18 Oct. '19. No. 2208 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND "V-AJST IDE Kunst- en Balavond Apollo". Een hoekje van de zaal vanaf de galerij gezien Apollo en de Muzen. Stadsschouwburg Weldadig... was al dadelijk de aanblik van een vollen stadsschouwburg met bezienswaardtge magistraten, bloemen en blanke halzen getooid. W| missen de pen van Rössing, die voor alle barmhartigheid de opbeurende bf voeglljke naamwoorden vond, en moeten vuistaan met: vriendelijk en deftig. Geen mensen zou geloofd hebben, dat op dit oogenbllk om dezen .verheven tempel, door de Muzen tot de bron der Kunst verkoren", officieel gegokt werd en het >to hèor not to be" stond geschreven boven onze dramatische kunst. En dan Is de stem van Jan C. de Vos, de feestredenaar, ook altfld zoo gemoedelijk, hij vroeg maar om een centje voor een paar al te arme gildebroeders en sneed volstrekt niet op over eventueel kunstzinnige bedoelingen van dezen Qala-avond. We geraakten met alle .commissies" verzoend toen we er een zagen optreden die zoo maar zesduizend gulden uit haar mouw schudde, en waar deerden een onnoozel stukje .aangeboden door de K. V. Het Nederlandsch Tooneel", Juist omdat daar nu eens geen brutale bluf met Schiller en Qoethe bQ te pas kwam. Er was een hoog geplaatst ambtenaar, die nimmer een voet in eenig schouwburg zette, niet uit beginsel, maar omdat dit uur van geestelijke verheffing niet te rijmen viel met de ure des diner's, en voor dezen bleek het door Simon Maris en den beeldhouwer Hesseling opgetuigd tableau-vivant een openbaring van artisticiteit. Hfl aarzelde met den eerepalm tusschen den graaf de Qraacéen William Shakespeare, vertrok geen spier om den UU" van Diepenbrock en werd door de sentimentaliteit van Falkland's «Kinder Twaalfuurtje" al kwam daar iets in voor van een ooievaar gerustgesteld omtrent de geruchtmakende onafhankelflkheld van den Nederlandschen kunstenaar. En dan waren er weer anderen, meer vertrouwd met den schouwburg, en die hadden het liefst den eerepalm gegund aan den heer van Korlaar Sr., een die, naar zfjn bekentenis, op het dramatisch pad ten halve was gekeerd om niet ten heele te dwalen. Het is alles maar betrekkelijk. Ook de belangeloosheid. Voor de zesduizend gulden, door den voorzitter van het uit voerend comitéaan voor- en eere-voorzitter van de Mij. Apollo overhandigd, kregen wij van den laatstgenoemde de bekende oratio pro van Riemsdijk achter het gerechtelijk hekje, en tegen het devies .Chacun pour soi et Apollo pour nous tous", viel niet veel in te brengen toen wij vernamen dat een tooneelkunstenaar, die niet tijdig voor zich zelf zorgt, op zfjn ouden dag met honderd vijf en twintig gulden van de bedeeling rond moet komen. De kans op een eerlijke begrafenis st(gt weliswaar met de actie om een ordentelijk pensioens fonds, maar het is altijd nog de vraag of er alle veeren van den dramatlschen kikvorsch geplukt dan nogtooneeldirectles zullen overbleven om de kas bQ te werken. .Schoon rijst ge, o Heiicon, in 't uchtendgloren"... Onder den glimlach der barmhar tigheid zagen we twee tegenstrijdige aan doeningen slaags: .Zoo los van geld als toch altijd die tooneelmenschen zijn, waarom zouden ze niet net kunnen .sparen" als ieder ander!" was ongeveer de eene. De andere stelde zich daar Iflnrecht tegenover: .Een kunste naar moest zfjn, hem door God gegeven gaven, schenken, onafhankelijk van geld of goed; laat hem leven als de hinde des velds en vraag niet wat het kost". En een realiste sprak haar vertwijfeling uit in dezen gematigden zin: .Als je bedenkt dat ]e buitenshuis op geen stoel kunt gaan zitten zonder er iets schandelijk duurs bij te drinken, waar blijf je dan, altijd op reis, met je zuinigheid..." Ik kwam op dezen goedgemeenden avond juist terug uit een ruim land, waar mfl de beschaving opmerkelijk en de Kunst gezond toescheen. Minder dicht bevolkt, bleek er het gevaar elkander voortdurend op hielen en teenen 'te treden ook minder groot. Er leefde daar een prins, broeder des konings, die tevens een begaafd schilder was en Kunst- en balavond. Vooral de oudere heeren toonden veel belangstelling voor de hoepelrok SCHILDERKUNST-KRONIEK HET LOUTERE MUSEUM Het loutere museum is een verwerkelijking van een noodzakelijkheid. Het