DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 22 Nov. '19.?No. 2213 |ASORMANIdi/U.«JJllDEUIElJ ? Kioodormakai»* l Rokln 24-28 - Tel. N. 905 - A'dam | BURGERLIJKE BELEEFDHEDEN Men moet de burgerlijke beleefdheden In acht nemen. IV BEZOEK ONTVANGEN De goede kennis, met wien je geregeld van rookmateriaal wisselt, die je dagelijks over den barometerstand en de weersgesteldheid onderhoudt, met wien je het volslagen eens bent over de gruwelen in Rusland en den nood in Oostenrflk-HongarQe, heeft het er op gezet, ie een tegen-beleefdheid te bewijzen, voor den avond, dien je met groote inspanning bij hem hebt doorgebracht. Hij dqet bq herhaling en met volharding groeten aan je vrouw. Deze zegt ten slotte, met gematigd enthousiasme: We moesten ze dan toch maar eens vragen. ...?Wanneer? Nou, zie maar eens. Het geringe enthousiasme is aanleiding, dat dit niet al te snel geschiedt. Eerst maak je met den kennis vage afspraken. Later be paal je definitief een dag. Je vertelt dit thuis, en je vrouw zegt: _ Daar heb ik nou niks geen zin in. . Aan den vooravond van het bezoek, wordt deze opmerking herhaalt. Daarna confereer je samen over wat je in huis zal nemen. Deze zaak iqkt ongemeen ernstig. Je moet hiervoor iets kiezen, dat niet feestelijk is, maar den schfln behoudt, van spijs en drank, die nooit in je huis ontbreken, 't Loopt ten slotte alt|d uit op gebakjes, bonbons en koekjes voor na de thee. Op den avond, dat ze komen zullen, staan reeds vroeg de gebakjes op een schotel, die je zelden ziet, rozets-gewQze gerangschikt op de theetaf el naast een christallen schaaltje, met de bonbons als een beminnelijk klndeibouwwerkje opgestapeld. Je zit er gelaten bij. De thee trekt. Je vrouw geeuwt. Met < merkbare ontevredenheid wacht je, eerst stilzwijgend. Het wachten wordt pijnlijk. Je vrouw zegt: Als ze maar komen. De twijfel, die deze woorden wekt, geeft aanleiding tot een reeks deprecieerende op merkingen ten aanzien van het verwachtte paar. Tegen dat deze depreciattëo in verwenschingen overgaan wordt er gebeld. Als het dan iemand anders mocht blijken dan de visite, wordt deze formeel uitgescholden. Komt het bezoek erg Iaat, dan krijg je een klein beetje ruzie met je vrouw, over het kopje thee, dat je al van te voren wil hebben. Als eindelijk de bel gaat, schrikt je vrouw op en doet iets of wat bedrijvig, je begroet e kennissen met veel ostentatie in de gang. Vooral de vrouwen doen hartelijk. De mannen doen joviaal. Er is meer beweging in de gang, dan bij den lastlgsten kwltantielooper. Veel gesleur met een dames- en een heerenhoed een mantel en een jas. Dan treedt het echtpaar binnen. Je zet ze op gemakkeiqke stoelen. Vooral mijnheer geef je iets heel luis. HIJ prijst het meubel. Je vrouw schenkt onder vetmelding dadelijk een kopje thee. Daarna begin je te converseeren. Iedereen begint te converseeren. 't Is hetzelfde geconverseer, dat je vroeger eens in hun huls hebt doorgemaakt, maar 't doet je erger aan, omdat het als provo catie voelt van de intimiteit van je kamer, omdat je die kamer met geest als het ware verlaat, de ziel er van uitdrijft. Ook het aanzien van je dageiqksche om geving is verbroken. De kennis zit iets of wat stijf sigaren te puffen in de stoel, waar je gewoon bent je zelf zoo behaaglijk in uit te strekken. Zijn vrouw met iets moois aan voor de gelegenheid, zit recht op, op de voorste helft van de zitting, van het stoeltje, waar je vrouw anders kousen zit te stoppen, met haar beenen over elkaar, gezellig op haar gemak. De meubels zijn van haar plaats. Je voelt de geïncarneerde burgerlijke beleefdheid in je huis regeeren, en je zelf verdringen. Je voelt je zelf de dupe Van iets, dat je