22 Nov. '19. - No. 2213 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Qeorge ElHöt (geb. 22 Nov. 1819) Den twee-en-twintigsten November 1819 werd op een landhoeve in Warwickshire de vrouw geboren, die, onder den schuilnaam George Elliot", een halve eeuw lang als een der voornaamste Engelsche romanschrijf sters bekend geweest is. Hier te lande kwam zij het eerst meer al gemeen ter sprake, toen, na 1860, Mevrouw Busken Huët haar werken begon te vertalen. Ter opfrissching van haar nagedachtenis moge heden het volgende dienen. Haar eigenlijke naam was Mary Ann Evans. Zfj groeide op in een zeer landelijke om* geving. Haar vader was als timmerman be gonnen; in de figuur van Adam Bede heef t zij hem geteekend, zooals zfj zich hem als jongen man voorstelde. Gaandeweg was hij opgeklommen tot bouwmeester, landmeter, dorpsnotabel en raadsman van velen op velerlei gebied. Zij hield innig van hem, was vertrouwelijk met hem, vergezelde hem in zijn karretje op allerlei beroepstochten. Binnenshuis hielp zfj haar moeder In huis houding en melkerj. De moeder (literarisch gerepresenteerd door Boerin Poyser) was van eenigszlns hoogere afkomst,?een standschakeering welke in die provinciale omge ving nogal breed werd uitgemeten; hetgeen aan de opmerkingsgave der dochter reeds vroeg aanleiding gaf tot karakterstudie onder hare wederzq'dsche bloedverwanten. Ook bulten de familie zette zfj onwillekeurig deze studie praktisch voort. Door haars vaders positie bewoog zfj zich in een ruimen kring van vrienden en bekenden. De meeste per sonages uit haar romans zijn gebaseerd op persoonlijke herinneringen. Maggie uit The MUI on the Floss" kan vrijwel als een zelf portret uit haar meisjesjaren gelden. Tusschen al het praktisch bedrijf door, las zfj wat zfj maar kon machtig worden, in zonderlinge opeenvolgingen. Haar dorst naar kennis greep naar alle kanten, terwijl wereldsche eerzucht in bedwang werd gehouden door Thomas a Kempls en Buryan. Soms moest zfj rekening houden met haar zwak gestel, dat, in haar kindsheid, erg onder een kostschool-winter had geleden. ' In die plattelands-omgeving, het voor naamste stramien voor haar latere letter kunst, bleef zfj zich, met levendigen, ontvankelfjken geest, bewegen tot in 1841. Toen, nadat de moeder was bezweken en de broeders en zusters rechts en links ver spreid waren, verhuisde zfj met haar vader naar Coventry. Daar vond zfj, tot haar groote vreugde, gelegenheid tot geregelde studie en maakte van die gelegenheid vlijtig en dankbaar gebruik gedurende acht volgende jaren. In 1849 bezweek Mr. Evans. Dit werd voor haar een aanleiding om voor de pers te gaan werken; eerst in vertalingen (o.a .van Strauss Leben Jesu"). Toen de uitgever Chapman haar een plaats In e redactie der Westmlnster Review" aanbood, vestigde zfj zich te Londen. Weldra kwam zfj nu in kennis met de voornaamste vertegenwoordigers der toen malige letterkundige wereld en mannen van gezag op wetenschappelijk gebied. Eén was er onder hare nieuwe bekenden, destijds nog niet in aanzien, maar als lite rator worstelend in geestelijken en stoffeIfjken zin, en daarenboven, wegens krank zinnigheid van zijne vrouw, alleen belast met de zorg voor drie zoontjes. Bij dezen, George Lewis, sloot Marian Evans zich met steeds aangroeiende sympathie aan. In 1854 schreef zfj aan verschillende vrienden, dat zfj haar