Is een iets, dat zuiver zijne functies volvoert, dat vol doet aan de eisenen, te stellen voor zulk geval. Het wordt geleid door een kenner; het wordt beheerd door dien kenner; het wordt gerangschikt volgens zijne inzichten; de verzameling wordt volgens zijne bewustheden en latente kennis vergroot, ge schift, gekrurd. Die kenner is gewoonlijk geen kunsthistoricus (het is een uitzondering, dat een kunsthistoricus een aesthetisch kenner is); bij is een begaafde, eklektlsch gezind, gevoelig als een windwijzer, maar tevens zeker en vast in zijn innerlijk, als de stang vast Is, waarom die windwijzer draait. Hij is gevoelig, hQ koopt dus op tijd en bespaart, en spaart voor de gemeenschap, die hij, zoodoende, dubbel verrijkt. Hij is zeker; hij koopt dus wat den tfld weerstaat, al waardeert iedere latere periode eenigszlns geschakeerd ieder werk. HQ is gevoelig Nederl. Munt Holland»mesmi go wilde Sigaar voor rhytme, voor rhytmen, en dat is het essentlëele van ieder kunstwerk. Hij verza melt, wat hij verramelt, niet in zalen en gangen, zonder einde haast. Hij proepeert het beste, het diepzinnigste, het vol-formeele, het als een lichtvlaag vlietende, In een klein en edel gebouwd museum, waar de geest van den beschouwer op zijn gemak te gast is, en niet verblind wordt door overgroote veelheid, en daaruit ontstaande vermoMenls. Hij is een leider en niet een door valschen schijn verleide; hij acht ledere brutaliteit geen kracht en lederen ongewone niet een nieuwellchter van ongewenscht allooi. Een leider als deze moge vrij zeldzaam zijn; in de kooi der waereld vindt ge zeker meer dan eenen, die de noodige eigenschappen daar voor bezit, eigenzinnige menschen van smaak, of bewcgenen, wier beweging alleen ontstaat voor zuiver werk, van welken aard ook. Geef zulk een leider de vrfle hand, de vrije mogelijkheid; laat de Bazel met zijn teedere vormen een museum voor hem bouwen; laat dien leider kiezen en koopen, en het Loutere Museum, een droom van ons ver langen, zal niet onbereikbaar zijn. DE ONAFHANKELIJKEN, AMSTERDAM Een tentoonstelling zonder jury is alleen mogelijk, wanneer een groep talentvollen, na wedcrzijdsche waardeering zich aaneen niettegenstaande het noodlot zijner geboorte als zoodanig volkomen werd erkend en de minister van Buitenlandsche zaken was medebestuurder van den Schouwburg zonder dat dit tot een paniek aanleiding gegeven had. De Opera zoowel als het Dramatisch tooneel bewoonden er elk een eigen paleis, hun gratis en van alle gemak ken voorzien, in bruikleen afgestaan, op voorwaarden, die in het algemeen belang met een beetje goeden wil na te komen waren. De kunstenaars aan deze instellingen verbonden, genoten het aanzien aan hun talent verschuldigd, bij officiëele gelegen heden nam de directeur van de Opera, voor de eer van het vaderland, geen minderen rang in dan genoemde minister. Daar het gemiddeld schouwburgbezoek mij in dit land niet veel hooger voorkwam dan bQ ons, vroeg ik, in verband met den artistieken staat, dien men niettemin voerde, nadere inlichtingen., Jawel, maar als er dan nog een tekort is ? hield ik aan. .Natuurlijk zijn er tekorten, tooneelkunst, die zichzelf bedruipt bestaat niet, in geen enkel land. .Wie stopt dan de gaten?" Toen maaktez(nEx cellentie een gebaar, even eenvoudig als treffend: .Daar praten we maar niet veel over," zei hij, .in geval van nood past de Staat stilzwijgend bij." Ik weet niet of deze regeerings-bemoeiing de ideale mag genoemd worden en begeef mij daar omtrent in geen debat, maar als muiiek is mij dit woord: stilzwijgend" in de ooren gebleven. .Daar praten we maar niet veel over..." En wij, die nog maar altijd praten, praten, praten, onze tooneelkunst, voor geld dat ze niet heeft, dure gebouwen laten huren en nog zooveel procent toe vragen... Die de goede zeden voorstaan en in naam van Apollo den levensavond van den kunstenaar verlichten met honderdvfjfentwintig guldens... Terwijl er dan nog fantasten zfln, die dezen toestand wenschen te bestendigen, die, nu men ein delijk de koppen bij elkaar steekt, zich ver zetten tegen elk, op een bazls van bescha ving gegrondvest, redelijk vergelijk! TOP NAEFIApollo" in het Concertgebouw Neen, hij is den Hemel zij dank niet teruggekomen, die met een