Historisch Archief 1877-1940
10 Jan. '20. No. 2220
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
TOURNOOIVELD
Restaurant-CaféLa Réserve"
Rembrandtplein 44 bij de Utrechtschestraat
AMSTERDAM
Weelderig ingericht Restaurant
Afternoon tea- en Apéritif-Concert
Tot het bouwen van Villa's en Landhuizen zfjn prachtige heuvel
achtige BOSCHTERREINEN te koop in HET OOSTERPARK te
Lage prijzen, mooie wegen, gas,
elecfr. licht, water.
K.V. Maatschappij tot Exploit. van Het Doste ark
Dir. i. l. STOKMANS & OnO SCHOLZ
Tel. Int. 38 & 48
m EENIGE SPECIALITEIT
BW * In féO
g| KRIMP VRIJ E jj|8
i? GEZONDHEIDS- a
w
1ONDERGQEDEREN g
* Nederlandsch Fabrikaat
., 'Ï'TRICOTHUIS .
5$ AMSTERDAM HAARLEM Sg
rj Reg. Breestraat 35 Gr. Houtstraat 143 y-js»
TEL NOORD 5066. TELEFOON 1465.
IIIHIIIHIMIIHIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIMIIHIIIIIIIIINIIIIIIIIIHIIIHII
IIIIMMUHMIIIIIIIII.
STARK'S OXYDOL"
(CHLORAS KALICUS TANDPASTA)
Nianl. Vtnn. STARK & Co. - Chemisch» Ftbrltk 's-HABE", 's-flrav«nhagi I j
iiiimiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiMiiiimrrniittnrni-n-fi ......... ...................3 l
15 van demo
BONS
onverschillig uit welk blad ge
knipt; geven recht op gratis
toezending van een bus
E. P.
Zendt 15 van deze bons met naam
en adres als brief aan de
E. P. Amsterdam
Naam
Woonplaats
De Amsterdammer
Vraagt prijsopgave van
Cognac :
Hennessy'"
aan
Wijnhandelaren,
ZWOLLE,
JAC. URLUS
HAVANA
SIGAAR
FJORD-LEVERT R A AM
Prima Medicinale Noorsche Levertraan zonder vlschsmaak is ver
krijgbaar bij H, H. Apothekers en Drogisten tot den prijs van
/ 2.75 per halve Llterflesch. Deze traan voldoet aan de eischen
der Nederlandsche Pharmacopee en wordt gegarandeerd door Dr.
J. BLOMBERG, Apotheker en scheikundige, Den Haag, Holland
Import: Handelsvereeniging FJORD", Den Haag.
J. KUHR
DAMESKLEEDERMAKER
OPRUIMING
van Modellen Manleloostuums,
Lange Man te's, Blouses, Rokken,
Avondmantels, Bont, enz,
HEERENGRACHT 3O4?3O6
TELEFOON 8O6O li.
Geop, lot 5.3O u* Zaterd. 1 u* gesloten.
Plano's, Vleugels en
Kunstspelplano'süoorttuür
In eigendom verkrijgbaar, mits in
drie jaar afbetaald.
Brimn No. 1431, Bureau van dit Blad
P. M. BROEKMANS & VAN POPPEL
M U Z l E K H A N D E L
Van Baerlestraat 92 Amsterdam
Specialiteit in:
Moderne Fransche, Russische en Italiaansche Muziek
Alleenvertegenwoordiging der firma J. W. OHESTER
te Londen en van do Monde Musical te Parijs
iiiiiiiiiiiiiiiiiiniiii
twcfr in de stad gebleven Engelachen on
gedeerd en hun eigendom onaangetast. Deze
mannen hadden vertrouwd op Lobengoeloe's
belofte van bescherming en hij had woord
gehouden."....
W| leggen het boek neder en peinzen
over dat motto: .Gerechtigheid verhoogt
een volk."... Wij droomen in deze dagen
vóór Kerstmis opnieuw van Vrede op Aarde,
iiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiMiiiiiiMitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
m
tmnaaol
VOORSPEL
DOOR
JO DE WIT
Da's dan heel mooi van die mefrou".
.Hé?... o, ja..."
