12 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 22 Nov. '19. - No. 2213 Op den Economlschen Uitkijk Van stoffelijke en geestelijke dingen Wat in onze tijden het meest verontiust, is... de onrust zelve. De wereld schijnt maar niet tot rust te kunnen komen, na de ge weldige beroering, die haar bijna vijf jaar lang heeft geteisterd En met name geldt dit natuurlijk van de arbeiders-wereld. Niet alleen in de overwonnen landen, in de Cen trale Rijken, lezen wij telkens weer op nieuw van stakingen, van arbeids-schuwheid, van ernstige conflicten, maar ook in Amerika, ook in Engeland en Frankrijk neemt men voortdurend waar wat zacht uitgedrukt wordt met het woord: stetke deining. In de Vereenigde Staten is de mfjnwerkers-staking een buitengewoon sprekenden ernstig versch|nsel geweest; de Engelschespoorwegstaking heeft het verkeer in Groot-Britannlë tijdens haar duur zoo goed als geheel ontwricht; Par|s leeft thans bijna geheel zonder cou ranten wegens de zetters-staking... Het is al onrust, strijd en verzet, waarvan wij dageIgfcs lezen als er sprake is van de arbeidswereld. Waaraan is dit toe te schrijven en hoe zullen we dit te boven komen ? Maar aller eerst: wat is daarvan het rechtstreeksch ge volg? Het antwoord op de laatste vraag ligt voor de hand. Wat anders kan het rechtstreeksch gevolg van zoodanlgen staat van zaken zQn dan dit: onregelmatige, immers voort durend onderbroken, dus beperkte voort brenging. En [die beperkte voortbrenging zou men kunnen noemen een weelde, die de volkshuishouding zich zou kunnen ver oorloven in normale tijden, wanneer overi gens alles zijn gewonen gang ging, maar iedereen is er nu toch wel langzamerhand van overtuigd, dat thans, voor de huidige samenleving, die gebukt gaat onder het reusachtig wereld-tekort, de verlossing uit deze ellende slechts te vinden is in hard en gestadig werken, waardoor alleen dit tekort, tot ons aller bevrijding uit de knellende banden kan worden aangevuld. En ziel juist onder deze omstandigheden, terwijl meer dan ooit te voren heel de wereld naar ruimer beschikking over allerlei goederen snakt, leggen de arbeiders in allerlei be drijven er het werk bij neer en laten het tekort voortduren.... De verklaring van dit bedroevend en ont stellend verschijnsel moet zeker ten deele worden gezocht in de sfeer der dingen, waartoe het verschijnsel zelf behoort, dus in economische omstandigheden. De ont reddering veroorzaakt door den oorlog, die ook in het economische alles zoozeer ondersteboven gooide als geen mensch ooit denkbaar had geacht, is zógeweldig ge weest, dat de werking daarvan niet te niet gedaan was toen de oorzaak zelve: de oorlogvoering ophield. Wtj leven nu meer dan een jaar lang op den voet van den wapenstilstand of, wil men, van den nog steeds niet geratificeerden vrede", maar hoe weinig heeft dat jaar ons doen vorde ren op den weg naar herstel! Hoe ver zijn wij nog af van een evenwichts-toestand, waarin de maatschappelijke verhoudingen zoo zullen zijn geregeld, dat wij daaraan althans eenige bestendigheid kunnen toe kennen. Wij weten en gevoelen het immers allen, dat wij in alles, op allerlei gebied, leven in een overgangstijdperk, waarin alles wisselt, aanhoudend zich wijzigt, plaats maakt voor weer wat anders, dat morgen weer verdwijnt en door iets nieuws wordt vervangen. Natuurlijk geldt dit ook voor de arbeidswereld, voor de verhoudingen en regelingen op de arbeidsmarkt. Ook daarin heeft de oorlogvoering met ruwe hand ingegrepen en allerlei grondig gewijzigd, toestanden teweeggebracht die vroeger ondenkbaar waren en op den duur onhoudbaar zijn. Oihoudbaar, maar voorshands blijven zij gehandhaafd en oefenen bun storende wer king