20 Dec. '19. - No 2217 DE AMSTERDAMMER, WEEKBbAD VOOR NEDERLAND ENGELSCH TOONEEL IN NEDERLAND .Rosa Lynd Cy" Pinero: .Mld Channel" Stadsschouwburg 18 Dec. 1919 Onder de Nederlanders die met succes In het buitenland actief deelnemen aan 't tooneelleven behoort voorzeker te Londen de heer Jack T. Grein. Sedert 1885 in .Engeland, heeft hfj zich daar een vooraan staande plaats weten te veroveren. Oprichter van de tijschriften To-Morrow" en Hollandia" kwam hij als tooneelcriticus in aanraking met de Londensche tooneelwereld. Achtereenvolgens werkte hfj mede aan .Life", .Sunday Special", .The Ladies' Field", .Financial Times" en .Sunday Times". Doch ook praktisch zou hfj deelnemen aan de dramatische beweging. In 1891 was hfj mede oprichter van het .Independent Theatre" dat de werken van Ibsen, Zola, Qeorges Brandes en Bernard Sbaw bracht. Te Londen vestigde hfj in 1900 het Duitsche Theater en later 't .Llttle French Theatre". Door zf n bemiddeling kwamen zoowel Duitsche en Fransche gezelschappen naar Londen, als Engelsche troepen naar het vasteland. Van vele zfden werden zijne verdiensten ia deze erkend. Den heer Grein, honorair arthtiek'leider en trustee van de .Rosa Lynd Company", moeten wij bet ook danken dat dit gezelschap hier een tournee is komen maken, terwijl deze tooneelman opmerkens waardige plannen ontwierp om eenige van ome beste gezelschappen naar Londen te halen. Met belangstelling zien wfj de uit voering dezer plannen tegemoet. tn de laatste twintig jaar waren wfj hier in Nederland niet bepaald gelukkig met de tournees die uit Engeland naar ons over staken. De merkwaardige Shakespeare ver tooningen onder S Ir Johnston ForbesRobertson in 1898 zijn de laatste artistieke poging hier van Engelsche zijde gebracht. Eenige jaren later volgde een vertooning van Sutro's: .The Walls of Jericho" in een onvoldoende bezetting, terwijl de zich noemende .The Londen Shakespearian Company" in 1911 (Stadsschouwburg) een bepaald slechte opvoering van .TheMerchant of Veniee" bracht. Ziehier de geheele Inventaris. Een soort *pénéfration pacifique*' schijnt p artistiek gebied ons ten deel te vallen; eerst Reinhardt, nu de .Rosa Lynd Cy.", weldra het .Théatre francais" komen in ons land en zeer zeker mogen wij deze pogingen op prijs stellen vooreerst omdat ze een bewjs zfjn dat men zich Iets aan ons ge legen laat liggen, hetgeen vleiend is, doch ook omdat we aesthetlsche-leering uit deze opvoeringen kunnen trekken, mits ze werkelijk op hoog peil staan. De ontwikke ling onzer eigen dramatische beweging moge al niet tot vaste resultaten aanleiding heboen gegeven, wfj zijn voldoende op de hoogte gekomen der moderne technische eisenen dat een bultenlandsch gezelschap met de gedachten ons een provlncie-vertooning als hooge' kunst te bieden, hier kans loopt niet geheel te slagen. Wfl vragen ons dan eerst af wat deze Engelschen er toe gebracht heeft om met een stuk van Pinero en wel zijn Mld Channel naar hier te komen. Sir Arthur Wing Pinero, acteur en auteur, heeft van zijn talrijke stukken er een vjftal in Holland op het repertoire zien brengen: Lord Quex"(Kon. Ver. Het Ned. Tooneel 1901) Hls house in order" (onder de titel Mina"), The second mrs Tanqueray" (beide bij de HagespeJers") en The man in the Staties*' (Het eeuwig trio) (bij het Hof stad-tooneel), terwijl in het begin van dezen maand de Amsterdamsche Studenten