12 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 24 Jan. '20. - No. 2222 Wederwoord aan dr. Frederik van Eeden Tot mfln spijt kondc ik niet eerder uw Antwoord beantwoorden, daar Ik tot nu toe van dat Antwoord geen kennis heb kunnen nemen. Zelf niet geabonneerd op de Amster dammer heb ik toevalligerwijze uw Antwoord onder de oogen gekregen. Tegen de kern van uw Antwoord, uw be ginsel: de Innerlijke gevoelsovertuiglng in lederen mensen is de maatstaf van aile waar heid, ook van de goddelijke", kom ik in ver zet. Dat beginiel maakt eenvoudig het geloof in het algemeen, en in 't bflzonder het goddeUJke geloof onmogelijk. Of is uw begrip van gelooven een ander, dan.Jan en alleman zich van gelooven gevormd hebben: iets voor waar houden op de getuigenis van een ander ? Als een ander u iets mededeelt, dan houdt gQ zulks alleen voor waar, zoo u dat aan nemelijk voorkomt en harmonisch stemt met uw Innerlijk waarheidsbfsef". Niet dus het gezag van den persoon, die u iets mededeelt, maar uw Innerlijke gevoelsovertuiglng is de oorzaak van uw aannemen van hetgeen n gezegd wordt door anderen. Ik ga verder en beweer, dat het door u zoo hoog opgehemelde Innerlijk gevoel van waarschijn! jkheid en waarheid volstrekt geen maatstaf is der waarheid. Gij spreekt in het begin van uw Antwoord van luzles, sug gesties, hallucinaties. Die dingen, meen Ik, danken juist hun ontstaan aan het innerlijk waarheidsgevoel". Hoe zal ik onderkennen, of iemand mij in plaats van Gods openbaring zijn illuzies, suggesties, hallucinaties voor houdt ? Niet door mijn innerlijk gevoel, dat blind is, maar door mijn verstand. Het ver stand gaf God mij om mij te leeren, hoe Ik al mfln doen en laten, ook mijn inwendige gevoelens, heb te regelen. Het verstand is het, dat ons gevoelen van goed en kwaad, waar en onwaar, recht en onrecht, valsch gezag en goddelijk gezag" regelt en binnen de juiste perken houdt. Het gevoelen is blind: het ontvangt zQn Hcht van het verstand. Welke is nu de taak van het verstand in zake het goddelijk gelooven, dat de katho lieke Kerk van de menschen vraagt? Naar welke waarheid moet het verstand onderzoeken: naar de waarheid van ledere leerstelling door de Kerk verkondigd of naar de waarheid van het goddelijk gezag, waar op de Kerk zich beroept ten aanzien der menschheld ? Mijns inziens moet het verstand onderzoeken naar de waarheid van het god delijk gezag der Kerk. Als eenmaal overtuigend voor mijn ver stand vaststaat, dat de katholieke Kerk met goddelijk gezag is bekleed, in naam van God spreekt, dan moet ik alle leerstellingen door die Kerk verkondigd aannemen, ook die, welke met mijn innerlijk gevoelen strij den. Ia dat geval is mijn innerlflk gevoel op den dwaalweg, moet ik dat gevoel volgens Gods voorlichting wijzigen. , Wat zoudt gij doen als iemand in uwe tegenwoordigheid een doode, geen schQndoode, maar iemand, die reeds jaren in het graf rustte, zoude opwekken ten leven? Zoudt gij dien persoon als eenvoudig mensen beschouwen, of als eea, die in nauw ver band staat met de godheid, door wlen God zelf werkt? En als die mensch u zcide: In naam van God verkondig ik u deze en die waarheid, zoudt gij dan die waarheden niet moeten aanvaarden, ook al zonden die tegen uw inwendig gevoelen strijden? Zoo gij neen antwoordt, richt ik tot