doen moet, voor geen enkele andere wet, en voor geen enkele andere verplichting, dan die, van belet f d te moeten wezen, tegen iemand, die ook alleen maar beleefd is, en je niets te zeggen heeft. En je praat zoo de uren vol, dat de thee afgeschonken is, en het paar in poeslieve IN MEMORIAM DOOR FELIX HAGEMAN (ter opvoering aangenomen door het Hojstadtooneel") Personen: Hij. Zij, De vrouw. (Het tooneel verbeeldt de werkkamer van een gezeten journalist, met bureau ministre rechts, bedekt met een stapel cou ranten en ti/dschriften. Telefoon. Groote boekenkast met glasdeuren. Rookkastje Naast het bureau rookstel op voet. Deur links. Tegen den achterkant van het bureau staat het schrijfmachine-tafeltje voor de typiste.) Als het scherm opgaat loopt hij met de handen op den rug heen en weer, en dicteer t: H q ... en zoo hebben wq dan wederom gestaan aan het graf...", neen, sla dat graf door... aan de groeve van n, die voor ging, die als een lichtend voorbeeld..." Z q (tikkend): Tweemaal .voor"... .Hu Je hebt gelijk. Wat zei ik ? ... Die 'voorging, die als een lichtend toonbeeld ons den weg wees raar het schoone, het goede, het eeuwig ware!" Uitroepteeken. (Zij tikt) Hindert de rook je ? (Zij schudt van neen, tikkend). Zeg het maar eerlijk, hoor! Z Q Rook jij maar. Dan denk je beter. UIT HET KLADSCHRIFT VAN JANTJE B L RN C Wm verlegenheid gebracht wordt over de keuze van een glas wijn of een grocje, uit een flesch, die het air moet wekken van uit een vollen wijnkelder te komen, en nog geen halven dag in huls is, van uit een distilleerderij in de nabijheid. Dan komt de tQd, dat je gaat verlangen, dat ze opstappen zullen. Je ziet met wel behagen, dat ze elkander geheime teekens geven. Dan neemt de man het initiatief, met een extra zoet woordje. En met juist afgepaste eigenachtigheid, animeer je ze nu nog even te big ven. Maar de beleefdheid meet je daarbij zoo zorgzaam af, dat je animeeren, de grens van ernst raakt, maar je verzoek nooit kan worden ingewilligd. Als de deur achter het bezoek gesloten is, rek je je uit in je stoel, als een hond bij de kachel, en voel je de behaaglijkheid van je eigen kamer weer tot je komen, en je zucht, Goddank. En je vrouw neemt haar stoel ook weer, en de vreemde sfeer trekt weg als rook uit een kamer, waar het raam van open geschoven wordt. Zoo vervelen in een groote si ad duizenden menschen elkaar bq twee of meer paren tegelijk, omdat ze de burgerlijke beleefd heden in acht nemen. ARI BOEKETJES SOFISTIEK XXIX Kringloop Niets nieuws onder de oude zon?" En de Universalisten dan, en Wijnkoop, en déStraatsburgsche Universiteitkwestie? En de eindelijk geratificeerde Vrede, en de bedrrigde Middenstand, en het Grand Theatre, en de Revue du Feu. Is het n niet gloednieuwer nog dan het ander?... De E amen, zeker. Als feitenreeks moet ook onze hedendaaesche geschiedenis een novum zijn. Niet mér echter, dan bijvoor beeld dit najaar 1919 nieuw" is: het is dezelfde oude Herfst van al'e jaren, de eeuwenoude Dood, sinds het rst ontwaakte Leven verwelkte in Adams tijd. Maar praat nu alsjeblieft niet alles door el kaar, want ik wou wel weg. H q En ik wou liever met je babbelen Die bloes staat je goddelijk. Z ij Lief van je. Ik had ze eergisteren ook aan. Hij Onmogelijk t Zq Toch. H q En dat zou ik niet gezien hebben ? Kind hoe durf je l Z q Je was aan het eeuwig ware". Geef nu van Balen wat hem van rechtswege toe komt en stuur me weg. ik voel me niet lekker. H Q 't Is waar, je bent een beetje bleek. Maar wat kleedt je ook die bleekheid weer verrukkelijk l Je bent... De vrouw (op, in avondtoilet) Hoe Is het er mee, Torn ? Heb je dien man nu nog niet begraven ? Dag juffrouw. Maak toch alsje blieft