lot voor goed aan dat van Mr. Lewis had verbonden". Men begreep wat dit beteekende. Ofschoon deze verbintenis nooit tot een wettig huwelfjk is kunnen worden, en aan beider maatschappelijke po sitie aanvankelijk wel wat af breuk deed, zfjn zfj elkander, tot Lewis dood toe, in geluk kige liefde trouw gebleven. Ook is het Lewis geweest, die Miss Evans er toe bracht, romanschrijfster te worden. Zfj begon, onder den pseudoniem George Elliot, met losse vertellingen, eerlang samen gevat als: .Scènes of Clerlcal llfe". (In het HoHandsch verschenen ze als .Herders en llllllllltiiiimiiiiiiimmii BIJ EEN PRIJSCOURANT Met de herfstplantlng is het afgeloopen en wij denken nu alweer aan het voorjaar. De boomkweekers sturen weer prijscouranten, wel niet zulke uitvoerige en mooi geïllustreerde als in den goeden ouden tfjd van vfjf jaar geleden, maar toch nog uitgebreid genoeg. Ik verwonder mfj altfjd over het geduld en den heldenmoed van die heeren, om nog maar altfjd tal van heesters en boomen in voorraad te houden, die door het publiek maar weinig begeerd worden. Dat ligt niet aan die heesters. Met hoeveel genoegen herinneren wij ons altijd de eerste kennismaking met alles wat mooi is. Haast al mfjn dieren en planten zfjn het hoofdmoment van een heerlijke herinne ring, sommige al van bijna een halve eeuw her, andere van gisteren, want ik zie ge lukkig nog telkens wat nieuws. En heel mooi staat in mfjn herinneringstuin een ge zond en frisch boompje van een meter of vfjf hoog, met een zeer goede proportie van stevigen stam en wijden kroon. Het heeft een achtergrond van donker naaldhout maar praalt zelf in een rijken dos van jong frisch groen loover, als kersenblad, dat juist als bij den kers in den Mei bijna geheel verborgen gaat in een weelderlgen overvloed van witten bloesem. De bloemen echter lijken niet op die van den kers, maar veeleer op sneeuw klokjes, allersierlfkst hangen ze in losse trosjes bfj de slanke twijgen neer, de heele Foto Nico Schuitvlot M E N U E T Uitgevoerd op de Historische Tentoonstelling der Kleeding over de laatste twee eeuwen Illllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllltlllllllllllllllllllllllllll Illllllllllllltlllllllllllllllllllllllllll Schapen", een titel die thans allicht een min of meer humoristischen indruk zou maken, maar zich toen nog genoegzaam bfj het spraakgebruik aansloot.) In 1859 verscheen Adam Bede", waarmee z| aanstonds een glansrfjk succes bereikte, en dat steeds als haar meesterwerk beschouwd geworden is. In 1860 volgde The Mill on the Floss"; in 1861 Sllas Marner"; in 1863 Romola"; in 1866 Felix Holt"; in 1872 Mlddlemarch"; in 1876 Daniel Deronda." De eerste jaren van haar vereeniglng met Mr. Lewis hadden zfj op het vasteland door gebracht, hoofdzakelijk te Wel mar, waarhfj studiën over Goethe maakte. Naarmate haar roem als romanschrijfster toenam, bewogen zfl zich weer in de Londensche wereld en vormden zelfs meer en meer een middel punt van literair leven. De nobele geest van George Elliot's werken, zoowel als haar persoonlijk karakter, bleken sterker dan de smaad van haar onregelmatige maatschappelfjke positie. In 1878 stierf George Lewis. In haar stem ming van eenzaamheid liet zfj zich, twee jaar later, overhalen, de hand van een jongeren vriend, Mr. Cross, te aanvaarden. Doch reeds enkele maanden na dit huwelfjk bezweek zfj