Tooneelvereenlglng een vertooning bracht van The Times". Het wil ons voorkomen dat twee argumenten de vaststelling van een tourneestuk kunnen bepalen; ofwel dat de Stei" er een rol in vindt bijzonder tot schitteren geschikt, ofwel dat het werk zeer ken schetsend is voor de mentaliteit van het land der vertolkers: hun letterkunde speciaal vertegenwoordigt of een bijzondere kijk geeft op volk en zeden. Wettigt een dezer argumenten de keuze van Mld Cbannel"? Ons dunkt van niet. Met alle achting voor het talent van Miss Rosa Lynd zou het een welelg overdreven zfjn een sterk speelgtuk-op-én-rol" voor haar te eisenen, deze comedie is er ook niet voor geschreven, mnitniiHHiiiiiiiHiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiii iimiuniiiiiiiiii J. J. L. TEN KATE. 1819-1919 door Dr. J. F. M. STERCK (Naar een door ten Kate's broeder vervaardigd portret) Het kost eenige moeite ons terug te den ken in den tfld dat Ten Kate's poëzie ge waardeerd werd, dat hij onder onze eerste Ttekentngen voor ,<ft Anuterdammtr" van Is. van Mens HET ENGELSCHE A. G. Hunter Archibald Weiland TOONEELGEZELSCHAP Jack T. Grein Rosa Lynd Mary Hayaack iiiiiHtiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiijiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiliHiiiiniMNfiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiii doch tevens missen wij in dit werk een bijzonder sterk Engelsen-argument. Knap gecomponeerd, doch geheel op het model van de Fransche comedie, verraadt dit werk van Pinero geen specifiek nationaal karakter, minder dan b.v. zijn blijspel The Times". De bedoeling met dit stuk, dat het* geheele repertoire van 't gezelschap uitmaakt, naar hier te komen, is dan ook niet recht duidelijk. Toch woonden wfj de eerste vertooning van dit ensemble met veel belangstelling bij omdat het steeds de moeite loonend is kennis te maken met de prestaties van buitenlandsche kunstenaars en we willen dan ook hopen dat Nederland dit gezelschap hartelijk welkom zal heeten. Voor de buitenlandsche tooneelkundige is aangaande de Engelsche tooneelbeweging een der handigste referenda John Parker: .Who's who in the theatre" waarin men naast een schat van gegevens een zeer uitgebreide lijst vind van tooneelkunstenaars. Het verwonderde ons dan ook wel, .dat de laatste uitgaaf (third edition 1916) ons van alle namen, op het program vermeld, allee n iets mededeelt omtrent Kate Cutler, waaruit blijkt dat deze de laatste jaren, vooral in .variety-theatres" optrad. Dat we hier dan ook niet met een alleszins eerste klas ge zelschap te maken hebben, bevestigde de opvoering. Het is wel jammer omdat Hol land op dit oogenblik voor de beste Engelsche troepen een geldelijk rendabel terrein is. Toch zullen vele de gelegenheid om met deze spelers kennis te maken zeker niet voorbij laten gaan. Miss Rosa Lynd is een begaafd actrice en al moge haar talent misschien niet ten volle voor deze hoofdrol berekend zijn, er gaat van haar voldoende kracht uit om 't karakter aan nemelijk te maken. Geheel het gezelschap speelt ingehouden en beschaafd. Wanneer we verschillende locale trekjes naar waarde willen schatten moeten we voorop stellen dat het milieu waarin dit stuk speelt niet de hoogere society" is, doch dat van opgekomen welgestelde burgerlleden. In dien geest was ook de eerste tegeniifiiiiiililiimi IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIMIIIIIIIMIIIIlllllllllllIIlllllllllllllllllllllllllllltlllllllllllllllllllllllllHllllllllllllllll OELOF ftlTROEN Kalverstraat 1 ? Paarlen, Brillanten - Opgericht 1850 - ?