12 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 13 Dec. '19. No. 2216 t"C ?H f: f: 'f?* ONZE PUZZLE DE SPIEGEL VAN DEN OROOTEN KEIZER KAREL Was 't toeval of opzet, dat direct onder de Keizer-Karel-puzzle een gedicht van Jan Ktnema volgde, waadn men kon lezen, dat de monarch noch lezen, noch schrijven kon? De Heer J. C. L. v. T. te Rotterdam maakte hieruit de logische gevolgtrekking, dat zQn bediende daardoor in de gedachte versterkt werd, dat zQn geweldig Heer ook niet tellen kon en hQ dies den diefstal wagen durfde l De Heer P. T. v. d. B. te Goedereede ging nog eea beetje verder en schreef o.m.: .De diefachtige bediende plaatste de overbl|vende 20 diamanten aldus: Na eenigen t|d had hQ er weer 4 wellicht weder onopgemerkt(?) kunnen stelen en de overblijvende 16 aldus knnnen plaatsen: En als men aan het ge zicht hiervan gewend was, kon de handige dief nog maals 4 stuks verdonkere manen, zonder dat het in 't oog viel, n.l. door de overblijvende 12 diamanten als volgt te schikken . . . . .... En als de keizer den diefstal dan nog niet gemerkt had, zou de on eerlijke dienaar zonder veel vrees voor ontdekking de geheele spiegel wel hebben kunnen wegnemen." Qoede oplossingen zonden: O. A. te Twello, D. A. v. A. te Haarlem, mej. H. A. de B. te den Haag, raej. A. H. B. te Amsterdam, mevr. K-B te Laag Keppel, D. B. te Amsterdam, E. B. te Dlrksland, W. B. te 's-Gravenhage, W. H. B. te Bolsward, P. T. v. d. B. te Goedereede, R. B. te Overveen, L. B. te Amsterdam, K. B. te Schoorl, G. J. B. te den Haag, F. B. te Bergen op Zoom, A. C. C. C. te Breda, J. C. v. D. te Wijhe, L. D. D. te Assen, C. D. te Amsterdam, J. R. v. D. te den Haag, M. L. F. te Arnhem, mej. M. G. te Amsterdam, A. H. te Amersfoort, J. H. H H. te Prlncenhage, C. H. te Baarn, K. C. de j. te Amsterdam, H. J. K. te Arnhem, K. K. Hz. te Wlerlngerwaard, K. W. K. te Utrecht, J. l L. te Bussum, Ln" te Arnhem, M. M. te Hoorn, B. C. M. te Apeldoorn, dr. F. P. A. M. te Baarn, G N. te Rotterdam, T. T. N. te Delft, M P. te Lutjewinkel, I. C. v. d. P. te Eist, mr. P. P. te Amsterdam, C. v. d. P. te Dordrecht, G. A. P. te Amsterdam, C. v. d. P. te Dordrecht, G. A. P. te Amsterdam, J. R. te Zuld-Scbarwoude, C. A. S. te Koudekerke, J. C. L. v. T. te Rotterdam. S. T. te Asdam, A. A.Th. te Haarlem, C. R. T. te de Rijp, E. V. jr.te Bloemendaal, J S. de V. te Amsterdam, H. L. V. te Goedereede, J. N. v. d. W.-R. te Dordrecht, J. F. H. W. te Amsterdam, v.d.Z. te Delft, mej. E. C. Z. te Rotterdam, W. v. Z. te Delft. PuzzleprQswlnnaar is de heer P. T. v. d. B. te Goedereede. Van de Ketting-puzzle kwamen nog goede oplossingen in van L. B. te Amsterdam, L. D. D. te Assen, Mevr. S. de V. te Franeker. Nieuwe puzzle. SCHRIJNWERKERS PUZZLE. Een schrijnwerker had een stuk zeer dun D H KI T MANTELS DUN l "s^r. OOK VERVORMEN EN REPAREEREN i. im Damakleedermaker Bontwerker Heerengracht 304/306 Tel. 8060 N A'dam Tal. 8O6O FJ Trialijn 1 u 2. Uitstappen Hilte St. Luciêntteeg timiiiimmiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiimi OOETHE'S LIEFDELEVEN" Er is veel geschreven over Goethe's Liefdeleven. Zooveel zelfs, dat iemand daaruit gerust de les kan trekken dat een hooge mate