Historisch Archief 1877-1940
12
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
14 Febr. '20. No. 2225
TJIT HIIET
J" .A. IsT T J" IE
^^4,4^^
^i~ji
7^^£~>&rt^
IIIII1I1IIIIIIIIIIIIII1IIIII1IIIIIIIIIIIIIIII1I1IMI
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiinitiiiiiitniiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiii irmimiiiiimini
iiitttiiiiiiiiiiniiiiiiiMitiMiiiruMiiiiiniiiiMiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiitiitiiiiiiiiiiiiiiii
CHAR1VARIA
De N. /?. C. is nogal niet hinderlijk ; dat
valt wel mee. Spreker huldigde den roman
schrijver", lezen wfl in de N. R. C., die
ondanks de N. R. C. een ontzaglijk werk
heeft tot stand gebracht."
De hoofdredacteur sprak uit naam
der collega's. Twintig jaren te vroeg
dacht spr. : Man, ben je zestig?"
De jubilaris zelde, dat zijn familie
leden In zichzel ven over hem vroegen :
Man, ben je zestig ?"
(de Meester- huldiging, N. R. C.)
Men onthoude dit grapje. Het kan nog
eens te pas komen bij volgende 60 jaar-jubilea.
Slaat men het strQdprogram der S. D.
A. P. op", schrijft deheerQerritszln//aar/.
Dagbl., dan vangt een der paragrafen aan
met dezen eisch, enz." Ook al slaat men
het program niet op, dan vangt die paragraaf
aan met dien eisch.
............... iiiimi ...... il ...... i ....... i ....... iiminii ........ n ....... u ...... n
NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP
MotordienstvanTetenborg
DAGELUKSCHE MOTORDIENST
OTIECRT LEDU DEI UK Kin
. Hkukttihmva. Fjniftifcl. MMml
iiiiiiiiiiitiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiin
KLEINE MISÈRES
door MINCA VERSTER?BOSCH REITZ
Lamme kranten
Meneer Watje was er stil van ; 't vrat
aan 'm, hij ging er onder gebukt. Eerst 't
avondblad van 2 Februari, toen 't ochtend
blad van 3 Februari. Kon 't erger! Hij was
naar bed gegaan, dien ongelukkigen tweeden
Februari avond, met 'n loodzware, n|pende
benauwenis in z'n ziel, van wege 't
malariaartikel dat ie natuurlijk, natuurlijk, waar heb
je anders je kranten voor, gelezen, herlezen,
gespeld had. En dien tweeden Februari-nacht
had een reusachtig vergroote Anopheles-mug
op z'n borst gezeten, en hem met allerlei
harige pooten, uitsteeksels en voelhorens
in z'n neus en z'n ooren en s'n mond
gekriebeld, zoodat ie al maar niezen, niezen,
niezen moest, en proesten en snuiten, en
hij uit die nachtmerrie ontwaakte, met de
vervlammende angst, dat hij reddeloos door
't monsterdier geïnfecteerd was.
Dien dag had-ie 't artikel nog eens bestu
deerd, pijnlijk nauwgezet de twee
muggenreproducties bekeken. Dat had 'm weer
van de wijs gebracht: 1ste reproductie:
Anopheles-mug, vergroot; 2de reproductie:
Anopheles-mug, vergroot. De titel was dus
't zelfde, maar 't fatale beest niet, dat zag-le
duidelijk. Moest de eene reproductie dan
misschien de Culex" bedoelen, die óók in 't
artikel voorkwam ? Maar welke was dan de
Culex" en welke de Anopheles"? 't Zweet
brak meneer Watje uit. Allebel waren 't
ondteren, maar de Anopheles", de Malaria-mug,
daarglng 't toch maar om. En hoe kon-ie nu in
godsnaam 't algemeen welzijn, maar vooral
z'n eigen welzijn helpen bevorderen, als hij
den vijand niet kende, dien-ie te bestrijden
had.
