Historisch Archief 1877-1940
25 Oct. '19. - No. 2209
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
TOURNOOIVELD
Restaurant-CaféLa Réserve"
Rembrandtplein 44 bij de Utrechtschestraat
AttSTERDAn
Weelderig ingericht Restaurant
Afternoon tea- en Apéritif-Concert
Le
CQBMC
MARTELL
est garanti comme tant
Ie produit naturel des
vins récoltés et distillés
dans larégiondeCognac.
Xoopmans & Bruinier
Wljnhandelaren te Amsterdam
ROTTERDAM
AMSTERDAM
JETiwit Product Cacao
(DE EP. CACAO)
is oordeelkundig vervaardigd van cacao
poeder met eiwitstoffen van groot»waarde
voor de voeding,
overtreft vardar elke gewone cacao.
Schrijft, wanneer Uw winkelier geen voor
raad heeft met opgave van diens naam aan
de E. P. AMSTERDAM
Vraagt prijsopgave van
Cognac
Hennessy*
aan
Wijnhandelaren,
ZWOLLE,
VERHUIZINGEN ONDER GARANTIE
BERGPLAATS VOOR INBOEDELS
Amsterdam, Frans van Mierisstraat 90. Telefoon Zuid 822
DEN HAAG ARNHEM
Wostelnde 48 Parkstraat 52
EERHOPP tC§
jn KAtVEBSTIMM2 AMSIE1MH
*"^ N UrtACfM rcrvTt./>dVJiifrtAr\T\T/'">irr\r* t\icM"\T^r\i ?* mr\
X
HOOFDVECTEGENWOORDIGERSvooCrfBDERLAND
CMQISTOFLE
SPECIALITEIT in ECMTE BROMZEH
EN
K
K
Spoors
Mosterd
WA spoorjr_ Cutemborg
MEEREN MODE-ARTIKELEN l
S - HKERENSTRAAT 12, GRONINGEN
= TELEFOON 1083
JAC. URLUS
HAVANA
SIGAAR
FJORD-LEVERT R A AM
Prima Medicinale Noorsche Levertraan zonder vlschsmaak is ver
krijgbaar bij H. H. Apothekers en Drogisten tot den prijs van
/ 2.75 per halve Literflesch. Deze traan voldoet aan de eischen
der Nederlandsche Pharmacopee en wordt gegarandeerd door Dr.
J. BLOMBERG, Apotheker en scheikundige, Den Haag, Holland
Import: Handelsvereeniging F J O R D", Den Haag.
OXYDOL
S TANDPASTA)
JAGERTJE'5 UTRECHT
MOSTERD Beslist de tets
Amsterdam
P. H. Kade 68
N. V. ALG. NED. ELECTR. MIJ.
V/H GROENEVELD, RUEMPOL & Co.
Briefadres A.N.E.M. - Tel. N. 4826, 4827, 7004
Electromotoren. Generatoren.
Schakellessenaars.
Hoogspanningsinrichtingen.
Schakelkasten. Electr. Sirenes.
ELECTRICITEIT OP ELK GEBIED.
mum iimiiii
lllillliliiliiiiiiiii
iiiiiiitiimnmiiiiiiiilt ifiiiimmiiiiiiii. iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
- MICHELIN
Rijwielbanden
Buitenband f9.
Binnenband 5.25
bij alle gaedi Rl]wlelhandeltran |
IMMIIIIIllllllllllll
ordonnantie van 27 Dec. 1788: bet recht
van belastingen door de onderdanen te be
slissen, periodiciteit der Staten-Generaal,
jaarlikse begrotingen, opheffing van alle
belastingyrijden administratieve verbeteringen.
En nog hoger steeg het enthousiasme, toen
de afgevaardigden van heel het volk op den
5en Mei in het Indrukwekkende paleis van
Lodewijk XIV door diens nazaat zfJneMajestelt
zelf, werden opgewacht en toegesproken.
De vernedering van de Tiers Etat", die
slechts door de halfgeopende zijdeur had
mogen binnenkomen, terwijl voor geestelik
heid en adel de beide vleugels van de hoofd
deur der groote zaal wijd openvlogen, was
nu reeds weer vergeten. Trouwens had
het volk niet in stille bewondering de eerste
standen laten voorbijtrekken en geestdriftig
gejoeld bij de burgerij, hun stand? De
koning beloofde veel, minister Nechir sprak
lang en schoonklinkend. Wat men verwachtte
en wat beloofd was, zou nu wel verwezen
lijkt worden, koning en volk zouden elkaar
de hand rijken en als vrienden met elkander
leven, van nu tot in eeuwigheid l
De teleurstelling was groot. Thuisgekomen
lazen de Députés de redevoeringen nog eens
over, de acoustiek was slecht en men had
of liever nog te schrijven, zich geheel uit
te spreken. Maar vond zij dan des morgens
een brief van hem, die wel niet uitbundig
was of vol van mooie woorden, maar zoo
ieeder bescherming zoekend bij haar, zoo
vol van niet gezegd verlangen, dan vergat
zij den droeven nacht, waar de morgen zoo
hel en blij was en beloofde zich zelf hem
gelukkig te maken door dien sterken levens
drang die in haar was.