van dichterschap uit een oog punt van discretie onvereenigbaar is met de qualiteiten van een minnaar. Duitsche geleerden hebben elkander in dikke boeken het aantal van Goethe's minaarfjen nauwgezet en gedocumenteerd bestreden. Sommige geleerden zijn nu eenmaal ge neigd rellqulen te beschouwen als docu menten en bewijsmateriaal. Ze gaan zelfs zoover dat ze langs wetenscbappeÏQken weg Wahrhelt van Dtchtung trachten te schelden.. als metaal en erts l Dit legt ons, dichters, de moreele plicht fraai hout van onderstaanden vorm, dat hij gebruiken moest om op een achthoekig tafel blad te IQ men, dat er aldus uitzag: In hoeveel stukken moest hij het snQden, om dit karweitje klaar te speltn ? Hoe minder stukken hoe beter natuurlijk. Goede oplossingen voor Vrijdag a.s. aan het redactiebureau onder letters A. B. PUZZLE-CORRESPONDENTIE. Mej. H. A. de B. te den Haag en J. R. te Zuid-S. Dank voor berijmde oplossing, die niet zonder verdienste was. L. D. D. te Assen, W. M. te Hoorn, K.C. de J. te Amsterdam. De redacteur betuigt u zijne erkentelijkheid voor de toezending der puzzle's en het bewQs van belangstelling in de rubriek. A. C. C. C. te Breda. A.B. is het geheel met u eens, dat de meeste puzzle's geestiger en ingewikkelder waren dan de spiegelpuzzle, die wel wat erg eenvoudig was. Maar... men dient rekening te houden met verschillende smaken. Zooveel mogelijk streven wij naar elck wat wils". WQ hopen echter in den loop der tijden u nog menige harde noot ter kraking aan te bieden. D. B. te Amsterdam. Zal nogmaals naar uwen prijs informeeren. E. V. jr. te Bloemendaal. Uw vraag werd door A.B. aan de Redactie doorgezonden. Ze zal nog wel geplaatst worden. HOFSTAD EN HOFSTEDEL1NGEN Die Umwertung aller Wertel" W| had den er den mond vol van en den oorlogstijd met de vele Ersatzen en Surrogaten, waar van we allen hebben meegeproefd, maar wie van oordeel is, dat de .Umwertung" de mode uit is, vergist zich toch. Hier, in onze schoone Hofstad, die ondanks rantsoe neering en distributie luxestad is geble ven, waar altQd nog meer wordt uitgegeven dan verdiend, waar de vrouwen voor hun kleeren meer betalen dan in Amsterdam of Rotterdam (mQn vrouw vertelt me met ophef en enthousiasme dat ze 't zelf de'stof je in Amsterdam een gulden goedkooper geprijsd heeft gezien dan hier, zoodat je .veel goedkooper in Amsterdam kunt gaan winkelen," zegt ze), bier, in onze Hofstad herbaal ik, wordt onrustbarend veel Umwertet". Ik weet er heusch geen goed Hollandsen woord voor, dat even goed de bedoeling weergeef t als het Duitsche. Er wonen hier duizende menschen, die van betrekkelijk kleine kapitalen voor den oorlog vrij aardig konden leven, die zich zekere luxe konden veroorloven, wier niet te dure woning een deftig cachet had, waar men met liefde en plëteit mooie en oude meubels onderhield, die ei f stukken geworden waren in de familie, en welke telkens van ouder op kind overgingen. En de vrouwen bezaten wat mooie famlliejuweelen of een enkel kostbaar parelsnoer, dat afkomstig was van een grootmoeder uit drie, vier ge slachten vroeger. Maar de wanbetaling van Russische, OostenrQksche en Hongaarsche fondsen, welke fondsen ieder verstandig en sollede financier