Historisch Archief 1877-1940
l
27 Dec.^19. No. 2218
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
TOURNOOIVELD
Restaurant-Caf La Réserve"
Rembrandtpleln 44 bij de Utrechtschestraat
AMSTERDAM
Huis van den eersten rang.
Prima Keuken en Wijnkelder.
JMJILK
HAVANA
SIGAAR
15 van deze
BONS
onverschillig uit welk blad ge
knipt; geven recht op gratis
toezending van een bus
Em rm cacao
Zendt IS van deze bons met naam
en adres als brief aan de
E. P. Amsterdam
Naam
Woonplaats
De Amsterdammer
Plano's, Vleugels on
Kunstsnolplano'sAoorHuur
iir eigendom verkrijgbaar, mits in
drie jaar afbetaald.
Brlovon No. 1431, Buroau van dit Blad
Dames-en
Heerenkleeding
Bllfi
Hoogew3ll3-I4,'s-Gravenliaoe
fflfiBBBBDBSMmBDO
iy$-&-&-&,
m BENIGE SPECIALITEIT
BÏ5J t '"
g| KRlMPVRIjE
||
GEZONOHEIDS
g|ONDERGOEOEREN
BH Nederlandsch Fabrikaat
«5TRICOTHUIS
m
AMSTERDAM
HAARLEM
Reg. Breestraat 35 Gr. Houtstraat J43
_.. TEU NOORD 506& TELEFOON 1465.
Sli
qii^gggüggggggig^
STARK'S OXYDOL" i
(CHLORAS KALICUS TANDPASTA) i
NUK!. Vwin. 8TARK & Co. Chomlscho Fibrlok 's-HABE", 's-erivonhagi i
iiiiiiniiiiHiiiiiiiiiitmiiiMiiHmiNiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiniHiitiiiiiiiiiii
FJORD-LEVERT R AAN
Prima Medicinale Noorsche Levertraan zonder vlschsmaak is ver
krijgbaar bfl H. H. Apothekers en Drogisten tot den prijs van
? 2.75 per /ïa/ve Llterflesch. Deze traan voldoet aan de eischen
der Nederlandsche Pharmacopee en wordt gegarandeerd door Dr.
J. BLOMBERG, Apotheker en scheikundige, Den Haag, Holland
Import: Handelsvereniging FJORD", Den Haag.
Tot het bouwen van Villa's en Landhuizen zQn prachtige heuvel
achtige BOSCHTERREINEN te koop in HET OOSTERPARK te
Lage prijzen, mooie vegen, gas,
electr. licht, water.
H.V. Maatschappij tot Eiploit. van Hei Ooste ark
Dif.l.). SIOKHAHSUnOSCHÜU
Tel. Int. 38 & 48
J. S. MEUWSEM
HOFLEVERANCIER
Ammtofttmm - Rottopdmm
LaldMhntr. 4, Dimrak 73 - Mosultrap 3
0. DMhutr. M, Dwnito. I - Boynanstrait 3
P. M. BROEKMANS & VAN POPPEL
MUZIEKHANDEL
Van Baerlestraat 92 Amsterdam
Specialiteit in:
Moderne Fransche, Russische en Italiaansche Muziek
Alleenvertegenwoordiging der firma «/. W. CHESTER
te Londen en van do Monde Musioal EO Parijs
W. VAN
III
ITALLIE-v.
EMBDEN:
Op het punt naar Brussel te gaan als
mede-afgevaardigde van de vereenlging
.Volkenbond en Vrede", ten einde op een
Internationale conferentie van vereenlgiogen
pour la Sociétédes Nations" besprekingen
aan te hooren over punten in het verdrag
.Volkenbond" die tot hernieuwd inzicht en
verbeterde uitwerking zouden kunnen aan
leiding geven... treft ml] uw vraag al zeer
sterk: .Moet Nederland tot den
Volkenbond toetreden?"
Na veel innerlQken strijd duif ik ant
woorden: ja, zelfs bQ dezen, on
danks z Q n fouten. Lang heb ik ge
aarzeld in overtuiging of 't niet gewenschter
zou zijn toetreding tot dezen Volkenbond te
weigeren (in veibond met andere neutrale
Staten) en een betere gelegenheid voor de
menschheid af te wachten.