wat voort. H q De Verhagens kunnen wachten. Devrouw De Verhagens kunnen niet wachten. Je bent geen minister. H q Nóg niet. Devrouw Je wordt het nooit, als je niet op tijd bij een diner van mevrouw Verhagen verschijnt. Als je maar weet, dat haar man het Kamerlid de gedoodverfde premier is! HQ Wat me de verplichting oplegt, het woord aan de groeve van een groot man een grót man, Sophle in een vloek en een zucht te dicteeren, en zoodoende onze abonnés voor het hoofd te stooten. De Vrouw Siót ze voor het hoofd, maar laat de soep van een aanstaanden Minister-President niet koud worden l Z q Mevrouw heeft gelijk. H ij De man is socialist. De Vrouw Des te kwaiqker wordt het je genomen, wanneer jij als bourgeois de beginselen van zijn vrouw kwetst. (/l/ achter de uiterlijkheid ligt, het wezen der verschqningen, nieuw? De meest extremistische bolsjewlst is een duf archa sme, en toen dit dierbaar plekje grond nog ongerept slik was, krioelde de wereld reeds van annrxionisten en kunst-sjacheraars. Lees er de pyramiden, de papyri en Babels ruïnes maar op na. Alle geschiedenis blijkt het effect te zfln van n- en-dezelfde moto rische krachten, die de menschheid in alle eeuwen bewogen, en bewegen zullen. De vorscher vindt voor deze elementaire geestesbenzine duizend namen en formules, al naar een der tallooze kanten vanwaar hq het probleem der zichtbare dementia com munis komt benaderen. Zoo is, naast vele andere, de stelling verdedigbaar, dat alle conflicten in den politleken, economischen, (on-)artistleken chaos, welken u en ik het genoegen hebben te beleven, de feitelijke projectie is van den geestelijken drang die Wil tot Macht is genoemd (door een wijs geer dien wq gerust kunnen plagieeren, wijl hq niet onder de Auteurswet valt). Noem Hymans, Lenin, de Da-da-ïsten, en de gloednieuwe groep de A-ïsten, Henri van Groenendael, d'Annunzlo, en ge noemt: de begeerte van het kind dat groot wil zijn. Het noodlottige van deze waarheid zit niet in het kind-zijn, noch in het willen, maar in het groot worden. Zoolang de wil zich maar niet reaiiseeren kan, is het schouwspel van zijn stuggen drang of luidruchtige worsteling interessant. Wat al een heele prestatie is, na 60 eeuwen belangwekkendheid. Vooral, wijl het door gaans (ach, waarom niet steeds ?) de geesteIflk-superieuren zqn, die revolteeren, terwijl en omdat de logge abstractie der middelIMIIIIIIlmMIIIIIIIIMIIllllMIIIIIIIHIIIIIIMIMIIIfttlllMHlmlIIIIIIMMIIHnm AcAo ArïlSETjE BOLS llflIIIMIIflIIIIIIIIIIIIIIIIIII weer op den drempel]. Maak je voort ? En zeg je kunt hier de rook wel snqden. Hindert u dat niét, juffrouw? Z q Ik ben door de wol geverfd, mevrouw. Meneer heeft me trouwens verlof gevraagd... De Vrouw El? Dan benijd ik u. Maak voort, Torn! (haar handschoenen dichtknoopend af). Hq Maak voort, Torn l" Daarin culmi neert haar wijsheid! Voortmaken. Jachten. Naar een proleat gaan, om met proleten te dlneeren, en zoodoende onder proleten Kamerlid en vervolgens Minister te worden! En ik heb nog een half uur noodig om Van Balen te begraven ! (nijdig). Hoe kan ik ge regeld denken, als ik voortdurend word gestoord ? Z q Zooeven stoorde je zelf. H q Heel iets anders. Waar waren we met dien knul? (loopt heen weer, humeurig; kijkt over haar schouder in de kopy). Een lichtend toonbeeld ?" Van Balen ? Ridicuul! Sla door l (Zij slaat door, schouderophalend). Zoo staan wq dan weder aan de groeve van n, die in de wetenschappelijke wereld een niet geheel onverdienstelijke plaats be kleedde. Punt. Weliswaar was hq in menig opzicht slechts een r a volger van wat anderen, als lichtende toonbeelden, uitdachten en creëerden, maar toch... In dat navolgen had hq het tot een"... niet