uit op de voortbrenging en den ruil van goederen. De arbeiders, die meenen dat handhaving van deze o. i. onthoudbare regelingen in hun voordeel is, verzetten zich met alle voor hen beschikbare wapenen tegen elke wijziging. Vandaar de strijd. ZQ gelooven niet,' dat wat nu geldt onder den druk van den overgangstoestand, niet zal kunnen blijven gelden; zij wenschen en eisenen bestendiging van de thans heerschende verhoudingen. Of beter gezegd: omdat de vervulling van dien eisch voor deze of gene groep de aanvulling van het tekort voor alle groepen belemmert, dus de duurte verergert, ook ten laste van de groep, die ze veroorzaakte, vraagt zij: niet bestendiging, maar verbe tering. En dat werkt over heel de lijn. Want alle groepen van voortbrengers vol gen deze zelfde taktiek. De wereld, zoo meenen zij, moet zich daarnaar maar voe gen. Doch wie onbevangen toeziet, dien ontgaat het niet, dat inwilliging van de ver strekkende eischen ons hoe langer hoe verder van herstel der welvaart afbrengt. Wanneer wij lezen dat Amerikaansche mijn werkers geen langeren arbeidstijd willen aanvaarden dan van zes uur per dag over vijf dagen per week, dan is het duidelijk dat die eisch meebrengt een zoo hoog loon voor die 30-urige arbeidsweek, dat de man met zijn gezin ervan kan leven en wel op zulk een voet, dat in onvervulde behoeften voor hem geen prikkel tot langeren arbeids tijd is gelegen. Het gevolg ? Beperking der voortbrenging, daar 30 uur per week toch wel niet de grens van het nuttig rende ment" des arbeiders zf n zal. Dus: schaarschte = hooge prijzen. Maar hooge prijzen voorts ook, doordat voor de productie van 30 uur een weekloon betaald moet worden, dat voor den arbeider en zijn gezin voldoende is. Ziedaar n voorbeeld. De duurte der kolen is de eerste schakel van een lange ketting; zij wreekt zich over heel de lijn, waarlangs de kolen worden gebruikt en leidt dus weer tot verdere duurte, die weer aanleiding tot nieuwe loon-eischen is. Wan neer wij lezen dat een taxi-chauffeur te Parijs op het dejeuner-uur bijna niet te vinden is, omdat hij zelf is gaan dejeuneeren en dat hij weigert u naar een opgegeven adres te brengen, omdat dit uit zijn route is, ligt dan niet de slotsom voor de hand, dat ook hier buitensporige arbeidsverhoudingen heersenen, welker houdbaarheid niet vereenigbaar is met de gedachte aan het herstel van evenwicht in de volkshuishouding? Neen, houdbaar is de wedloop op den om trek van den steeds zich uitbreldenden noodlottigen cirkel" niet. Wfl leven, wat dit betreft, nog onder den druk der nawer king van de volslagen verstoring der economische verhoudingen door den oorlog. Maar slechts ten deele moet de verklaring van de arbelds-onrust worden gezocht inde economische omstandigheden. Men behoeft waarlijk niet veel dieper dan tot de opper vlakte der dingen te zien om er zich van te doordringen, dat hierbij ook veelbeteekenende psychologische Invloeden zich doen gelden. Er is een verstoring in de wereld van het stoffelijke, maar ook in die van het geestelijke. Deze laatste heeft in sommige landen geleid tot een revolutie, maar zij heeft tevens in alle landen teweeggebracht een sterk merkbare revolutie in de gedachten en gevoelens. Hier staan wij tegenover geestelijke stroomingen, welker diepte niet gemakkelijk is te pellen, maar welker kracht niemand kan ontkennen en niemand mag onderschatten. De economist wordt geacht zich alleen bezig te houden met stoffelijke belangen, omdat hij zijn aandacht wijdt aan de volkswelvaart en de volkshuishouding, maar hij zou wanhopig eenzijdig, dus on wetenschappelijk zijn, waaneer hij onderde economische vraagstukken, gelijk zich die aan hem voordoen, niet zag den