Maar de geschiedenis leett wel dat gele
genheden ten-beste schaarsch zijn, en dat
wie wil wachten op een ideaal-goed als
spontaan uit aard-bewoners geboren, wel
DE GEDACHTE"
door J. DE MEESTER
Wout Hintse sleet zijn kerstvacantle bij
oom Louis te Amsterdam, de oom, want
van al de famielje de rijkaard. Het had een
prachtige tijd kunnen zijn. Veertien jaar en
dan zoo'n stad zien, werkelijk zien, gaan
waar je wilt, 's morgens, 's middags, geld
op zak; en 's avonös al twee keer naar de
komedie... Wout verweet zich niet blijer
te zijn; van oom zijn stoep niet de gracht
op te stappen echt lekker met een: hier
kom ik an, een luchtigheid als ging ie vliegen.
Het had maar n enkele morgen geduurd.
Toen oom, de avond van zijn aankomst,
begon met hem weer 's verlegen te maken
door van een plattegrond" te praten,
waar Wout zich op moesU.orlënteeren";
was tante vriendelijk bQgesprongen: zQ
had er vroeger ook niets van begrepen
en oom deed altijd ongeduldig... Oom had
gelachen; met zelfbehagen vertelde hij van
al zijn reizen: nergens gidsen, nooit wat
vragen; een plattegrond gaf het echte vertrou
wen. Maar toen hf tot besluit van de les,
Wout vflf zilveren guldens toestopte, zeg
gend, of 't niks leek: .Begin daar 's
mee"; was het, als gingen er deuren open,
als kon Wout overal gaan zeggen: Ik
ben de neef van Oom Louis."
Was 't niet Oom, die Moeder hielp, met
alles, na het weggaan van Vader? Driftig
kon hQ zijn en wreed: Moedert je had er wat
om zitten huilen l Maar ja, zij noemde het
telkens voorbeeldig", zooals Oom regelde
en betaalde, zorgde voor het gezin van zijn
broer. Nu had hij geschreven dat Wout
mocht komen, tien dagen op de Heeren
gracht l en gaf hQ hem dadelijk zooveel
geld mee, na geduldig terechtwijzen op de
kaart en met de boodscMap: .Eeist naar
Artis, je loopt tot de Dam, daar neem je
de tram." Toen Wout die morgen vór het
Paleis stond, dat hij herkende uit zijn atlas,
begon er juist het klokkenspel; hettinkelde
daar hij Je wam aangeloopen; hardop staan
lachen had hij van pret; een jodeman wou een
eens ten eeuwigen dage wachten kon.
Daarom laat Nederland mee in den kring
gaan staan waarbinnen de mogelijkheid
voor den Volkenbond aanwezig is, en een
maal daar trachten met alle krachten .hem"
mee op te wekken uit de nu nog niet tot
nheid volgroeide pogingen.
Voor Nederland zelf zal dat, praktisch
gezien, zeker een goede raad zijn: met
groote heeren kersen eten moge niet altijd
voordeelig uitvallen... uitgesloten worden
van den gemeenschappelQken disch brengt
voor groei- en leefkracht van de kleinen
toch allicht sterker nadeelen mee.
Maar niet alleen om kwade kansen te
ontgaan treden de neutralen toe: er Is al
een aarzelende kentering van inzicht merk
baar in de geassocieerdelanden (uitspraken
van de Arbeldersconferentie te Washington,
de uitslag der verkiezingen in België en
Italië zullen die zeker ten goede komen);
aan de voorheen-neutralen de heerlijke poging
die kentering mee te helpen voltrekken, de
oogen der volken die zooveel geleden heb
ben van het verleden weg en naar de toe
komst heen te richten.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiimiiiii
praatje beginnen; vr ooi ij k had hQ hem
toegeknikt en maar n dingetje jammer
gevonen : de briefkaart naar huls stak Ie net
in de bus.