vijgeblad en een laagje grijze vet f gekleede gipsen god, die jarenlang op het podium der kleine zaal muziek stond af te luisteren. Ds Apollo, die Zaterdagavond in het Concertgebouw zich aan ons vertoonde, was een travesti-rol, zooals gesymboliseerd scheen door die met niet-onverdienstelQke vrouwenstem zingende zanger(es), die na een smachtend connais tu Ie pays.." haar wellgen pruik van zijn hoofd afnam en een pootig heerschap bleek. De .Apollo" van dien avond was die door Jan C. de Vos, naar de dagbladen ons meldden, geschetste 70 jarige oude dame met philantropisch gemoed en weinig inkomsten. Het was dus een feest meteen bijbedoeling. En een bijbedoeling, waartegen men niet licht bezwaar zou kunnen inbrengen. Die genereus-gestemde, maar wel wat kort ge houden oude dame in staat te stellen aan hen, die gedeeltelijk van haar afhankelijk zijn oud-artlsten en hun nagelaten be trekkingen iets meer dan honderd vijf en twintig gulden per jaar te verstrekken kan toch niet geacht worden, 'de zorgeloosheid en speculatie op phllantropie in de hand te werken! Het dubbel karakter van dezen avond, feest en beroep op steun voor behoeftigen, scheen bQ den aanvang reeds duidelijk afgeteekend, Een zaal met feestelijk gekleede menschen, muziek en bloemen en daarte genover de Hollandsche hardnekkigheid, waarmede de aanwezigen deden, of zij van geen feest wilden weten. Daar zaten zij, gelijnd om de vierkante ruimte, waar men zoo aanstonds verwachtte de doodkist te zien plaatsen, waaromheen dan lijkredenen zoudm gehouden worden. Daar zaten zij, op de eerste rij schijnbaar de naaste verwanten, en daarachter aan tafeltjes, zQ, die de afgestorvene niet zoo na stonden en toch niet erfden, of juist omdat zij erfden, maar vast een kopje koffie be stelden. Boven, op de galertj, een enkele eenzame, een suppoost, een van Lamond weggeloopen muziekrecensent, die het nu wel wist" en op het podium een orkest, tot eiken treurmarsch bereid. De eenige levende ziel in die groote zaal was toen Mevrouw Theo Mann, die kwiek, overal tegelijk, in haar champagne-tent champagne en in de zaal bloemen verkocht en meende, dat een feest een feest moest zQn. Het publiek zou die opvatting van onze tragédienne nog eens rustig overwegen en bleek aan het eind van den avond haar die opvatting omhelsd te hebben. Ook de dames hadden het dubbel karak ter van dezen avond in haar kleedij tot ui ting gebracht. Waren de stoff;n feestelijk Teekeningen voor de Amsterdammer" van Is. van Mens iiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiifiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiii iiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiii in loonkamers van den Kunstpoltenbakker C. J. LANOOY Papestraat 24 ? 's-Gravenhage Permanente Tentoonstelling Kunst- en Dansavond Apollo". Een wirrelwarrel van dansende paren en kostelijk, op de hoeveelheid stof had men tot het uiterste bezuinigd En menige dame, die, voldaan over wat zfl met zoo weinig stof had weten te bereiken, vroeg: .Hoe vindt u mijn Japon"? moest als antwoord hooren: .Mevrouw, ik vind uw japon in het geheel niet, ik zoek die nog steeds"! Tweevoudig was ook de opzet van dezen avond. Het publiek zou belangloos vermaakt worden n moest zich zelf vermaken. Zorg den de artisten onder leiding van Max van Gelder voor het eerste, bij het laatste had de Internationale dans-paedagoog James Meyer Flls de leiding, of zooals het pro gramma het in zoo vriendelijk-uitnoodigend Hollandsch aangaf: .Na het optreden van leder artist bestaat gelegenheid tot dansen voor het publiek l" Zoo zag men af en toe iemand het podium bestijgen en pogen zich verstaanbaar te maken, wat slechts zelden gelukte, totdat men besloot rondom het podium te gaan staan, om zoo enkele klanken op te vangen van Fientje de la Mar of van Lola Cornero, die, met een zwart hartje op haar in den japon uitgespaarden" rug geplakt, een levend, maar een hoe liefelijk verwijt was, voor hen, die het hart niet op de rechte plaats dragen en voor .Apollo" niet offerden. De danseresjes hadden de dichte nabijheid van het publiek minder van noode, die hun toch gaarne verleend werd. .Na het optreden van ieder artist" sprak de heer Meyer een vreemd woord uit, waarop vele paren vreemde dansen op