aan longontsteking. Haar naam heeft in de Engelsen-sprekende wereld nog altijd een goeden klank. GEERTRUIDA CARELSEN. iiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiMiiiiitiiii Chrysanten llllllllllliilillii Troschrysantjes uit de kweekerij van A. G. van Tubergen te Haarlem Chrysanten zijn haast de eenige bloemen ' van dit seizoen, de bloemen, die in de ma gazijnen met hun groote volle kronen alle andere verdringen. Ze zijn groot en reukloos en ze zfjn zoo heel weinig bloem. Ze leven niet, maar staan als geweldige kooien op hun lange stengels, als werkelijk en tastbaar geworden decors van een bont behangsel. Ze verwelken niet, ze bloeien niet uit, ze boom n schellenboom l Dat was op Schovenhorst, waar we heen gegaan waren om de pfjnboomen te zien, en daar stond nu deze sneeuwklokjesboom in zfjn luchtige schoonheid te midden van al het naaldengroen. Ge vindt hem in uw prijscourant onder den naam Halesia tetraptera (?vormt een moolen struik, die in April met witte, iets rose klokjes bloeit f 0.75 h f 1.25"). 't Is bewonderenswaardig, dat al die mooie dingen zoo goedkoop zfjn en daarom des te vreemder, dat de meeste villatuintjes nog maar altfjd blijven volharden in het sleurdozfjntje van heesters, die ook allemaal heel goed en mooi zfjn maar op den duur de verbeelding toch houden binnen een te beperkt kringetje. Onze Halesia dan is afkomstig uit Amerika en heet daar Snowdrop-tree en Silver-bell tree. Hfj groeit daar in het wild in de Zuid oostelijke der Vereenigde Staten, van de Zuidelijke hellingen der Aileghanies tot aan de Golf van Mexico toe. ,tls dus een Zuidelijk type, maar de boom is zoo gehard, dat hfj zelfs de winters van Massachusetts kan doorstaan en als hfj eenmaal goed aangeworteld is, blijkt hfj bij ons dan ook vol komen winterhard. Een van de volksnamen van Hallesia is Rattlebox", herinnerend aan onze ratelaar. Deze naam doelt op de vruchten, die tot diep in den winter aan den boom blijven, nog nadat de bladeren gevallen zfjn. Het zfjn harde nootjes, voorzien van vier breede vleezlge vleugels, die, als er maar genoeg aan den boom zfjn, heel wat geraratel ten gehoore kunnen brengen. Ik weet niet of de boom bfj ons wel veel vruchten voortbrengt, maar als dat niet het geval mocht zijn, dan is er altfjd nog wel iets op te vinden. We bladeren nog even in die prijs courant: Calycanthus florldus, den spelaten hun uitgeleefde blaadjes niet vallen, maar verdrogen langzaam, zooals ze ook niet ontluiken, maar levenloos opengaan. Ze zfjn kweekproducten zonder eenige ontroering van de natuur, zonder geslacht, zonder meeldraden of stamper of vruchtbeginsel. Men mist er elk spoor van de bedoeling der schepping. Ze zfjn de grens van kunstbloem en levende plant. Ze zfjn de protsige versieringen van dure tooneelmanden, ze zfjn de kostbare geschenken van le veranciers bij de opening van winkels, café's en bioscoopen, en missen elk spoor van een lieve attentie. Nimmer zfjn ze een bloemetje, uit hartelijkheid mee gebracht om in een kleine vaas, te zetten. Ze z|n onwerkelijk als groote papieren rozen. In Frankrijk zfjn ze les fleurs des morts." Bfj dulzende en duizende worden ze den tweeden No vember, op Allerzielen naar de kerkhoven gebracht. Geen enkele andere bloem vindt men daar haast. Maar ze ontbreken aan alle bloemenstalletjes, die men in Parijs bfj de ziekenhuizen