Mevrouw kwam binnen, zag hem doodstil
gebogen over z'n krant. Natuurlijk zat-ie
weer te dutten" . . . dacht ze geïrriteerd, en
klikkerde met volkomen noodeloos misbaar
met de kolenschop in de kolen-emmer die
vanwege de schamele distributie toch al
leeg was.
Maar meneer Watje dutte niet. Moeizaam
hief hfl 't zorgvolle hoofd, keek z'n vrouw
taxeerend aan, en vroeg toen, zonder heel
veel hoop op resultaat: Mies, weet jij 't
verschil tusschen een Culex en een
Anophelesmug?"
Wat zeg je?" zei mevrouw hyper ver
baasd, want ze sloeg altijd met verheven
onverschilligheid, elk wetenschap-ademend
artikel in een courant over. Was dus van
't noodlottig bestaan van Culex en
Anophelesmuggen volkomen onkundig. Voor haar be
stonden alleen muggen, vervelende, bijtende,
stekende muggen, die je zomer's 't buiten
zitten bij de lamp onmogelijk maakten, en
tegen wier getrelter je in zomernachten, een
paar druppels nagel-olie op je hoofdkussen
plengde, dat was alles.
Kijk" zei meneer, aandachtig wijzend met
z'n vinger op de twee reproducties, die
namen zrjn natuurlijk -mis ; de n moet de
Culex" zijn, en de ander de Anopheles"
De ware oorzaak van de ramp.
Doordien Keulen was meldt, begint
de Rijn hier ook was te vertoonen."
(Tel.)
TAALOEFENINGEN VOQR BE JEUGD.
Rangschik de volgende woorden tot
Hollandsc/ie zinnen:
.Hij verweet zich dadelflk als hfj
iets gezegd had, dat haar in Agnes'
oogen stellen kon in een minder
gunstig daglicht. Agnes, onwille
keurig, nam haar op. Ze was ver
wonderd, dat ze het bijna kende van
buiten. Ze betreurde het wel eens,
dat haar pension niet lag verderweg
van het wegje". (Lila de Ranitz, Als
d' droom in d-oom vergaat.)
Zet in den bedrijvenden vorm:
Door den voorzitter werd mg ver
zocht het stilzwijgen te bewaren, aan
welk verzoek natuurlijk door mQ werd
voldaan."
(Dr. W. Royaards in de N. R. C.)
Een bestaande Automobielfirma
wenscht hare zaken uit te breiden".
(Adv. N. R. C.)
Eéa voorwaarde voor succes is bij deze
automobiel H r ma tenminste vervuld: zij
bestaat.
(Charivarius ontvangt graag knipsels
Oude Gracht 31, Haarlem.)
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiii
maar hoe kom je daar nou achter, 't is
natuurlfk weer zoo'n stomme drukfout van
die lamme kranten l... Net waar 't om gaat,
is mis l"
Mevrouw bukte zich over 't omineuse ar
tikel, keek, vergeleek...
Wat kan 't je eigenlek schelen!'... zei
ze toen, tam.
Schelen ? schelen ?" antwoordde meneer
driftig wordend door mevrouw's tamheid
n door z'n eigen moeizaam onderdrukte
infectie-angst, schelen! Wel nu nog mooier!
Kan 't jou soms niet schelen of we allemaal
aan malaria krepeeren ? 't Zit 'm juist in
die lamme, vervloekte muggen-rommel. En
om die uit te roeien, moet je ze toch eerst
kennen hé? Die ellendelingen brengen de
infectie voort, verbreiden de malaria! Ze
zijn... ze zijn erger dan... dan... dan de
pestratten".. hakkelde meneer In opperste
onrust.
Gut" zei mevrouw, en legde een stom
ontzag voor de hevigheid des gevaars, in
dat eene murwe uitroepje; toen, met meer
aandacht, meer vreesachtige oplettendheid,
boog zij dieper over de twee vergroote
muggen-trproducties, keek, keek, vergeleek,
lang, zwijgend.