geacht werd te bezitten, heeft tallooze van deze families, uit het evenwicht gestooten. Sommigen missen meer dan de helft van hun rente. Alle levensbehoeften worden meer dan de helft duurder, de belastingen dreigen reusachtige afmetingen aan te nemen. Waar moet 't geld van daan komen ? En dan bedenken deze deftige armen, dat zij eenige waarden, welke zij bezitten, kunnen mweiten" in andere waarden, waaraan zQ in dezen tijd meer behoeften hebben, en als ge de kranten opslaat, kunt gij brj tientallen advertenties lezen, waarin antieke meubelen, juweelen, schilderijen, oud-blauw enz. te koop worden aangeboden, advertenties waarin men kan lezen, dat er veilingen worden gehouden bQ kunsthandelaren, bestaande uit kostbaarheden .afkomstig uit particulier bezit", welke treurige omstandigheid voor den kunsthandelaar als reclame dienstdoet. Als Ik ze niet zelf gelezen'had, zou ik 't niet gelooven. Is 't niet bedroevend, dat al die mooie oude meubelen, die dezelfde families geslachten na geslachten hebben ge diend, dat juweelen, die heele familiege schiedenissen vertegenwoordigen, straks misschien gaan toebehooren aan O'w'ers, wier piëteit voor al die duur gekochte oudheld ver te zoeken is. Duur gekocht in dub bele beteekenis, duur vooral, omdat er hartebloed is meegevloeld bij 't scheiden van al datgene, waarvoor zoo menige hulsvader en hulsmoeder .zwak" heeft, omdat hij in dien stoei zijn grootvader nog heeft zien zitten, omdat aan dat meubel zooveel lieve herinneringen zijn verbonden, omdat met al dat mooie oude goed een stuk van den verkooper zelf het huis uitgaat. O, 't is duur gekocht, wat daar weg gaat om wat minder waardige guldens. Neen dit is erger dan op, het amalgama van onze kunst zoo bedriegelijk mogelQk samen te stellen. En zoo wordt een schrijftafel een geheim zinnig laboratorium. Behalve, natuurlijk, die van den heer Karel Wascb, dewelke in mijn gevoelens een snQtafel is waarop een byena zich ter vivisectie aanbiedt. Ik voel niets voor vivisectie op on-edel wild. Maar evenmin voor ontleding van de anecdotische onderstroomlng van een grooten geest. Men bouwt van Goethe en zijn minnares sen geestelijke panopticum-groepen. Ik heb mij nog onlangs afgevraagd wat iemands sensatie is, wanneer hQ een lieven afgestorvene als lid van een wassen-beeldengroep voor de sensatie-zoekende massa te kQk aantreft. Wij vergeten zoo gemakkelijk dat Goethe en zQn minnaressen werkelijk geleefd hebben. En wij veroordeelen Barbusse die schimmen bespiedt l Wat wQ doen is veel erger. WIJ hebben met Goethe's minnarrjen niets te maken. Wat zou de bakker wel zeggen wanneer we er allemaal met onze neuzen bij gingen ClGRRETTES de lommerd l Het pandjeshuis, waar je niet heen durft, waar voor je je schaamt. Maar dit doet nog meer pQn. Want in de lom merd kan je je eigendom ten minste later weer terughalen; wat je echter verkoopt ben je voor goed kwijt. In de lommerd blijft alles ten minste voor je bewaard, maar nu gaan andere, onverschillige handen over je meubels; God weet wat voor vrouw het parelsnoer zal dragen, dat meer dan hon derd jaar van moeder op dochter ging. Er ligt een wereld van leed in de .Um wertung dleser Werte". En in onze