vindt. Een vreemdelinge, die dit bij geloof niet kende, vroeg er naar bfj een der verkoopsters, bij een groot ziekenhuis. De verkoopster schrok van dien vraag en wilde weten, of het voor een patiënt was. Heel sterk is er het geloof, dat de patiënt, die bfj zfjn bed van deze bloemen krijgt, niet heel lang meer heeft te leven. In een ziekenhuis in ons land zag ik ze eens bfj een heel zwak kind op het tafeltje. Ze waren me toen on sympathieker dan ooit. Bfj mfjn volgende bezoek was het patientje er niet meer. Bijgeloof mag dom heeten. Maar het heef t toch vat op elk mensch, en als het een heel volk beheerscht, zooals deze gedachten over Chrysanten, ontkomt men er niet aan. Men gelooft niet aan den onmlddellfjken invloed van een bloem op het leven van een mensh, maar men voelt dat Chrysanten geen bloe men voor een ziekenkamer zfjn. HÖiciF&zöN ?sr HEEmcHT 435-437 Paarlen - Brillanton Goud- en Zllverwerk Het zfjn schoorsteenstukken voor de salons, maar ze missen de taal der bloemen, de zachte weemoed van Dahlia's die verkwfjnen, als ze hartstochtelijk in het late seizoen zfjn uitgebloeid, van rozen, die verwelken, en slap De nieuwe Chrysant van 1914: Louis Germ uit de kweekerij van Louis Germ en Mutsaers te Dordrecht over den rand van het vaasje hangen met een enkel uitgevallen gaaf blad bfj het kristallen voetje. Chrysanten vragen niet om water, ze vragen niet om verzorging, ze pronken alleen, reusachtig en breed, en geurloos en duur. En ze zfjn sterk. *--«:.»A RIET T E VERBETERING De welwillende lezer zal hebben begrepen, dat in de onderschriften der teekenlngen van de Kostuums der Historische tentoon stelling in het nummer van verleden week fouten zfjn geslopen. Empire-tolletten van 1790 en 1800 kunnen niet hebben bestaan, daar het Fransche Keizerrijk met Napoleon eerst in 1804 werd geproclameerd. DeEmplretoiletten die gedragen zijn op de Show dateeren na 1805. De japonnen met de pli Watteau" dateeren uit het tijdperk Louis XV en het einde van de 18de eeuw. ELI s. M. ROGGE cerfjboom, heb ik al dikwijls gerecommandeerd om zfjn merkwaardig somber purpere bloemen, zfjn glanzig blad en zfjn sterk aromatischen geur die zelfs de doode takken niet verlie zen. Vroeger schijnt men dit heestertje gaarne ge kweekt te hebben, ik zie het nog al eens in oude tuinen. Hier in de buurt stond een heel mooie, maar de nieuwe bewoner heeft hem laten rooien en er natuurlijk een laurierkers voor in de plaats gezet. Aronia arbutifolia, mooi van bloem en vrucht en herfstblad, de kweekers leveren onder dien naam meestal Aronia melanocarpa, die ook heel bruik baar is, maar laat ze de dingen dan bij hun waren naam noemen. De Judasboom, Cercis slliquastrum, wordt nog al eens geno men, is dan ook een prach tige heester, zoowel wat blad als wat bloem betreft. De Hamamells of Tooverhazelaar (Witch hazel) be gint er langzamerhand weer in te komen, dankzij de pro paganda van de liefhebbers evenals de Forsythia's, Eleagnus en de Peperboomp jes, Daphne cneorum. Daar vind ik nog een Bloeiende takken van de Sneeuwklokjesboom oudje, dat tegenwoordig niemand meer koopt, maar Foto van het Arboratum in Wageningen toch ook zeer de aandacht j St. NICO L A AS j SIPKES' FIJNSTE DESSERTWERKEN. Sipkes' Geconfijte Vruchten Sipkes' Borstplaat Sipkes' Fondants Sipkes' Gember Sipkes' Marsepein Sipkes' Vruchtenpates . . . Sipkes' Frambozenkoekjes. zijn verkrijgbaar in luxekistjes bij alle winkeliers in fijne consumptie-artikelen. Fabrikante: Sipkes'Jamfabriek Haarlem =?