Nu was hQ al aan de Dam gewend en
aan de donkere Kalverstraatdrukte. Elke
morgen begon hQ hier. Meestal dreef hQ dan
af naar het water, naar al wat schepen was
en booten, want hQ wist nu: daar lag zQn
toekomst.
Ook dit had Moedertje doen schreien,
na 't onverwacht bezoek van Oom, toen
die met meneer van school had gesproken,
nog voordat hQ thuis er iets over losliet. De Zee
vaartschool en weg, de zee op. Moeder bleef
dan alleen met de zusjes. Maar Wout
zou jong, hél gauw, verdienen: toen Oom
dat voorrekende, was het beslist. Schilder
worden zou hQ niet. Oom had gewaar
schuwd: .Weet wat je wilt l Denk aan
je vader l Dat niet weer"...
Het waren drie zinnen om nooit te ver
geten. Wout wist dat hQ was bleek gewor
den. HQ beet op de lippen, om niet te hullen,
daar hQ voelde,dat Moeder hem aankeek.
Weer had hrj evicn Oom gebaat, verwenscht:
om Moeder en om Vader. Want Moeder
gaf toe: Oom hield niet van Vader,
altijd had hQ een hekel aan 'm; hQ
zei het eens toen Wout erbij stond: .Niet
om je man l alleen om de kinders, om de
familienaam maak ik goed, wat de vader
aan jullie misdeed..."
Dat was al meer dan een jaar geleden;
kort na de vorige groote vacantle. Tegen
woordig sprak Oom veel zachter en nu had
hQ Wout te logeeren gevraagd.
.'k Wou ook zoo'n oom hebben",zei Piet,
toen Wout op school van het plan vertelde.
Nu ja, het was ook alles heerlijk, en alles
aan Amsterdam was geweldig; Wout liep
maar, of tramde, voer over en zag; betaalde
entree nu hier, dan daar; naar huls verlangde
hQ maar zelden en het veel op-het-water- zQn
leek hem soms dol. Maar dat hQ nu zeker
gén schilder zou worden ...
De eerste morgen al, in Artis; toen, 't
was toch midden in de winter, een schilder
Opdat de Volkenbond worde: democratisch
gekozen in zQn bestuurderen; alle volken
omvattend; onaantastbaar sterk in verweer
tegen de slechten; een vaste burcht voor
de zwakken; een hoog en rechtvaardig
rechter boven de geschillen uit, .schild ende
betrouwen" voor alle levenden.
IV
Prof. mr. J. DE LOUTER:
Nederland's toetreding tot den Volkenbond
verzekert het eene stelling, welke tevens
de grondslag is zijner internationale rech
ten en plichten en de vroeger geschetste
verhouding tot al zQn naburen wQzIgt en
voortaan beheerscht. Nederlands onthouding
daarentegen doet allen internationalen steun
verloren gaan, zonder het daarom aan den
vèirelkenden arm en den overwegenden
IIIIIIIIIllllllllllllllllllllllllllMlIIIIIH
doodleuk buiten werkte... En dan die win
kels op 't Rokin... De volgende morgen, 't
Rijksmuseum...
Daarna zocht hij het aan de IJkant; dacht
aan het zeeman-zijn, reizen, veel-zien... tot
opeens die schrik, dat Vader, Vader hier een
tentoonstelling had l dat hQ moest lezen:
Wouter Hintse, zijn eigen naam met dikke
letters in een lijst van acht of negen.
HQ zweeg erover bQ oom-en-tante. Ook
schreef hQ niets ervan naar huis. 't Was
trouwens wreed: vlak onder Vader stond
vaders tegenwoordige vrouw. Om die was
Vader weggegaan. Om die had hij bedankt
als leeraar. Met die leed hQ gebrek te Kat
wijk...
Het heette de Transcendentale Club, Twee
maal was Wout er al langs geloopen; een
niet groot huls op een mooi oud grachtje.
Kon bij naar binnen? Als Vader er was,
misschien wel met die andere vrouw.. Het
kostte vijf en twintig cent. HIJ had vél geld
nog, maar deed nu zuinig, om wat te kunnen
koopen voor thuis. Toch.. Vaders werk!