luxestad, in onze ambtenaarsstad, in onze stad van gepensionneerden, van weduwen met pen sioen, van kleine kapitalisten, waart veel van dit leed rond. Sla de couranten maar op en lees zelf. Neen, over deze dingen kan ik niet nuchter denken of spreken. Vreemdelingen, die hier komen, zeggen, dat zQ onze Hofstad vinden .de lachende stad". Daar is veel van waar, maar er kan ook een lach zQn, die... Er is een liedje dat begint: .J'ai rl pour ne pas pleurer". NUCHTERLINQ Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll BOEKETJES SOFISTIEK Diana... burgeres Met het ambt komt nu eenmaal het ver stand, *zoodat, wie Kamerlid werd, zich competent kan achten om tusschen de overige .beraadslagingen" door, een oplossing aan te geven voor het probleem dat genoemd wordt met de hybridische begrippen-com binatie : Kunst «n Staat. De kunst... De ongebondene. Diana op de jacht. Naar wat ? Naar al wat leeft. Het goede, het slechte; de vroomheid, de hartstocht; stilte en den storm aller liefde. Naar het schoone Wezen van alle Leven; naar het schoone Leven van alle zQn. Hare liefde is: het kosmische leven; het groote der onelndlgheden, waarin werelden ronddwarrelen; het kleine (kleine?) menschenbestaan, als dat waarin de Sp ookje's haar weggedoken bestaan verleven, en de Sappho's hare passies; en de Liesbeth's hare illusies. Alles van alle leven bevrucht haar; en zij baart zooals de aarde baart: gelijk en naar zQ ontving, vruchtbaar, vragenloos. Uit edele geesten edel, kinderen der eere; en kinderen der schande; waar zQ ignobel werd, zich wegschenkend aan laaeheid, zich prostltueerend om gewin. Maar, bleef zij ook dan niet: Kunst ? wie zal oordeelen ? De Staat.... Het ordenende. Het samenbindende. De vór alles: zlchzelf-handhavende. Als mo menteel gunstigst-denkbare mogelijkheid van samenleving. Met zQn wetten, veror deningen, reglementen, en, de exccutante van dien wil-tot-orde: magistratuur en ambtenarij. En deze wordt de taak der kunst-con trole .... Ze zijn het controleeren gewend, de amb tenaren. Maar wat moeten ze aanvangen met hun maten en gewichten, met hun lactometers en toetssteenen, en zelfs met hun dierbaarheden: hun wetten-boekjes? Want kunst is nu eenmaal Iets van andere structuur dan zuivel, en meel, en zelfs dan zilver en goud. ZQ onttrekt zich aan elke objectieve taxatie. Terwijl de ambtenaar op houdt ambtenaar te zQn, zoodra hQ sub jectief zou worden, eigen inzicht stellend in de plaats van het eet] kt e, officieele inzicht, dat van artikel 13, § 11, quir.qules Hij cal objectief zijn, of hQ zal het niet zijn. Kunstzinnig objectief l Wat dit eigenlijk is, wacht nog op ontdekking. Maar sommige der honderd Hoogmogenden weten het. ZQ zeggen het alleen niet. Laat ons echter redelijk zQn. Een staat, op wiens weg, naar 's Ministers woord, de kunst-bescherming .geschoven" wordt (een protectoraat als van Engeland over Egypte) moet wel, naar zQn aard en om zQn zelfbehoud, het keurslijf van zQn reglementaire condities voor den dag halen. Men moet daarover een Minister die bovendien den sympathleksten vorm zocht niet hard vallen. HQ kan niet anders, omdat de Siaat niet anders kan. En de kunst, die dezen beschermenden greep om haar