u het dringend verzoek mij te verklaren, op welke wflze de mensch de ware openbaring Gods van de valsche kan onderscheiden. Of is zulks onmogelijk? Maar dan be hoeven wQ niet verder meer te onderzoeken naar de grondslagen, waarop het goddelijk gezag der Katholieke Kerk berust. Het is dan volgens u onmogelijk hier een bevre digende oplossing te vinden. ?GQ vraagt mij: Waaraan ontleent gij de overtuiging, dat uw Godsbesef stelliger, meer waar is en meer goddelijk dan hetgeen de Protestanten, Theosofen, Boeddlsten en Mohamedanen voelen? Kunt gfl iets anders aangeven dan ik, n.l. innerlijke gevoelsovertulging ? Ik antwoord u: aan het gezag Gods ont leen ik mijn stelliger Godsbesef. Niet alleen mijn gezond verstand gQ spreekt ten onrechte van innerlijke gevoelsovertuiglng maar nog een tweede factor, Gods gezag zegt mQ, dat God bestaat. God namelQk maakt mij zQn bestaan kenbaar n door mQn verstand n door bemiddeling der Kerk. Het slot van uw antwoord is vol verwijting aan het adres van Leo XIII en de Katholieke Kerk. GQ noemt 's pausen omzendbrief Rerum novarum vol verwarring en onjuistheden. Uw afkeurend oordeel grondt gQ op den arbiter ia uw binnenste, uw innerlQke ge voelsovertuiglng. Ik vraag u in gemoede: Hoe komt het, dat de innerlQke ge voel sovertuiging in Paus Leo, dien g| houdt voor een goedhartig welmeenend man, Paus Leo een gehetl ander oordeel deed vellen dan gQ velt, en hem allerminst zijn omzend brief Rerum novarum vol verwarring en onjuistheden deel beschouwen? Hoe kan de God in u, want uw innerlijk gevoelsovertulging houdt gQ identiek met God, tegenspreken den God in Leo XIII d. i. hoe kan God.zich zelf tegenspreken? Nogmaals dus: bij het zoeken naar de waarheid moet niet het innerlijk gevoel onze gids zijn, maar het verstand. Zoo gQ vaarwel zegt aan uw gevoelsarbiter, en aan uw verstand de leiding i geef t, zult gij komen tot het inzien van het goddelijk gezag der Katholieke Kerk. De verstaadsareumenten, waarop het goddelijk gezag der Kerk rust, wil ik u gaarne ter gelegener tijd mededeelen. Verder schrijft gQ: .Men zegt mQ dat er is een Genade, die een verzoening zal moegelijk maken die mij gedachtig aan eigen feilen zou in staat stellen alle gebreeken der moederkerkje dulden en te vergoelijken." Men heeft u ten deze slecht voorgelicht: die. genade bestaat niet, wijl de moederkerk geen gebreken kent. ZQ is, geIQk Paulus zegt, Efez. 5 vers 27, een ge meente, die geen vlek of rimpel heeft. De gebreken, welke gQ der moederkerk toe dicht, zQn de gebreken harer kinderen, die de leiding der moeder niet volgen. Christus doelt op die onwaardige kinderen, als HQ in den parabel van het onkruid gebiedt het onkruid te laten opgroeien met de tarwe tot den tfld van den oogst. Nog een kantteekenlng op den slotzin van uw Antwoord: Maar Goda stem en waarheid naar bulten te verplaatsen, als iets wat teegenover mQ en gescheiden van mQ blflft, dat acht ik de uiterste onmoogelQkheld. Het zou van den Leevenden God in mij een dood gedachtensplnsel maken." De stem Gods en de waarheid staan bulten u en mQ en lederen mensch. Maar God geeft den mensch het verstand en zQn voor lichting om de stem Gods en de waarheid naar binnen te halen d. i. de natuurlijke waarheid en de goddelQke openbaring te kennen en te maken tot het levendmakend