_? Goud, Zilver en Horloges TELEFOON 658 N Uitsluitend eerste kwaliteit dichters op den voorgrond trad. Ltzen we nu zijn hooggevierd en herhaaldelijk herdrukt gedicht De Nieuwe Kerk (1885) dan worden wfj getroffen door... de dichterlijke bezieling? neen, door de koude opeensomming van allerlei historische feiten, ontleend aan Wa genaars Amsterdam" en andere schrijvers, wier verhalen omstandig er bij worden aan gehaald, alsof men anders den dichter niet begrijpen zou. Dan treft ons in dit, aan den Burgemeester van Amsterdam Mr. G. van Tienhoven opgedragen, dithyramblsch vers, de stichtelijke rijmelarij, in meestal zwakke verzen uitgegalmd. Vondels tooveren met de taal", om een enkel vers te noemen, wordt aldus bezongen* Wie deed als gQ ons al haar tooverklanken hooren, Zag haar mysteries zóhaar af?' Maar tiet was stel lig meer de alomgevlerde verbi divlni mi nister", die toen onder zfjn trouwe volge lingen, ook den dichter deed hoogschatten. dan de vates dlvlnus" het uit zich zelf vermocht. Maar dit was des dichters zwak uiteinde, vier jaar vór z|n dood. In 1866 was Ten Kate's Schepping verschenen. Dit gedicht, geheel oorspronkelQk van opvatting, vertoont den zanger in zfln volle kracht. Het tweede tafereel, de schepping der .Wolken, wandelaars der lucht" is in drukwekkend schoon, al is het beeld dat Baudelaire van: .Ces continents en voyage" geeft, grootscher en juister. Ook het zesde scheppingslied, de hymne van den Mensch, is vooral in de afzonderlijke mannen- en vrouwenchoren, door den oorspronkelijken iiMiiiiiiiiiieiiii.iiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii strofenbou w, zoowel als door de dlchterlflke woordenkeuze, een opmerkelijk poëem. Zfjn grootste kracht als dichter heettTen Kate evenwel getoond in zijn vroegere levensperiode, toen zijn al te gladde verta lingen uit velerlei spraken, als een leerzame rfjmoefening, hem nog niet tot den gemakkelljken verzenmaker hadden gevormd wien het rijmen geen moeite kostte, maar dan ook niet veel meer dan rijmen bleef. De later juist daarom door de jongeren van '80 zoo bespotte dichter, is in zijn eerste optreden zelf begonnen met scherpe heke ling van de in zijn jonge jaren verouderde dichtkunst. En daarin juist muntte Ten Kate toen uit. Wat hadden Hasebroek en Beets, e. a., zelfs De Gids", niet te lijden van den hekelenden Braga, die grootendeels door Ten Kate werd volgedicht en geredi geerd l Toen gaf hij oorspronkelijken geest en humor. Ook zijn Marker-Stukjes", en andere verzen in de pastorie op het eiland, zfjn eerste standplaats gedicht, zijn ffln en dichterlijk gevoeld. De wachter van den ouden vuurtoren heeft hij vereeuwigd in een lied, dat ik nog onlangs op een over tocht per botter een ouden Marker schipper hoorde opzeggen: Ztstlg lange jaren Zag ik van mijn toren neer Op uw blauwe baren Vriendlijk Zuidermeer! Schepen zijn gekomen Schepen zijn gegaan: IN NEDERLAND Kate Cutler Fred. W. Permaln iiiiHiiliiiiiiHiiiiiiiiiiiiiilKflfmuiiimtrirrrriiimriimmiilMmmilii speler E. Randle Ayrton zeer te waardeeren. De raisonneur beviel ons het best; Fred. W Permaln gaf hier, misschien iets o verdreven, een gaaf type. Jammer dat de jonge rol, Leonard Ferris, in har/den van