leden gevoelt, zal zich ver zetten, ook ondanks Regeerings-commissies en Kamers, en... kunstenaars. Men moet daarover de kunst niet hard vallen als zij (straks) worstelen gaat. Zal zij soms anders kunnen? Maar intusschen weet niemand of hQ lachen moet of huilen, als hQ straks Diana tegenkomt, en naast haar gaat, in stee der hinde, haar minnaar in pandjesjas: de Staat... GERH. v. D. Illllllllllllllllllllllllllltlllllllllllllllllllllllllllllllltllllllllllllllllllllllllllll staan wanneer hQ het deeg voor onze broodjes maakt? Of denkt u dat Mesdag het erg op prijs gesteld zou hebben wanneer heel Nederland er bQ had willen zQn als hij de verven mengde waarmee hQ zijn zeeën en luchten schilderen ging? De cuisine van de kunst (ook de cuisine in allerhoogste beteekenis) is verboden terrein. En al laat de Amsterdamsche ge meenteraad de publieke opinie ook toe in de keukens van Kindervoeding... dan is er nog geen enkel college dat de competentie bezit om de publieke opinie toe te laten in de laboratoria der liefde... en die van de kunst. Want wat is kunst anders, dan een groote geestelijke kindervoeding? In verhouding tot de groote kunstenaars zQn wQ allen hongerige en domme kinderen. *.* Het snuffelen in de keuken voert dikwijls tot pijnlijke uitersten (vingers branden, morsen en straf). En dan maakt onze nieuwsgierigheid ons belachelijk (zie ook den heer Lisser!) Maar zie ook den heer Johan de Meester. Deze verhief een Hollandsche stem in het koor der Goethe-llefde snuffelaars. HQ schreef een boekje over Goethe's Uit het Kladschrift van Jantje iiiiriiiiiiiiiiiiiiiiiiii iiiiimmiiimiimimiiiii VRAGBRRUBRIBK voor Algemeene Wetenswaardigheden Men gelieve de vragen voor deze rubriek in k lenden aan het Redacnebureau, met op den omslag het motto .Leekenspiegel", en onder opgave van naam en adres (die als rertrouweUk sullen worden beschouwd.) C. E. S. te U. Moet men voor dienstboden, aan wie testamentair een ruim pensioen ver zekerd is, ook de premie der oudetdomsverzekerlng betalen? Zoo neen, op welke wijze krijgt men dan ontheffllng. In een door den Raad van Arbeid te Amsterdam verspreid geschrift: Inlichtin gen en wenken over de verplichte Invaliditcits- en Ouderdomsverzekerlng staat o.m.: Nlet-verzekerlngspllchtlg zijn o.a: die zich door een ondertemingsfonds of door den werkgever een pensioen verzekerd zien, mits dit door de Regeering overeenkomstig de strenge wettelijke eisenen voldoende ge waarborgd wordt geacht." Om ontheffing te verkrijgen van premie betaling voor uwe dienstboden zult u zich moeten wenden tot den Raad van Arbeid waartoe uwe gemeente behoort. W. P. S te B. Een mijner vrienden ver trok in 1912 naar Amerika, na bekomen vrijstelling van den Minister van Oorlog, In Augustus 1914 had hij terug moeten keeren, daar hij Ingedeeld was bij de landweer, maar is, wegens ziekte, niet verschenen. Kan hij nu terugkeeren, zonder met den rechter kennis te maken, of weder by het leger te worden Ingedeeld? Zonder eenigen twijfel zal uw vriend bQ terugkeer hier te lande als deserteur wor den beschouwd en als zoodanig behandeld worden. Redacteur: Dr. A. G. OLLAND A. R. Falckstraat 5, Utrecht Alle berlchten.deze rubriek betreffende.gelieve men te adresseeren aan bovenstaand adres. 