Mientje hakkelde verlegen of ze plots niet
meer wist, waarover het ging, toen ze het
verhaal gedaan had, vlug, als opgetogen,
dadelijk na haar komst in de tuinderswoning
of het een nieuwtje was dat ze niet in
houden kon, voelde ze een bonsende opge
wondenheid, een wecêangst om wat het nu
opeens voorzichtig van onwaarschijnlijkheid
voorkwam en n oogenblik, in opperste
nervositeit, scheen zij in een onbestemde
nevel weg te «weven, hulpeloos, tastend naar
een houvast.
Dochhaar moeder,stil-blij-ingenomen, met
een dochter, die zulke buitenkansjes had, zag
Mientje's opgewondenheid aan als vreugde
van een, die, aan weinig pretjes gewend, nu
plots in het vooruitzicht wordt gesteld twee
weken te gaan doorbrengen aan zee...
'k vind 't erg mooi," zei ze nog eens.
Ja..." zuchtte Mientje uit.
Meid je bent d'r heelemaal de kluts van
kw|t geloof ik..."
.Hard geloopen, ook nog voor de tram."
Mientje's oogen glansden wonderlijk
als verheerlijkt, doch werden telkens
overwaasd door iets dat op droefenis leek.
Haar hart bonsde. Stil", zei ze vermanend,
als tot een kind, naar het lulde kloppen
daarbinnen. Stil, stil, alles zal te recht komen",
zooals Harry zegt,". Hany... o vreemde,
verre wereld nu zfj weer zat aan moeders
tafel, nu zij uitkeek over de veldjes vol jong
groen gewas van haar vaders tuin, Harry...
dat van het leven, het groote, machtige le
ven... het was gloed en glans, weelde en
liefde. En toch was het geluk ? Ze zat maar
te turen, over* de bloempotjes in de rekken
heen, naar de wuivende losse ranken der
bonenstaken. Het was zoo rustig hier...
Buiten ging haar vader gestadig voort in
het vaste rbythme van zfjn werk, het
knechtje reed de piepende kruiwagen vol
afval naar de mesthoop. Zou vader verwachten
dat ze kwam om de bonenstaken op te
binden ? Ze hield bei haar handen rond het
heete kopje thee als of zQ kleumde van kou
midden in de zomer... Ze wilde haar ge
dachten dooden. Doch dan, opeens, vond zij
een vaste, sterke rust in zich: het is me
gevan Wereldvrede en Volkenbond, van Recht
en Vrijheid voor alle menseden, ook
van de rol, die de kleine naties misschien
zuHen gaan spelen op het staatkundig tooneel,
als straks de droom In vervulling gaat....
Als in een spiegel toont Dr. Leyds ons in
zijn boek het beeld van de kleine natie van
Hollandschen Stam, die ook gedroomd had
van recht en gerechtigheid, van vrijheid en
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllltlllllllllllllHIIIIIIII
lukt, dacht ze, moeder geloofd het, moeder
liet me trekken en niets ter wereld houdt
me nou nog terug... Haar wan gen bloosden.
De kruiwagen zong: zQ hoorde: ,bij Harry,
twee weken,... bij Harry, twee weken aan
aan zee, aan zee..."
O, de lieve kerel, kon zij hem iets weige
ren? H| had gesmeekt: ga mee, ga meel"
Geschrokken had ze gezegd: hoe kan dat
nou jongen". Zij die tooit langer dan een
enkele middag wegbleef van thuis, die
slechts moeder's huls, vader's etf verliet
om in de stad boodschappen te doen, er
een beetje te babbelen met haar vriendinnen...
Ja, ze had er haar zangvereeniging boven
dien... Al vQf keer niet geweest om Harry...
H| had gezegd: is daar nou niets op te
verzinnen, Mientje?" Mientje" - Mientje",
hij kon het zingen of het een liedje was
dat vroolijk iniette. Hl] knipte ooi ij k met
zijn linkeroog: jQ peinst er nog eris over
hè? en dan, die ouwtjes van je, ze komen
nooit verder dan het dorp, hoe zou ze ooit
hooren wat jQ zoo vér van huls uitvoert?"
Ze had hem aangekeken, stil, peinzend,
met een gevoel van eenzaamheid opeens,
want ze zou hem niet kunnen zeggen wat
haar de oneerlijkheid kostte en nooit zou ze
thuis vertellen kunnen dat Harry bestond.
Doch ze had gepeinsd, lang, lang, want
het lokte, het werd een visioen van licht
en goudkleur en blondheid... dat sprookjes
plan.,, naar zee met Harry...