Heel zijne kindsheid lag van dat groote: 't
werk, vervuld. Vader schilderde en schreef.
HQ was kunstenaar en wijsgeer. Hoe vroeg
had zijn jongen die woorden geweten!
Een teekenleeraar verdient maar weinig,
zelfs als hQ verbonden Is aan twéscholen;
Vader had eerst privaatlessen erbfj; maar
hQ kón daar zQn tQd niet aan geven: de
schooluren vielen al zwaar genoeg. Was
hQ thuis, dan werkte Vader; schilderde,
schreef het moest stil om hem heen
zQn: Wout had er vaak van moeten hooren,
dat Vader werd gestoord door hem, dat hQ
geen eerbied voor het werk" had. Nu was
daar werk het werk van nu, van deze
tQd, na Vader's weggaan, van nu hij, uit
alle les-banden verlost, zich geven kon aan
de Kunst en het Denken.
Wout wist: altijd had Vader gedacht.
Nooit zou hQ vergeten: die Pinkster
morgen, het jaar dat Vader van hen
wegging; onverwacht kwam er een vriend
van Vader en bleef aan de koffie tot
Moedertjes schrik; gelukkig had ze nog kaas
invloed van den Volkenbond te onttrekken,
(art. 17)
De Volkenbond waarborgt Nederlands
onafhankelQkheid en onaantastbaarheid naar
bulten, zijne zelfstandigheid naar binnen en
ontheft het op den duur van overmatige
persoonlQke en geldelijke militaire lasten,
zonder zQne veiligheid prijs te geven of te
verminderen.
De Volkenbond sluit stilzwijgend afzon
derlijke politieke verdragen uit en verbiedt
uitdrukkelijk geheime afspraken en met het
bondsverdrag onvereenlgbare overeenkom
sten (art. 18-20).
'De Volkenbond verbindt eigen nationale
belangen met ruimere Internationale plichten
en beantwoordt aan Nederlands internati
onale roeping als:
.A part of that stupendous whole,
Whose body nature is and God the soul."
Kortom onze toetreding Is een actueel,
reëel en Ideëel belang van den eersten rang
en kan niet sterk genoeg worden aanbevolen.
Ik eindig met den wensen, dat de Vol
kenbond, waarvan het zaad ternauwernood
begint te ontkiemen, de stormen zal
trot
lllllllllllllllllllllllllllllllllllilliiillllillllililllllllllllllllllliuiillllillllllln
en jam; maar Mlnnie wou hiervan op elke
bootram, ze zeurde, tot plotseling Vader
uitviel: .Mlnnle, Vader spreekt over
Gedachte"... Ze waren dadelQk alle drie
stil. Moeder was geen vrouw die dacht,
daarom nam Vader die andere vrouw. Zijn
werk zou nu wel mooi en diep zfjn...
Wout voelde: hij kon nietnog-eensvoor
bijgaan.
Vreemd vond hQ dat de man hem aankeek,
terwQl hQ 't klaargehouden kwartje in een
donkere gang op het tafeltje lei. Toch kon de
man hem onmogelijk kennen als zoon van
een van de exposanten. Stemklanken kwamen
uit de zaal: niét Vaders stem als die er
was... Wout wist niet meer terug te
kunnen bQ 't binnengaan zag hQ twee
onbekenden. Het was geen zaal, een kleine
kamer met nu al, 's morgens, electrlsch licht.
De heeren zwegen op zijn komst, ze keken
verwonderd of spottend naar hem. Onthutst
wel keerde hQ naar een wand, begreep niet
dadelijk wat hQ zag, schuifelde verder, de
heeren zwegen, n lachte toen gingen
ze allebei weg.
Nu dorst Wout rondzien. Niets dat hQ
herkende. Maar op een kanapee zonder
leuning, midden in de kamer, lag, met een
krant, een groot papier, en daarop las hfj:
Wouter Hintse. Een IQst met de nummers
van wat er hing. 9, 10 en 11 was Vader.
Hè! en 12 en 13 ztf...