Edward Combermere, te zwak bezet was. Er moet van deze figuur zeer veel charme uitgaan om de handeling aannemelijk te maken. De episodische mrs Annerïey vond in miss Kate Cutler een levendige vertolkster. De overigen deden hun best en stoorden de spheer van het werk, door de regie prijzens waardig vastgehouden, geenszins. Het stijlbegrip, dat wij in moderne opvoeringen voor alles verlangen kon In deze comedie wellicht iets sterker naar voren treden. De Kon. Ver. .Het Ned. Tooneel", die dit gezelschap op zijn eerste mat ir. e te gast had, stelde een drietal goede decors ter beschikking. Vooral de zetting van het eerste bedrijf valt te prijzen, jammer dat het vierde wat erg leeg aandeed. Wanneer deze onderneming van den heer Grein slaagt, zullen wfj hopelijk ia staat llilliiiimiHlfliiiiiiiiiiiiiilli iillillllllllliiiliiiiiiii Ik bleef boven wind en stroomen Op mijn baken staan. Enz. Zijn Durgerdamsche Vlsschers" zQn ook onder den levendigen indruk der gebeurte nis gedicht en uit het hart gegrepen. Geestig zijn de brieven, die Ten Kate vandaar schreef aan zfln vriend J os. Alberdlngk Thijm, dien hij reeds van zijn jonge lingsjaren af kende, en, opmerkelijk bewijs voor beider edele haiten, met wlen hfj tot in den ouderdom bevriend bleef, ondanks beider zeer uiteenloopende richting. *) Ten Kate's vertalingen wil ik niet bespre ken, dan -door te herinneren aan die naar Tasso, Dante en Mllton. Hooger staan onder zQn oudere oorspronkelijke dlchtstukken: Ahasverus op den Grimsel", en andere Bijbelsche Poëzie, ook de Planeten. Tot predikant te Amsterdam benoemd, sedert 1860, bracht de dichter niets meer dan vrij onbeteekenende stichtelijke poëzie voort, in hoofdzaak bestemd ter vulling van verjaardag- en andere ajbums, ja zelfs ter opluistering van scheurkalenders. Ten Kate's dichterschap is als de bergstroom, die in het begin frisch en krachtig door nauwe bedding opbrulscht, maar later een breede vlakke rivier wordt, die rustig voortstroomt, slechts nu en dan door den wind bewogen, en vervloeit. Heemstede *) Deze brieven zfjn door mfj uitgegeven in Nederland, 1893. IIIIIIIH HUI Illllllllllllllllllllll Hl Hl Illlll Invalid-Portwijn OE BESTE MIODABORANK f 2.SO p. ftaeh W(jnbaoa«l ds BarbsnsM, 51 taste), Aosterdaa worden gesteld met nog waardevoller Lon densche gezelschappen kennis te maken. De tijd is er voor aangebroken! FRANK LUNS Koning Willem I en de Voorzitter van Letterkunde" Eene rectificatie Sprekende over de Levensberichten van de Maatschappij der Ned. letterkunde in het nummer van 6 December I.l. had ik de onvoorzichtigheid den Voorzitter in het voorbijgaan te vergelijken met Koning Wil lem I. Een ieder weet, hoe de Koning die voor zijn nieuwe grondwet in-de Belgische gewesten geen meerderheid kon vinden, door een redcneering waarbij hfj zich beriep op .de gevoelens en wenschen van de groote meerderheid zijner onderdanen", zich toch tot bekrachtiging gerechtigd vond. Het spreekt wel van zelf dat de voorzitter van eene vereeniging niet zoo kan handelen. De wijze van stemming is precies geregeld; de meening van niet-stemmers telt voor de beslissing niet mede, en nooit kan de voor zitter eigenmachtig beslissen. De vergelijking betrof dan ook alleen eene redeneering, in het debat te berde gebracht. Honderdvierendertig leden, die niet ter ver gadering konden komen, hadden schriftelijk bericht, dat zij tegen het