Ze zijn niét 't zelfde"... zei ze toen
plechtig als een openbaring.
Nee... dat weet ik nou waarachtig k
wel l" zei meneer uitdagend nijdig; je had
toch aan vrouwen niets niemendal, als 't iets
wetenschappelijks gold!
Tegen koffietijd kwamen de kinderen thuis,
twee van 't gymnasium, drie van de H.B. S.
Bij elkaar vijf kansen om achter de Culex
en Anopheles-waarheid te komen, dacht
meneer Watje. Maar ze wisten 't geen van
allen, deels uit onverschilligheid voor 't
geval, deels omdat zij vol zaten met lessen
die voor de middag-vakken nog moesten
worden bijgeleerd; phf, als je nog zooveel
te vossen heb, dan ga je je niet opwinden
voor zoo'n idiote mug waar Pa en Ma zelf
al geen raad mee weten."
Wrokkend kauwde meneer Watje z'n
boterhammen, slobberde letterlijk z'n koffie.
Mevrouw berustte In haar
Och-gutstemming". 't Was toch ook altijd narigheid.
Pas had je die lamme oorlog achter je rug,
en de distributie, en de griep; en nu, nu
dit weer.
En 's mlddag's, solidair nu met meneer,
In 't weten van 't naderend gevaar, bekeek
zij de Anopheles-muggen waarvan een, geen
Anopheles-mug was. Totdat op eens licht
straalde door de duisternis van haar onwe
tendheid en zQ beduusd van haar eigen
intellectueele extravagantie, aarzelend opper
de: Misschien zijn 't tóch wel allebei
Anopheles muggen... 'n mannetje en 'n
wijf je"...
J... juist".. zei Meneer Watje, en z'n stem
klonk brij-lg vet van neerbuigende instem
ming, er lag iets in van als je nou even
gewacht bad, dan had ik net precies 't zelfde
gezegd". Dien middag al, begon de verdel
gingsoorlog; samen bestudeerden zij
'tMalaria-arrikel, samen trokken zij ten strijde.
Neem jij nou met de meid, de zolder en
Onze medewerker Jantje heeft ons het
volgende versje gezonden, dat door zrjn
oom Veelis" ter eere van Charivarius ge
rijmd is:
Our prodigal son, Charivarius,
After wanderlngs, wild and nefarlous,
Has come back to hls kin,
Acd bldsfair to begin
A new record, both tart and hilarlous.
FEL ix
VRAQBNRUBRIBK
voor
Algemeene Wetenswaardigheden
Men geilere de rragen roor deze rubriek ta te
icnden aan het Redactiebureau, met op den omslag
het motto .Leekensplegel", en onder opgave van
naam en adres (die als rertrouwellk zullen worden
beschouwd.)
A. v. d. C. te B. Bestaan er ook boeken
of tijdschriften over cacao-cultuar en
cacaoen chocolade-industrie?
Wij vinden opgegeven:
Gordian. Zeitschrift f. d. Kakao-,
Schokoladen- und Zuckerwarenindustrle der Welt.
Kaffee-, Tee- und Kakao-Zeitung.
de kamers voor jelui rekening, dan belast
ik mfl met de kelder", commandeerde Me
neer als opperste leger-chef.
Mevrouw keek wat wezenloos. Muggen
verdelgen kon, ja wds een noodzakelijke
handeling, dat toonde 't artikel zonneklaar
aan, maar... zoo zonder eenig vooraf be
raad of overleg, een propvolle zolder te gaan
uithalen"... ? goeie hemel, meestal zat je dat
toch een paar weken van te voren te over
denken of zuchtend te bepraten. En met een
beklemd hart dacht zij aan Kee, die niet buiten
deze plotselinge abnormaliteit in haar
tredmolen-werkzaamheden, kon gehouden
worden...