Wout was weer naar de wand gegaan, doch
toen hQ de v f coeken had tekese^, keerde
h) nair het papier terug, om te zien wat
de titels zeiden. Zff had een Hemelvaart
en een Madonna: veel kleur, veel licht, 't
leek wel op wol en en daar. j , dat had de
vorm van ? en kindje. Van Vader heette een
werk De Dooven, het andere De Woning der
Vrees. Ook hier kon Wout geen vormen
be^rQpen. Het derde. . 't heette Het
alwinnend Licht. Wout dacht aan strandkleur,
fan een vlsch... Teleurgesteld keek hQ naar
andere werken. Toen, diar hij naa de o
erkant gin?, trok hem die krant op A', kana
pee. HQ zag daar iets dat omhaald was met
Fr SINEMUS
AMTEtMtt
TCLIFflQN H tlU
HEMDEN
MAAK MAAT
Vraagt prijsopgave van
Cognac
Hennessy'
aan
Wijnhandelaren,
ZWOLLE,
seeren, welke zijn teederen stengel bedreigen;
dat hQ eerlang nieuwe sappen zal tot zich
trekken, welke zQn wasdom bespoedigen en
zijne vruchten doen rijpen; en dat hQ onder
zijne warmste en trouwste aanhangers wel
dra zal tellen ons dierbaar vaderland, als
pionier op den weg van vrede, van vrijheid
en van vooruitgang.
(Slot eener voordracht voor de
Vereenlging tot beoefening der KrQgswetenschap,
op 24 Oclober 1919 te 's Gravenhage ge
houden).
iiiiiiin iiiiiimiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimimiiiiitiiiiiil
3PAANSOH, EMQELSOH,
FRANSOH, DUITSOH oto.
Borlltz-Schooi
HeoronqrmoM 4-81 - H. 3289
Prict, Ondirwrjs door bultool, looriron
liiiilllllimillllllll
kleurkrQt. 't B eek van ft tentoonstelling
een verslag. Gretig keek hfl, zocht nair-en
"aam. En nu las hQ ... De Woning der Vrees.
De schrijver had het wél begrepen en
lel het uit en vond het mooi. Heer
lijk! Vader werd bewonderd! Dat hij 't niet
begrijpen kon, zei immers niets... De Dooven
vond de schrijver minder. Maar nu... .Van
een voor leder verstaanbare symboliek is
Hlntse's derde inzending Het al winnend
Licht, blijkbaar naar de catuur geschilderd,
een strandbeeld: 't licht, dat het strand
overstraalt, doch het sterkst en het schoonst
reflekteert in een kwal".
Wout wierp de courant terug op de sofa.
Neen, Vader kon dat toch niet weten. Het
was het vreeselQke woord, waarop Wout Oom
diep had gehaat; het woord, dat hQ vaak
tegen Moeder herhaald had: .Moeder,
Oom is zelf een kwal". En dan zei Moeder;
Je mag dat niet zeggen". En antwoordde
hQ : Mocht Oom het dan zeggen, van me
Vader, daar ik bij stond ? En met opzet!
Dat zei Oom ook nog l..."
Ach, Oom was driftig en woedend op
Vader, dat die hen allen in de steek
liet, ging schilderen en met een andere
vrouw. Vandaar dat hQ later zei tegen
Wout: Weet wat je doet". - En hQ, Wout,
wist niets niets dan dat Oom wou dat
van de zee. Maar ja, nu Oom het ook alles
betaalde...
Er waren dus menschen die Vader be
grepen, zijn doeken prezen als .vol ge
dachte". Zoo stond er, juist van hem, in
die krant. Wat zou hQ blQ zijn, wanneer hij
het las. En natuurlijk zou hQ het lezen.
Als Wout... Ja, waarom zou hQ niet?
SchrQven: ik ga over twee dagen weg, dat
Vader niet antwoordde hier, naar Oom!
En dan vertellen: 'k zag uw werk en'k las
een krant die twéstukken heel mooi vond..
Wout had een prachtige prentkaart van
't Y. Die zou hij, van daag nog, aan Vader
sturen.