Dus je gaat niet mee van avond," her
haalde het meisje dat naast haar zat; het
zal een prachtige avond worden met mane
schijn; ben je al eens op de hel geweest
zoo 's avonds ?"
Dikwijls al; Henk en ik wandelen er vaak;
maar van avond heb ik beloofd bij hem te
komen; hij wil mij iets voorlezen dat hij
geschreven heeft."
Vindt je dat nu leuk?"
Ach. Ik weet het niet; hij vindt het
prettig."
Toen zwegen zij weer t«tdat het
belgekllngel waarschuwde dat het diner gereed was.
Na tafel had Carla even gelegenheid met
den vliegenier te spreken.
Is het waar" vroeg zij «dat u van avond
weer opstijgt?"
Hij nam de clgaret uit den mond: Ja,
tegen acht uur."
Vindt u het niet verrukkelik om zoo te
stijgen in die booge klare luchten ?"
Hij lachte om haar sentiment.
.Is het geen genot ?"
.Een genot ? Ach neen, het is nu eenmaal
m|n beroep; en van de stralende luchten
zie ik zoo goed als niets; ik moet al mfln
aandacht concentreeren op mQn machine."
geapplaudiseerd zonder te verstaan. In
werkelijkheid was er van de beloften van
de koning niet veel te vinden in zijn laatste
toespraak. Had dan toch bet hof, had de
altijd gewantrouwde Marie Antoinette zoo
veel invloed op de koning ? In plaats van
broederlik samengaan dus vijandschap ? De
eerste belangrijke twist bracht bovendien
verdeeldheid tussen de standen onderling.
Samen of afzonderlik vergaderen, stemming
per hoofd en de in dubbelen getale ver
tegenwoordigde derde stand 't overwicht
geven ef stemmen per stand en de meerder
heid laten aan geestelikheid en adel ? De
adel besloot bijna unaniem tot het laatste,
bang voor zfjn privilegies. De geestelikheid
was verdeeld: de lagere clerus levend met
het volk en zijn nooden kennend, zelf onder
drukt, overwon en men neigde naar de
hoofdelike stemming. Onderhandelingen,
eindeloos, waarin de koning, adel en derde
stand gelijk wil stemmen. Zo zijn reeds zes
weken voorbijgegaan, zes weken, terwijl
geheel Frankrijk toekijkt en wacht op
belangrflker zaken dan geloofsbrieven-verificatie
en etiquette! Tot de derde stand, op voor
stel van AbbéHéyés, ingrijpt. En op
17 Juni heeft de gedenkwaardige zit
ting plaats, waarin de naam .Assaubie
nationale" wordt aangenomen. De adel en
de menschheid van de Clergèhad tenslotte
geweigerd deel te nemen aan het gemeen
schappelijk onderzoek van de geloofsbrieven,
tans was beslist: de derde stand (en wie
zich van de anderen bij hen voegen wilde)
vormt de enige vertegenwoordiging van
het franse volk, dat als volk geen standen
kent. Nog meer, de derde stand sprak niet
i alleen voor allen en uit naam van allen,
hij decreteerde ook voor allen, zelfs voor
de koning: dat na haar interngaan niet
anders dan de door haar goedgekeurde be
lastingen zullen geheven worden; tevens
verklaarde hij de bestaande voor onwettig
ingesteld. Dat was de revolutie. Niet de
keuring maar de burgerij en nog wel een
geheel ongesactloneerd deel van haar ver
tegenwoordiging had beslist en de vorst de
staf uit de hand geslagen om die zelf op
te nemen!
Adel en geestelikheid protesteeren. Wat
echter vermogen woorden in zulk een tijd?
Waren zij of was de derde stand door het
volk toegejuicht? Maar nooit hadden Artois
en de zijnen groter invloed op de keuring
dan tans. Geen verzoening, geen
bemiddeZe gaan van avond allen naar de hei om
u te zien opstijgen!"
Zoo, u ook?"
Ik?... Nee... ja misschien toch wel."