13 December 1919 EINDSPELSTUD1E No. 94 VAN A. SELESN1EFF Wit: Kg4, pion g7, e7. Zwart: Kh7, Lf2, pion g2. Wit speelt en maakt remise. i J. H DE BOIS - HAARLEM l KRUISWEG 68 l TABLEAUX - ESTAMPES - EDITIONS D'ART Thans: 9 Kokoschkai & Kollwitz IlIIllllllllIIllllllllIIlimilllllllllllllllllIlllllllllllllIlllllIIIIIIIIIIIIIIIIMlIUI PROBLEEM No. 114 VAN H. MENDES DA COSTA TE A'DAM (Eerste publicatie) ZWART a b c d e f g h WIT Wit: Kh5, Dc8, P&5, Pg3, pion g5. Zwart: Kd4. Wit geeft mat in vier zetten. Oplossing volgende rubriek (10 Jan. '20). PROBLEEM No. 115 (TWEEZET) VAN J. SCHEEL TE SLEMDAL (D.sch.) Wit: Kc5, Dc4, Tf8, pionnen f6 en g4. Zwart: Kt5, pionnen c6, c7, d2 en t5. OPLOSSING PROBLEEM No. 113 VAN J. VAN WEERING. 1. Te2-f2. Juist opgelost door: J. M. de Nooijer te WoIphaartsdQk, M. Dolman te Zeist, J. G. Arnoldus te Middelburg, L. O. te Utrecht, H. Schouten te Zeist, A. H. Wefers Bettlnk te Sappemeer, J. Riet man te Dieren, H.Schnelder te Nijmegen, J. P. Bloemkolk te Hilver sum, G. A. Cremer te Veendam, P. van Cornewal te Uitgeest, A. Don te Vlaardlngen, J. S. te Zeist en J. Schoonbeek te Welwerd. OPLOSSING EINDSPELSTUDIE No. 93 VAN A- SELESNIEFF Wit: Kd3, Lc2, pion d6. Zwart: Kti7, Ta8, pion a3. 1. C16-Ü7, a3-a2 (op 1.. Kg7 volgt: 2. Lb3; Kf6, 3. Kc2, Ke7, 4. Kbl erz.; op 1.. Tb8 volgt 2. Kc3fKg7, S.Lbl, Kf6, 4.d8Df Td8: 5. Kb3, Tol, 6. Ka2, Tgl, 7. Lr 4, Kt5, 8. Lc6, Tg3, 9. Lï4, Kd4, 10. Lb3, Kc3, 11. Lf7 enz. In belde gevallen heeft wit remlseSLUIT UW LE VENSVERZEKERING B VERZEKERD BEDRAG S MILLIOEN Liefdeleven. Op bladzijde 5Q daarvan leest men: .... Doch toen b.v. de jachtlustige hertog, zonder met de landerijen der boeren te rekenen, een aantal wilde zwij nen naar den Ettersberg had laten komen, verzette zich Goethe met hoofsche fijn heid, doch tevens met nadrukkelijkheid in 's lands belang. Nog zQn er hoven, waar men een Qoethe, alleen al als weerder van lastige varkens, maar al te goed zou kunnen gebruiken." Ik zal mfl niet de goedkoope aardigheid veroorloven van de bewering dat deze zwijnerQ niet in een boek over Goethe's Liefdeleven thuis behoort. ' ' Daarbij is de zin uit het verband van den tekst gerukt en als zoodanig niet represen tatief voor het overige. Ook zal ik mr] niet in beschouwingen begeven over de laatste zinsneden betreffende hoven en lastige varkens. Deze kan even goed direct bedoeld zQn als symbolisch, b.v. in verband met de toestanden aan het hof van sommige Fransche koningen, of aan hof van Catharina II van Rusland. Lastige varkens hebben altijd bestaan. (Zie diverse werken op het gebied der Nat. Hist. en Wereldgeschiedenis.) Maar hoe die in verband te brengen met letterkunde en liefde? Dat nu (s de subtiele taak van hen, die zich wijden aan het particuliere leven der groote geesten onder ons. N.B. Deze regelen zQn niet bedoeld als boekbespreking. Zelfs niet serieus. Dit voor hen, die voor eenige weken oprecht gemeend hebben dat de hier ge plaagde auteur opgetreden was in 'n Roes bQ Royaards, naar aanleiding van een tooneelcrltiek in het Handelsblad. Zwaar is de taak van hen, die schrijven voor een ernstig en oplettend publiek. MELIS STOKE