Toen de kinderen uit school thuis kwamen
stond er in de hulskamer noch thee, noch
melk klaar; was de kachel uitgebrand en had
op hun eindeloos schellen, Meneer Watje
hen geaffireerd opengedaan.
Even geaffireerd was-ie weer in de kelder
verdwenen. Bij 't middagmaal vertoonde
't gezin zich pas weer compleet, Meneer
zag vergenoegd, sloeg stof en splnrag
van z'n jas, verspreidde een ver-dragende
petroleumgeur en verklaarde dat-le ze bij
honderden.. nee bfl duizenden te pakken
had". Mevrouw knipte boven de prullemand
4 ingescheurde en 3 omgekrulde nagels bij,
deed een scheut Eau-de-Coiogne op haar
zakdoek, bette haar gezicht er mee en be
merkte dat 't veel groezeligheid afgaf;
Keetje schokte ongewoon hardhandig de
dlenbak op de schraag en verklaarde met
nijdige flult-stem en korte afgebeten zinnen
dat 't haar schuld niet was, als er niks
niemendal van 't eten terecht was gekomen;
je kon niet boven op zolder en tegelijk
beneden in je pannen zitten, dat was gö's
onmogelijk... as ze dat soms van der ver
wachtte dan moste ze maar naar 'n ander
melssie uitkijke". En de jongens giebelden,
en trapten elkaar onder tafel met buiten
gewone balddadigheld omdat Pa alleen
maar attentie had voor z'n eigen kelder
ondervindingen die hfj breedvoerig uiteen
zette, en omdat ma tot een uiterste onver
schilligheid dood-op was.
Zie-je" boomde Pa zielsvergenoegd voort,
Ik heb nou de goeie manier te pakken...
je moet ze niet verjagen... heelemaal niet
verjagen, maar overal In hoeken en gaten
waar je ze menschelfjkerwljze gesproken, ver
wachten kan, daar duw je ze een kletsnatte
prop met petroleum tegen d'r bast"..
't Thee-uur ging dien dag vrij normaal
voorbij; alleen meneer bracht nog tot tien
uur in de kelder door, maar toen was die
ook volgens Meneer's eigen verklaring zoo
zuiver als glas" gewordenl
Den volgenden dag werd de strijd van
boven naar beneden voortgezet. Maar tegen
twee uur 's middags kwam er een algemeene
dof-broeiïge, nijdige stagnatie. Mevrouw n
Keetje, klopten, sloegen en schudden alle
denkbare gordflnen, draperieën en kleeden
uit. Meneer, in opperste verontwaardiging
bulderde dat: je ze niet verjapen moest..
heelemaal niet verjagen ,. dat 't zoo com
pleet gekkenwerk was.. en dat een kind kon
begrijpen dat dat een onzinnig gedoe was."
Barber, Cacaoplanting in Ceylon.
Fanchère, Culture pratlque du cacaoyer
et préparation du cacao.
Hart. Cacao. Culture, preparation for market,
botany, diseases, export, values, chemistry,
manufacture of chocolate etc.
Henry. La cacao.
Production-culturepréparation.
Johnson. Cocoa. lts cultivation and pre
paration.
Whymper. Cocoa and chocolate, their
chemistry and manufacture.
v. d. Wielen. Cacao, Cultuur en bereiding.
Zipperer. Die Schokoladen-Fabrlkation.
N. A. S. te N. Indien de steenfabrikanten
de kiel voor de steenen noodlg, niet uit de
uiterwaarden betrekken, bestaat er dan toch
nog een reden om deze fabrieken op de
uiterwaarden te bouwen?
Het water speelt bij het maken van ge
bakken steen een groote rol. De klei wordt
gegraven of gebaggerd en dan per schuit
naar de steenbakkerijen vervoerd. Soms laat
CADILLAC
Het Meesterstuk der Autotechniek
Importeur: K. LANDEWEER, UTRECHT
Toen kfjfde Keetje dat 't wat moois was
je op z'n onverwachts uit de naad werke
en stank voor dank toe krijge en dat ze net
zoo lief heen ging... en dat Mevrouw naar
'n andere meid kon uitkijke"..