En opeens, opeens was er de Ingeving.
Truuske, 't vriendinnetje uit de stad, ging
met haar mevrouw, waar tij huishoudster
was, naar bulten, omtrent den tijd dat Hany
zQn vacantle had. ZIJ kwam er wel, bij
Truuske en haar mevrouw. Het was een
heel lieve dame. Mientje dronk er soms een
kopje thee.
Als ze... ja het was een idee. Als ze zei
dat Truuske's mevrouw haar ook had
ultgenoodigd, als gezelschap voor Truuske en
nu ja, zóó maar, voor de gezelligheid?
En zoo had zij het voorgesteld.
Het was vreemd, zoo goed als het haar
gelukte de bedrlegelfjke voorstelling als een
tweede werkelijkheid te aanvaarden, er had
een wonderlfke, vroeger-ongekende splitsing
in haar wezen plaats. Haar mond sprak
woorden, gemakkelijk en vlot die ze
binnenin als leugens wist en toch voelde ze
zelden het wrange van het bedrog, want de
waarheid leek al even onreëel, zóó ver en
ongrijpbaar als een zoete lichte droom. Dan
zei haar moeder opeens, knussig, in een
nieuwe jonge bedrijvigheid: 'k heb je goeie
spullen maar vast in 't sop gezet".
Dank-ie", zei Mientje en haastig ik ga
vanmiddag nog es naar Franske".
Wel ja meld, vraag haar nou es wat ze
zooal mee neemt aanjurke je zit n iet zóó
rijk In je kleere". Mientje staarde of ze een
moeilijk vraagstuk bepelnsde de moeder
verdraagzaamheid, sedert eeuwen deugden
van het andere blanke volk, waarmede de Boe
ren in het zwarte werelddeel te maken kregen.
Het Is niet alleen voor onze Stamgenooten,dat
de schrijver dit boek geschreven heeft, naar
het ons wil voorkomen. In Zuid-Afrika begint
het te dagen, terwijl het oude Europa kreunt
en steunt en uit duizend wonden bloedt.
Laten dan alle kleine volken deze eenvoudige
Boeren zich ten voorbeeld stellen en staan
in gerechtigheid en wijsheid en vrijheid
en zich dat andere motto van Dr. Leyds'
eerstverschenen werk herinneren, dat wij de
vrijheid namen boven deze aankondiging te
plaatten:
Hetgeen dat geweest is, dat is nu".
VAN EVERDINGEN.
zei: een nieuw bloessie kan d'r allicht af".
Een bloese ... ja ...". Dan die ook maar
gekocht, gelijk met het andere moois, dacht
ze, stil-o verleggend, en dan de bloese mee
naar huls brengen terwijl al het andere zoo
lang bfj Harry opgeborgen werd. Wat
gingen ze niet koopen vanmiddag?
Een jersey zeker, een badpak,
strandschoenen, een witte jurk Harry
had een heel lijstje gemaakt. Als-ie maar
niet veel geld uitgaf voor haar. Ze kon maar
nog steeds niet aan wennen, ook al beweerde j
hij dat het malligheid was. Lieve schat; zei
hfj, als je 't geld zelf er voor had, dan kocht
je 't uit je eigen beurs, nou doe ik het,
want ik vind 't leuk als je er gezellig uit
ziet." Daarmee was 't afgedaan. En wad r
was het, ze zou het vreeselfjk vinden in zulk
een stil-wereldsche badplaats er uit te zien
als een dorpsche juffer. Naast hém te loopen,
wiens loop, wiens houding en kleedt}, livrel
en distinctie hadden. Een ongelijk paar te
wezen, zoodat Harry zich misschien schamen
moest ? Nee, nee, nee,... hél mooie dingen
gingen ze koopen... dat de menschen, die
hen zagen, denken zouden: een jong-getrou wd
paar... Haar gezicht had ze mee... Hoe
zou anders Hany, op haar ?... Zoo vol, zoo
verliefd als de jongen was! O, het was
heerlijk, zalig, zalig... Op weg naar de stad
liep zij zoo licht, zoo lenig of vleugels haar
droegen, haar wangen bloosden, haar oogen
lachten de toekomst tegemoet. Ze trad de
boerenhuisjes voorbij, keek langs de lage,
benepen vensters en zag telkens, even, in haar
verbeelding, de kleine kamers daarachter, de
menschen die ze bewoonden en die zQ
kende. Een gevoel van triomf sloeg bon
zend in haar op, een blijdschap deinde
uit, binnen in haar, mateloos.. Hij is een
schat, een lieve, lieve vent.." Zij kon niet
anders dan hem aldoor meer vertroetelen
met haar gedachten soms, alsof h? een
baby was, een slim kind dat verzorgd,
vleiend, gekoesterd worden moest en dan
weer, opeens, verrees hl] haar stralend in
zfjn jonge vroolQkheid zoo ferm, zoo
kloek, en zoo al-wetend dat ze er wel van
hullen kon..