ZIJ was ontnuchterd om zijn kortheid, om
zijn gering vertoon van enthousiame.
Neemt u wel eens een passagier mee ?"
Neen, nooit l" zei hij weer lachend. Wie
zou zich daar ook aan wagen?" scherste
hfl. U soms?"
En of" zei zij vroolijk, blij om den
luchtlgen toon dien hij aansloeg.
Nu, als het er ooit van komt, dan zal
ik aan u denken, hoor l"
Zoo schorsten zij nog door tot hij met een
korten groet verdween. Carla treuzelde nog
wat en nam toen dralend het voetpaadje
tusschen de korenvelden, den kortsten weg
naar Henk's woning.
***
Zfj zaten voor het huisje onder de zware
boomen op de bank. Het was zoo maar een
gewonen houten bank, maar Henk's moeder,
oud'zorgend vrouwtje, bracht voor Carla
een bontgekleurd kussen. Maar zijn vader,
een gewezen dorpsschoolmeester, troonde
haar mee naar zijn tuintje, dat achter het
huis lag. Daar glansden de goudsbloemen
in de avondzonnestralen en de
duizendschoonen, wit en paars purper, pronkten er
en een hoogopgeschoten zonnebloem begon
al reeds te bloeien. Langs de smalle paaojes
liepen zij, en hij wees haar de morellen die
rood te glimmen hingen tusschen het vale
bladergroen, en de pereboom die zoo vol
zat dit jaar en een overvloedigen oogst be
loofde. ZIJ liepen tot aan het eind bij het
wrakke hekje van waar men een uitzicht
had over het bouwland, waar het koren te
rijpen stond. En hij sprak over zijn zoon,
hoe goed die was en hoe knap, maar Carla
luisterde ongeduldig, want de zon stond al
laag en zij wilde Henk nu vragen met haar
naar de heide te gaan. Hij zat nog op de
bank en zijn stil tevreden gezicht straalde
haar tegen.
Henk", zei zij, in het hotel gaan ze allen
naar de hei om de vliegenier te zien opstij
gen, willen wij ook gaan?"
En we hadden afgesproken rustig hier te
blijven en te genieten van den stillen avond!"
Maar we komen toch weer hier terug;
toe, Henk, ik wou het zoo graag."
Met een lichten zucht stond hij op: Kom
dan maar."
We moeten vlug loopen anders komen
w| te laat!"
Zij liepen nu dwars de hei over naar het
westen toe, waar de zon al daalde, langzaam,
heel langzaam, de hemel kleurend met
warmer gloed. Het pad was mul en hob
belig en Henk met zijn stijve been kon haar
zoo snel niet volgen. Vlug liep zij met het
egoïsme der sterkere, niet lettend op hem....
Toe, Henk, span je wat in, anders zien
we niets meer l"
Maar het is toch niet voor het eerst dat
je een vliegenier ziet opstijgen?"
Nu, ja, maar ze zijn er allemaal, het is
er vroolijk, ik houd van de drukte."
Als we getrouwd zijn, zul je het heel
stil hebben, Carla, als je daar dan maar aan
wennen kunt..."
Maar we zijn nog niet getrouwd, en
komen die tijden..."
Zwijgend liepen ze voort tot Henk, hijgend
ling, niets begrijpen en niets toegeven, was
wat hem in't oor gefluisterd werd. Lodewijk
moest zich in al zijn waardigheid, met alle
pompeuze ceremonie van het Hof te
Versailles aan zijn Staten-Generaal vertonen
en de brutale domkoppen van de derde
stand zouden wel in hun schulp kruipen l
Was het dan nooit mogelik, dat de vorst
en zijn volk elkaar begrepen.
20 Juni zou men weer vergaderen, maar ,
deTiersétat vond de vergaderzaal gesloten: er i
was heel wat noodigom die geschikt te maken
voor een séance royale"! Was het wan
trouwen der onderdanen dan toch gerecht
vaardigd en zou de koning hun vertegen
woordigers naar huis sturen zonder hen te
horen. Dat nooit. Samengekomen onder voor
zitterschap van Bailly verklaarden zij,dat niet s
kon beletten, dat zij, de Nationale Vergadering,
hun beraadslagingen voortzetten en werd
deze afgelegd: nooit uiteen te zullen gaan en
bijeen te komen, overal waar de omstan
digheden dit eisen, totdat de grondwet van
het koninkrijk zou samengesteld en be
krachtigd zijn op soliede grondslagen." In de
daaropvolgende koninklike zitting" meende
Lodewijk, of de hofpartij, na al het gebeurde
nog kalm zijn voorschriften te geven en nog
naar adem, bleef staan.