En hing Mevrouw moedeloos in een stoel
zonder n atoom levensmoed bf de ge
dachte dat kamers en zolders ongeveer 't
zelfde aspect hadden als na een aardbeving
en die met behulp van een wrokkige meid
niet gemakkelijk in orde waren Ie krijgen.
Dien avond was zQ ziek van hoofd- en
rugpijn, at niet en was aschgrauw van
gelaatstint, bovendien bekropen haar telkens
koude rillingen en voelde zij groote afmatting.
Meneer Watje bestaarde met zwijgende
angst, 't Anopheles-artlkel in de 2
Februaricourant... Stonden diezelfde sympthonen
niet als malaria-verschljnselen vermeld?...
Toen schoof hij onrust n couranten-artikel
van zich af... greep naar 't ochtendblad
dat nog ongeopend van wege z'n kelder
campagne, op z'n schrijftafel lag...
De Spaansche Griep. Neemt uw maat
regelen" ...
Vcrd?verd?" mompelde meneer
Watje en een hoog rood van nijdige onge
rustheid kroop onder z'n dun peper-en-zout
baardje naar boven, tot onder de heel dun
ne, grijze bepluizing van z'n schedel.
Hij spelde, spelde 't artikeltje van 't aller
eerste tot 't allerlaatste woord ... zulke...
lamme, lamme kranten ... de stuipen jagen
ze je op 't lijf en dan eindigen ze hun
uilengekras nog met maak u niet noodeloos
ongerust"... Met de wijd open courant trok
hij naar mevrouw; die werkte zich net,
moeizaam de keldertrap op.
Nou ? wat heb ik je gezegd ? geen n
mug meer hè? geen enkele l" zei hij even
in de glorie van zijn goed voltooid werk, de
nieuwe Jobstijding vergetend.
Mevrouw keek hem met bepaald
klelneerende minachting aan; toen zei ze met ver
nietigende kalmte: Je muggen kunnen me
niets scheien, maar je hebt alles bedorven, let
terlijk alles... Je miserabele petroleum is op 't
warme kalf svleesch van gisteren geslagen... op
de boter... op de melk. De doeken van de
inmaakpotten zijn trempévan de petroleum,...
van de balken druipt 't in de kist met
goudreinetten" ...
Meneer stond versuft; majesteitelijk
schreed mevrouw hem voorbij.
Den volgenden ochtend had meneer Watje
z'n geestkracht weer volkomen terug; hij
was strijdvaardig om de Griep te lijf te gaan.
Vermijdt plaatsen waar veel menschen
bijeen zrjn, hoedt u voor volle trams, bios
copen, vergaderlokalen. Lucht uw vertrekken,
reinigt uw lichaam naar behooren. Houdt
u veel in de buitenlucht op. Rookt en drinkt
niet overmatig. Poetst uw gebit en uw
mondholte en maak u niet noodeloos
ongerust".
Vanaf dat oogenblik waren van 't uur dat
meneer Watje uit zijn bed kwam, tot 't uur
waarop hij er weer Inkroop, de ramen der
echtelijke slaapkamer wagenwijd open, ten
spijt van mist, regen, storm en mevrouw's
herhaalde bedreigingen van naar
delogeerIllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
M t S S B t «N C« E
ClCRRETTES
men haar met water doortrekken totdat zQ
de verelschte vochtigheid heeft verkregen.
Om goede steenen te verkrijgen is het bij
enkele kleisoorten gewenscht dat men de
klei met water vermengd, een zekeren tijd
in putten laat liggen. Hoe gemakkelijker dus
het water te verkrijgen is, des te beter. Ook
om den gebakken steen goedkoop'en ge
makkelijk te kunnen vervoeren is ligging
van de steenbakkerij vlak aan het water
zeer gewenscht.
