog niet
veel, wanneer men geen schoonen handdoek
vindt of niet zeker Is dat alleen goed
gewasschen handen aan den reeds gebruikten
handdoek zijn afgedroogd. Op reis heb ik
altijd een paar schoone zakdoeken extra in
den zak om er de handen aan af te drogen.
Wanneer de waschgelegenheid in de W.
C.ruimte is gemaakt, is het voorzichtig de
zaak zoo te regelen, dat men niet met zfjn
schoone handen de kruk van de W. C. (noch
de binnen-, noch de buitenkruk) aanraakt,
tenzij men zeker is van de zindelijkheid
zijner voorgangers. Ik raad echter sterk af
de zindelrjkheidsmaatregelen voor de handen
te overdrijven, want menschen met
zindeIQkheidswaan, die den heelen dag niet veel
anders doen dan de handen wasschen of
de krukken der deuren afwasschen, hebben
niet veel pleizier van hun gepoets;
4o. door te zorgen, dat, als men een
thyphusbacillen-afschelder in zfjn omgeving
heeft, dezen op te voeden in de hygiëne en
te zorgen, dat hfj (meestal is het een .zrj")
van de voedingsmiddelen van een ander,
hetzij die rauw of wel gekookt zrjn, afblijft;
5o. en, dit speciaal voor de Amsterdam
mers, door te bevorderen, dat Amsterdam
spoedig een melkcentrale krijgt, waar de
melk van vuil wordt ontdaan en wordt ge
pasteuriseerd, zoodat ze vrij van levende
ziektekiemen in den handel komt.
Dr. J. KUIPER
kers een waggon proefproducten door
Duitschland naar het Noorden laten rollen.
Voorts heeft de Messe" allerlei relaties
5 De Zweden verbazen zich over de
producten van den Nederlandschen tuinbouw.
opgeleverd, ook waar het artikelen betrof
waaraan de behoefte pas bij deze gelegen
heid bleek door Nederland voor een deel
gedekt te kunnen worden.
En ook op intellectueel gebied is er veel
te doen. De Zweedsche ingenieurs, die de
routine bezitten tot het gebruiken van
stroomend water tot het opkweeken van
electrische beweegkracht, moeten hunne
ingenieurs ter beschikking stellen tot het
opleiden der onzen in die richting. Vanwege
Hollandsche sigaren zijn in Zweden
zeer in trek.
DE DUURTE
Alles wordt gestadig duurder
Nooit komt daar een einde aan,
En we zullen blijven lijden
Tot we van gebrek vergaan.
Kalvers, lammeren en biggen
Kosten handen vol met geld,
Het artikel zuigelingen
Wordt ons gratis thuis besteld.
Als we als de koeien waren
Leefden we van sappig gras,
Maar helaas, we zijn maar lieden
Van een minderwaardig ras.
Zulk een koe is te benijden
Even bukt het beest zich maar
En zijn droogje plus zijn natje
Staan van voor en achter klaar.
Eerlijk, billijk, gauw tevreden
Is de goede winkelier,
Woekerwinst en prijsopdrijvlng
Is toch niemendal voor hier.
Leve deze menschenredders
Met meneer den fabrikant!
Zijn ze niet de lievelingen
Van ons mager vaderland?
Kleeren zijn niet te betalen
Schoenen hebben afgedaan,
Hemden, kousen, onderbroeken
Schijnen niet meer te bestaan.
Wat we nu daarvoor besteden
Kocht men vroeger paarlen voor,
Weldra gaan we, net als Adam
In een zwembroek naar kantoor.
Eerlang, arme Nederlanders
Moeten we tevreden zijn,
Met een bordje regenwater
Met wat lucht en zonneschijn.
Als we die dan gaan belasten
Slaat van zelf ons laatste uur,
En we worden niet begraven
Want dat is dan ook te duur.
J. H. SPEENHOFF
MiiiiiiiiimiiiimmimiiiiiiiiiiiiiiiHjimiiiimiiitiiimiiMimmiiiiiHiuiE
DEVO
Geurige Sigaar
FABRIKANTE
N.V. DIEVENBACH's
Holl. Sigarenfabriek UTRECHT
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
VERBETERING
In het artikel over Het tekort aan
landbouwarbeiders" enz. staat in de eerste kolom,
6e regel van onderaf:... vooral gedu
rende den oogsttijd (Maart?April), dit moet
zijn: ...vooral gedurende den oogsttijd
(Aug.?Sept.) en ook in den zaaitfjd (Maart
April)...
tlllMllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllIIllIllllltllMIIIIIMn
NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP
MotordienstvanTetenburg
DAGELUKSCHE MOTORDIENST
DTIECIT IEDÏI DEI UU KIFT
. ItnclitHhnwn.
V'OI-VCRC*
niiiifimimiiNajMiHmiiHtiimiiiimiMtimiiiiiiiHiiiiimiilliiiimiiiiiii
de Nederlandsche regeering is op het
oogenblik de ingenieur Wegener Sleeswijk in
Zweden, om de collega's aldaar met woord
en door beeld op te wekken tot in dienst
treding in onze kolonieen.
Het verbinden van lezingen en een ten
toonstelling bij een propagandaweek als
deze verdient aanbeveling. Op die wijze
bereikt men alle kringen, en, terwijl de
voordrachten er toe bijdragen de mercantile
poging op een hoogere stoep te verheffen,
illustreert een verzameling koloniale pro
ducten als die welke dr. de Bussy aan deze
tentoonstelling leidde op voortreffelijke wijze
het gesproken woord.
Het procédéis heel eenvoudig: de voor
drachten en lichtbeelden en de autoriteit
der sprekers maken de aandacht gaande, de
expositie leidt die in practlsche banen, en
Op de kunstafdeeling der tentoon
stelling.
het daaraan verbonden bureau van handels
inlichtingen helpt die op den julsten weg.
En daarom is het zoo goed dat een der
gelijke onderneming op touw wordt gezet
door een vereeniging als Nederland in den
vreemde", omdat daarvan als bekend mag
worden verondersteld dat zij belangeloos
het schoone doel dient van propaganda voor
het vaderland in de meest ideeele beteekenis.
Daaraan ontleent zij het recht, om een
helpende hand te bieden aan kooplieden,
die immers de moderne herauten van de
welvaart zijn, en die, mét de diplomaten,
de verhouding der natieën regelen.
En daaraan ontleent zij ook het onschatbare
voorrecht om vooraanstaande menschen als
de sprekers ter gelegenheid van deze Neder
landsche week te Stockholm bereid te
vinden onder haar vaan de eer en de be
teekenis te verkondigen van het kleine
vaderland, van Nederland, in den vreemde.
H. S A L O M O N S O N