ondergrond vanhet geestelijke, wanneerhlj niet begreep dat de economische omstandigheden die er op elk gegeven oogenblik zijn, product zijn van der menschen doen en laten en dus beheerscht worden door de .mentaliteit" der menschen van dezen tijd. Daarom kan men uitredding uit den chaos, waarin w( nu leven, niet verwachten van economische wijzigingen alleen, niet ook van wetten, die zoodanige wijziging zullen voorschrijven, maar ook en allereerst en allermeest van een zich verleggen der geestelijke stroomingen. Het is waar: daar is een wisselwerking tusschen beide: de stoffelijke belangen oefenen invloed op den geest der massa en die geest beheerscht hun kijk op de stoffelijke belangen. Doch wie beide weegt komt tot de slotsom dat per saldo het geestelijke meer gewicht in de schaal legt. De Romeinen, grootste wettenmakers der wereld, vroegen: wat wetten baten zonder zeden? WQ moeten wachten tot en hopen dat de menschheid zich geleidelijk zal bevrijden uit den ban van de revolutie der geesten, waarin zij door de psychische werking van den oorlog is bevangen. Niet eerder dan na die bevrijding zal er ook in het stoffelijke vrede kunnen zfln. SMISSAERT iiiiiiiimmniiiiii Illtltl IIIIIIMUMHmmrillMMIMimmillllllMlimitlllIIIIIMIIIItllttlimilMIIIIIIHIIIIIimillllllimmi iiiiiimiiumii IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIHII iiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuii iiiiiiiiiiiiiiimiinii H. P. PIETERSE Diergaardelaan 20 ROTTERDAM biedt uit voorraad aan: Chloorbarium Koolz. Potasch 96-98% Borax Aceton (chem. zuiver) Paradichlorbenzol Llthopone. 30% roodzegel Waterstofsuperoxyd 3% Kwikvermiljoen Kallum Bichromaat Kalium Blcarbonaat Brulnsteen 85-90% Chloorzink 98-100% Natrium Nitrit 96-98% Kallum Permanganaat Antichloor (te c h n. kristal) Zuringzout Ammonia Llquida Chloorzwayel Chloorcalcium Natrium Bisulfiet Salicylzuur eiling wapens Sterfgeval. C. WIEGAND Jr,, J. WARHEES c.s., Makelaars, zullen op MAANDAG l DECEMBER 1919, des avonds na zes uur, in het Verkooplokaal Frascati'% ten overstaan van den Notaris P. L. PIETERSE en den plaatsvervangende!! No taris C.GIPON, in veiling brengen: No. 1. Het HEEBENHUIS met Tuin en Erve, aan de Keizersgracht 729 tusschen UTRECHTSCHESTBAAT en AMSTEL,groot ongeveer l ARE 32 CENTI. AREN. No. 2. Het HEEBENHUIS met grooten Tuin en Er r e, waarvan de Tuin zich gedeel telijk bevindt achter het aan grenzend huis genummerd 729, gelegen naast voorgaand perceel, aan de Keizersgracht 731, groot ongeveer 2 ABEN 88 CENTIAREN. Dit perceel is op l Mei a.s. vrij van huur te aanvaarden. Deze perceelen zullen eerst afzonderlek bjj opbod en af slag geveild en daarna, ter gezamenlijke grootte van 4 Aren 20 Centiaren gecombineerd worden in slag gelegd. Bezichtiging dea Dinsdags, Donderdags en op den Verkoopdag, des namiddags van 2 tot 4 uur. Teil-eonditiën enz. bij den Notaris P. L. PIETERSE en den plaats ver van genden No taris C. GIPON, Keizers. gracht 731. Nadere inlichtingen ver strekken de Directie-Make laars C.WIEGAND Jr.,Amstel 256a, en J. WARNERS, Over toom 213. MAHLER-FEEST Ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum van WILLEM MENGELBERG, CONCERTGEBOUW-AMSTERDAM-6-21 MEI 1920 llle werken ra HflH in een Ie Concert - 6 Mei Das klagende Lied Ueder eines fahrenden Gesellen Eerste Symphonle 2e Concert - 8 Mei Tweede Symphonle 3e Concert - 10 Mei Derde Symphonie 4e Concert - 12 Mei Vierde Symphonie Vijfde Symphonie 5e Concert - 14 Mei Zesde Symphonie Kindertotenlieder 6e Concert - 15 Mei Liederen Zevende Symphonie 7e Concert - 17 Mei Das Lied von der Erde 8e Concert - 18 Mei Negende Symphonie 9e Concert - 21 Mei Achtste Symphonie Dirigent: WILLEM