Kun je niet verder?"
Ga maar liever alleen, kind, ik zal hier
wel op je wachten; het zou me spijten als
je door mijn schuld te laat kwam."
Vindt je het heusch niet naar om alleen
te blijven?"
Neen, ga gerust, ik kan nu eenmaal zoo
vlug niet met mfln ongelukkige been, maar
dat hoeft voor jou geen beletsel te zijn; ik
zit hier heel goed, kom ga nu maar."
En toen ging zij.
* *
Boven de heide vloog de Groote Vogel;
scherp omlijnd tegen den klaren avondhemel,
cirkelde hij hooger en hooger tot hij werd
als een stip en het gesnor van zijn motor
verflauwde tot eentonig gonzen. En de
menschen, die waren als poppetjes op de
eindelooze heide onder den wijden hemelkoepel
keken omhoog, wezen het elkander, en volg
den zijn vlucht met de oogen. Maar zij
waren stil, omdat het avondlicht zoo mys
tiek was en zij sloten dichter aaneen als
een kleine groep saamhoorigen... Dan daalde
de vlieger weer in breede cirkels en zijn
vleugels repten zich in sneller vlucht en hij
i steeg weer en scheen te zweven...
Dan... opeens was het of het vogeihart
niet meer klopte, de groote Vogel daalde,
daalde snel... in duizelende vaart, de kop
omlaag en slechts een enkele zag het,
een enkele begreep het slechts toen viel
de groote Vogel de toeschouwers
stonden stil, verstard, voor een oogenblik
niet begrijpend, dan klonken er kreten, en
ze renden, renden naar de plek, waar hQ
gevallen was.
zich te kunnen scharen aan de zijde van de
adel, men zou afzonderlik vergaderen, be
halve over enkele onbelangrijke zaken!
Kinderllk denkbeeld, nog kinderliker de uit
voering op t« dragen aan de grootceremonie
meester. Tot hem sprak Mirabeau: Allez
dire a votre matre que nons sommes ie i par
la puissance du pcuple et que nous n'en
sortirons que par la force des baTonnettes."
Dat .uw meester" vooral is kostelik, hun
meester was het volk! Heden zou het echter
nog niet tot wapengeweld komen: geeste
likheid en adel deel's gaven toe en de koning
gaf hieraan zijn sanctie. Dat was noch de
vrede, noch de verzoening, maar officiële
bevestiging van de overwinning van de
Derde Stand. De revolutie was er.
Dr. H. ENNO VAN GELDER
llllllllllflIlllllllllllllHIIIIIIIIIJIIIIIIIIIIUIIIIIIlllHIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIII
3PAAM8OH, EMOELSOH,
F R AH S O H, DUIT3OH B t o.
Borlltz-School
Hoofengi'»otit 481 H. 3288
Pract, Onitirwfjs door bultul, Inwin
lllllllltllllltllHIIIIII
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiii
Maar Carla durfde niet, bang was ze om
te zien, om te weten; bang was zij voor
dood en ellende; de menschen liepen langs
haar, elkander toeschreeuwend, fietsers
keerden terug in wilde haast, een auto
snelde aan, en ginds over de heide daalde
de avond met zachten schemerschrjn
Toen ving Carla de woorden op: .neen
hij is niet dood, hij heeft het bewustzijn
niet verloren, maar hij schijnt zwaar gewond,
verminkt waarschijnlijk voor het leven, als
hij het er af br engt..."
Met starenden blik keek zij de menschen
na, toen eensklaps dacht ze aan Henk. die
nog steeds op haar te wachten zat. En zij
verlangde naar hem, naar zijn steun, naar
zijn zachte voorden van troost. Snel liep
ze nu voort naar het dennenboschje waar
zij hem verlaten had. Hij kwam haar al te
gemoet en zij zag dat hij nog niets wist.
Met hortende woorden vertelde zij van het
ongeluk, baar handen zfln arm omklemmend
in vasten greep.
.Is hij dood?"
Neen, gew ond, verminkt voor het leven...
zei zij schuw.
.Dat is haird."
Anders zei bij niet, maar hl legde zijn
arm om haar schouder en voerde haar zacht
jes terug langs het mulle zandpad van waar
zij gekomen waren... lang zaten zij dien
avond op den houten bank. Zacht suizelde
de wind door de llndeboomen, van uit de
aarde stegen warme geuren op en hoog aan
den hemel stond de manesikkel. Door de
stilte van den zomernacht trilde toen een
lokkende zang... het lied van een vogel...