dikwijls vreemde wijze dansten. Het werd allengs vroolper in de zaal en warmer; men at microben bij hoeveelheden, die aan de bedragen van moderne staataleeningen herinnerden. Ook werd het voller; jhr. van Riemsdijk, die van zijn konlnklflken vriend het pad vinden geleerd heeft, wist echter toch nog Bouwmeesteressen van ver schillende generaties door de zaal te geleiden. Een invasie van 16 Amerikaanse!»cow boys, die meisjes en Hollandsch waren, kondigde het eind der kunstgenieting aan. Men begaf zich naar de beide koffiekamers, waar de koude spijzen geen kans hadden warm te worden. Voor geld zij het ook veel kon men korten tijd spijzen zij het o«k weinig verkrijgen. Toen zelfs niet meer voor goede woorden. En weer ging men naar de bal zaal en weer sprak de heer Meijer het een of ander vreemd woord en weer maakten zijn onderhoorigen de bewegingen, die men tegenwoordig dansen noemt. Zoo mocht het doorgaan tot een uur of vier. Toen kwamen de mannen van het Concertgebouw oos aanzeggen, dat wfl had den te verdwijnen en maakten de zaal gereed voor de Symphonia Domestica, die men over eenige uren zou gaan spelen. De dames meenden, dat daar toch niets van komen zou, daar het tegenwoordig bijna niet mogelijk is, met de domestleken de voor een symphonle noodige harmonie te bewaren. Maar toen men hoorde, dat daarna de Juplter-symphonle zou gespeeld worden, blies Apollo toch den aftocht. Want, Juplter, c'est Ie patron. En op den Olympus kent men nog geen bolsjewisme. V. Danseres. Op der. achtergrond het champagne-tentje van mevr. Mann?Bouwmeester iiiNnHMHiimiHmiiiim iiii ,miiiim ..... 1111 ........ ui ........ ui ...... iiiiiiiiiiii gelijkheid; zoo'n verzameling wordt teveel een kans voor impotenten, stakkers, en abnormalen. Het verwondert me dus niet te hooren dat het bestuur dit ten laatste heeft ingezien, en door een nieuwe regeling voor de Onaftiankelijken zijn onjuist inzicht erkent. sluit tot gezamentlijk tentoonstellen. De reden daarvan is eenvoudig: de jwy is fei telijk opgetreden vod'-de formatie der groep. Een tentoonstelling van willckeurigen, zon der jury, is onmogelijk, vooral in dezen tijd van overdreven dilettantisme, een van eigen wijze abnormaliteit. Ik brgrSp, dat enthou siasten in deze onmogelijkheid gelooven, een juryloosheid, wanneer zij zien, welke misvattingen jury's begaan, en hoe lang het voor d'OorspronkelJjken kan duren, vór zij de willlgheid afdwingen van officleele schil ders- kritici. Maar zoo de jury een instelling is, met vele ongerechtighrden dikwijls be zwaard, en van vele orjuistheden vol, een tentoonstelling zonder haar en waarheen ieder vrïj Is in te zenden, blijkt ook door deze Oriafhar.kclljkeii een volslagen onmo - AZIATISCHE KUNST I, AMSTERDAM Deze tentoonstelling is, zeker voor een ff\, zooah wij een tentoonstellir g wenschen. Zij is niet overdadig door getal; zij is be schaafd gegroepeerd; overal wordt de eer bied gevoeld. Dit zijn eigenschappen, die we niet bij iedere verzameling ontmoeten, i en de aanwezigheid dezer eigenschappen | moet met allen nadruk worden erkend. De i tentoonstelling is zedig, beschaafd, de i tesaamzetting der voorwerpen in het stille j licht, de stille groepeering, geeft aanleiding tot aandachtige beschouwing, en verstoort j nooit de lust zich lang te vermeijen, in een i kunst, eigenvaardig geschakeerd, maar na tuurlijk even goed te verstaan in het essentieeleals ledere andere kunst, meerWestersch, meer zuidelijk; meer vereenvoudigd of meer bizar. Eén opmerking heb ik slechts tegen deze Oost Aziatische verzameling, en het is eene, die ik niet weerhouden zal. Ik weet dat er werk van grootscher gang, grootscher een voud in Oost-Azlc- ontstond, ik meen zelfs dat daarvan voorbeelden zijn in Holland. Het is noodig, dat ook ter kennis te brengen, want het groote werk is minder bekend dan het eigenaardige, dan het curieuse. Er is nog een reden daarvoor; de tijd Is op zoek naar het groote. PLASSCHAERT IIIIlIIlElltlcllllflIltl lUllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll DEN MAAG } WARMOND< HOUTBOUW KANTOOR TREDERIK. HENDP.IR.LAAN &UREAU ARCHITECT'.PARKSTRAAT LEVERT DE/VERLANCD IN ZEER KORTEN TUD ALLE HOUTCONSTRUCTIE/ AIS LANDHUIZEN CLUBGEBOUWEN JACHTHUIZEN TENNI/HUI/JE/ CATALOGUS OP AANVRAAG