te vlug?... tot een hoogte gebracht, die..." god, wat een zin!... komt geen eind aan!... maak er van: ... had hij het tot een niet onaan zienlijke hoogte gebracht." Punt (komt naast haar staan, op anderen toon) Schattig bloesje... en je blanke nek... hou daar je hersens bq l (zoent haar eens klaps in haar hals). Z q (kalm doortikkend) Laat dat nu. Ik ben niet erg in de stemming. Wat komt er op den nieuwen regel ? matige helft-plus-én de (min of meer groezellge) lakens uitdeelt. De homme-arrivé, de aan 't bewind ge komen minderheid-van-voorheen dat is: de -conservatief geworden vooruitstrevend heid , zij hebben het tijdperk van hun sympathieke strijdperiode overleefd, en vertoonen al het huisbakkene van een burgermanshuweiqk op Zondagnamiddag. Eik nieuw geslacht gaat xich daartegen natura sua verzetten en Is wederom be langwekkend, niet om z'n idealen (die aan vorige generaties oveibekend waren), maar om z'n verzet. Totdat het den strijd ge wonnen heeft en, op het kussen geraakt, op zijn beurt de nieuwste nieuweren" tyranniseert, niet uit misdadigheid maar eenvoudig en noodwendig omdat het aan de weldadig heid van zqn régime gelooft en gelooven móet. Ziehier de cultuurgeschiedenis van gisteren, vandaag en morgen in a nutshell. Indien zij al niet juist mocht zqn, ze is tenminste minder omvangrijk dan de beschouwingen in de Handboeken, die evenmin juist zijn, en nog troosteloozer. En de moraal? Zq is deze, dat men tot zqn dood 29 jaar moest kunnen blijven. Wie over de 30 geraakt is, behoort tot een levend... verleden. GERH. VAN DIJK VRAOBNRUBRIBK voor Algemeene Wetenswaardigheden Men gelieve de vragen voor deze rubriek In te senden aan bet Redactiebureau, met op den omslag het motto .Leekensplegel", en onder opgave van naam en adres (die als vertrouwelVk sullen worden beschouwd.) J. E. te S. Vroeger was het' Koninklijke Nederlandsche posterij, met een sierlijke W ? II IIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlllllllllllllillllllllltllllllllllllllllllllllll H ij Voorlooplg niets. Ik ben te zeer onder den indruk van je bloes, en van wat die voorgeeft te bedekken. Kortom ik heb je Hef. Z q En je vrouw ? H q Van mijn vrouw houd ik. Op jou ben ik verliefd. Z q Wat Is het verschil ? H ij Het verschil tusschen een broodpudding en een schulmpje. Z q Maar je bent toch zeker niet voor nemens, altijd op me verliefd te blijven? H q je legt den klemtoon verkeerd. Z q Ah niet op m q ? Na mq een an dere? H q Veel anderen. Zij Merci voor je eerlijkheid, H q Het is beter dan eerlijkheid. Het is zelfzucht. Ik heb er een hekel aan als de menschen gevoelens in mq blijven veronder stellen, die gaan verjaren. Z q En verjaren ie al ? H q in dit speciale geval nog lang niet. Je inspireert me nog altijd. Je bent langer mijn muze geweest, dan ooit eens andere vrouw het voor me was. Zq En je wettige vrouw? Hij O, een wettige vrouw is nooit een muze. Hoogstens een aanwendsel. Z q Waar je toch aan verslaafd bent! H Q Als aan mijn sigaret. Maar zij heeft een kurken mondstuk. En j i] een gouden. (Zoent haar op den mond). Z q Gek, dat ik tóch van je moet houden l Je bent niet mooi, je bent niet jong meer, je kunt geen das strikken en je loopt je hakken schreef. En het ergst van alles je bent geestig, dus slecht. Hq Ik slecht? Kleine vielster! Kom laten we eens afmaken! (Hij is in blijde stemming.) Die goeje van Balen l Zoo'n flinke vent l Zoo'n kranige kerel! 