beginsel van gehael ons leven. Voor den mensch, die met zijn verstand de natuurlQke waarheid en de goddelijke openbaring aanvaardt en beleeft, Is de levende God geen dood gedachtespinsel, maar de verwekker en kweeker van een rQk geestelijk leven, dat zQn volle ontplooiïag vindt hiernamaals. RQsenburg Dr. TH. H. v. OPPENRAAIJ Aan Dr. Fred. van Eeden Vergun mQ u met een enkel woord dank te mogen zeggen voor uw eerlijk, gewijzigd, oordeel ter nagedachtenis van mijnen Vader. Twee opmerkingen verloof ik mQ te maken; uw studenten-jolige uiting is nog niets bQ hetgeen hQ dichtte in zijn studententQd in de Braga waarbQ zijn latere vrienden S. v. d. Berg (niet Wilhelmus maar Sampje rijmt ten koste van rijn merg etc.) Nic. Beets, Hazenbroek en andere baldadig-. geestig werden aangevallen. Op uw regel: ten Kate wordt nu niet meer over 't paard getild kan ik antwoorden, in orde maar hQ is evenmin uit 't zadel gestooten. Dan op uw zinsnede Men behoeft zich nu niet meer te verontrusten over den grooten aan hang en de groote bewondering die J. J. L. ten Kate ten deel viel, hQ was een eerbied waardig mensch die het goed meende, die ook menig goed vers J heef t gemaakt" mag ik antwoorden hij ging niet op in roem en eer, hQ was zich zelf en dat is meer." Op zijn zeventigsten jaardag, twee dagen voor zQn dood, da" ktehQ de Commissieleden voor hun huldeblijk met deze slotwoorden. .Aan God mQn dank aan Hemde Hulde." Ten slotte dit: om de heele wereld te behagen is onmogelijk, van de meest be voorrechten kan men slechts zeggen zij maakten wel eens iets goeds voor enkelen .de tffd zift 't kaf van 't kooren." Hoogachtend, Den Haag J. J. L. TEN KATE iiiiitiiiiiifiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii i iiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiii iiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiii iiiiiiiiiiiiiiifiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii n.V. EERSTE NEDERL. ELEMEMTEd FABRIEK DE KROOIT TEüSÖOO sGRAV/EMHAGE. DROGE ELEMENTEN Verkrijgbaar bij lederen Installateur +*??+*????++??????????????*? IHOTEL DEL'EUROPE AMSTERDAM I Hotel van den eersten rang met modern comfort + Lift Centrale verwarming J Restaurant tegen vasten prijs en volgens de kaart ? Hall Zalen voor partijen ? Afternoon tea van 3-30-5.30 ? W. HERMSEN, Directeur * »+» »++++»»» VEILINGEN. Ten overstaan van NOTARIS STRUIK D A LM te Amsterdam zullen worden geveild op: 2 FEBR,. 192O Spiegelstraat 55, Keizersgracht 183 16 FEBR. 192O Weteringschans Ei, (l, 70 en 74, den Texstraat l Koninginneweg 59, 61 23 FEBR. 192O het kapitale Winkelhuis LEIDSCHESTRAAT 39 onmiddellijk te aanvaarden. C. BOENDERMAKER JOH. VISSER Makelaars. Nadruk verboden. Zeg vrouw! kijk eens naar de algeheele verandering en de onberispelijke ai-werking van mijn costuum, zoo juist ohemiach gereinigd en gekeerd door MY VALET F ROM LONDON" (?wettig gedeponeerd) BEURSPASSAGE 14 Tel. Noord 4915. Amsterdam, Geen filialen, Prospectus gratia. w» l iiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiim TARIEVEN Verzekering van kapitaal uit te keeren bjj overlijden. Premie per f 100.?kapitaal. Let f t ij d laarpremie 20 ?1.41 25 ? 161 30 ? 187 35 ? 2.21 40 ?266 45 j ? 