= HOFLEVERANCIERS. iiiiiniiiiiiiiiiitiiiiiiiii Rijp De vorst is stil in 't rond gegaan, Deed alle boomen 't rijpkleed aan;. Als bruldjes staan ze en droomen zacht, En weten niet 't geluk dat wacht; Door koelen sluier nog omhuld Vergeten zfj wat hen vervult, Tot lentezon hen lachend wekt En alles koestrend opendekt. Dan wisten zfj deez' stillen tooi Voor 't levend sappig-groene mooi, En rekken, juichend-opgericht, Zich naar het levenwekkend licht. Ik strek mfjn beide handen uit, O liefste, neem mfj als uw bruid, Maar vat mfj teer-geduldig aan, Of 'k zou in uwen gloed vergaan. (Na lezing van Ela van Vliet en Hove). J. P. L U L O F S Gouden Herfstmorgen Een mistige morgen de blaêren vallen Van roerlooze boomen, geruischloos en zacht; De goudene blaêren, als sneeuwvlokken alle Dwarr'len zfl neder een gouden vacht. Bedekkend de herfstige, vochtige paden, De zwarte paden door 't gouden woud, De stille schreden, van wie er traden En die nu de aarde gevangen houdt. Zfj gigden als sneeuwvlokken stil van de boomen, Zfj spreiden een goudvacht, barmhartig en mild, De lente, de zomer en zonnige droomen Liggen tezamen in neevien verstild. TONY DE RIDDER III1MIIIIIIIII1IIIIIIIIIIII Illll Verzoeke alle stukken voor de rubriek Voor Vrouwen" in te zenden Koninginneweg 93, Haarlem. IIIIIIIIIIIIIIIIIIIEIIIIIIIIII wordt door 21.000 artsen erkend als het beste versterkingsmiddel voor Zenuwen en Lichaam. waard is. Ik bedoelde Wasgagel, Myrlca cerlfera, ook alweer een Amerikaan en wel afkom stig uit hetzelfde hoekje als onze Halesia. Een paar verwante soorten M. carolinensis en M. inodora komen noordelijker voor en ontmoeten daar onze gewone Gagel, Myrlca Gale die door de Amerikanen Dutch Myrtle" wordt betiteld. De wasgagel noemen zfj Wax myrtle en ook Waxberry, Bayberry en Candleberry. Die was zit op de vruchtjes, allemaal dikke korreltjes, die met elkaar een heele laag vormen. Werkelijk werd die was gebruikt door de eerste kolo nisten en het schijnt voor de aardigheid nog wel te gebeuren. Als je de vruchten behandelt met kokend water, dan komt de gesmolten was boven drijven en die kan er dan afgeroomd worden, of je kunt ook wachten tot alles is afgekoeld en zich een waskoek heeft gevormd. De kaarsen geven een welriekend licht. De bloempjes vallen niet bijzonder in het oog, maar de bladeren van dezen heester zfjn in 't voorjaar prachtig helder groen en duren den winter over. Het merkwaardigste voor ons is wei, dat dit heestertje op sommige plaatsen in ons land is verwilderd en op een enkele plek zelfs een uitgestrekte heide heeft over weldigd. Dat is in de buurt van Empe en Voorstonden, waar Heimans en ik een vfjf-en-twintig jaar geleden een heel wasgagellandschap aantroffen, dat thans nog bestaat en door de vriendelijke zorgen van de eigenares in stand wordt gehouden als een nog al merkwaardig secundair natuur monument. Die plant heeft zich daar stilletjes in de verlatenheid een heel gebied veroverd, zonder dat er een haan naar kraaide en heeft daar nu de overmacht. 't Is geen alleenstaand geval, de Aronia doet het ook en nog tal van Amerikanen en Canadeezen en Japaneezen, als ze maar de ruimte kunnen vinden. En 't zfjn allemaal kranige planten. JAC. P. T HIJ s s E.