Hfj kon wel precies weten waar ze 't
beste terecht konden, voor al die spullen.
Zij ? nu ja, ze keek, als ze in de stad kwam
eens hier, eens daar, doch ze lette niet op
de namen en ze had immers geenerlei
ervaring.
Hij wachtte haar in de passage en hij
bleek zóó precies het programma der werk
zaamheden voor den middag in zijn hoofd
te hebben, dat ze geen minuut hoefden te
verliezen. HQ bekeek en betastte met een
onweerstaanbare kennersbllk de
kleedingstukken, snel-verwerpend of goedkeurend
en Mientje, met 'n lichte sulzing om haar
hoofd van vermoeienis en opwinding, voelde
haar eigen smaak en oordeel slinken tot
een minimum en beluisterde gespannen de
klank van zijn stem om er haar eigen uit
spraak naar te regelen. En Harry vroeg
niet lang: hoe vin jij het? die vlotte
eensgezindheid behaagde hem zeer en hij
knipperde eens met zijn donkere wimpers
naar Mientje en zij hadden beiden een
stille, zonnige glimlach van goede verstand
houding en vreugdlge verwachting. Dan, op
straat, het eene, smalle pakketje waar het
witte bloesetje in geborgen zat luchtigjes
in de greep van zijn groote hand al het
andere zou bfj hem thuis bezorgd worden
zei hfj: zóó, nu zit je d'r goed in Mientje
Mientje maar als de veertien dagen om
lijn, wat doe je er dan mee? dan moeten
ze voor eeuwig opgeborgen blijven ..."
Ach ..." Mientje haalde haar schouders op,
gedachtenloos eerst, dan, opeens, bepelnsde
zij: er komen immers meer zomers en meer
vacanties ? dacht Harry er niet aan ? Zou
dan, zou dan ?" Ze keek opzij naar hem,
maar h| stond juist stil voor een boekwinkel
en bezag met groote belangstelling de
nieuwverschenen uitgaven. Zijn voorhoofd fronste,
zfjn oogen keken strak en ernstig. Hij leek
hél ver van haar vandaan in dat oogen
blik ....
Den volgenden dag ging zfj weer de stad
in, maar nu alleen. Zij liep langzaam, in de
zak van haar mantel lag zwaar een klein
taschje vol zilvergeld. ZQ was soms zoozeer
in gepeins verloren dat zfj haar voeten traag
verzette en met loome slifpasjes langzaam
vorderde. Dit moest ze alleen doen en ze zou
het zelf betalen. Natuurlijk, Harry had er niet
aan gedacht en... al had hfj het gedaan,
hQ zou er niet over gesproken hebben.
Want het roerde het ne teere punt aan,
dat zij steeds omzeilden met hun woorden,
dat zfj een enkele maal slechts, heel schroom
vallig hadden aangeduid. Want wat er daar
ginds gebeuren ging? Ach Mientje wist het
wel... Haar hart bonsde dof als zij er aan
dacht en[toch voelde z(j schaamte noch angst,
slechts een teedere gereedheid tot schreien,
een wonder-stil en zacht verlangen. Zooveel
geheimzinnigs lag om het beeld der komende
dagen, iets als een waas, een blauwe
schemer, dat Mientje een zachte rilling
langs haar schouders voelde glijden en haar
kinderoogen werden groot en donker, als
luisterden ze naar een sprookje, wanneer ze
daaraan dacht.
Maar ondanks het mysterie en de droom
bleef n ding reëel in Mientje's denken,
machtig, zakelijk had zfj gedacht: mijn
nachtjaponnen zfjn te leelfjk, zoo saai en
zoo oud... En, zoo was er meer.