3.23 | Verzekering van kapitaal uit te keeren na een bepaald aantal jaren of bövroeger overlijden. Premie per t'100.?kapitaal. HAARLEM- Opgericht 1870 Leeftijd j- 10 jaar 20 jaar! ?9.08 30 jaar 9.09 40 jaar! .924 15 jaar ?5.70 ,5.73 Uitkeer 20 jaar ?4.08 .4.14 594 | 441 ing na 25 jaar ?310 .320 ,353 30 jaar ?251 .264 .3.07 35 j*ar ?213 .229 DAMES/ Laat uw wasch behandelen dooi* de wasscherij f l i O f tf M99 Told warsstraat 22-24, 99*- U i*C.t\ J* 9 Telefoon Z. 3725, zoo wel droog toegeslagen als opgemaakt. Vraagt prijsopgave. Aanbevelend D. HEIDIG A Co, Vereeniging tot bevordering der Grafische Kunst Tentoonstelling van werken der leden en genoodigden (ETSEN LITOGRAFIËN HOUTSNEDEN) j in het Stedelijk Museum te Amsterdam, van 10 Januari tot en met 15 Februari. Entree f 0.3O Levensverzekering- £| _^ |^ Maatschappij *lïill D B m MaataokappelIJk Kapitaal EEN MILLIOEN GULOEN volteekend Sluit Levensverzekeringen on Lijfrenten. of bijzonder gunstlgo verzokerlngsvoorwmardon tegen moor BILLIJKE PREMIE* ERVEN KRAMER aso ? AMSTERDAM ? FABRIEK VAN KANTOORBOEKEN PRIJSVRAAG In verband met de aanvrage, om toe zending van de Voorwaarden derErdalprijsaanvraag, welke nog steeds inkomen, oordeelden wij het noodig den termijn van inlevering EB verlengen tot uiterlijk IS Februari a.s. De Voorwaarden worden nog 'slechts toe gezonden op aanvrage voor 25 Jan. e.k ERDALFABRIEK Amsterdam a I. C. Machinefabriek ROTTERDAM-SGHIEDAM. Abonneert U op het Nieuw Algemeen Effectenblad (51ste Jaargang) het meest uitgebreide financieele blad) Bevat o. m. volledige Prijscourant van alle op de Amsterdamsche beurs verhandeld wordende fondsen, waarbQ naast elk aandeel het laatst uitgekeerde dividend wordt vermeld; voorgestelde dividenden, prijscourant successierecht, uit lotingen, weekoverzicht cttectenmarkt, productieopgaven, betaalbaarstellingen enz. Proet nummer s op aanvraag gratis t Adverteert in dit blad! . Uitgave: M. M. OLIVIER, Rokin 70 Amsterdam N. V. Woning-Bureau RIS Elandstraat 47, Den Haag - Tel. Haag 5456 Biedt te koop aan s Een HEERENHUIS aan de Leuvenschestraat, Koopprijs i 24000.-. Aanvaarding direct. Bezichtiging na aanvrage. Bevattende 9 kamers, keuken, kelder, voor- en achtertuin, Elec. licht, gas- en waterleiding. Wasscherij Het Noorden" TIMORPLEIN 15-16 (Indische Buurt) Droog toe en spec. voor het opmaken der wasch. Vraag prijscourant. B. C. KOK DeFotografischellteliers Ei i H F o 11 f i , J. L VERMEI zijn gevestigd: DENHftAB: - UTRECHT: - ROTTERDAM: Toussaink. 11 Nieuwe Gracht 50 Coolsingel 22b TELEFOON 1813 TELEFOON 150 TELtfOOil 9233 Hoofstkade 3 TELEFOON 4T44 En zijn bekend om hun artistiek werk en zeer lage prijzen Het voorkomen en genezen van Stotteren. Belangstellenden wordt de Brochure fr. toegezonden na ontvangst v. Postwissel v. 25et. aan O. F. WIXFORTH, te Bergen (N. H.) In lederen Boekhandel: H' Gebonden f 1.50 per deel. H.P.PIETER8E Stationsweg 3c ? Rotterdam ! TELEFOON 12532-3503 biedt uit voorraad aan: Bruinsteen 80-90 Chloras Kalicus Salpeterzuur 36 & 40 B Citroenzuur Wijnsteenzuur Salmiakzout 98-100% Mirbanolie Kalium Meta Bisulfiet Caustic Soda 76% Kwikvermiljoen Natrium Bisulfiet. Borax Aceton Paradichlorbenzol Paraffine 50-52 Koolzure Almoniak Illustratledruk-papler van de Firma C. O. A. CORVEY, Keizersgracht 255, Amsterdam, Tel. N. 1202 en 555 Typ. Amst. Boek- en Steendrukkerfj, voorheen Ellerman, Harms & Co.