MENGELBERG, Medewerkenden zijn o. a. Mevr. CHARLES CAHIER, GERTRUD FOERSTEL, ILONA DURIGO, SIGRID HOFFMANN-ONEGIN, A. NOORDEWIER-REDDINGIUS, META REIDEL, JACQUES URLUSJ het Concertgebouw-Orkest, het Toonkunst"-Koor, de Kon. Liedertafel Apollo", (Dir. Fred. Roeske), het Jongenskoor der Vereeniging tot verbetering van den Volkszang", (Dir. H. J. den Hertog). Abonnementsprijzen in voorverkoop voor den geheelen cyclus: voor het publiek VEERTIG GULDEN. Bij voorverkoop: Voor Abonné's Concertgebouw, der Haagsche Mengelberg-Concerten, Leden der Sociëteit Harmonie" te Rotterdam, Leden der Bechvereeniglng te Haarlem, der Kunstvereeniging te Nijmegen, van het Concert St. CaeciHa te Arnhem, van Tivoli te Utrecht en van de Afdeellng Amsterdam der Mij. t. Bev d. Toonkunst en van het Toonkunstkoor VIJF EN TWINTIG GULDEN, verhoogd met Stedelijke Belasting. Ter voorkoming van teleurstelling, voorzie men zich tijdig van plaatsen. Schriftelijke aan melding bij het Mahler-Feest-Comlté, adres Concertgebouw, Amsterdam. TRIPLEX GLAS" SPLINTERT NOOIT Les Etablissements B. D'USTON, Hooge Nieuwstraat 5, DEN HAAG. DE AIV1STERDAIY1ME Weekblad, voor Sfede .iand kost slechts f 2.5Q per kwartaal OE HAAS & Co's WONINGGIDS FRED. HENDRIKPLEIN 34 's G RA VEN H AG E TEL. SCHEV. 2056 Alle inlichtingen en toezending Gids kosteloos :: N.V. UITGEVERSMAATSCHAPPIJ DeZonnebloem" APELDOORN NIEUWE UITGAVEN Zonnebloem-Boekjem : Ho. 13. EEN ZOMERDROOM I, Gedichten door FRANS BASTIAANSE Verzen van dezen bekenden, fijngevoeligen dichter behoeven geen nadere aanbeveling. Zij hebben hun toegewijden en bewonderenden lezerskring. Prijs f 1.SO Ho. 14. DE H SPYEGHEL DER SALICHEYT V AH ELCKERLYO De Middeleeuwsche allegorie, bekend door de opvoeringen van Dr. Willem . Rooyaards en Eduard Verkade. Dit schoone spel weerspiegelt prachtig de Middeleeuwsche geest waar het In vlotgeschreven verzen de vergankelijkheid van al het aardsche schildert. Inleiding en Aanteekenlngen van R. J. SPITZ Leeraar H. B. S. Apeldoorn. Prijs f 1.28 Ho. 15. KLARENDE LUCHTEN Een bundel gedichten door PETER VAN MAARN. Deze dichter heeft met zijn in verschillende tijdschriften gepubliceerd werk reeds veel waardeering geoogst. Deze gedichten ademen een diep-godsdienstlgen geest en een rijke liefde voor het schoon der natuur. Prijs f 1.5O Ho. 16. DE ROL DES VUURS Proza-gedicht in acht zangen door CH. BIALIK. Uit het Hebreeuwsch vertaald door Joseph Gompers en J. Figatner. Dit Is het eerste werk dat uit de modernHebreeuwsche literatuur In het Nederlandsch vertaald werd. Het Is iets geheel nieuws In de wereld van het Nederlandsche boek. Het is van een geweldige visioenaire kracht, de taal Is wonderlijk-rijk van schakeering, monumentaal als van de oud-testamentische profeten en tegelijk van een moderne sensitiviteit. De lezer die b.v. van Tagore's schoone proza-gedichten heeft weten te genieten, mag niet nalaten met deze heel-bijzondere kunst kennis te maken., Prijs f 1.25 Ho. 17. Carry van Bruggen Enkele Bladen uit Heiene's Dagboek Dit boekje bevat, van de hand van de bekende schrijfster, een verzameling buiten ge woon-fijne lyrische stemmingsstukken, oorspronkelijk ge schreven als voorstudie voor het latere .Heleen". Ook op zich zelf vormen zij een ontroerende en schoone lectuur. Prijs 11.25 Henri van Booven: Kinderleven Fijne, prachtig-geobserveerde en diep-gevoelde schetsen uit het kinderleven, een samen hangend geheel vormend. De naam van den auteur is op zichzelf reeds een warme aan beveling. Hoogst smaakvol uitgevoerd. Prijs ingenaaid f 2.2S in prachthand f 3.SO De Zonnebloem-uitgaven zijn door hun verzorgde uitvoering, matigen prijs en uitnemend literair gehalte, W" DE "W St. Nicolaae-cadeaux. l