W. W. O. te A. Kent u ook een brochure
of tijdschriftartikel waarin de totstandkoming
en de inhoud der onlangs in werking ge
treden Invaüditeitswet niet te beknopt uiteen
gezet wordr?
Deze wet met haar 411 artikelen kan
moeilijk in een brochure of tijdschriftartikel
worden behandeld. Een practlsch handboek,
waarin het systeem der wet is uiteengezet,
gevolgd door een afzonderlijke toelichting
op de artikelen der wet zelve is De
Invaliditeitswet door Mr. H. W. Oroeneveld en
Mej. Mr. O. J. Steenberg.
iiiiimiiiiiiiimiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiii
Levensverzekering Maatschappij
H A A R L E M"
Wilsonsplein 11
DE VOORDEELIGSTE TARIEVEN
kamer te gaan als-ie met zijn overdreven
zotheden niet ophield. Vanaf dat oogenblik
werd hun verhouding gespannen omdat
hij niet wou komen eten, en theedrinken
in de dichte woonkamer, en zij met
veel schampere opmerkingen voor hem
alleen, op 't balkon dekte. De kinderen
gichelden, vonden de heele boel wel mopplg."
Het ouderlijk prestige begon er onder te
lijden.
lederen ochtend en avond liet Meneer op
de rij af, al de kinderen met Choor-kall
gorgelen, dan volgden ook h| en z'n vrouw.
ledere ochtend op de rij af, gingen allen
In 't bad, 'n bad van bijna 40°C. dat desin
fecteerde beter dan een koud bad" doceerde
Meneer.
Maar volle trams enz. kan je in een stad
niet ontgaan. Toen zond Meneer Watje z'n
jongens naar een familielid dat bulten
woonde, en waar toch gelegenheid was de
H.B.S. en 't Gymnasium te bezoeken.
Ze hadden er niet veel puf in, als ze nou
tenminste nog van school hadden mogen
blijven! 't Nijpende van den toestand maakte
Meneer Watje genereus. Om de pil te ver
gulden kreeg ieder een rijkspop; handelbaar
gingen de jongens.
Enkele dagen later lagen n Meneer n
Mevrovw ziek. 't Leek eerst Malaria, bleek
al heel gauw een kwaadaardige aanval van
griep te zijn.
.,Wat 'n zege dat net die bloeie van kin
dere uit huis zijn" zei Keetje die weer
bfjgezakt was.
Dagen later trad pas herstel in. De jon
gens die nog steeds b IJ 't familielid bulten
logeerden, mochten voor 't eerst weer in 't
ouderlijk huis op bezoek komen.
Smal en witjes keken Pa en Ma Watje
hun kroost aan.
Door onze maatregelen hebben we jelui
toch gelukkig kunnen sparen", zei Pa en
tastte naar z'n portemonnale om z'n af
scheidnemend kroost een douceurtje toe te
stoppen. Ieder kregen ze nog een rijkspop.
Wat dee jelui met de vorige ?" infor
meerde h|, als zorgzaam vader.
Toen keken de jongens elkaar stralend
in de oogen.
Weet u Pa?we kochten hoopies
cigaretten, en 's avonds gingen we naar de bios
coop .. .maar soms moesten we er eerst een
paar afdraven omdat er haast geen plaats
te krijgen was".
Twee vermagerde witte gezichten keken
naar de jolige jongenstronies op....
Hoedt u voor volle bioscopen.... rookt
niet overmatig"....
Zulke lamme kranten nou toch!...
VERBETERING
De heer H. Visser, schrijver van de irt
ons vorige nummer opgenomen bijdrage:
De Bedelaar, verzoekt ons mede te deelen
dat hQ den naam Ulfers heeft gebruikt
zonder eenige bedoeling. Een lezer meende
dat de te Breukelen wonende emeritus'
predikant van dien naam was bedoeld.