's Kijken. (Loert of een kroontfe; tegenwoordig: Posterijen, hoogstens: Nederlandsche posterijen. Sedert wanneer zou dat veranderd zijn. volgens dewet, ff is dat zómaar . vamelf' gegaan? Praedicaat Koninklijke" zou niet meer van toepassing zijn, bij de vele klachten? Er zqn zegswijzen en benamingen, die zich mettertijd nagenoeg ongemerkt wqzigen, zonder dat tqdens het zich voltrekken dezer wijziging de reden daarvan tot bewustheid komt. Heeft dan de verandering haar beslag gekregen, dan biqkt achteraf dikwijls dat ze op goeden grond geschiedde, zoo ook hier. De ontwikkeling der feiten, die de door u bedoelde verandering bracht, vindt hare uiting en bekrachtiging in de wet van 31 December 1913. Staatsblad 464, die het STAATSbedrqf van de posterijen, de tele grafie en telefonie in het leven riep. H. J. te Z. Hoe moet men bij het vertalen van een roman of tooneelstuk handelen ten aanzien van de daarin voorkomende voor namen? Kan men die onvertaald laten of is dit niet wenschelijk? Een bepaalde regel hiervoor bestaat niet; sommigen vertalen de namen, anderen doen het weer niet. Wanneer men fransche, duitsche of engelsche namen vertaalt, moet men het italiaansche, spaansche, zweedsche en noorsche ook doen, wat dikwijls niet zoo geheel gemakkelijk zat blijken en zeker de vertaling niet fraaier zal maken. Het best komt ons voor altijd die voornamen te ge bruiken, die In het land van het oorspron kelijk werk inheemsch zqn. Op zulk een wijze bewaart men het best de locale kleur daarvan. H. STINIS Haarlem - Kruisweg 23 TELEFOON 15O6 EXPORT IN TABAKSARTIKELEN NAAR DE GEALLIEERDE STATEN Vrachtaatomobielen Wilt ge de transportkosten in Uw bedrijf tot een minimum redaceeren, koopt dan een 2 tons WHITE Vrachtauto het meest economische vervoermiddel. n 2 tons WHITE" doet hetzelfde werk als 2 menschen m't 4 paarden en 2 wagens, hetwelk wij met bewijzen en attesten kunnen staven. Maakt Uwe berekening. FirmaGebr.NEFKENS, Filiaal Amsterdam 26 fac. Obrechtstraat Tel. Z. 2507 MANTELS! m BONT-STELLEN, OOK VERVORMEN EN REPAREEREN J. Kil Dameskleedermaker Bontwerker Heerengracht 304/3O6 T^Teoeo^rT A' d a m ~Tëirao'6ö~N Tramlijn 1 en l. Uitstappen Halte St. Luciënsteeg iiiiniiiiiiiiiii i ui iiiini iiiiiiiiii iiimiiimiii ? over haar schouder; ontste'.d) Wat is dat nu?! Een niet geheel en al onverdienste lijke plaats bekleedde"? Béje zot, meid? Dat mag je niet zeggen in een doodsbericht t Z q (geduldig) Het zijn je eigen woorden. H q Goed gód. Best mogelijk. Daar even was ik... niet waar ? Doorslaan. Z q (met engelengeduld doorslaand) Als jeblieft. Hq (Is intusschen naar de boekenkast gegaan, en haalt er een plakboek met krantenknipsels uit; bladert er neuriënd in): 's Kijken, 's kqken, 's kqken! Troelala troelala ! Allemaal graf redenen van hooge pleten ver hooge pieten ! Jan F«ith, Brusse, Boissevain, Heijermans, Quérido, Abraham Kuyper, R ssing daar zullen we eens e»en in gras duinen. Aha daar heb Ik wat?van acht j «ar geleden dat herinnert niemand zich l Klaar? Vooruit! (dicteert) Zoo staan wij dan wederom verzameld aan de groeve van een groot man, wiens verdiensten op velerlei gebied uitblonken... uitblonken. Punt. Een man, wiens helder begrip, wiens innige menschenliefde..." stop eens even l Dit slaat op een .dokter. En van Balen was een rechts kundige. Rechtskunde en menschenliefde reimt sich das zusammen? Z q (tikkend) Soms. Maak wat vooit. Een jurist is ook een mensch. Hq (dicteert) Wiens innige menschen liefde straalde als een ster van heerlijke schittering, en wiens zeldzame gaven van hart en verstand hem als het ware tot den wegbereider maakten voor degenen, die ra hem kwamen, die zijn voetstappen drukten ... voetstappen drukten... (Zij tikt: hij neuriet, al wachtend tot zij klaar is met den zin; de telefoon gaat; nrg uitstekend in zijn humeur loopt hij er op toe, en neemt het toestel van den haak om te luisteren; zijn gezicht be trekt; hijfluisteit met de hand op het toestel