Het zat allemaal stflf en bnersch, het
voelde zoo weinig soepel aan. Ze had op
eens een kloek besluit genomen, haar
spaarpot geleegd en zij was nogmaals naar
Truuske" gedaan. Het begon zachtjes te
regenen toen zij in de stad kwam, toch kon
J. S. MEUWSEH
HOFLEVERANCIEI
Amsterdam ? Rotterdam
Lildtolwstr. 4, Dimrak 73 - MotMltnp S
0. Doiltditr. 20, Dimstr. t ? Boyrainstrnt l
\\. SINtMÖS
AttSTEBfiAM
TELlFtON H. SSU
HEMDEN
IIIIIIIIIIIIII1IIIIIIIII1IIIIIIIIIIIII1IIIIIM1IIIIIIIIIIII
3PAAH3OH, EHOELSOH,
FRAM3OH, OUITSOH oto.
Borlitz-School
Heorongrmoht 4B1 - H. 3289
Prict, DmUrwQs door bultinl, binnn
zij niet besluiten zoo maar een, twee, drie
een winkel in te stappen. Zfl voelde zich
zoo onzeker, dat Harry niet bij haar was
om te zeggen: dat wel en dat niet.
ZIJ treuzelde voor lingeriewinkels bedacht
zich dat net niet te modehipperig" wezen
mocht, maar niet al te stijf toch ook... Ein
delijk, na heel, lang aarzelen; wikken en
wegen, bepaalde zij haar keus. En ze liep
met haar pak onder de arm een groot,
bollig, wit pakket was het. Bij Truuske
of die het opbergen wou, maar niet erin
kijken hoor l Truuske deed onverschillig,
wel nee Mientje?" Nou, dan ga 'k maar
weer, ik kom 't wel halen"...
Atjuus"... Adlo Truuske..."(
Het was fijn, mooi goedje, dacht ze onder
weg, hij zou 't bepaald niet van d'r ver
wachten. God, wat zou het allemaal heerlijk
zijn l Lange wandelingen maken, en in de
duinen liggen en in badstoelen zitten op het
strand. En baden... dat niet vergeten! Sa
men in zee... Hél den dag voor mekaar...
En zien... Hé... ze zuchtte diep. Daarbij
rook ze de lathyrus uit vaders tuin. Heerlijk
toch... ze bracht wel eens een bosje voor
Harry mee. Ze ging het huis binnen. He,
moeder was niet in de woonkamer. Zeker
in de keuken. Ben jfl hier ; moeder?",
wat doe je?" Zij trad er binnen. Het
vrouwje stond te kijken de ijzers ston
den op het heete fornuis. Een stapeltje
wit ondergoed lag al op een stoel gereed.
Mientje's Moeder zag heel rood, de ronde,
kleine wangetjes bloosden als appels, een
gloe'enderug van vermoeidheid streepte over
haar voorhoofd, maar haar oogen, met de
sterke, guitige glansjes glunderden Mientje
tegen. Mooi ben 'k opgeschoten, 'k ben aan
de laatste pon". Daar lag het lange, witte
stuk recht-ult, en het goed glansde op onder
de forsche druk van het ijzer. Zoo, dat
hebben we dan gehad, 'k heb er me best
op gedaan, nu hoef je je niks niet te schamen
voor Truuske of d'r Mevrouw".
O nee ..."..., Mientje had opeens een
nieuwe gedachte, die haar met schrik ver
vulde. Dit goed moest ze gedragen weerom
brengen. Hoe kreeg ze dat gedaan? Ze
voelde opeens 'n bonzende schrik, een groei
ende angst. Ze keek naar 't kleine, in moe
heid kromgebogen lijfje van haar moeder,
de blije voortvarendheid van die grove,
bruine hand, ze keek naar 't stapeltje goed
door een schemer van tranen. O moeke ...
ze had hardop kunnen snikken.
Je ben zoo onverschillig meid."
Nee moeke, dat niet. Ze pulkte een stukje
opgedroogd stijfsel los van een onderlijfje
dat voor haar lag. De moeder zag het. Nou
ja, nou ja," mopperde ze, of er in de gaaf
heid van haar werk een ongerechtigheid
gevonden werd. Dat zal nou toch waarachles
aan je huwelijk geen schade doen".