besluursvoorstel tot opheffing der levensberichten waren. Dit mocht, naar mijne meening en die van vele anderen, wel eenig gewicht in de schaal leggen, waar een beperkt aantal leden ging beslissen over eene zaak die voor allen van belang was. En hoe trachtte nu de voorzitter de beteekenis van die meeningsuiting weg te redeneeren ? Door tegenover dit getal van 134 leden het grootere getal te stellen van hen die zich niet hadden uitgesproken l Men ziet, er is wel degelijk overeenkomst tusschen deze redeneering en de koninklijke methode van 1815 Vandaar mijne vergelijking. Toch was ik onvoorzichtig, en de voor zitter verlangt eene rectificatie. Immers bij heeft niet .getracht de methode van Willem I toe te passen"; hfj had daartoe de macht niet; htj had ook volstrekt die bedoeling niet. Eene onwettige beslissing te forceeren zou zich met zfjn plicht als voorzitter niet verdragen. Ik verklaar gaarne, dat ik vol strekt niet bedoeld heb, hem mik een plan toe te dichten. C. P. BURGER J*. Nieuwe Boeken van deze Week / De .Marginalia" van Dirk Co ster, die. in .De Gids" verschenen zijn, werden bij de Nieuwe Uitgevers Mfj. Van Loghum Slaterus en Visser te Arnhem gebundeld. Bi] dezelfde Uitgevers-Maatschappg ver scheen van den jongen Franschen schilder Eugène Lemercier, Brieven van een Soldaat", in geautoriseerde vertaling van Madeleine Böhtllngk. .Rechtskundige Significa" door mr. J ac o b Israël de Haan. Ultg. N.V. Johannes Muller. M. Sabry, ,La Révolutlon Egyptienne". met 21 fotografie n en een inleidlngs-brlef van M. A. A u l a r d, professor.in de Gesch. aan de Universiteit te Parijs. Ultg. Librairie J. Vrin, Parijs. Pieter van der Meer de Walc h e r e n, Van het Verborgene Leven. N. V. Uitgevers-Mfj. voorheen Paul Brand te Bussum. F. C. Dominicus, St. Andrew's Kol lege, Grahamstad. .He Huisellk en Maatschappelik Leven van de Zuid-Afrikaner in de eerste helft der 18de eeuw. 'sGravenhage, Martlnus Nijhoff. A. Poolman, .Over de training der Stembanden." Ntjgh en Vaa Dltmar's Uitg. Mfj., Rotterdam. .Storm en Drang", 4e Reeks. N. V. Ons Vaderland". .Brussel. Den Haag. De Dwangsom" (Astreinte) naar Neder landsen Recht, academisch proefschrift door F. M. Westerouen van Meeteren. Drukkerij Oranje-Nassau, R. K. v. d. Berg. Baarn.1919. lllllllllllllilllllllllliilllllllllllllllliiiiilillliliilllilllllilillllllllllllllllllllll iiiiiiiiiiimiimiiiii IIIIIH i" IIIIIIIH iiiiiiiiiiii iKOnlNKLHEEKERIJi I nOERHEW j l B. RUYS - Dedemsvaartl 26 Hectaren met vaste planten, Rozen, f |Rhododendrons, Coniferen, Heesters! l Catalogus 1920 verschijnt eerstdaags en \ | 7s op aanvraag verkrijgbaar | TiiiilliiiiiHimiiiiHNlillliiiliiiiiiinililiiilillililililllliiiiiiiiMHiiiiiiiiii Illllll Illlllllllll II II l l l IIIIIIIH Adwaita Uw vers is een sneeuwlandschap fèl-bezond; Neen, vlammende avondhemel in November. De wilde strofen steigeren ontember, En rustig toch in 't rhythme, dat ze bond. Het is muziek, die uit uw ziel opbront Brandend, als lava uit het hart der aarde: Geen zoet gezang van 't speeltuig 't teerbesnaarde, Maar kosmisch, als de orkaan, die raast in 't rond. En toch als ik aandachtig m IJ verdiep In deze machtige verzen, wier refrein Opslaat, als weerschijn van vlam in de lucht, Is 't me, of van verre een stem, nauw hoor baar, riep, En onder 't rhythme, dat davert geducht, Klaagt van verdriet i'n diep-doorleden pijn. J. A. R.